İnsan Hakları Hukukuna Giriş

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 23
Giriş 25
Birinci Kısım
İNSAN HAKLARI KAVRAMI VE
İNSAN HAKLARI HUKUKU
Bölüm 1
İNSAN HAKLARI KAVRAMI
I. TANIM VE BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 27
A. Tanım 27
B. Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 28
II. İNSAN HAKLARININ NİTELİKLERİ 30
A. Evrensellik 30
B. Doğuştan Kazanılma 32
C. Mutlaklık 32
Ç. Vazgeçilmezlik 33
D. Bireysellik 33
E. Çoğunlukla Hürriyet Hakkı Olma 34
1. Hürriyet Kavramı 34
2. Hak ve Ödev Kavramı 35
a. Hak Kavramı ve Türleri 35
b. “Ödev” Kavramı ve Türleri 37
c. “Hak” ve “Ödev” İlişkisi 38
3. Hak–Hürriyet İlişkisi 38
4. Hürriyetle İlgili Anlayışlar 40
5. Hak ve Hürriyetlerin İçeriği 41
F. Temel Hak Olma 41
G. Birey ile Devlet Arasındaki İlişkiler Niteliğinde Olması 42
1. İlişkilerin Niteliği 42
2. Uluslararası İnsan Hakları Hukukuna Göre Devletin Yükümlülükleri 43
a. Tanıma–Saygı Gösterme Yükümlülüğü 43
b. Karışmama ve Müdahale Etmeme Yükümlülüğü 44
c. Koruma Yükümlülüğü 44
d. Gerçekleştirme Yükümlülüğü 45
e. Temin–Tedarik Yükümlülüğü 45
H. İnsan Haklarının Bütünlüğü 46
I. Hukuken Korunma Zorunluluğu 47
III. İNSAN HAKLARININ DİKEY VE YATAY ETKİSİ 48
A. Dikey Etkisi 48
B. Yatay Etkisi 48
IV. İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 50
A. Kullanım Şekilleri Bakımından 50
B. Temel Haklar – Temel Olmayan Haklar Ayrımı 51
C. Negatif Haklar – Pozitif Haklar Ayrımı 52
Ç. Yasal Haklar – Moral Haklar Ayrımı 52
D. Koruyucu Haklar–İsteme Hakları–Katılma Hakları Ayrımı 53
1. Koruyucu Haklar 53
2. İsteme Hakları 54
3. Katılma Hakları 54
E. Klasik Haklar – Sosyal Haklar Ayrımı 55
F. Kişisel, Siyasal, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Ayrımı 55
G. Tarihî Gelişimine Göre İnsan Haklarının Sınıflandırılması 57
1. Birinci Kuşak Haklar 57
2. İkinci Kuşak Haklar 57
3. Üçüncü Kuşak Haklar 58
Bölüm 2
İNSAN HAKLARININ TARİHİ GELİŞİMİ VE
POZİTİF HUKUKA GEÇİŞİ (İNSAN HAKLARI HUKUKUNA DOĞRU)
I. İNSAN HAKLARININ TARİHİ GELİŞİMİ 61
A. İlk Çağda İnsan Hakları 61
B. Orta Çağ’da İnsan Hakları 62
C. Yeni Çağ’da İnsan Hakları 64
II. İNSAN HAKLARININ POZİTİF HUKUKA GEÇİŞİ 66
A. Bildirge ve Anlaşmalara Geçiş 66
1. İngiliz ve Amerikan Belgeleri 66
2. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 67
3. 20. Yüzyıldaki Gelişmeler 67
B. Anayasalarda Yer Alması 68
1. Batı’da 68
2. Türkiye’de 69
a. Belgeler ve Fermanlar 69
aa. Senedi İttifak 69
bb. Gülhane Hattı Hümayun–u (Tanzimat Fermanı) 70
cc. Islahat Fermanı 70
çç. Adalet Fermanı 71
dd. Değerlendirme 71
b. Anayasalar 72
aa. 1876 Kanun–u Esasi 72
bb. 1924 Tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu (1924 Anayasası) 72
cc. 1961 Anayasası 73
çç. 1982 Anayasası 74
Bölüm 3
İNSAN HAKLARI HUKUKU
I. KAPSAMI 75
II. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN HUKUK DALLARI İÇİNDEKİ YERİ 76
III. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 76
A. Evrensellik 77
B. Muamele Görme İlkeleri Niteliğinde Olmaları 77
C. Muamele Etme İlkeleri Niteliğinde Olmaları 77
D. Devletin Temel Ödevlerini Dile Getiren Talepler Niteliğinde Olmaları 78
Bölüm 4
İNSAN HAKLARININ DÜZENLENMESİ VE SINIRLANMASI
I. İNSAN HAKLARININ DÜZENLENMESİ 79
A. Düzenleme Rejimleri 79
1. Önleyici Rejimler 80
a. Yasaklayıcı Önleme 80
b. Düzeltici Önleme 81
c. Basit Önleme 81
2. Düzeltici Rejim 81
B. Değerlendirme 82
II. İNSAN HAKLARININ SINIRLANMASI 82
A. Sınırlama Kavramı ve İnsan Haklarının Sınırları 83
1. Karine: İnsan Haklarının Korunması 83
2. İnsan Haklarının Sınırları 83
a. Doğal Sınırlar 83
b. Hukuki Sınırlar 83
B. Sınırlanması Mümkün Olmayan ve Olan Haklar 85
1. Mutlak Terimlerle İfade Edilen Haklar 85
2. Sınırlayıcı Bir Şekilde İfade Edilen Haklar 86
3. Kullanılması Sınırlanabilen Haklar 86
C. İnsan Haklarının Sınırlanmasında İlkeler 87
1. Sınırlamaların Gerekliliği İlkesi 87
2. Sınırlamaların Yasallığı İlkesi 88
3. Sınırlamaların Sebebe Bağlılığı İlkesi 91
a. Kavram 91
b. Sınırlama Nedenleri 92
aa. Milli Güvenlik (National Security) 92
bb. Kamu Güvenliği (Public Safety) 93
cc. Kamu Düzeni (Puplic Order) 94
çç. Kamu Ahlakı (Public Morals) 95
dd. Kamu Sağlığının Korunması 96
ee. Başkalarının Hak ve Hürriyetlerinin Korunması 97
ff. Suç İşlenmesinin Önlenmesi 97
gg. Genel Refahın Sağlanması 98
4. Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygunluk İlkesi 98
5. Ölçülülük (Orantılılık) 99
6. Demokratik Toplum Gereklerine Uygunluk 101
7. Hakkın Özüne Dokunmama 102
D. Olağanüstü Yönetimlerde İnsan Haklarının Sınırlanması 102
1. Olağanüstü Yönetim Kavramı, Sebepleri ve İlanı 102
2. Olağanüstü Yönetimde İnsan Haklarını Sınırlama Ölçütleri 105
3. Askıya Alınan Sözleşme Hükümlerini Bildirme Yükümlülüğü 106
4. Olağanüstü Yönetimlerde İnsan Hakları 107
a. Sınırlanamayan Haklar 107
b. Kısmen veya Tamamen Sınırlanabilen Haklar 108
E. Çekinceler (Rezervasyonlar) 110
İkinci Kısım
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU
Bölüm 5
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN KAYNAKLARI
I. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU BELGELERİNİN ÖZELLİKLERİ VE HAKİM OLAN İLKELERİ 113
A. Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Özellikleri 113
1. Evrensellik 113
2. Kapsamının Genişliği 113
3. Devletlerin Çifte Sorumluluğu 113
B. İnsan Hakları Hukuku Belgelerine Hakim Olan İlkeler 114
1. İnsan Onuru 114
2. Ayrımcılık Yasağı 115
3. Hukuk Devleti (Hukukun Üstünlüğü) 116
4. Hesap Verebilirlik 117
5. Açıklık 117
6. Katılım 118
II. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN KAYNAKLARI 118
A. Uluslararası Antlaşmalar 119
1. Birleşmiş Milletler Şartı 119
2. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 120
3. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri (İkiz Sözleşmeler) ve Protokoller 122
a. Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 123
b. Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesine Ek 1. İhtiyari Protokolü 124
c. Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesine Ek 2. İhtiyari Protokolü 125
ç. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 126
d. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolü 127
4. Ayrımcılığın Önlenmesi 127
a. BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi 127
b. Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri 128
5. Kadın Hakları 129
a. BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi 130
b. Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokol 131
6. Çocuk Hakları 131
a. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi 132
b. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol 134
c. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol 134
ç. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocukların Silahlı Çatışmaya Dahil Olmamaları Konusundaki İhtiyari Protokol 135
d. Çocuk Haklarına İlişkin Diğer Sözleşmeler 135
7. İnsan Kaçakçılığı, Kölelik, Kölelik–Benzeri Uygulamalar ve Zorla Çalıştırma 136
a. 182 No.lu En Kötü Çocuk İşçiliği Türleri UÇÖ Sözleşmesi 137
b. Kölelik Sözleşmesi 138
c. Kölelik, Köle Ticareti Köleliğe Benzer Uygulamalar ve Kurumların Kaldırılması Hakkında Ek Sözleşme 138
ç. 1930 Tarihli ve 29 No.lu Zorla Çalışma Sözleşmesi 139
d. 1957 tarihli ve 105 No.lu Zorla Çalıştırmanın Önlenmesi Sözleşmesi 139
8. Vatansız ve Mültecilerin Hakları 140
a. Vatansızların Hakları 140
aa. Vatansız Kişilerin Hukuki Statülerine İlişkin 1954 Sözleşmesi 140
bb. 1961 tarihli Vatansızlık Hallerinin Sayısının Azaltılmasına İlişkin BM Sözleşmesi 140
cc. Yaşadığı Ülkenin Vatandaşlığına Sahip Olmayan Bireylerin İnsan Hakları Üzerine Bildirge 141
b. Mültecilerin Hakları 141
aa. Mültecilerin Hukukî Durumuna Dair Sözleşme 142
bb. Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü (New York Protokolü) 143
9. Savaş Suçları, İnsanlığa Karşı Suçlar ve Soykırım 144
a. BM İnsanlığa Karşı Suçların Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi 145
b. Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü 145
10. İşkence Yasağı, Tutuklu ve Hükümlülerin Korunması 146
a. İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muameleye ve Cezaya Karşı Sözleşme 146
b. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muameleye ve Cezaya Karşı Sözleşme Seçmeli Protokolü 147
11. Göçmen İşçilerin ve Ailelerinin Hakları ve Göçmen Kaçakçılığı 148
a. Tüm Göçmen İşçilerin ve Ailelerinin Haklarının Korunması Uluslararası Sözleşmesi 148
b. Uluslararası Organize Suçlara Karşı Sözleşmeye Ek Karada, Havada Denizde Göçmen Kaçakçılığına Karşı Protokol 150
12. Zorla Kaybolmalar 150
13. Engellilerin Hakları 152
a. Engellilerin Haklarına İlişkin Uluslararası Sözleşme 153
b. Engellilerin Haklarına İlişkin Uluslararası Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol 154
B. Uluslararası Örf ve Adet Hukuku 154
C. Hukukun Genel İlkeleri 155
Ç. Uluslararası Denetim Organlarının Kararları 156
D. Öğreti, Sekreterya, Denetim ve Yargı Kararları 157
E. İnsan Hakları Hukuku Normlarının Yorumu 158
1. Yorum İlkeleri 158
2. Yorum Kaynakları 159
Bölüm 6
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE İNSAN HAKLARI
I. GİRİŞ: KORUMA SİSTEMLERİNİN DOĞUŞU 161
II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TEMEL ORGANLARI 162
A. Genel Kurul 163
B. Uluslararası Adalet Divanı 164
C. Güvenlik Konseyi 165
Ç. Ekonomik ve Sosyal Konsey 167
D. Kadının Statüsü Komisyonu 167
E. İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Alt Komisyonu 168
III. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İNSAN HAKLARI ORGANLARI 168
A. İnsan Hakları Konseyi 168
1. İnsan Hakları Komisyonundan İnsan Hakları Konseyi’ne 168
2. Kuruluşu ve Çalışma Usulü 169
3. İnsan Hakları Konseyi’nin Görevleri 170
B. İnsan Hakları Yüksek Komiserliği 170
1. Tarihçe 170
2. Görevleri ve Çalışma Esasları 171
C. Mülteciler Yüksek Komiserliği 172
IV. ANTLAŞMA İZLEME BİRİMLERİ (KOMİTELER) 173
Bölüm 7
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI KORUMA MEKANİZMALARI
I. SÖZLEŞMEYE DAYALI KORUMA USULLERİ 175
A. Rapor Usulü 175
B. Genel Yorumlar 176
C. Şikayet Usulü 177
1. Devletlerarası Şikâyet Usulü 177
2. Bireysel Başvuru Usulü 179
a. Bireysel Başvuru Usulünü Öngören Sözleşmeler 179
b. Bireysel Başvuru Şartları 179
c. Bireysel Başvurun Usulünün İşleyişi 181
ç. Geçici Tedbirler 181
3. Eleştirel Bakış 182
Ç. Soruşturma Usulü 183
D. Ziyaret Usulü 185
1. İşkenceye Karşı Sözleşmeye Göre Tesis edilen Tutuklanma Merkezlerini Ziyaret Sistemi 185
2. Zorla Kaybedilmeler Sözleşmesi’ne Göre Ziyaret Usulü 186
II. SÖZLEŞME – DIŞI KORUMA MEKANİZMALARI 187
A. 1235 Usulü 188
B. 1503 Usulü 189
C. Şikayet Usulü (5/1 Usulü) 191
Ç. Özel Usuller 193
D. Acil Eylem 194
E. Evrensel Periyodik Gözden Geçirme Usulü 195
F. Uluslararası Hukuk Komisyonu 195
Bölüm 8
UZMAN KURULUŞLARDA İNSAN HAKLARINI KORUMA MEKANİZMALARI
I. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ 197
A. Kurumsal Yapı 197
B. Uluslararası Çalışma Örgütünün Denetim Mekanizmaları 198
1. Rapor Sistemi 198
2. Şikâyet Sistemi 198
a. Şikayet Bildirimi Mekanizması 199
b. Temsil (Şikayet) Prosedürü 199
c. Özel Şikayet Bildirim Prosedürü 199
3. Çalışmalar, Başvurular ve 19. Madde Prosedürü 200
II. EĞİTİM, BİLİM VE KÜLTÜR TEŞKİLATI (UNESCO) 200
III. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ 200
A. Genel Olarak 200
B. Uluslararası Ceza Mahkemesinin Organları 201
C. Yargılama İlkeleri 204
Üçüncü Kısım
AVRUPA İNSAN HAKLARI HUKUKU
GİRİŞ 205
Bölüm 9
AVRUPA İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN KAYNAKLARI
I. AVRUPA KONSEYİ STATÜSÜ 207
II. İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ 208
A. Genel Olarak 208
B. Sözleşmenin Kapsamı 209
C. Sözleşmenin Özellikleri 210
D. Sözleşmenin İç Hukukumuzdaki Yeri 211
III. AVRUPA SOSYAL ŞARTI 212
A. Orijinal Sosyal Şart 212
B. Revize Edilmiş Sosyal Şart 213
IV. İŞKENCE VE İNSANLIK DIŞI VEYA AŞAĞILAYICI MUAMELE VE CEZAYI ÖNLEME AVRUPA SÖZLEŞMESİ 214
V. ULUSAL AZINLIKLARI KORUMA ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 215
VI. BÖLGESEL VE AZINLIK DİLLERİ AVRUPA ŞARTI 217
VII. ÇOCUK HAKLARININ KULLANILMASINA İLİŞKİN AVRUPA SÖZLEŞMESİ 218
VIII. İNSAN HAKLARI VE BİYO–TIP SÖZLEŞMESİ 219
IX. TERÖRİZMİN ÖNLENMESİNE DAİR AVRUPA SÖZLEŞMESİ 221
X. GÖÇMEN İŞÇİLERİN HUKUKİ STATÜSÜ HAKKINDA AVRUPA SÖZLEŞMESİ 222
XI. SCHENGEN VE DUBLİN SÖZLEŞMELERİ 223
XII. KADINLARA YÖNELİK ŞİDDET VE AİLE İÇİ ŞİDDETİN ÖNLENMESİ VE BUNLARLA MÜCADELEYE İLİŞKİN AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMESİ 225
XIII. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA İNSAN HAKLARI 226
Bölüm 10
AVRUPA İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA KORUMA MEKANİZMALARI
I. İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ 229
A. Mahkemenin Yapısı 229
B. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin İnceleme Süreci 231
1. Devletlerarası Başvurular 231
2. Bireysel Başvurular 232
3. Kabul Edilebilirlik Şartları 232
a. Genel Şartlar 232
aa. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 233
bb. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesinden İtibaren 6 Ay İçerisinde Başvurulması 234
b. Özel Şartlar 235
4. İşin Mahkemece Karara Bağlanması 236
II. AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANI (ATAD) VE İNSAN HAKLARI 238
III. YARGISAL NİTELİKTE OLMAYAN KORUMA USULLERİ 240
A. Avrupa İşkenceyi Önleme Sözleşmesi Denetim Sistemi 240
B. Avrupa Sosyal Şartının Denetim Sistemi 241
1. Rapor Sistemi 241
2. Kolektif Şikayet Sistemi 243
C. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri 245
Ç. Avrupa Birliği 245
D. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatında İnsan Hakları 248
1. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansından Avrupa Güvenlik Teşkilatına 248
2. AGİT Belgelerinde İnsan Hakları 251
a. Helsinki Nihai Senedi 251
b. 1983 Madrid İzleme Toplantısı Sonuç Bildirisi 251
c. 1989 Viyana İzleme Toplantısı Sonuç Bildirisi 251
ç. 1990 Kopenhag İnsanî Boyut Konferansı Sonuç Belgesi 252
d. Yeni Bir Avrupa İçin Paris Şartı 253
e. 1991 Moskova İnsani Boyut Konferansı Belgesi 253
f. Helsinki Zirvesi 253
g. İstanbul Zirvesi Sonuç Bildirisi 254
3. AGİT’in İnsan Haklarının Korunması ile İlgili İnsani Boyut Mekanizmaları 254
a. Viyana Mekanizması 255
b. Moskova Mekanizması 256
Dördüncü Kısım
İNSAN HAKLARININ KORUNMASINDA
DİĞER BÖLGESEL MEKANİZMALAR
Bölüm 11
AMERİKA İNSAN HAKLARI HUKUKU
I. AMERİKA İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN KAYNAKLARI 261
A. Amerikan Bildirgeleri 261
B. Amerikan Sözleşmeleri 262
1. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi 262
2. Amerikalılararası İşkenceyi Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesi 263
C. Ek Protokoller 263
1. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Alanda AİHS’e Ek Protokol (San Salvador Protokolü) 263
2. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesinin Ölüm Cezasını İlga Eden Protokolü 264
Ç. Diğer Sözleşmeler ve Araçlar 264
1. Amerikalılararası İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi 264
2. Kişilerin Zorla Kaybolmaları Üzerine Amerikalılararası Sözleşme 265
3. Kadınlara Karşı Şiddetin Önlenmesi, Cezalandırılması ve Kaldırılması Amerikalılararası Sözleşmesi 265
4. Kişilere ve Engellilere Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Amerikan Devletlerarası Sözleşmesi 266
5. Cartagena Mülteciler Bildirisi 266
II. AMERİKA İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA KORUMA MEKANİZMALARI 267
A. Genel Olarak 267
B. Kurumsal Çerçeve 268
1. Amerikalılararası İnsan Hakları Komisyonu 268
a. Komisyonun Tarihî Gelişimi 268
b. Komisyonun Yapısı 268
c. Komisyonun Görevleri 269
2. Amerikalılararası İnsan Hakları Mahkemesi 269
a. Mahkemenin Yapısı 270
b. Mahkemenin Görevleri 270
3. Diğer Organlar 271
C. İnsan Haklarını Koruma Usulleri 271
1. Sözleşme Dışında İnsan Haklarının İzlenmesi 272
2. Sözleşmeye Dayalı Koruma Usulleri 272
a. Raporlar 272
b. Devlet Başvuruları 273
c. Kişisel Başvurular 273
3. Değerlendirme 274
Bölüm 12
AFRİKA İNSAN HAKLARI HUKUKU
I. AFRİKA İNSAN HAKLARI HUKUKU KAYNAKLARI 277
1. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı 277
2. Afrika’da Mülteci Sorunlarının Belirli Yönlerinin Yönetimi ABT Sözleşmesi 278
3. Çocukların Hakları ve Refahı Afrika Şartı 279
4. Afrika’da Kadın Hakları Üzerine Afrikan İnsan ve Halkların Hakları Protokolü 281
II. AFRİKA İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA KORUMA MEKANİZMALARI 282
A. Kurumsal Çerçeve 284
1. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu 284
a. Oluşumu ve Toplantıları 284
b. Komisyonun Görevleri 284
2. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi 286
a. Tarihi Gelişimi 286
b. Mahkemenin Oluşumu 287
c. Mahkemenin Yetkileri 288
ç. Locus Standi 288
B. İnsan Hakları Koruma Usulleri 289
1. Raporlar 289
2. Devlet Başvuruları 289
3. Kişisel Başvurular 290
Bölüm 13
DİĞER BÖLGESEL SİSTEMLERDE İNSAN HAKLARI
GİRİŞ 291
I. ARAP LİGİ 291
II. ASYA–PASİFİK 292
III. BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU 293
Beşinci Kısım
TÜRK İNSAN HAKLARI HUKUKU
GİRİŞ 295
Bölüm 14
İNSAN HAKLARININ YASAMA ORGANINA KARŞI KORUNMASI
I. SINIRLAMALARA KARŞI GÜVENCELERİN ANAYASA'DA DÜZENLENMESİ 299
A. Şekli Güvenceler 299
1. Temel Hak ve Hürriyetler Anayasada Düzenlenmiştir 299
2. Anayasada Sınırlamaların Kanunîliği İlkesi Kabul Edilmiştir 301
3. Anayasa’da Sınırlamaların Sebebe Bağlılığı İlkesi Kabul Edilmiştir 303
B. Asli (Yargısal) Güvenceler 304
1. Anayasada Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi Düzenlenmiştir 304
2. Anayasada İdarenin Yargısal Denetimi İlkesi Kabul Edilmiştir 306
3. İdari İşlemlerin Yürütülmesi Yargı Organlarınca Durdurulabilir 306
4. Bazı Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması İçin Mahkeme Kararı Gerekir 306
5. Haksız Yere Tutuklananlara Devletçe Tazminat Ödenmesi 308
6. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması 308
II. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞININ ANAYASADA DÜZENLENMESİ 309
III. OLAĞANÜSTÜ REJİMLERDE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANMASININ ANAYASADA DÜZENLENMESİ 310
IV. İNSAN HAKLARINI KORUYUCU İŞLEV GÖREN TBMM KOMİSYONLARI 311
A. Dilekçe Komisyonu 311
B. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 312
C. Diğer Komisyonlar 313
Bölüm 15
İNSAN HAKLARININ YÜRÜTME ORGANI VE
İDAREYE KARŞI KORUNMASI
I. KORUMANIN GEREKLİLİĞİ 315
II. KORUMA MEKANİZMALARI 320
A. İdarenin Yargısal Denetimi 320
B. İdari Usul ve İlkeleri 320
C. Kanunsuz Emir 323
III. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMUNA BAŞVURU 324
A. Kurumsal Yapı 324
1. Kuruluşu 324
2. Görevleri 324
3. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu 325
a. Kurulun Yapısı ve Üyelerin Hukuki Statüsü 325
b. Kurulun Görev ve Yetkileri 326
B. Başvurular ve İnceleme Usulleri 327
1. Başvurular 327
2. İhlal İncelemeleri 328
3. İnceleme Yetkisi 328
4. İstişare Komisyonu ve Toplantıları 329
5. İdari Yaptırımlar 329
IV. İNSAN HAKLARI İL VE İLÇE KURULLARINA BAŞVURU 330
A. Kuruluşu 330
B. Görev ve Yetkileri 332
C. Çalışma Usulü 333
V. DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARA BAŞVURU 333
VI. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMUNA BAŞVURU 335
A. Kamu Denetçiliği (Ombudsman) Kavramı ve Tanım 335
B. Kurumun Oluşumu 336
C. Kurumun Görevleri 336
Ç. Kuruma Yapılacak Başvurular ve Cevaplandırılması 336
D. Kurumun Teşkilatı ve Personeli 338
VII. KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURUMUNA BAŞVURU 340
Bölüm 16
İNSAN HAKLARININ YARGI ORGANINA KARŞI KORUNMASI
I. YARGIYA KARŞI KORUMA GEREKLİ MİDİR? 343
II. YARGIDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİK, ÖZELLİK VE GÜVENCELER 343
A. Yargı Bağımsızlığı 344
B. Hâkimlik Teminatı 344
III. YARGININ YÜRÜTME VE YASAMAYA KARŞI KORUNMASI 346
IV. DİĞER GÜVENCELER 346
A. Hâkimlerin Çekinmesi ve Reddi 347
B. Hâkimlerin Sorumluluğu 348
V. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU 349
A. Kavram 349
B. Bireysel Başvuru Hakkı 350
C. Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar 350
D. Bireysel Başvuru Hakkının Usulü 351
1. Başvuru ve Süresi 351
2. Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları ve İncelenmesi 352
3. Başvurunun Esastan İncelenmesi 353
4. Karar 355
VI. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DEVLET ORGANLARINCA
İHLALİNDEN DEVLETİN SORUMLULUĞU 356
Bölüm 17
1982 ANAYASASINDA DÜZENLENEN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
I. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN ÖZNELERİ 361
A. Herkes 361
B. Vatandaşlar 361
C. Belli Kategoriler 362
Ç. Yabancılar 362
II. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER 363
A. Kişi Hakları ve Ödevleri 363
1. Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı 363
2. Zorla Çalıştırma Yasağı 364
3. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği 364
4. Özel Hayatın ve Haberleşmenin Gizliliği ve Korunması, Konut Dokunulmazlığı 366
5. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti 367
6. Din ve Vicdan Hürriyeti 367
7. Düşünce ve İfade Hürriyeti 368
8. Bilim ve Sanat Hürriyeti 369
9. Basın Hürriyeti, Süreli ve Süresiz Yayın ve Cevap ve Düzeltme Hakkı 369
10. Toplantı Hak ve Hürriyetleri 371
B. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 372
1. Ekonomik Haklar 372
2. Sosyal Haklar 373
a. Devlete Olumlu Edimlerde Bulunma Yükümlülüğü Yükleyen Sosyal Haklar 373
b. Devlete Negatif Edim Yükümlülüğü Yükleyen Sosyal Haklar 376
3. Kültürel Haklar 378
C. Siyasi Haklar ve Ödevler 379
Ç. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması 382
1. Hak Arama ve Başvuru Yolları 382
a. İdari Başvuru Yolları 382
b. Siyasi Başvuru Yolları 384
c. Yargısal Başvuru Yolları 384
2. Yargısal Güvenceler 385
Yararlanılan ve Başvuru Kaynakları 387
Kavramlar Dizini 413