Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı

Doç. Dr. İhsan KARACAN

Dr. Esra Erişir KARACAN

- Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı Konusuna Giriş

- Yabancı Hukuk Sistemlerinde Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı

- Sermaye Piyasası Hukuku Açısından Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Almaları

- Kısa Bir Değerlendirme Ve Bazı Düşünceler 

- Düzenlemeler Ve Dökümanlar

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER  V

BÖLÜM 1

ŞİRKETLERİN KENDİ PAYLARINI GERİ ALIMI

KONUSUNA GİRİŞ

I-KENDİ PAYINI GERİ SATIN ALMA NEDENLERİ YA DA GÜDÜLERİ  4

a) Geri Plan  4

b) Teorik Açıklama ve Test Çalışmaları  8

c) Anket Çalışmalarında Belirlenen Nedenler  12

II- KENDİ PAYLARINI GERİ SATIN ALMA YÖNTEMLERİ . 16

III- PAY GERİ EDİNİM FAALİYETLERİNİN DÜZENLENMESİ . 18

a) Temel Düzenleme Alan ve Kuralları . 19

b) Kıyaslamalı “Geri Alım Programları ile Yapılan Açık Piyasa İşlemeleri”

Kuralları . 34

c) Pay Edinimleri İle İlgili Olarak Genel Düzenleme Çerçevesi  39

BÖLÜM 2

YABANCI HUKUK SİSTEMLERİNDE HALKA AÇIK ŞİRKETLERİN KENDİ PAYLARINI GERİ ALIMI

I - AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE ŞİRKETLERİN KENDİ

PAYLARINI EDİNİMİ . 42

a) Şirketler Hukuku Kuralları . 42

1) Model Business Corporation Act (MBCA) . 42

2) Delaware General Corporation Law (DGCL) . 44

b) Sermaye Piyasası Hukuku Kuralları  45

1) İçerden Öğrenenler Ticareti ve Rule 10b-5 . 45

2) Manipülasyon Karşıtı Kurallar ve Rule 10b-18  46

II - AVRUPA BİRLİĞİ DÜZENLEMELERİ . 49

a) Şirketler Hukuku Düzenlemeleri  49

1) Kapsam . 50

2) Kendi Payını Taahhüt Yasağı . 52

3) Kendi Paylarını Edinme Kuralı  52

4) Kuralın İstisnaları . 55

5) Payların Elden Çıkarılması . 56

6) Paylara Ait Haklar  56

7) Bilançoda Gösterim  57

8) Rehin Olarak Kabul Etme  57

9) Yıllık Raporda Kamuyu Aydınlatma  57 Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı VI

10) Pay Edinimi İçin Finansal Yardım . 58

b) Sermaye Piyasası Düzenlemeleri . 60

1) Giriş  60

2) Com.Reg.2273/2003 . 62

3) “Regulation (EU) No 596/2014” Kuralları . 66

III - ALMANYA’DA ŞİRKETLERİN KENDİ PAYLARINI EDİNİMİ . 68

a) Genel Kural  69

b) Üçüncü Kişiler Yoluyla Pay Edinimi  71

c) Paya Bağlı Haklar  72

d) Payların Elden Çıkarılması  72

e) Kendi Paylarını Rehin Olarak Kabul Etme  72

f) Yaptırım . 73

g) Finansal Yardım ve Dolanma İşlemleri . 73

h) Güvenli Liman Kuralları  74

IV - BİRLEŞİK KRALLIK’DA ŞİRKETLERİN KENDİ PAYLARINI EDİNİMİ . 74

a) Kendi Paylarını Edinim İle İlgili Düzenlemeler. 75

1) Şirketler Hukuku Düzenlemeleri . 75

1.a) Kendi Paylarını Edinim . 76

i) Kendi Paylarını Edinimin Genel Kuralı. 76

ii) Kuralın İstisnaları . 76

iii) Yaptırım  77

1.b) Kendi Paylarını Satın Alma . 78

i) Genel Kural . 78

ii) Satın Alma Yöntemleri . 78

ii.1) Pazardan Satın Alma  78

ii.2) Pazar-dışı Satın Alma  81

iii) Payları Satın Almanın ve Geri Çağırmanın Finansmanı . 82

iv) Satın Alınan ve Geri Çağrılan Payların Tabi Tutulacağı Hüküm  84

v) Portföy Payları (Treasury Shares) . 84

vi) Geri Çağrılabilir Paylar . 85

2) Sermaye Piyasası Kuralları . 87

2.1) Kotasyon Kuralları. 87

2.1.a) Giriş  87

1) Kapsam  87

2) Menkul Kıymetleri Satın Almanın Genel Kuralı  87

3) İlişkili Taraftan Satın Alma . 88

2.1.b) Kendi Sermaye Paylarını Satın Alma . 88

i) % 15’den az satın almalar (LR 12.4.1) . 88

ii) % 15 ve üstünde satın almalar (LR 12.4.2)  89

iii) Kamuya Açıklama  89

2.1.c) Kendine Ait Diğer Menkul Kıymetlerini Satın Alma . 90

2.1.d) Portföy Payları  90

2.1.e) Kendi Paylarını Satın Alma Hakkında Sirküler  90

2.1.f) Yasaklanmış Dönem Tanımlaması  91

2.2 Güvenli Liman Kuralları . 91 İçindekiler VII

3) The Code  92

b) Finansal Yardım Yasağı . 93

1) Kapsam . 93

2) Finansal Yardım Kavramı ve Yasaklanmış Finansal Yardım Biçimleri . 94

3) Finansal Yardım Yasağının İstisnaları 95

4) Finansal Yardım Yasağının Yaptırımları 96

BÖLÜM 3

SERMAYE PİYASASI HUKUKU AÇISINDAN HALKA AÇIK ŞİRKETLERİN KENDİ PAYLARINI GERİ ALMALARI

I - TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN ANONİM ORTAKLIKLARIN

PAYLARINI GERİ ALMASI- KISA BİR TARİHSEL BAKIŞ  99

II- SERMAYE PİYASASI HUKUKU AÇISINDAN KONUYA GİRİŞ  102

a) Terim Meselesi  102

b) Halka Açık Şirketlere Uygulanacak Kuralların Belirlenmesi . 103

c) SPKn. Düzenlemesinin Kapsamı . 106

i) Kişiler Açısından . 106

Halka Açık Ortaklıklar . 106

HAO ile Konsolide Edilen Ortaklıklar . 107

Üçüncü Kişiler 109

Yatırım Ortaklıkları  110

Birleşme Amaçlı Ortaklıklar  110

Özel Kanunlarına Tabi Olan Ortaklıklar  111

ii) Araçlar Bakımından  111

Genel Olarak 111

Paylar . 112

Paya Dönüştürülebilir veya Payla Değiştirilebilir Sermaye

Piyasası Araçları  113

Varantlar  114

iii) Geri Alım Yöntemleri Bakımından . 116

iv) İşlemler Bakımından  118

III- GERİ ALIMDA UYULACAK İLKELER VE SINIRLAR  120

a) Temel İlke  121

b) Ortak Sayısı Açısından Kısıtlama  122

c) Parasal Kısıtlamalar . 122

1. Sermaye Oranı Bakımından Kısıtlama . 122

2. Dağıtılabilir Kâra Olan Oransal Kısıtlama  123

3. Finansal Duruma İlişkin Kısıtlama . 124

d) Zaman Kısıtlamaları  125

e) Sınırlamaya Tabi Olmayan Edinimler 126

1) HAO’lar İçin Öngörülen Sınırlama Dışı Edinimler  127

i) Ödenmiş veya Çıkarılmış Sermayenin Azaltılması Çerçevesinde:  128

ii) Külli Halefiyet Kuralının Gereği Olarak  129

iii) Bir Kanuni Satın Alma Yükümlülüğü Nedeniyle  129 Halka Açık Şirketlerin Kendi Paylarını Geri Alımı VIII

iv) Karşılıksız Olarak Edinme . 129

v) Azınlık Haklarının Korunmasına Yönelik Olarak Alınmış bir SPKr.

Kararı veya Mahkeme Kararı Neticesinde . 130

vi) Cebri İcradan veya Mahkeme Kararı İle Ortaklığın Alacağının

Tahsili Amacına Yönelik Olarak . 130

vii) Kurulun İlgili Düzenlemeleri Uyarınca Ayrılma veya Ortaklıktan

Çıkarma/Satma Hakkının Kullandırılması  131

2) TTK’nda Belirtilmiş Olan Diğer Sınırlama Dışı İşlemler  132

IV - GERİ ALIM PROGRAMI İLE ALIM SÜRECİ  134

a) Geri Alım Programının Hazırlanması  134

b) Geri Alım Programının Unsurları  135

c) Geri Alım Programının Süresi . 136

d) Genel Kurul Aşaması . 137

e) Geri Alım Programının Uygulanması  139

1) Payların Geri Alımında Uygulanacak Yöntem . 139

i) Açık Piyasa İşlemleri Yoluyla . 139

ii) Gönüllü Pay Alım Teklifi Yoluyla . 140

2) İşlem Yapılamayacak Haller ve İşlem Yapamayacak Kişiler . 141

i) Ertelenmiş İçsel Bilgilerin Olması Halinde . 141

ii) İçerdekiler ve İlişkili Kişlerin İşlem Yapma Yasağı . 142

f) Geri Alım Programının Sona Ermesi  143

V- YAKIN VE CİDDİ BİR KAYIPTAN KAÇINMAK AMACIYLA

PAYLARIN GERİ ALINMASI . 143

VI - FİNANSAL DESTEK YASAĞI . 146

a) Giriş . 146

b) Yasağın Konusu ve Kapsamı . 148

VII - GERİ ALINAN PAYLARA İLİŞKİN HAKLAR  149

a) Giriş . 149

b) Oy Hakları . 150

c) Kar Payı . 150

d) Yeni Pay Alma Hakkı  151

VIII - GERİ ALINAN PAYLARIN ELDEN ÇIKARILMASI VE İTFASI  152

a) TTK Kuralları Uyarınca Elden Çıkarma  152

b) SPKn. ve İkincil Düzenlemeler Uyarınca Elden Çıkarma . 153

i) Sınırlamalar İçindeki Edinimler. 153

ii) Sınırlamaları Aşan Edinimler . 153

iii) Kurallara Aykırı Edinimler  154

iv) Geri Alım Programı Çerçevesinde Alınan Payların Elden

Çıkarılması . 154

c) Geri Alınan Payların İtfası . 155

IX – PAYLARIN GERİ ALINMASINDA BİLGİ SUİSTİMALİ VE PİYASA

DOLANDIRICILIĞI  156

X - GERİ ALINAN PAYLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ . 158

a) Yedek Akçe Ayrılması . 158

b) Muhasebeleştirilme  160 İçindekiler IX

c) Finansal Tablolarda Gösterim  162

d) Yıllık Faaliyet Raporunda Gösterim  163

XI – ORTAKLIĞIN KENDİ PAYLARINI REHİN OLARAK KABUL

ETMESİ . 163

XII – GERİ ALINAN PAYLAR VE VERGİ HUKUKU  169

XIII – KURALLARA AYKIRILIĞIN SONUÇLARI VE YAPTIRIM

SORUNU . 171

a) Özel hukuk açısından sonuçlar ve yaptırımları  171

i) İşlemlerin Hukuki Sonuçları  171

ii) Sorumlular  174

iii) Sorumluluğun Kapsamı . 175

iv) Pay Sahiplerinin Sorumluluğu . 176

v) Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu . 177

vi) Genel Kurul . 178

b) Kamu Hukuku Sorumluluğu  178

i) Giriş . 178

ii) İdari Tedbirler . 180

iii) İdari Para Cezası  180

iv) Ceza Sorumluluğu . 181

iv.1. Güvenli Liman Kuralları  181

iv.2. Güveni Kötüye Kullanma . 182

iv.3. Yasal Defterlerde, Muhasebe Kayıtlarında ve Finasal Tablo

ve Raporlarda Usulsüzlük  182

BÖLÜM 4

KISA BİR DEĞERLENDİRME VE BAZI DÜŞÜNCELER  183

DÜZENLEMELER VE DÖKÜMANLAR . 189

KAYNAKLAR  199