Ceza Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı_{TCK m.1-75}

Prof. Dr. Hamide ZAFER

- Genel Bilgiler

- Suç Hukuku

- Yaptırım Hukuku

- Uluslararası Ceza Hukuku

İ ç i n d e k i l e r
Önsöz IX
Kısaltmalar.XXXI
Birinci Bölüm
Ceza Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler
§1. Ceza Hukukuna Giriş
I. Kavram. 1
II. Ceza Normunun Özellikleri . 3
III. Ceza Hukukunun İşlevi 5
IV. Ceza Hukukunun Bölümleri 8
V. Ceza Hukukunda Genel Hükümler-Özel Hükümler İlişkisi 8
VI. Ceza Hukukunun Özellikleri 9
VII. Ceza Bilimleri. 11
VIII. Ceza Hukuku ile Diğer Hukuk Dalları Arasındaki İlişki. 12
1. Ceza Hukuku ve Anayasa Hukuku 12
2. Ceza Hukuku ve Ceza Muhakemesi Hukuku. 13
3. Ceza Hukuku ve İnfaz Hukuku . 16
4. Ceza Hukuku ve Devletler Hukuku. 16
5. Ceza Hukuku ve İdare Hukuku . 18
§2. Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi
I. Genel Olarak. 20
II. Eski Ceza Hukuku Dönemi 22
III. Türk Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi. 23
1. İslamiyet’in Kabulünden Önceki Dönem 23
2. İslamiyet’in Kabulünden Sonraki Dönem . 23
3. Cumhuriyet Dönemi 28
a. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi. 28
b. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi. 31
IV. Kıta Avrupası Ceza Hukukunun Tarihi Gelişimi 34
1. Genel Olarak 34
2. Roma Ceza Hukuku . 34
3. Cermen Hukuku 36
4. Ortaçağ (Kanonik-Kilise) Ceza Hukuku 36
5. Müşterek Ceza Hukuku 38
6. Aydınlanma Çağı Ceza Hukuku . 38
XIV Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
§3. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri
I. Suç Siyaseti 42
II. Hukuk Devleti İlkesi . 44
III. Eşitlik İlkesi . 46
IV. Orantılılık İlkesi 47
V. İnsancıllık (Hümanizm) İlkesi . 49
VI. Kusur İlkesi . 49
VII. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 51
1. Herkesin Kendi Fiilinden Sorumlu Olması 51
2. Tüzel Kişilerin Sorumluluğunun Esası 52
a. Genel olarak . 52
b. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi. 52
c. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi. 56
VIII.Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi . 57
1. Tanım. 57
2. İlkenin Lehinde ve Aleyhindeki Görüşler 59
3. Uluslararası Belgelerde Kanunilik İlkesi 60
4. Türk Anayasalarında ve Ceza Kanunlarında Kanunilik İlkesi 60
5. Kanunilik İlkesini Tamamlayan İlkeler 60
a. İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza yaratılamaması 61
aa. Genel olarak . 61
bb. 1924 Anayasası dönemi 63
cc. 1961 Anayasası dönemi 63
dd. 1982 Anayasası dönemi 64
ee. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dönemi. 65
b. Kanunun belirli olması: Geniş yorum ve kıyas yasağı 66
c. Suçun işlendiği zamanın kanununa tâbi olması:
Geçmişe uygulanma yasağı . 68
§4. Ceza Hukukunun Kaynakları ve Yorum
I. Genel Olarak. 68
II. Ceza Hukukunun Doğrudan Kaynakları . 69
1. Anayasa 69
2. Uluslararası Sözleşmeler 70
3. Kanunlar 72
a. Genel olarak . 72
b. Ceza kanunlarının yürürlük süreleri 75
c. Türk Ceza Kanunu ile özel ceza kanunları ve ceza içeren
kanunlar arasındaki ilişki 75
d. Ceza normunun yorumu 78
aa. Genel olarak. 78
bb. Yorumda amaç 79
İçindekiler XV
cc. Yorum çeşitleri . 80
dd. Yorum araçları 81
e. Ceza kanunlarında bırakılan boşlukları kıyas yoluyla doldurma yasağı
(Analoji–benzetme yasağı) 84
III. Ceza Hukukunun Dolaylı Kaynakları 86
1. Genel Olarak 86
2. Örf ve Âdet (Gelenek) Kuralları 86
3. Mahkeme İçtihatları . 88
4. Öğreti. 90
5. Hukukun Genel İlkeleri 90
6. Yabancı Kanunlar . 90
§5. Ceza Normu İçeren Kanunların
Zaman Yönünden Uygulanması
I. Genel Olarak. 91
II. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Çıkması. 93
III. Ceza Kanunlarının Yürürlüğü Açısından İlkeler. 96
1. Genel Olarak 96
2. Suçun, İşlendiği Zamanın Ceza Kanununa Tâbi Olması . 96
a. Genel olarak . 96
b. Neticeli suçlarda suçun işlendiği zaman 97
c. Şekli suçlarda suçun işlendiği zaman. 98
d. Kesintisiz (mütemadi) suçlarda suçun işlendiği zaman 98
e. Zincirleme (müteselsil) suçlarda suçun işlendiği zaman. 99
f. İhmali suçlarda suçun işlendiği zaman 99
g. İtiyadi suçlarda suçun işlendiği zaman 100
3. Lehe Olan Süresiz Ceza Kanunlarının Geriye Yürümesi 101
a. Genel olarak . 101
b. Lehe kanunun tespiti 103
c. Lehe kanunun uygulanması 109
4. Süreli ve Geçici Ceza Kanunlarının İleri Yürümesi 110
IV. İnfaz Kanunlarının Yürürlüğü 110
V. Ceza Muhakemesi Kanunlarının Yürürlüğü. 111
VI. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarındaki Değişikliklerin Etkisi 113
VII. Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararlarının Etkisi 113
§6. Türk Ceza Kanunu’nun
Kişi Bakımından Uygulanması
I. Genel Olarak. 115
II. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu 115
III. Yasama Dokunulmazlığı (Yasama Bağışıklığı) 118
1. Mutlak Yasama Dokunulmazlığı (Yasama Sorumsuzluğu) . 118
XVI Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
2. Geçici Yasama Dokunulmazlığı 121
a. Genel olarak . 121
b. Dokunulmazlığın istisnaları 125
c. Dokunulmazlığın sona ermesi 126
3. Mutlak ve Geçici Dokunulmazlık Arasındaki Farklar 128
IV. Diplomasi Dokunulmazlığı (Diplomasi Bağışıklığı) 128
V. Kuzey Atlantik Anlaşması’ndan Doğan Dokunulmazlık 131
İkinci Bölüm
Suç Hukuku
Birinci Alt Bölüm
Suçun Yapısı
§7. Suça İlişkin Ön Açıklamalar
I. Genel Olarak. 133
II. Suç ile Diğer Haksızlıklar Arasındaki Farklar. 133
1. Suç ve Disiplin Suçu Arasındaki Farklar 133
2. Suç ve Muhakeme Düzenine Aykırı Fiiller Arasındaki Farklar. 136
3. Suç ve Haksız Fiil Arasındaki Farklar 137
4. Suç ve Kabahat Arasındaki Farklar 137
a. Genel olarak . 137
b. Kabahatler hukukunun kaynakları 142
c. Kabahatler hukukunun anayasal prensipleri 143
aa. Kanunilik ilkesi 143
bb. Geriye etkili olma yasağı 144
cc. Kıyas yasağı . 146
dd. Kusursuz idari yaptırım olmaz . 146
ee. Kabahatlerde şahsilik . 146
d. Kabahatin yapısı (kabahatler genel teorisi) 147
aa. Kabahatin maddi unsuru 148
bb. Kabahatin manevi unsuru 148
cc. Kabahatin hukuka aykırılık unsuru 149
dd. Kabahat dolayısıyla kusur. 149
e. Kabahatin özel beliriş şekilleri. 150
aa. Kabahate teşebbüs 150
bb. Kabahate iştirak 150
cc. Kabahatlerin içtimaı. 150
f. Suç ve kabahat arasındaki farklılıklar 152
III. Suçun Hukuki Konusu: Suçla Korunan Hukuki Değer . 154
IV. Suç Kalıbına Dahil Olan Ancak Fiilin Özellikleri Dışında Kalan
Yapısal Unsurlar 156
1. Suçun Faili 158
a. Genel Olarak 158
İçindekiler XVII
b. Çok Failli Suç . 158
c. Özgü suç. 159
2. Suçun Mağduru 161
3. Suçun Maddi Konusu. 162
4. Suçun Ön şartı . 164
§8. Suçun Yapısı
Suç Genel Teorisine Giriş
I. Genel Olarak. 165
II. Alman Hukukunda Suçun Unsurlarının Sınıflandırılması ve
Kusurun Yeri 174
III. Suçun Kurucu (Temel) ve Tamamlayıcı (Tâli) Unsurları 179
IV. Türk Hukukunda Suçun Kurucu (Temel) Unsurlarının Sınıflandırılması 180
§9. Suçun Kanunilik Unsuru (Tipiklik)
I. Genel Olarak. 184
II. Kanunilik Unsurunun Kapsamı. 186
III. Kanuniliğin Unsur Niteliği 189
IV. Kanunilik Unsurunun Fonksiyonu 189
V. Suçun Kanunilik Unsurunda Hata - Hukuki Hata 190
§10. Suç Kalıbında Yer Alan
Maddi (Objektif) Yapısal Unsurlar
I. Genel Olarak. 191
II. Hareket (Fiil) Unsuru 193
1. Genel Olarak 193
2. Hareketin Sayısı ile Suç Sayısı Arasındaki İlişki. 196
3. Hareketin Özelliği Bakımından Suçlar . 199
a. Serbest hareketli suç - Bağlı hareketli suç 199
b. Seçimlik hareketli suç . 200
c. Tek hareketli - Çok hareketli suç. 201
III. Netice (Sonuç) 203
1. Genel Olarak 203
2. Neticesinin Özelliği Bakımından Suçlar 203
a. Zarar suçu - Tehlike suçu (Neticesi hareketten ayrılabilen suç -
Neticesi harekete bitişik suç). 203
b. Tek neticeli suç - Çok neticeli suç - Seçimlik neticeli suç 211
c. Ani suç - Kesintisiz (mütemadi) suç 211
IV. Nedensellik İlişkisi (İlliyet Bağı) 214
1. Genel Olarak 214
2. Nedensellik Bağının Tespitine İlişkin Görüşler 215
XVIII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
a. Doğal nedensellik (şartların eşitliği) teorisi ve
sınırlandırılması (objektif isnadiyet) 219
b. Kuralcı teori (uygun nedensellik teorisi) . 222
3. Türk Ceza Kanunu ve Nedensellik İlişkisi. 225
V. Hareketsizlik - İhmal. 226
1. Genel Olarak 226
2. İhmali Suç Şekilleri. 227
a. Gerçek ihmali suçlar. 227
b. Gerçek olmayan ihmali suçlar (ihmal benzeri icrai suçlar). 229
3. İhmali Suçlarda Nedensellik (İlliyet) Bağı . 232
4. İhmali Suçlarda Manevi (Sübjektif) Unsur 233
5. İhmali Suçlarda Hukuka Aykırılık Unsuru 235
6. İhmali Suçlarda Kusurluluk 236
§11. Suçun Manevi (Sübjektif)
Yapısal Unsuru
I. Genel Olarak. 238
II. Türk Ceza Kanunu’nda Manevi (Sübjektif) Unsurla İlgili Hükümler 246
III. Suçun Manevi (sübjektif) Unsuru: Kast 247
1. Genel Olarak 247
2. Kastın Unsurları . 247
3. Kastın Kapsamı. 249
4. Kast Çeşitleri 252
a. Doğrudan kast 252
b. Dolaylı (olası) kast 253
c. Ani kast (tehevvür kastı) . 257
d. Düşünce kastı (tasarlama, taammüt). 257
e. Başlangıçtaki kast - Hem zaman kastı – Sonradan ortaya çıkan
(eklenen) kast . 259
f. Genel kast 261
g. Özel kast 261
h. Zarar kastı - Tehlike kastı 262
5. Kastın Tespiti 263
6. Kastı Engelleyen Hata: Maddi Unsurlarda (Fiili) Hata 264
a. Genel olarak . 264
b. Fiilde hata 266
aa. Araçta hata. 267
bb. Suçun maddi konusunda hata 267
cc. Mağdurun kimliğinde hata. 269
c. Neticede hata 269
d. Nedensellik ilişkisinde hata. 269
e. Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında kaçınılmaz hata 270
f. Suç tipi dışında kalan hallerde hata. 274
İçindekiler XIX
g. Suçu nitelikli hale getiren unsurlarda hata (TCK m.30/2) 275
h. Hata ve sapma ayrımı . 276
IV. Suça Özgü Özel Nitelikteki Sübjektif Unsurlar 278
1. Genel Olarak 278
2. Taksir .278
a. Genel olarak . 278
b. (Bilinçsiz/Basit) Taksir 280
aa. (Bilinçsiz/Basit) Taksirin unsurları 280
bb. Dikkat ve özen yükümlülüğünün kaynağı. 283
cc. Taksirin belirlenmesi. 285
dd. Taksirin kapsamı. 289
ee. Bileşik taksir . 290
ff. Taksirli suçlarda kusurluluk 291
gg. Taksirli suçlarda hata 293
c. Bilinçli taksir 293
d. Taksirle işlenen suçlara özgü şahsi cezasızlık nedeni 294
e. Taksir ve teşebbüs. 295
3. Saik, Maksat ve Amaç (Gaye) 295
V. Kast - Taksir Kombinasyonu (Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar). 296
1. Genel Olarak 296
2. Gerçek Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar . 301
3. Gerçek Olmayan Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar 303
§12. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru
I. Genel Olarak. 305
II. Şekli ve Maddi Hukuka Aykırılık 308
III. Objektif ve Sübjektif Hukuka Aykırılık . 311
IV. Hukuka Özel Aykırılık 315
V. Hukuka Uygunluk Nedenleri 317
1. Kanunun Hükmünü Yerine Getirme (Görevin ifası) 317
2. Amirin Hukuka Uygun Emrini Yerine Getirme . 319
a. Genel olarak . 319
b. Koşulları. 323
aa. Amir-memur veya üst-ast ilişkisinin bulunması. 323
bb. Bir emrin bulunması. 324
cc. Emrin hukuka uygun olması 324
3. Meşru (Yasal) Savunma. 325
a. Genel olarak . 325
b. Meşru savunmanın koşulları . 326
aa. Saldırıya ilişkin koşullar. 326
aaa. Saldırının varlığı 326
bbb. Saldırının haksız olması 327
XX Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
ccc. Saldırının bir hakka yönelik olması. 329
bb. Savunmaya ilişkin koşullar 329
aaa. Savunmada zorunluluk olması . 329
bbb. Savunmanın saldırı ile eşzamanlı olması 330
ccc. Savunmanın saldırana karşı olması. 331
ddd. Savunmanın saldırıyla orantılı olması. 331
c. Üçüncü şahıs lehine meşru savunma. 332
4. Zorunluluk Hali . 332
a. Genel olarak . 332
b. Genel ve özel zorunluluk hali 336
c. Zorunluluk halinin koşulları. 337
aa. Tehlikeye ilişkin koşullar . 337
aaa. Bir tehlike bulunması . 337
bbb. Tehlikenin ağır ve muhakkak olması. 337
ccc. Tehlikenin kişiye ait bir hakka yönelmiş olması 338
ddd. Tehlikeye bilerek sebebiyet verilmemiş olması 338
bb. Tehlikeden korunmaya ilişkin koşullar 339
aaa. Tehlikeye karşı korunmada zorunluluk bulunması 339
bbb. Tehlikeye karşı koyma yükümlülüğünün bulunmaması. 339
ccc. Korunma ile tehlike arasında orantı bulunması. 339
d. Üçüncü şahıs lehine zorunluluk hali . 340
e. Zorunluluk hali ve meşru savunma. 340
f. Zorunluluk haline benzeyen ve kanunda yer almayan diğer
hukuka uygunluk nedenleri 341
5. Hakkın Kullanılması. 342
a. Genel olarak . 342
b. Hakkın kullanılmasının koşulları 342
c. Belirli bazı haklar 342
6. İlgilinin Rızası 348
a. Genel olarak . 348
b. Fiili hukuka uygun kılan rızanın koşulları. 348
aa. Rızanın konusunun kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf
edebileceği bir hak olması 348
bb. Rıza gösterenin rıza gösterme yeteneğinin bulunması. 355
cc. Rızanın açıklanması. 355
c. Genel ve özel hukuka uygunluk nedeni olarak rıza 357
VI. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması. 357
VII. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Kaçınılmaz Hata 360
§13. Kusurluluk: Cezanın Yüklenebilirliği
I. Genel Olarak. 363
II. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 368
1. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerin Aranacağı Zaman 369
İçindekiler XXI
2. Kusurluluğu Kaldıran Genel Nedenler 369
a. Yaş küçüklüğü 370
aa. Genel olarak . 370
bb. 0-12 yaş dönemi. 371
b. Tam akıl hastalığı 373
c. Sağır ve dilsizlik 374
d. İrade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisi. 375
e. Geçici nedenler 376
f. Hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi . 378
g. Mücbir neden olan zorunluluk hali 381
h. Kaza ve tesadüf. 383
ı. Cebir ve şiddet (maddi zorlama). 384
i. Korkutma ve tehdit (manevi zorlama). 385
j. Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması. 385
3. Kusurluluğu Azaltan Genel Nedenler 387
a. Yaş küçüklüğü 387
aa. Genel Olarak 387
bb. 12-15 yaş dönemi. 388
cc. 15-18 yaş dönemi. 389
dd. 12-18 yaş döneminde olan çocuklara ilişkin özel hükümler 390
b. Kısmi akıl hastalığı . 393
c. Sağır ve dilsizlik 393
d. Haksız tahrik 393
aa. Genel olarak . 393
bb. Haksız tahrikin koşulları. 395
cc. Haksız tahrik ve meşru savunma. 402
dd. Haksız tahrik ve tasarlama 403
ee. Haksız tahrike ilişkin bazı özel sorunlar 403
e. Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılması . 405
f. Hata (Yanılma). 405
aa. Hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarında kaçınılabilir hata. 405
bb. Kusurluluğu etkileyen nedenlerde hata 406
aaa. Kusurluluğu kaldıran veya azaltan nedenlerin maddi
koşullarında hata 407
bbb.Fiilin haksızlık içeriğine ilişkin hata 408
a. Doğrudan haksızlık yanılgısı (Hukuki hata) 409
b. Dolaylı haksızlık yanılgısı . 410
§14. Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları:
Suçun Yapısal Unsurları Dışında Kalan Hususlar
I. Genel Olarak. 412
II. Cezalandırmaya Etki Eden Nedenler 412
1. Cezalandırmayı Etkileyen Şahsi Nedenler . 413
a. Suçun işlendiği anda var olan şahsi nedenler (Şahsi cezasızlık nedenleri). 413
XXII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
b. Suçun işlenmesinden sonra ortaya çıkan şahsi nedenler:
Etkin pişmanlık hali . 415
2. Cezalandırmayı Etkileyen Objektif Nedenler
(Objektif Cezalandırılabilme Şartları) 416
3. Takdiri İndirim Nedenleri. 422
III. Ceza Muhakemesi Şartları . 424
1. Genel Olarak 424
2. Şikâyet 425
a. Genel olarak . 425
b. Şikâyet hakkına sahip olanlar 427
c. Şikâyet süresi 428
d. Şikâyetin bölünmezliği 430
e. Şikâyet makamları ve usulü. 430
f. Şikâyetten vazgeçme ve feragat 432
3. İzin. 433
4. Talep ve Karar. 434
İkinci Alt Bölüm
Suçun Özel Beliriş Şekilleri
§15. Suçun Özel Beliriş Şekillerine Giriş
§16. Suça Teşebbüs
(TCK m. 35-36)
I. Genel Olarak. 438
II. Teşebbüsün Cezalandırılma Nedeni. 441
III. Teşebbüsün Koşulları. 441
1. Failin Suç İşleme Kastının Bulunması . 441
2. Failin Elverişli Hareketin İcrasına Başlaması 443
a. Genel olarak . 443
b. Hazırlık hareketi - Elverişli hareket (icra hareketi) ayrımı 444
c. Elverişli icra hareketi -Yetersizlik- İşlenemez suç 447
aa. Genel olarak . 447
bb. Aracın elverişliliğinin belirlenmesi 448
cc. Maddi konunun elverişliliğinin belirlenmesi. 450
3. Engel Nedenle Suçun Tamamlanamaması 452
IV. Teşebbüs Halinde Uygulanacak Ceza İndirimleri 453
V. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suç Çeşitleri . 454
VI. Gönüllü Vazgeçme 455
1. Genel Olarak 455
2. Vazgeçmenin Gönüllü Olması 457
3. Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Sonucu 458
4. Gönüllü Vazgeçmede Ceza Verilmemesinin Hukuki Esası 458
İçindekiler XXIII
5. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık . 458
6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme . 459
§17. Suça İştirak
(Suç Ortaklığı)
(TCK m.37-41)
I. Genel Olarak 460
II. Suça İştirakin Hukuki Niteliği 461
III. Suça İştirak ve Çok Failli Suçlar: Geçici İştirak ve Zorunlu İştirak Ayrımı 462
IV. Suça Katılanların Ceza Sorumluluğuna İlişkin Sistemler . 463
V. Suça İştirakin Koşulları 464
1. Failin Suçun İcrasına Başlamış Olması . 465
2. Failin Fiilinin Kasti ve Hukuka Aykırı Olması (Bağlılık Kuralı) 466
3. Birden Çok Kişinin Birden Çok Fiilinin Bulunması . 467
4. Suça İştirak İradesi 469
VI. Suça İştirak Şekilleri 471
1. Faillik . 472
a. Müstakil faillik. 472
b. Müşterek faillik 472
c. Dolaylı faillik . 475
d. Yan yana faillik. 477
2. Azmettirme . 477
3. Yardım Etme . 478
a. Manevi yardımda bulunma şekilleri 479
aa. Suç işlemeye teşvik etme 479
bb. Suç işleme kararını kuvvetlendirme 479
cc. Fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunmayı vaat etme. 479
dd. Suçun nasıl işleneceği konusunda yol gösterme 479
b. Maddi yardımda bulunma şekilleri 479
aa. Suçun işlenmesinde kullanılan araçları sağlama 479
bb. Yardımda bulunarak suçun icrasını kolaylaştırma . 480
VII. Suç Ortaklarının Cezalandırılması 480
1. Failin Cezası. 481
2. Azmettirenin Cezası. 481
3. Yardım Edenin Cezası 481
VIII. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme . 482
IX. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suça ve Dolayısıyla Cezaya Etki Eden
Nedenlerin Suça Katılanlara Geçmesi . 482
X. Taksirli Suça İştirak 484
XI. Özgü Suça İştirak . 485
XII. Tahrikçi Ajanın Sorumluluğu . 486
XXIV Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
§18. Suçların İçtimaı
(Suçların Toplanması)
(TCK m.42-44)
I. Görünüşte Normlar Çatışması (Görünüşte İçtima) 489
II. Suçların İçtimaı. 492
1. Genel Olarak 492
2. Bileşik (Mürekkep) Suç 496
a. Genel olarak 496
b. Bileşik suç kapsamında görülmeyen haller 500
3. Zincirleme (Müteselsil) Suç . 500
a. Genel olarak . 500
b. Zincirleme suçun hukuki esası 501
c. Zincirleme suçun koşulları . 502
aa. Birden fazla suçun işlenmesi . 502
bb. Birden fazla suçun aynı suç olması 503
cc. Suçların farklı zamanlarda işlenmesi 504
dd. Suçların bir kişiye karşı işlenmiş olması
(Mağdurun aynı olması) . 506
ee. Suçların bir suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi. 508
d. Zincirleme suçun hukuki sonucu: Arttırılmış tek ceza 510
e. Zincirleme suçta zamanaşımı 512
f. Zincirleme suça ilişkin muhakeme hukuku kuralları. 512
4. Fikri İçtima (Düşünsel Birleşme). 513
a. Genel olarak . 513
b. Fikri içtimaın koşulları . 515
aa. Tek fiilin bulunması . 515
bb. Birden fazla farklı suçun oluşması. 517
cc. Suç tipinde özel olarak fikri içtima hükmüne yer verilmemiş olması 519
c. Fikri içtimaın hukuki sonucu . 519
§19. Suça Etki Eden Nedenler
(Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar)
I. Genel Olarak. 522
II. Suça Etki Eden Nedenler (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlar) 523
III. Suça Etki Eden Nedenlerde (Suçu Nitelikli Hale Getiren Unsurlarda) Hata
(TCK m.30/2) 526
İçindekiler XXV
Üçüncü Bölüm
Suçun Hukuki Sonucu Olarak Yaptırım ve Suçlu
§20. Yaptırım Hukukuna Giriş
I. Türk Ceza Kanunu’nun Yaptırımlar Sistemi: Üç İzlilik 529
II. Yaptırım Çeşitleri 530
§21. Cezalar
Cezanın Amacı, Nitelikleri, Türleri, Belirlenmesi ve İnfazı
I. Cezanın Amacı 531
II. Cezanın Özellikleri 532
III. Ceza Hukuku Anlamında Ceza ve Diğer Kamusal Cezalar 532
IV. Cezanın Soyut Olarak Belirlenmesi . 533
V. Türk Ceza Kanunu’nda Kabul Edilen Cezaların Nevileri ve Süreleri 535
1. Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza: Hapis Cezası 535
a. Genel olarak . 535
b. Hapis cezasının türleri 535
c. Kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi 537
2. Malvarlığına Yönelik Ceza: Adli Para Cezası 541
a. Genel olarak . 541
b. Para cezalarının türleri 542
c. Adli para cezasının özellikleri 542
VI. Somut Sonuç Cezanın Belirlenmesi. 543
1. Temel Cezanın Belirlenmesi 543
2. Temel Cezanın Belirlenmesinden Sonraki Aşamalar 546
3. Cezanın Belirlenmesine Hakim Olan İlkeler. 550
VII. Özgürlüğün Kısıtlandığı Sürenin Mahkûmiyetten
(Somut Sonuç Cezadan) Düşülmesi (Mahsup) 552
1. Genel Olarak 552
2. Mahkûmiyetten Mahsubun Koşulları 554
VIII. Mahkûmiyet Kaydının Adli Sicile İşlenmesi, Adli
Arşive Aktarılması ve Kayıtların Silinmesi . 556
1. Genel Olarak 556
2. Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler 556
3. Adli Sicile Kaydedilen Bilgilerin Adli Sicilden Silinerek Arşiv
Kaydına Alınma Nedenleri 558
4. Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarının Tamamen Silinme Nedenleri. 558
5. Adli Sicil ve Arşiv Kayıtlarının Kullanılması 559
IX. Cezaların İnfazı . 560
1. Hapis Cezasının İnfazı. 560
a. Genel olarak . 560
b. Hapis cezasının infaz edileceği kurumlar ve infaz rejimleri 562
XXVI Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
c. Mahkûmiyet ilâmının icraya konulması . 564
d. Hükümlülerin cezalarını hangi infaz kurumunda çekeceğinin
belirlenmesi: Gözlem ve sınıflandırma 566
e. Hapis cezasında özel infaz yöntemleri 568
f. Hapis cezasının infazının denetlenmesi. 569
g. Hükümlünün hakları 570
2. Adli Para Cezasının İnfazı . 571
§22. Cezanın İnfazının Ertelenmesi ve İnfaza Ara Verilmesi
I. Genel Olarak. 573
II. Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 574
1. Cezanın İnfazının Ertelenmesinin Koşulları 574
a. Önceki mahkûmiyete ilişkin koşul 574
b. Ertelemeye konu olan mahkûmiyete ilişkin koşul . 575
c. Sübjektif koşul: Failin yeniden suç işlemeyeceği kanaatinin oluşması 577
2. Erteleme Kararının Verilmesi 577
3. Ertelemenin Koşula Bağlanması 578
4. Ertelemenin Sonucu: Denetim Süresi Belirleme . 578
5. Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesinin Sonucu 580
6. Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmemesi: Ertelemenin Düşmesi 580
7. Erteleme İle İlgili Bilgilerin Adli Sicile Kaydedilmesi. 580
III. Hapis Cezasının İnfazının Hükümlünün Talebiyle Ertelenmesi 580
IV. Hapis Cezasının İnfazının Hastalık Nedeniyle Geri Bırakılması. 581
V. Hapis Cezasının İnfazının Gebelik Nedeniyle Geri Bırakılması . 582
VI. Diğer Haller . 583
VIII. Koşullu Salıverilme (Meşruten Tahliye). 583
1. Genel Olarak 583
2. Koşullu Salıverilmenin Şartları 584
a. Cezanın belirli bir kısmının infaz edilmiş olması 584
b. İnfaz süresince iyi halli olunması 587
3. Koşullu Salıverilmeden Yararlanamayacak Olanlar 588
4. Kararın Verilmesi 589
5. Koşullu Salıverilmeden Sonra Uygulanan Rejim . 590
6. Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması. 591
7. Koşullu Salıverilmenin Denetimli Serbestlik Tedbiri ile Bir
Yıl Erkene Çekilmesi: Koşullu Salıverilme Sürelerinin Kısalması
(CGİK m.105/A) 593
a. Denetimli serbestlik tedbiri altında erken tahliye kararı verilmesi . 593
b. Erken tahliye kararının geri alınması. 595
İçindekiler XXVII
§23. Cezalandırma İmkânının Ortadan Kalkması
Dava ve Cezanın Düşürülmesi
(TCK m.64-75)
I. Genel Olarak. 595
II. Şüpheli, Sanık veya Hükümlü Failin Ölmesi 596
III. Af . 597
IV. Dava ve Ceza Zamanaşımı. 600
1. Genel Olarak 600
2. Dava ve Ceza Zamanaşımına Uğramayan Suçlar. 600
3. Dava Zamanaşımı. 601
a. Genel olarak . 601
b. Dava zamanaşımı süreleri . 602
c. Dava zamanaşımı süresinin durması 607
d. Dava zamanaşımı süresinin kesilmesi 609
4. Ceza Zamanaşımı . 612
a. Genel olarak . 612
b. Ceza zamanaşımı süreleri 612
c. Ceza zamanaşımının durması . 613
d. Ceza zamanaşımının kesilmesi 614
V. Şikâyetten Vazgeçme 615
VI. Önödeme. 618
VII. Uzlaşma . 620
VIII. Kamu Davasının Açılmasının (İddianamenin Düzenlenmesinin) Ertelenmesi 624
IX. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. 626
§24. Güvenlik Tedbirleri
I. Güvenlik Tedbirlerinin Amacı ve Nitelikleri 630
II. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Şartları . 634
III. Güvenlik Tedbirlerinin Türleri. 635
1. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 635
a. Hakları kullanmaktan yoksun bırakılma. 635
aa. Ceza mahkûmiyetinin kanuni sonucu olan hak yoksunlukları 635
bb. Cezaya ek olarak hükmedilen hak yoksunlukları 640
cc. Hak yoksunluğunun kaldırılması: Yasaklanan hakların iadesi 640
b. Meslek ve sanatın icrasının yasaklanması 641
c. Sürücü belgesinin geri alınması. 642
2. Müsadere . 642
a. Genel olarak . 642
b. Müsadere çeşitleri ve müsaderenin konusu 642
c. Müsaderenin koşulları 643
d. Müsadere usulü 644
3. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 645
4. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbiri: Tedavi 647
XXVIII Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
5. Alkol ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Bağımlılarına Özgü
Güvenlik Tedbiri: Tedavi. 648
6. Denetimli Serbestlik . 649
7. Sınır Dışı Etme 651
8. Özel Hukuk Tüzel Kişisi Hakkında Uygulanan Güvenlik Tedbirleri . 652
§25. Suçlu
Özel Tehlikeli Suçlular
(İtiyadi Suçlular-Suçu Meslek Edinenler-Mükerrirler)
I. Kavram . 654
II. Suçluların Sınıflandırılması. 655
1. İtiyadi Suçlu . 655
2. Suçu Meslek Edinen Suçlu 655
3. Örgüt Mensubu Suçlu. 656
4. Mükerrir Suçlu: Tekerrür Hali. 656
a. Genel olarak 656
b. Tekerrür sistemleri 657
c. Tekerrürün koşulları. 657
d. Tekerrürün sonuçları 659
aa. Seçenek cezalardan ağır olanın uygulanması 659
bb. Özel bir infaz rejiminin uygulanması . 659
cc. Cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması 659
dd. Koşullu salıverme sürelerinin uzaması 660
e. Tekerrür hükümlerinin uygulanamayacağı haller 661
Dördüncü Bölüm
Uluslararası Ceza Hukuku
§26. Uluslararası Ceza Hukukuna Giriş
I. Geniş ve Dar Anlamda Uluslararası Ceza Hukuku. 663
II. İnsan Hakları Avrupa Hukuku 666
§27. Türk Ceza Kanunu’nun
Yer Yönünden Uygulanma Alanı
(TCK m.8-17,19)
I. Genel Olarak. 668
II. Suçun İşlendiği Yer 670
1. Mesafe Suçlarında Suçun İşlendiği Yer . 671
2. Şekli Suçlarda Suçun İşlendiği Yer 672
3. Tehlike Suçlarında Suçun İşlendiği yer. 673
4. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlarda Suçun İşlendiği Yer. 673
5. Zincirleme (Müteselsil) Suçlarda Suçun İşlendiği Yer. 673
6. İtiyadi Suçlarda Suçun İşlendiği Yer . 673
İçindekiler XXIX
7. Görsel veya İşitsel Yayınlarla İşlenen Suçlarda Suçun İşlendiği Yer 673
8. Transit Suçlarda Suçun İşlendiği Yer 674
9. Teşebbüs Halinde Kalan Suçlarda Suçun İşlendiği Yer 675
10. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suçun İşlendiği Yer 675
III. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulanma Alanına İlişkin İlkeler 675
1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi . 679
2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi 680
a. Faile göre şahsilik ilkesi. 681
aa. Türkiye adına görevli olanların yabancı ülkede işledikleri suçlar 681
bb. Türk vatandaşlarının yabancı ülkede işledikleri suçlar . 682
b. Mağdura göre şahsilik ilkesi 684
3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi. 685
4. İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi . 686
5. Evrensellik İlkesi. 688
6. Yetki paylaşımı ilkesi 689
§28. Suç Faillerinin İadesi
(Geri Verme)
(Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu m.10-21)
I. Genel Olarak. 692
II. İade Kaynakları . 692
III. Türkiye’den Yabancı Devlete İadenin Koşulları ve Usulü 694
1. Yabancı Devlete İadenin Koşulları. 694
a. İade konusu suçun veya cezanın belirli ağırlıkta olması 695
b. İadeye engel nedenlerin bulunmaması 696
c. İadeye engel nedenler . 696
aa. Şüpheli/sanık veya hükümlünün Türk vatandaşı olması . 696
bb. Şüpheli/sanık veya hükümlünün ayrımcılığa maruz bırakılacağına
dair kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması . 697
cc. İade talebine esas teşkil eden fiilin belli nitelikte olması 697
aaa. İade talebine esas teşkil eden fiilin düşünce (ifade) suçu olması 697
bbb. İade talebine esas teşkil eden fiilin siyasi suç veya siyasi suçla
bağlantılı bir suç olması 698
ccc. İade talebine esas teşkil eden fiilin sırf askeri suç olması 702
ddd. İade talebine esas teşkil eden fiilin mâli suç olması 702
dd. İade talebine esas teşkil eden fiilin Türkiye’ye ve Türk vatandaşına
karşı işlenmiş bir suç olması . 703
ee. İade talebine esas teşkil eden fiilin Türkiye’nin yargılama yetkisine
giren bir suç olması 703
ff. İade talebine esas teşkil eden fiilin muhakeme engelinin bulunması . 703
gg. İade talebine esas teşkil eden fiilin ölüm cezasını veya insan onuru
ile bağdaşmayan bir cezayı gerektirmesi . 704
2. Yabancı Devlete İade Usulü 704
XXX Hamide Zafer / Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75)
IV. Türkiye’nin Yabancı Devletten İade Talebi ve Koşulları 708
V. İadede Hususilik (Özellik) Kuralı 709
VI. İadede Transit Geçiş. 710
Yararlanılan Kaynaklar. 71