Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları
Prof. Dr. Hasan PULAŞLI
İçindekiler
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN GENEL ESASLARI
§ 5. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI, TEMEL NİTELİKLERİ VE HAKKIN DOĞUMUNA İLİŞKİN TEORİLER 33
TANIM 33
KIYMETLİ EVRAKIN TEMEL NİTELİKLERİ 33
KIYMETLİ EVRAK BİR SENETTİR 33
KIYMETLİ EVRAKTAKİ HAKKIN PARA İLE ÖLÇÜLEBİLEN BİR DEĞERİ OLMALIDIR 35
Alacak Hakları 36
Eşya Hukukuna İlişkin Haklar 36
Ortaklık Hakları veya Ortaklık Benzeri Haklarla İlgili Katılma Hakları 36
KIYMETLİ EVRAKIN İÇERDİĞİ HAK TEDAVÜL
NİTELİĞİ OLAN BİR HAKTIR 37
KIYMETLİ EVRAKTA HAK İLE SENET ARASINDA KUVVETLİ BİR BAĞ VARDIR 38
KIYMETLİ EVRAKIN SOYUTLUĞU 40
KIYMETLİ EVRAK ÖZEL ŞEKİL ŞARTLARINA
TABİDİR 43
KIYMETLİ EVRAK TİPLERİNİN KANUNDA SINIRLI SAYIDA SAYILMIŞ OLMASI SORUNU 43
KIYMETLİ EVRAKIN İÇERDİĞİ HAKKIN DOĞUMUNA İLİŞKİN TEORİLER 45
KIYMETLİ EVRAKIN ÇEŞİTLİ BAKIMLARDAN SINIFLANDIRILMASI 48
TEMSİL ETTİKLERİ HAKKIN TÜRÜ BAKIMINDAN 48
Pay Senetleri ve Benzeri Senetler 48
Alacak Senetleri 48
Emtia Senetleri 49
HAKKIN SENETTEN ÖNCE VAR OLUP OLMADIĞI BAKIMINDAN 49
Kurucu Senetler 49
Açıklayıcı Senetler 50
DÜZENLENMELERİNE SEBEP OLAN İŞLEM VEYA
İLİŞKİ İLE İLGİLİ OLMAK BAKIMINDAN 50
Soyut Kıymetli Evrak 50
İllî Kıymetli Evrak 51
DEVİR ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN KIYMETLİ
EVRAK TÜRLERİ 52
KIYMETLİ EVRAKIN İHRACI YÖNÜNDEN TASNİFİ 52
İKİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAKIN DEVİRLERİNE
GÖRE TÜRLERİ VE TÜR DEĞİŞİKLİĞİ
§ 6. NAMA YAZILI SENETLER 55
TANIM VE UNSURLARI 55
NAMA DÜZENLENEBİLECEK SENETLER 57
NAMA YAZILI SENETLERİN DEVRİ 58
NAMA YAZILI ALACAK SENETLERİNİN TEMLİKİ 58
NAMA YAZILI PAY SENETLERİNİN CİROSU 59
Karşılığı Tamamen Ödenmiş Pay Senetlerinin Devri 60
Bağlı Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri 61
Nama Yazılı Pay Senetlerinin Temlik ile
Devredilebilmesi 64
Ciro İle Temlik Arasındaki Önemli Farklılıklar 65
NAMA YAZILI SENETLERDE ALACAKLILIK SIFATININ İSPATI 67
EKSİK NAMA YAZILI SENETLER 67
§ 7. EMRE YAZILI SENETLER 69
TANIM VE UNSURLARI 69
EMRE DÜZENLENEBİLECEK SENETLER. 69
İRADÎ EMRE YAZILI SENETLER 69
KANUNÎ EMRE YAZILI SENETLER 69
EMRE DÜZENLENEMEYECEK SENETLER 70
EMRE YAZILI SENETLERİN DEVRİ 70
EMRE YAZILI SENETLERDE DEF’İLER 71
TANIM 71
DEF’İLERİN TÜRLERİ 72
Senedin Hükümsüzlüğüne İlişkin Def’iler 73
Senet Metninden Anlaşılan Def’iler 73
Şekil Şartlarına Uymamadan Doğan Def’iler 74
Meşru Hamil Olmadığı Def’i 74
Senede Yazılan Kayıtlardan Doğan Def’iler 76
Sürelere Uyulmamasından Doğan Def’iler 76
Zamanaşımı Def’ileri 76
Kişisel Def’iler 76
§ 8. HAMİLE YAZILI SENETLER 79
TANIM VE ÖZELLİKLERİ 79
HAMİL İLE BORÇLUNUN HUKUKÎ DURUMU 80
HAMİLE YAZILI SENET TÜRLERİ 81
HAMİLE YAZILI SENETLERİN DEVRİ. 81
HAMİLE YAZILI SENETLERDE DEF’İLER 81
§ 9. KIYMETLİ EVRAKIN TÜRÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ 83
KAVRAM 83
DÖNÜŞTÜRMENİN ŞEKLİ VE SONUÇLARI 85
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİ
§ 10. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 89
GENEL HÜKÜMLER 89
GENEL OLARAK 89
GENEL HÜKÜMLERİN UYGULANDIĞI DURUMLAR 90
İPTAL DAVASININ ŞARTLARI 91
Senedin Zayi Olması 91
Senette Yer Alan Hakkın Halen Mevcut Olması 92
İptali Talep Edenin Hak Sahibi Olması 92
Senet Zilyetliğinin Yeniden İktisabının Mümkün
Olmaması 93
Senedin Kanunen İptali Mümkün Bir Senet Olması 93
HAMİLE YAZILI SENETLERİN ZIYAI VE İPTALİ 95
GENEL OLARAK 95
PARA VE DİĞER EVRAKIN İPTALİ SORUNU 96
İPTAL USULÜ 99
MÜNFERİT KUPONLARIN İPTALİ 100
NAMA YAZILI SENETLERİN İPTALİ 101
GENEL OLARAK İPTAL USULÜ 101
GENEL KURALIN İSTİSNALARI 101
Kanunun Saklı Tuttuğu Hükümler 101
Borçluya Tanınan İmkânlar 102
EMRE YAZILI SENETLERİN İPTALİ 102
GENEL OLARAK 102
İPTAL KARARININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 103
Teşhis İşlevinin Yok Edilmesi 103
Teşhis İşlevinin Yaratılması 105
Çeke İlişkin Durum 106
İptal Kararının Diğer Müracaat Borçlularına İleri
Sürülüp Sürülemeyeceği Sorunu 107
İPTAL USULÜ 108
Senedi Elinde Bulunduran Kişi Biliniyorsa. 109
Senedin Kimin Elinde Olduğu Bilinmiyorsa 110
Önleyici Tedbirler 111
İptal Davası 112
İptal Kararının Sonuçları 113
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİ (TİCARÎ SENETLER)
§ 11. KAMBİYO SENETLERİNİN ESASLARI 117
KAVRAM 117
KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 118
KAMBİYO SENETLERİNDE EHLİYET 121
KAMBİYO SENETLERİNDE TEMSİL 123
GENEL OLARAK TEMSİL. 123
KAMBİYO SENETLERİNDE TEMSİL 124
BEŞİNCİ BÖLÜM POLİÇE
§ 12. POLİÇE 129
KAVRAM VE NİTELİKLER 129
POLİÇENİN ÖZELLİKLERİ 132
POLİÇEDE BULUNMASI ZORUNLU UNSURLAR 133
POLİÇE KELİMESİ 133
BELİRLİ BİR MEBLAĞIN KAYITSIZ ŞARTSIZ HAVALESİ 134
MUHATABIN ADI VE SOYADI 137
LEHTARIN ADI VE SOYADI 139
DÜZENLEYENİN İMZASI 140
DÜZENLENME TARİHİ 140
Düzenlenme Tarihiyle İlgili Bazı Sorunlar 140
Tarihin Açık Bırakılması 140
Tarihin “Bayram veya Belirli Bir Özel Gün”
Olarak Yazılması 141
Tarihin Yazı ve Rakamla Yazılması 141
Miladî Tarihten Başka Tarihin Yazılması 141
POLİÇEDEKİ ALTERNATİF UNSURLAR 143
DÜZENLEME YERİ 143
Düzenleme Yeri Bir Mülkî Birliğin Adı Olmalıdır 143
Düzenleme Yerinin Kısaltılmış Olarak Yazılması Sorunu 144
Düzenleme Yerinin Belli Olmasının Önemi 144
ÖDEME YERİ 144
POLİÇEDE VADE 146
BELİRLİ BİR GÜN 146
DÜZENLEME GÜNÜNDEN BELLİ BİR SÜRE SONRA VADELİ POLİÇE 147
GÖRÜLDÜĞÜNDE ÖDENECEK POLİÇE 147
GÖRÜLDÜKTEN BELLİ BİR SÜRE SONRA VADELİ POLİÇE 148
İSTEĞE BAĞLI KAYITLAR 148
SORUMSUZLUK KAYDI 148
OLUMSUZ EMRE KAYDI 149
PROTESTODAN MUAFİYET KAYDI 149
ARAYA GİRME KAYDI 149
KABULE ARZ YASAĞI VEYA MECBURİYETİ
KAYITLARI 149
ADRES VEYA YERLEŞİM YERİ KAYITLARI 150
NÜSHA DÜZENLEMESİNE İLİŞKİN KAYIT 150
SAKLAMA KAYDI 151
KANUNDA GÖSTERİLMEYEN ANCAK SÖZLEŞME HUKUKU BAKIMINDAN ANLAM İFADE EDEN
KAYITLAR 151
YETKİ KAYDI 151
TAHKİM KAYDI 151
İHBAR- BİLDİRİM (AVİZO) KAYDI 151
İHBARSIZ (BİLÂ İŞ’AR) KAYDI 152
BEDEL KAYDI 152
KARŞILIK KAYDI 153
İHBARDAN VAZGEÇME KAYDI 153
AÇIK POLİÇE 153
§ 13. POLİÇEDE KABUL 155
GENEL OLARAK KABUL KAVRAMI VE ANLAMI 155
KABULÜN ZORUNLU OLUP OLMADIĞI SORUNU 156
KABUL BEYANI 157
ŞEKİL 157
KABUL BEYANININ SENEDİN NERESİNE
YAZILACAĞI SORUNU 157
KİMLER KABULE ARZ EDEBİLİR 159
AÇIK POLİÇENİN KABULÜ SORUNU 159
KABULÜN ŞARTLARI 160
KURAL: KABUL ŞARTSIZ OLMALIDIR 160
İSTİSNALAR 160
Kısmî Kabul 160
Poliçedeki Yazılan Bedelden Fazla Kabul Beyanında Bulunmak 161
Poliçede Başka Bir Ödeme Yerinin Gösterilmesi 161
Poliçe İçeriğinden Farklı Diğer Kabul Beyanları 161
POLİÇENİN KABUL İÇİN İBRAZ SÜRESİ VE YERİ 162
SÜRE 162
Kabul Tarihinin Yazılmasının Zorunlu Olup Olmadığı Sorunu 162
Düşünme Süresi. 163
İBRAZ YERİ 163
KABULE ARZIN İHTİYARİ OLMASI 164
KURAL 164
KABULE ARZIN YASAKLANMASI 164
KABULE ARZIN ZORUNLU OLDUĞU HALLER 165
DÜZENLEYENİN KABULDEN SORUMLU
OLMAYACAĞI KAYDI 166
KABULE ARZI YASAKLANMIŞ POLİÇEDE BAŞVURU DURUMU 167
KABULÜN NİTELİĞİ VE HUKUKÎ ETKİLERİ 167
GEÇERLİ BİR POLİÇE OLMALIDIR 167
POLİÇE KABULE ARZ EDİLMİŞ OLMALIDIR 168
KABULÜN SAKAT OLMASI VE BUNUN HUKUKİ SONUÇLARI 168
POLİÇENİN GEÇERLİ OLMAMASI 168
POLİÇENİN TESLİMİNE İLİŞKİN SÖZLEŞMENİN
SAKAT OLMASI 168
HAMİLİN VADEDEN ÖNCE BAŞVURU HAKKININ DOĞMASI 169
KABULDEN TAMAMEN VEYA KISMEN KAÇINILMASI 169
POLİÇENİN ÖDENECEĞİNİN ŞÜPHELİ OLMASI 170
POLİÇENİN KABUL EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI 170
§ 14. EMRE YAZILI SENETLERİN DEVRİ 172
GENEL OLARAK 172
CİRO 172
CİRONUN İLLÎ VEYA SOYUT OLUP OLMADIĞI
SORUNU 173
CİRONUN ŞEKLİ 177
CİRO NE ZAMANA KADAR YAPILABİLİR 180
KURAL: CİRO VADEYE KADAR YAPILIR 180
VADEDEN SONRA YAPILAN CİRONUN
HÜKÜMLERİ 181
CİRODA KİŞİLER 182
CİRONUN HUKUKİ ETKİLERİNE GÖRE TÜRLERİ 184
TAM ETKİLİ CİRO 184
SINIRLI ETKİLİ CİROLAR 184
CİRONUN İŞLEVLERİ 185
TEMLİK İŞLEVİ (TRANSPORTFUNKTİON) 185
TEŞHİS İŞLEV (LEGİTİMATİONSFUNKTİON) 186
TEMİNAT İŞLEVİ (GARANTİEFUNKTİON) 188
FAKTORİNG ŞİRKETLERİ AÇISINDAN CİRONUN
ETKİSİ 189
AMACINA GÖRE CİRONUN TÜRLERİ 194
TEMLİK CİROSU (EİGENTUMSİNDOSSAMENT) 194
TAHSİL CİROSU (VOLLMACHTSINDOSSAMET veya INKASSOINDOSSAMENT) 195
Kavram 195
Hamilin Yetkileri. 196
Gizli Tahsil Cirosu ve Bundan Doğabilecek Sorunlar 197
REHİN CİROSU (PFANDINDOSSAMENT) 198
Kavram 198
Hamilin Hak ve Yetkileri 201
Rehin Cirosunun Teminat İşlevinin Olup Olmadığı
Sorunu 202
Rehin Cirosunun Etkisini Yitirmesi 203
Rehin Cirosunda Def’iler 204
§ 15. KAMBİYO HUKUKUNDA AVAL (KEFALET) 205
GENEL OLARAK AVAL 205
AVALİN KEFALETTEN FARKI 206
AVALİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI 208
GENEL OLARAK 208
EŞİN RIZASIYLA İLGİLİ OLARAK TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN 584 VE 603. MADDELERİ
AÇISINDAN SORUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ 213
Türk Borçlar Kanunu’nun 584. Maddesi Açısından Değerlendirme 213
Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesi Açısından Değerlendirme 214
AVAL VERENİN BORÇLARI 217
KAPSAMI. 217
AVAL VERENİN SORUMLU OLMADIĞI HAL 217
AVAL VERENİN HAKLARI 218
KAPSAMI. 218
§ 16. POLİÇENİN KABUL EDİLMEME VE ÖDENMEMESİ HALLERİNDE BAŞVURU HAKKI 219
BAŞVURU HAKKININ KULLANILABİLMESİ İÇİN
ŞEKLİ ŞARTLAR 219
PROTESTO 219
Protestonun Şekli ve İçeriği 219
Protestonun Dayanağı ve Sakat Protesto 221
Protestonun Türleri ve Çekilme Süreleri 222
Kabul Etmeme Protestosu ve Çekilebileceği
Süreler 222
Ödememe Protestosu Çekme Süresi. 222
Tespit Protestosu 225
Protestonun Dayanağı ve Sakat Protesto 226
Protesto Çekebilecek Kişi 227
Protesto Çekilecek Kişiler 227
Başvuru Borçluları 227
Muhatap 228
Protestodan Muafiyet Halleri 229
Kanuni Muafiyet Halleri 229
İradi Muafiyet Hali 229
Muafiyetin Söz konusu Olmadığı Haller 230
Başvuru Hakkının Düşmesi 231
İHBAR 232
Kavram 232
İhbarın İçeriği 233
İhbarın Sebebi 233
İhbar Süreleri, Şekli ve Sonuçları 233
§ 17. RETRET 235
KAVRAM 235
RETRET ÇEKİLMESİ 235
§ 18. ARAYA GİRME 236
GENEL OLARAK 236
ARAYA GİRMENİN ŞEKLİ 237
ARAYA GİRME SURETİYLE KABULÜN ŞARTLARI 237
§ 19. NÜSHA VE SURETLER 238
NÜSHA 238
SURET 239
§ 20. POLİÇEDE ZAMANAŞIMI 240
GENEL OLARAK 240
ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 240
ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 241
§ 21. POLİÇEDE KARŞILIK VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME
DAVASI 244
GENEL OLARAK 244
TEMEL BORÇ İLİŞKİSİ 244
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME DAVASI 245
ALTINCI BÖLÜM
BONO VE KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI
§ 22. BONO 251
BONONUN MAHİYETİ VE HUKUKÎ NİTELİĞİ 251
BONODAKİ ŞEKİL ŞARTLARI 252
ZORUNLU UNSURLAR 252
“Bono” veya “Emre Yazılı Senet” Kelimesi 252
Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedeli Ödeme Vaadi 253
Lehtarın Adı ve Soyadı 254
Düzenleyenin İmzası 254
Düzenlenme Günü 255
ALTERNATİF UNSURLAR 256
Düzenlenme Yeri. 256
Ödeme Yeri 256
BONODA VADE 256
İSTEĞE BAĞLI KAYITLAR 258
“BEDELİ NAKTEN/MALEN ALINMIŞTIR” KAYDI. 258
MUACCELİYET KAYDI 259
DİĞER KAYITLAR 261
BONOYA KONULMASI CAİZ OLMAYAN KAYITLAR 262
BONOYA UYGULANACAK POLİÇE HÜKÜMLERİ 262
§ 23. KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI 264
POLİÇE VE BONONUN TEMİNAT AMACIYLA DÜZENLENMESİ 264
TEMİNAT KAVRAMI VE KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNDAKİ YERİ 264
KAMBİYO SENETLERİNDE TEMİNAT KAYDI 265
Genel Olarak 265
Teminat Kaydının Anlamı ve Yazılış Şekilleri 267
“Kayıt” Sözcüğünün Kanundaki Yeri ve Anlamı 267
Teminat Kaydının Senede Yazılış Şekli ve Etkisi 269
TEMİNAT SENEDİ, KAMBİYO SENEDİ NİTELİĞİNİ
İHLÂL EDEN BİR KAYDI İÇERMEMELİDİR 270
TEMİNAT SENEDİNİN KABULÜ İÇİN GEREKLİ
OLAN KAYITLAR 272
Senet Metninde Yer Alması Gereken Kayıtlar 272
Taraflar Arasındaki Sözleşmede Teminat Senedine Açıkça Atıf Olmamakla Birlikte, Senedin Teminat
Amacıyla Verildiğinin Kabul Edildiği Haller 274
Taraflar Arasındaki Sözleşmede Teminat Senedine Açıkça Atıf Olmamakla Birlikte, Alacaklının Mahkemede, Bononun Taraflar Arasındaki
Sözleşmenin Teminat Olduğuna İlişkin Beyanı 275
Teminat Kaydı Senet Üzerinde Yer Almamakla Birlikte, Tarafların Aralarında Yaptığı Bir Sözleşmede
Senede Atıf Yapılması Halinde Durum 276
TEMİNAT SENEDİ İLE REHİN CİROSU
ARASINDAKİ FARKLILIKLAR 277
ÇEKİN TEMİNAT AMAÇLI DÜZENLENMESİ 278
YARGITAY KARARLARINA GÖRE TEMİNAT ÇEKİ 279
YEDİNCİ BÖLÜM
ÇEK HUKUKUNUN ESASLARI
§ 24. ÇEKİN HUKUKÎ VE EKONOMİK NİTELİĞİ 285
HUKUKÎ NİTELİĞİ 285
HAVALE NİTELİĞİ 285
ÖDEME ARACI NİTELİĞİ 286
ÇEKİN EKONOMİK NİTELİĞİ VE ÖNEMİ 287
ÇEKLE ÖDEMENİN YARARLARI 288
ÇEKLE ÖDEMENİN BANKA KREDİLERİ
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 288
§ 25. ÖDEME ÖZELLİĞİ BAKIMINDAN ÇEKİN ÖZEL TÜRLERİ 290
GENEL OLARAK 290
TÜRK TİCARET KANUNU’NA TABİ OLAN ÇEKLER 290
GARANTİLİ ÇEK 290
BANKA ÇEKİ 291
TEYİTLİ ÇEK 293
Kavram 293
Uygulamada Teyitli Çek 295
Teyidin Geçerlilik Süresi 295
ÇİZGİLİ ÇEK 298
Amaç 298
Şekil 298
Türleri 299
Çizgilerin veya Bunlar Arasına Yazılmış Banka
Adının Çizilmiş Olması 300
HESABA GEÇİRİLMEK ÜZERE DÜZENLENMİŞ
ÇEK (MAHSUP ÇEKİ) 301
Hesaba Geçirilmek Üzere Düzenlenmiş Çekin Şekli
ve Buna İlişkin Hükümler 301
Hesaba Geçirilecek Çekte Nakden Ödeme
Talep Edilebilecek Haller 302
TÜRK TİCARET KANUNU’NA TABİ OLMAYAN
ÇEKLER 302
POSTA ÇEKLERİ 302
SEYAHAT ÇEKLERİ 303
§ 26. ÇEK DÜZENLEMENİN ÖN ŞARTLARI 304
ÇEK ANLAŞMASI VE KARŞILIK 304
ÇEK ANLAŞMASININ HUKUKÎ NİTELİĞİ 306
ÇEK TAAHHÜTNAMESİ 307
§ 27. ÇEKTE ŞEKİL ŞARTLARI 308
GENEL OLARAK 308
KAREKODLU ÇEK 310
ÇEKİN ZORUNLU UNSURLARI 313
ÇEK KELİMESİ 313
BELİRLİ BİR BEDELİN KAYITSIZ ŞARTSIZ
ÖDENMESİ EMRİ 313
ÖDEYECEK KİMSENİN “MUHATABIN TİCARET
UNVANI” 315
Bankacılık Kanunu Açısından Çekte Muhatap
Olabilecek “Bankalar” 315
Hayali Bir Banka Üzerine Çekilen Çekin Hukukî
Durumu 317
DÜZENLEYENİN İMZASI 319
DÜZENLENME TARİHİ 322
BANKA TARAFINDAN VERİLEN SERİ NUMARASI 324
KAREKOD 324
Çekin Basıldığı Tarih 325
ÇEKTE ALTERNATİF UNSURLAR 326
DÜZENLEME YERİ 326
Düzenleme Yerinin Bir İdarî Birim Olarak Yazılması
Sorunu 326
Düzenleme Yerinin Kısaltılarak Yazılmasına İlişkin Sorunlar 328
ÖDEME YERİ 329
ÇEKE YAZILABİLECEK KAYITLAR 330
“EMRE DEĞİLDİR” VEYA “CİRO EDİLEMEZ”
KAYITLARI 330
LEHTAR TAYİNİNE İLİŞKİN KAYIT 331
HAMİLİNE KAYDI 333
YERLEŞİM YERİ KAYDI 333
YABANCI PARA İLE AYNEN ÖDEME KAYDI 334
PROTESTODAN MUAFİYET KAYDI 334
ÇEKİN NİTELİĞİNİ ETKİLEYEN KAYITLAR 335
ÇEKİN NİTELİĞİNİ ETKİLEMEYEN KAYITLAR 336
KABUL KAYDI 336
FAİZ, CEZAÎ ŞART KAYDI VE BENZERİ DİĞER KAYITLAR 336
VADE KAYDI 337
SORUMSUZLUK KAYDI 339
§ 28. ÇEKİN TEDAVÜLE ÇIKARILMASI VE DÜZENLEYENİN ŞAHSINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ETKİSİ 340
GENEL OLARAK 340
ÇEKİN BOŞ VEYA KISMEN DOLDURULARAK
TEDAVÜLE ÇIKARILMASI 340
ÇEK TEDAVÜLE ÇIKARILDIKTAN SONRA DÜZENLEYENİN KİŞİSEL DURUMUNDA MEYDANA
GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ÇEKE ETKİSİ 341
DÜZENLEYENİN ÖLÜMÜ 341
DÜZENLEYENİN FİİL EHLİYETİNİ YİTİRMESİ 342
DÜZENLEYENİN İFLÂSI 342
ÇEKİN DEVRİ 343
GENEL OLARAK 343
EMRE YAZILI ÇEKİN DEVRİ 343
HAMİLİNE YAZILI ÇEKİN DEVRİ 345
NAMA YAZILI ÇEKİN DEVRİ 347
KİMLERE CİRO EDİLEBİLİR 347
§ 29. ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ 348
ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ 348
İBRAZ SÜRELERİNİN HESAPLANMASI 350
İBRAZ SÜRESİNİN UZADIĞI HALLER. 351
MÜCBİR SEBEPLER NEDENİYLE ÇEKİN SÜRESİ
İÇİNDE İBRAZ EDİLEMEMESİ 351
SÜRE GEÇTİKTEN SONRA ÇEKİN İBRAZI VE HUKUKÎ SONUÇLARI 353
ÇEKTEN CAYMA 355
CAYMA KAVRAMI, ANLAMI VE NİTELİĞİ 355
İBRAZ SÜRESİ İÇİNDE CAYMA YASAĞININ
AMACI 358
ÇEKTEN CAYMANIN ŞARTLARI. 359
İbraz Süresinin Geçmiş Olması 359
Çek Süresi İçinde İbraz Edilmemiş Olmalı 360
ÇEKTEN CAYMA VE DİĞER HUKUKİ SORUNLAR. 361
Hesaptan Paranın Çekilmesinin Cayma Sayılıp Sayılmayacağı Sorunu 361
Çekten Caymanın Hesap Üzerine Bloke Kaydı Konulmasından Farkı 362
Kişisel Def’ilerin İleri Sürülebilme Sorunu. 362
Genel Olarak 362
Çekten Cayma ve İbraz Süresi İçinde Şahsi Def’ilerin İleri Sürülüp Sürülemeyeceğine İlişkin
Sorun 363
§ 30. SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK 365
SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK KAVRAMI 365
SAHTE ÇEK 365
TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK 365
SORUMLULUK 367
§ 31. ÇEKTE ZAMANAŞIMI 373
SÜRE. 373
ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN BAŞLAMA TARİHİ 374
SEKİZİNCİ BÖLÜM
5941 SAYILI ÇEK KANUNUNUN ESASLARI
§ 32. 5941 SAYILI ÇEK KANUNU VE 6728 SAYILI KANUNLA
YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 381
ÇEKİN ÖDENMESİNİN AYRI ÖZEL BİR KANUNLA DÜZENLENMESİ VE BUNUN NEDENLERİ 381
TÜRK TİCARET KANUNUNDA YER ALAN ÇEKE
İLİŞKİN HÜKÜMLER 382
ÇEK KANUNUNUN AMACI VE KAPSAMI 385
TÜRK HUKUKUNDA İLERİ TARİHLİ ÇEK SORUNU 386
İLERİ TARİHLİ ÇEKİN DÜZENLENME ŞEKLİ 387
İLERİ TARİHLİ ÇEKİN ÜZERİNDE YAZILI TARİHTEN ÖNCE İBRAZINDA MUHATAP BANKANIN YAPACAĞI
İŞLEM 388
6728 SAYILI KANUNLA ÇEK HUKUKUNDA YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER 388
DEĞİŞİKLİKLERE VE YENİ HÜKÜMLERE GENEL
BAKIŞ 388
KARŞILIKSIZ ÇEKE HAPİS CEZASININ YENİDEN GETİRİLMESİNİN SEBEBİ 391
§ 33. ÇEK HESABININ AÇILMASI VE ÇEK DEFTERİ. 393
ÇEK HESABI AÇILMASINDA BANKALARIN BASİRET
VE ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ 393
BASİRET VE ÖZEN YÜKÜMÜNE AYKIRILIK HALİNDE SORUMLULUK 397
MUHATAP BANKANIN BANKACILIK İŞLEMLERİNDE ÖZENSİZ DAVRANMASI NEDENİYLE SORUMLULUĞU 398
ÇEK HESABI AÇTIRMAK İSTEYEN KİŞİDE
ARANACAK ŞARTLAR 399
ÇEK HESABI AÇTIRMA YASAĞININ
BULUNMAMASI 399
EKONOMİK VE SOSYAL DURUM LA İLGİLİ BİR ENGELİN BULUNMAMASI 401
ÇEK HESABI AÇILIRKEN BANKAYA VERİLECEK
BELGELER VE YASAĞA İLİŞKİN BEYAN 402
HAMİLİNE ÇEK DEFTERİ ALACAKLAR İÇİN AYRI
ÖZEL HESAP AÇILMASI 402
ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARININ RİSK MERKEZİNE VE BANKALARA BİLDİRİLMESİ 403
ÇEK HESABININ KAPATILMASI 404
ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİ VE ÇEKE
YAZILACAK HUSUSLAR 405
ÇEK DEFTERLERİNİN BASKI ŞEKLİNE İLİŞKİN
TC MERKEZ BANKASI’NIN 2010/2 SAYILI TEBLİĞİ 405
BANKALARIN BASTIRACAKLARI ÇEK DEFTERLERİ YAPRAKLARINDA YAZILACAK
HUSUSLAR 405
DEVİR TÜRLERİ VE MESLEKÎ AÇIDAN ÇEKLERİN
ŞEKLİ, RENGİ VE İÇERİĞİ 407
ÇEK KANUNU UYARINCA KİŞİLERİN SIFAT VE
MESLEĞİNE GÖRE DÜZENLENECEK ÇEKLER 410
TACİR ÇEKİ VE TACİR OLMAYAN KİŞİ ÇEKİ 410
Yasaya Konulma Amacı 410
Tacir Çeki Hesabı Açtırabilecek Kişiler 411
Tacir Çeki Hesabının Açılması ve Kapatılması 413
Gerçek Kişinin Çek Düzenlemek İçin Temsilci veya
Vekil Atayamayacağı 413
HAMİLİNE ÇEK 415
Amaç 415
Düzenleyenin Tacir Olup Olmadığına Göre Hamiline
Çekler 415
Tacir Olmayan Hamiline Çek 415
Tacir Hamiline Çek 416
Bankaların Hamiline Çek Hesap Sahiplerini Bildirim Yükümü 416
HAMİLİNE ÇEK DÜZENLEMELERİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK SORUNLAR 417
Çekin “Kanunen Tacir Çeki” Sayıldığına İlişkin Emarelerin Bulunması Halinde Bankanın Durumu Gelir İdaresi Başkanlığı’na Bildirim Yükümüne
İlişkin Sorun 417
Çek Kanununa Aykırı Olarak Hamiline Çek Düzenlenme Durumunun Bankanın İlgili Makamlara
Bildirme Yükümüne İlişkin Sorun 419
ÇEK YAPRAKLARININ ÜZERİNDE YAZILI DURUMA AYKIRI ŞEKİLDE DÜZENLENMESİ
HALİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK SORUNLAR 420
Çek Yaprağında Yazılı Matbu Duruma Aykırı Çek Düzenlenmesi Sorunu 420
Hamiline Olmayan Tacir Çekinin, Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Hamiline Düzenlenmesi
Sorunu 421
§ 34. ÇEKİN İBRAZI, ÖDENMESİ, KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE ÇEK KANUNUN BAZI MADDELERİNİN İPTALİNE İLİŞKİN
ANAYASA MAHKEMESİNİN KARARI 422
5941 SAYILI ÇEK KANUNUN BAZI MADDELERİNİN İPTALİNE İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİNİN
26.06.2017 TARİHLİ KARARI 422
5941 SAYILI ÇEK KANUNU’NUN 5. MADDESİNİN ANAYASA’NIN 2, 5, 13, 19, 36, 37, 38 VE 141. MADDELERİNE AYKIRILIĞINA İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİNİN 26.7.2017 TARİHLİ KARARI 422
İBRAZ 423
MUHATAP BANKANIN ÇEK HESABININ
BULUNDUĞU ŞUBESİNE İBRAZ 424
MUHATAP BANKANIN HESABIN BULUNDUĞU ŞUBESİNDEN BAŞKA BİR ŞUBESİNE İBRAZ 425
TAKAS ODASINA İBRAZ 428
ÇEKİ DEVRALAN KİŞİNİN ARAŞTIRMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ 431
ÇEKİN İBRAZI VE ÖDENMESİNDE BANKALARIN GÖSTERMESİ GEREKEN ÖZEN 432
GENEL OLARAK 432
YARGITAY UYGULAMASINDA DURUM 433
ÇEK BEDELİNİN TAMAMEN ÖDENMESİ VE KISMÎ KARŞILIĞIN KABUL EDİLİP EDİLMEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI 438
ÇEKTE YAZILI BEDELİN TAMAMININ ÖDENMESİ 438
HESAPTAKİ KISMÎ TUTARININ KABUL VEYA REDDEDİLMESİ 440
Hamilin Muhatap Bankanın Ödemekle Yükümlü
Olduğu Tutar Dâhil Kısmî Ödemeyi Kabul Etmesi 440
Hamilin Muhatap Bankanın Ödemekle Yükümlü
Olduğu Tutar Dâhil Kısmî Ödemeyi Reddetmesi 441
KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE BUNUN UNSURLARI 441
KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİNİN UNSURLARI 441
Yasaya Uygun Bir Çekin Düzenlenmiş Olması 441
Çek Üzerinde Yazılı Düzenleme Tarihine Göre
Kanuni İbraz Süresi İçinde İbraz Edilmiş Olmalıdır 443
Karşılıksızdır İşleminin Yapılması 443
Düzenleyenin Boş Çek Yapraklarını İade Yükümü 444
KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİ VE KAPSAMI 445
“Karşılıksız Çek” Kavramı ve Kapsamı 445
Karşılıksızdır İşlemi ve Kapsamı 447
MUHATAP BANKANIN ESKİ ÇEK DEFTERİ YAPRAKLARI NEDENİYLE SORUMLU OLDUĞU
MİKTAR 448
MUHATAP BANKANIN HER BİR ÇEK YAPRAĞI İÇİN SORUMLU OLDUĞU MİKTAR. 448
MUHATAP BANKANIN ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU TUTARI TALEP OLUNMADAN ÇEKİN
HAMİLİNE TEKLİF ETMESİ 451
BANKANIN KISMÎ ÖDEME TEKLİFİNİN
REDDEDİLMESİNİN HUKUKİ SONUCU 452
KISMÎ ÖDEME TEKLİFİNİN REDDİ HALİNDE BAŞVURU HAKKINA ESAS OLAN TUTAR İLE FAİZ
UYGULANACAK TUTAR 454
HAMİLİN TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE
BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI 455
YETKİSİZ KİŞİ TARAFINDAN DÜZENLENEN ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKMASI HALİNDE BANKANIN HER ÇEK YAPRAĞI İÇİN ÖDEDİĞİ ÇEK BEDELİNİ KİMDEN
TALEP EDEBİLECEĞİ SORUNU 457
ÇEK HAMİLİNİN RÜCU BORÇLULARINA BAŞVURU HAKKINA İLİŞKİN ZAMANAŞIMI SÜRESİ 458
BANKALARIN ESKİ ÇEK DEFTERLERİYLE İLGİLİ SORUMLULUK SÜRESİ 459
KARŞILIKSIZ ÇEKTEE ŞİKÂYET VE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR 460
KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇUNDA ŞİKÂYET HAKKI
TANINAN “HAMİL” KİMDİR? 460
ŞİKÂYET SÜRESİ 463
ADLİ PARA CEZASI VE ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARI 464
MAHKEME KARARINA İTİRAZ VE İSTİNAF 465
ADLİ PARA CEZASININ HAPİS CEZASINA ÇEVRİLMESİNİN HESAPLANMASI 465
ADLİ PARA CEZASININ ÖDENEMEMESİ HALİNDE
HAPİS CEZASINA ÇEVRİLMESİ 467
HAPİS CEZASININ ANAYASAYA AYKIRI OLUP OLMADIĞI SORUNU 467
ADLİ PARA CEZASININ HESAPLANMASI VE KARŞILIKSIZ ÇEK MİKTARININ ÖDENEMEMESİ ÜZERİNE SANIĞA HÜKMOLUNACAK HAPİS CEZASI 468
İ. ZİNCİRLEME SUÇ HÜKMÜNÜN UYGULANMA DURUMU 470
YASAĞA AYKIRI ÇEK DÜZENLENMEDE UYGULANACAK CEZA 470
ÇEK KARŞILIĞINI BULUNDURMAKLA YÜKÜMLÜ OLANLAR VE BUNLARA UYGULANACAK YAPTIRIMLAR 470
Karşılık Bulundurmakla Yükümlü Olan Kişiler 470
Çek Hesap Sahibi 470
Tüzel Kişilerde Mali İşlerini Yürütmekle Görevli Yönetim Organının Üyesi 471
Mali İşlerden Sorumlu Kişi 471
Yasaklama Kararının Verildiği Kişilerin Sermaye Şirketlerinin Yönetim Organına Seçilememesi 472
YETKİLİ MAHKEME 472
YARGILAMA USULÜ 474
ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI KARARININ KALDIRILMASI 475
KARŞILIKSIZ ÇEK TUTARI VE EKLERİNİN
TAMAMEN ÖDENMESİ HALİNDE 475
ÇEK HAMİLİNİN TALEBİNİ GERİ ALMASI
HALİNDE 476
CEZANIN TAMAMEN İNFAZ EDİLMESİNDEN VE KANUNDA ÖNGÖRÜLEN SÜRENİN GEÇMESİNDEN SONRA 476
24.3.2020 TARİHİNE KADAR KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇUNDAN HÜKÜMLÜ OLANLARIN 5941 SAYILI ÇEK KANUNUNUN GEÇİCİ 5/1. MADDESİ UYARINCA TÜM TAKSİTLERİN ÖDEMESİ
HALİNDE 476
KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇUNDAN MAHKÛM OLANLARIN CEZALARININ İNFAZININ DURDURULMASI VE
ÖDEME KURALLARINA İLİŞKİN GEÇİCİ DÜZENLEME 477
§ 35. ÇEK KANUNUNDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERE AYKIRI DAVRANILMASININ YAPTIRIMLARI 480
ÇEK DÜZENLEYEN VEYA DÜZENLETENLER
AÇISINDAN 480
TACİRİN TİCARİ İŞ VE İŞLEMLERİNDE TACİR OLMAYAN KİŞİYE AİT ÇEK DEFTERİNİ
KULLANMIŞ OLMASI 480
BANKAYA YANLIŞ BEYANDA BULUNMAK 480
HAMİLİNE ÇEK DEFTERİ YAPRAĞINI
KULLANMADAN HAMİLİNE ÇEK DÜZENLEMEK 481
YETKİSİZ KİŞİLERİN ÇEK DEFTERİ BASTIRMALARI 481
MUHATAP BANKA AÇISINDAN 482
TACİR OLMAYAN KİŞİYE TACİR ÇEKİ DEFTERİ VERİLMESİ 482
KANUNA AYKIRI OLARAK ÇEK DEFTERİ
VERİLMESİ 482
KARŞILIĞI OLMASINA RAĞMEN ÖDEME
YAPILMAMASI 482
§ 36. ÇEKİN ZİYAI VE İPTALİ 484
GENEL OLARAK ÇEKİN ZİYAI VE İPTALİ 484
ÇEKİN ZİYAI 484
İPTAL DAVASI AÇABİLECEK KİŞİLER 485
Hamil 485
Muhatap Banka 486
Düzenleyenin İptal Davası Açma Hakkı Yoktur 486
Düzenleyenin Mahkemeden İhtiyati Tedbir Kararı İsteyebilmesi 488
Cirantanın İptal Davası Açma Hakkı Var mıdır? 492
İPTAL DAVASI HASIMSIZ AÇILIR 492
§ 37. KANUNLAR ÇATIŞMASI 494
MUHATAP OLMA EHLİYETİ VE BORÇLANMA ŞEKLİ BAKIMINDAN 494
YERLEŞİM YERLİ ÇEKLER BAKIMINDAN 495
DOKUZUNCU BÖLÜM EMTİA SENETLERİ
§ 38. KIYMETLİ EVRAK NİTELİĞİNDEKİ EMTİA SENETLERİ 499
TÜRK TİCARET KANUNDAKİ KIYMETLİ EVRAK
OLARAK DÜZENLENMİŞ EMTİA SENETLERİ 499
KAVRAM 500
İŞLEVİ 501
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTI ÇIKARMAYA YETKİLİ KURULUŞ “UMUMİ MAĞAZALAR” 502
KAVRAM, TARİHİ GELİŞİM VE KURULUŞ
ŞARTLARI 502
GENEL OLARAK MAKBUZ SENEDİ VE VARANT 504
Genel Olarak 504
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN HUKUKİ
NİTELİĞİ 505
Makbuz Senedi ve Varantın Şekil Şartları 507
Makbuz Senedinin ve Varantın Devri 509
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTA KONU OLAN
EMTİA ÜZERİNDE YAPILACAK TASARRUFLAR 510
Genel Olarak 510
Makbuz Senedi ve Varantın Hamilin Elinde Olması Halinde 510
Varantın Makbuz Senedinden Ayrılması Halinde
Durum 510
Varant Hamilinin Emtiayı Sattırma Hakkı 511
Müracaat Hakkı 511
Zamanaşımı 511
Makbuz Senedi ve Varantın Kaybedilmesi 512
DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ 512
TAŞIMA SENETLERİNİN TAŞIMA ARAÇLARINA GÖRE ADLARI VE NİTELİĞİ 513
KONİŞMENTO 514
TANIM 514
İŞLEVİ 515
İÇERİĞİ 516
KONİŞMENTONUN TÜRLERİ 517
KONİŞMENTO HAMİLİNİN HAKLARI 518
BİRDEN ÇOK KONİŞMETONUN DÜZENLENMİŞ
OLMASI HALİNDE HAMİLLERİN HAKLARI 519
ZAMANAŞIMI 519
KAVRAMLAR DİZİNİ 521
KANUNLAR DİZİNİ 529
