Hava Taşıma İşlerinin Bireysel İş Hukuku Bağlamında Değerlendirilmesi

Av. İrem KORKMAZ ( LL.M.)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ5

İÇİNDEKİLER.7

ÖZET.13

KISALTMALAR15

GİRİŞ.19

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL BİLGİLER ve HAVA ÇALIŞANLARININ İŞ

KANUNU KAPSAMI DIŞINDA TUTULMASI

1.1. TÜRKİYE’DE SİVİL HAVACILIK TARİHİ.21

1.2. HAVA ÇALIŞANI KAVRAMI .25

1.2.1. Yer İşçileri.27

1.2.2. Hava Taşıma İşçileri .27

1.3. HAVA ÇALIŞANLARININ KANUN KAPSAMI

DIŞINDA TUTULMASI VE UYGULANAN KANUNLAR 28

1.3.1. İş Kanunun Kapsamı ve İstisna Hüküm .29

1.3.1.1. Yer İşçilerine Uygulanan Kanun: İş Kanunu .30

1.3.1.2. Hava Taşıma İşçilerine Uygulanan Kanun: Türk

Borçlar Kanunu.31

1.3.1.3. Hava Taşıma İşçilerinin Toplu İş Sözleşmesine

Bağlı Çalışması: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi

Kanunu34

1.3.1.3.1. Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanmanın

Havacılık Sektöründe Yarattığı Özel Durum: Toplu İş

Sözleşmesinin Tüm İşçilere Uygulanacak Hükümleri 36

1.3.1.4. Havacılık Sektörünün Özel Durumundan Dolayı

Havacılık Hukukuna İlişkin Kanunlar ve Hava Taşıma

İşçilerinin Çalışma Düzenlerine İlişkin Talimat .40

İçindekiler

8

1.3.2. Hava Taşıma İşçilerinin İş Kanunu Kapsamı Dışında

Bırakılmasından Dolayı Kanunlardaki Hizmet ve İş

Sözleşmesi Tanımı43

1.4. HAVA TAŞIMA İŞÇİLERİNİN İŞ KANUNU

KAPSAMINA ALINMAMASI NEDENİ VE

UYGULAMADA YARATTIĞI SONUÇLAR .44

1.4.1. Hava Taşıma İşçilerinin Kanun Kapsamına Alınmama

Nedeni 44

1.4.2. Hava Taşıma İşçilerinin İş Kanunu Kapsamında

Korunmamasının Uygulamada Yarattığı Sonuçlar.45

1.4.2.1. TBK ve İK Hükümlerinin Yaklaştırılması .45

1.4.2.2. Türk Sivil Havacılığında Sendikacılık ve Toplu İş

Sözleşmeleri47

1.4.2.3. Hava-İş ve Toplu İş Sözleşmeleri 49

1.4.2.4. Hava Taşıma İşçilerinin Sendikalı Olmalarından

Dolayı Karşılaştıkları Zorluklar50

İKİNCİ BÖLÜM

İŞ SÖZLEŞMESİ VE HAVA ÇALIŞANLARININ HAK VE

BORÇLARI

2.1. İŞ SÖZLEŞMESİNE AİT GENEL BİLGİLER .54

2.2. İŞ SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA HAVA

ÇALIŞANLARININ BORÇLARI57

2.2.1. İşçinin Borçları.57

2.2.1.1. İş Görme Borcu57

2.2.1.2. İşverenin Talimatlarına Uyma Borcu.58

2.2.1.3. İşçinin Özen Yükümlülüğü58

2.2.1.4. İşçinin Sadakat Borcu 59

2.2.1.4.1. Sır Saklama Yükümlülüğü 60

2.2.1.4.2. Rekabet Yasağı60

İçindekiler

9

2.2.2. İşverenin Borçları .62

2.2.2.1. Ücret Ödeme 62

2.2.2.2. İşverenin İş Verme Borcu ve İş Araç ve

Gereçlerini Verme Borcu 63

2.2.2.3. İşverenin İşçiyi Koruma Borcu64

2.2.2.4. Hava Çalışanları Bakımından İşverenin Eşit

Davranma Borcu ve Ayrımcılık Tazminatı65

2.3. HAVA ÇALIŞMASINDA EĞİTİM, EĞİTİM

GİDERLERİ VE EĞİTİM GİDERLERİNİN GERİ

İSTENMESİ67

2.3.1. Hava Taşıma İşçileri Bakımından Eğitim Kavramı67

2.3.2. Hava Taşıma İşçilerinin Eğitimlerini Alma Şekli.70

2.3.2.1. Hizmet Öncesi Mesleki Eğitim72

2.3.2.2. Hizmet İçi Mesleki Eğitimi72

2.3.3. Hava Taşıma İşçilerinin İş Sözleşmelerindeki Cezai

Şartlar74

2.3.3.1. Hava Taşıma İşçilerinin Eğitim Giderlerinin Geri

İstenmesi Olarak Cezai Şart75

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HAVA ÇALIŞANLARININ İŞİNİN DÜZENLENMESİ

3.1. HAVA ÇALIŞANLARININ ÇALIŞMA SÜRESİ VE

ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ79

3.1.1. Hava Çalışanlarına Farklı Kanunlar Uygulanmasının

Sonucu Olarak, Çalışma Süreleri79

3.1.1.1. Hava Taşıma İşçilerinin Çalışma Sürelerinin

Farklı Olması ve Bu Sürelere Uyulmamasının Yaptırımı .81

3.1.1.2. Hava Taşıma İşçilerinin Çalışma Süreleri84

3.1.1.2.1. Belirli Süreli İş Sözleşmesiyle Çalışan Hava

İşçisinin Çalışma Süreleri91

İçindekiler

10

3.1.2. Hava Çalışanlarının Dinlenme Süreleri91

3.2. HAVA ÇALIŞANLARININ TATİLLERİ.93

3.2.1. Hafta Tatili93

3.2.2. Resmî Tatiller .96

3.2.3. Yıllık Ücretli İzin .97

3.3. HAVA TAŞIMA İŞÇİLERİNİN, İŞİNİN

DÜZENLENMESİNİN SONUCUNDA OLUŞAN

FARKLILIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ.100

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ VE HAVA ÇALIŞANLARI

BAKIMINDAN YARATTIĞI SONUÇLAR

4.1. SÖZLEŞMENİN SONA ERME ŞEKİLLERİ .103

4.1.1. İkale Sözleşmesi.103

4.1.2. Sözleşmenin Tarafların Birinin Ölümüyle Sona

Ermesi.104

4.1.2.1. İşçinin Ölümü 104

4.1.2.2. İşverenin Ölümü 107

4.1.2.2.1. İşverenin Kişiliğinin Önem Arz Etmediği

Yerlerde İş İlişkisinin Devri Hükümleri: İşyerinin Devri .108

4.1.2.2.2. İşverenin Kişiliğinin Önem Arz Etmediği

Yerlerde İş İlişkisinin Devri Hükümleri: İş

Sözleşmesinin Devri .109

4.1.3. Belirli Süreli Hizmet Sözleşmelerinde Sürenin

Bitmesi ile Sona Erme 110

4.1.3.1. Belirli Süreli Sözleşmenin Süresinden Önce

Bitirilmesi Halinde Cezai Şart 111

4.1.4. İş Sözleşmesinin Fesih Bildirimi ile Sona Ermesi . 113

4.1.4.1. Fesih Bildirimi Kavramı:. 114

İçindekiler

11

4.1.5. Neden Gösterilmeden Sözleşmenin Feshedilmesi

Hali: Süreli, Fesih Bildirimi .116

4.1.5.1. Fesih Bildirimi Süreleri117

4.1.5.2. Fesih Bildirim Sürelerine Uyulmamasının

Sonucu: İhbar ve Kötü Niyet Tazminatı .119

4.1.5.3. Fesih Bildirim Sürelerine Uyulmamasının

Sonucu: Kötü Niyet Tazminatı121

4.1.5.3.1. Kötü Niyet Tazminatına Hak Kazanabilecek

Hava Çalışanları 122

4.1.6. Feshin Geçerli Sebebe Dayanma Zorunluluğu ve İş

Güvencesi Kavramı 124

4.1.7. Süresiz Fesih Bildirimi ile Sözleşmenin Sona

Erdirilmesi: Haklı Nedenle Feshi ve Sonuçları 129

4.1.8. COVID-19 Sürecine Özgü Geçici Fesih Yasağı ve

Ücretsiz İzin Uygulaması .133

4.1.8.1. Kısa Çalışma Kavramı ve Covid-19 Sürecine

Özel Düzenlemeler137

4.2. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN

HAVA ÇALIŞANLARI BAKIMINDAN SONUÇLARI.138

4.2.1. Çalışma Belgesi 138

4.2.2. İşçinin ve Yeni İşverenin İşçinin İşini Usulüne Uygun

Bırakmasındaki Rolü 139

4.2.3. İbraname .139

4.2.4. Borçların Muaccel Olması140

4.2.5. Geri Verme Yükümlülüğü.140

4.2.6. Kıdem Tazminatı 141

4.3. HAVA TAŞIMA İŞÇİLERİNİN İŞ KANUNU

KAPSAMI DIŞINDA TUTULMASI İLE SÖZLEŞMENİN

SONA ERMESİNDE MEYDANA GELEN

FARKLILIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ.146

İçindekiler

12

SONUÇ149

KAYNAKÇA 155