Havayolu ile Taşınan Yolcuların Ölümünden veya Bedensel Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Akdi Sorumluluk

Dr. Nurdan ORBAY ORTAÇ

Havayolu ile Taşınan Yolcuların Ölümden veya Bedensel Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Akdi Sorumluluk adlı çalışma, basit anlatım içeren bir seviyede yazılmıştır. Çalışma bu konu hakkında araştırma yapan ve detaylı bilgiye sahip olmak isteyen okurların kitaplığında bulunması gereken bir eser olma özelliğini taşımaktadır.

Başlıklar,

- Havayolu ile Yolcu Taşıma Sözleşmesi
- Taşıyıcının Yolcuları Sağ ve Salim Taşımka Yükümlülüğü
- Ön Ödeme Müessesesi ve Sorumluluk Davası

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR    V

KISALTMALAR         XV

GİRİŞ  1

BİRİNCİ BÖLÜM HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ

§ 1. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN

UNSURLARI VE TANIMI       5

L NAZARA ALINMASI GEREKEN HÜKÜMLER      5

1. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI                                   6
2. Taşıma Taahhüdü           6
3. Taşımanın Havada Ve Hava Aracı ile Yapılması   7
4. 1.                  Hava Ortamı                             7
5. 2.                  Hava Aracı Kavramı      8
6. Ücret veya Ona Tekabül Eden İvaz         9
7. Arızî Olarak Yapılan Hava Taşıma İşlerine İlişkin Sözleşmelerin Havayolu ile Yolcu Taşıma Sözleşmesi

Sayılıp Sayılmayacağı Meselesi   12

1. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI       14

§ 2. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN

HUKUKÎ NİTELİĞİ    14

§ 3. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN

TARAFLARI   17

I. TAŞIYICI     17

A. Taşıyıcı Olabilecek Kişilerin Özellikleri          17

B. Sözleşmenin Tarafi Olan Taşıyıcının Yolculuğun Gerçekleştirilmesini Bir Başkasına Bırakmasının Kabil Olup Olmadığı Meselesi       18

1. Borcun îfasımn Bir Başkasına Devri ve Neticeleri     18
2. Sözleşmeye Taraf Olan Taşıyıcının, Yolculuğu Gerçekleştiren Taşıyıcıdan Ayırdedilmesi

(Âkit Taşıyıcı - Fiilî Taşıyıcı Ayrımı) 18

1. Fiilî Taşıyıcı ile Yolcu Arasında Akdi İlişki Bulunmamasının Sonuçları       20

II. YOLCU VEYA YOLCU HESABINA SÖZLEŞMEYİ

AKDEDEN KİŞİ                               21

§ 4. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN

ŞEKLİ                                                                22

1. ŞEKİL SERBESTÎSİ ESASININ GEÇERLİ OLUP OLMADIĞI MESELESİ     22
2. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİ TEVSİK EDEN BELGELER                          23
3. 1.                  Bilet                            23
4. Bilet Düzenleme Zorunluluğu             23
5. Şekli    _;           23
6. Türleri             24
7. 1.                  Matbu Bilet     24
8. 2.                  Elektronik Bilet                       24
9. Fonksiyonu ve Hukukî Niteliği           25
10. 2.                  Uçuş (Biniş/Seyahat) Kartı      28

1-Mahiyeti       28

1. Şekli                            28
2. Fonksiyonu ve Hukuki Niteliği           28
3. 3.                  Bagaj Kuponu                                    28
4. 1.                   Mahiyeti                                                         28
5. 2.                   Şekli    29
6. 3.                   Fonksiyonu ve Hukuki Niteliği                      29

İKİNCİ BÖLÜM

TAŞIYICININ YOLCULARI SAĞ VE SÂLİM TAŞIMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

§ 5. YÜKÜMLÜLÜĞÜN ÖNGÖRÜLME SEBEBİ    31

§ 6. YÜKÜMLÜLÜĞÜN DÜZENLENME ŞEKLİ     32

§ 7. YÜKÜMLÜLÜĞÜN İHLALİ SONUCUNU

DOĞURAN HALLER 33

1. YOLCUNUN ÖLÜMÜ           33
2. YOLCUNUN BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜNÜN İHLALİ       34
3. Fiziksel Bütünlüğün İhlali          34
4. Ruhsal (Manevi) Bütünlüğün İhlali         35

§ 8. TAŞIYICININ YOLCUNUN ÖLÜMÜNDEN VEYA BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜNÜN İHLALİNDEN DOĞAN AKDİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ESASLAR      35

I. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI     35

A. Zarar Şartı    35

1. 1.                  Zarar Kavramı ve Türleri           36
2. 2.                  Ölüm Halinde Zararın Belirlenmesi         38
3. Maddi Zarar      38

aa) Ölüm Olayının Neden Olduğu Masraflar        39

aaa) Ölüm öncesi masraflar        39

aaaa) Bakım ve tedavi masrafları            39

bbbb) İş göremezlik zararı          39

bbb) Ölüm sonrası masraflar       40

bb) Destekten Yoksun Kalma Nedeniyle

Uğranılan Zarar 40

1. Manevi Zarar     42

3. Bedensel Bütünlüğün İhlali Halinde Zararın

Belirlenmesi      48

1. Fiziksel Bütünlüğün İhlali Halinde Zararın Belirlenmesi   48

aa) Maddi Zarar             48

aaa) Tedavi giderleri      48

bbb)İş göremezlik zararı 49

ccc) Ekonomik geleceğin sarsılması nedeniyle

oluşacak zarar    49

bb) Manevi Zarar           50

1. Ruhsal (Manevi) Bütünlüğün İhlali Halinde

Zararın Belirlenmesi      51

aa) Mesele ve Tartışmalar           51

bb) Ruhsal Bütünlüğün İhlalinin Neden Olabileceği

Zarar Türleri     58

aaa) Maddi zarar            58

bbb) Manevi zarar         59

1. Kaza Şartı         59
2. 1.                  Kaza Kavramı   59
3. Dar Anlamda Kaza        61
4. Genişletilmiş Anlamda Kaza       62
5. 2.                  Kazanın Belirli Bir Zaman Diliminde Meydana

Gelmesi            66

1. 1.                  Hava Aracında Meydana Gelen Kaza       67
2. 2.                  Biniş İşlemleri Sırasında Meydana Gelen Kaza     67
3. 3.                  İniş İşlemleri Sırasında Meydana Gelen Kaza       69
4. Kusur Şartı       71

1. İki Kademeli Sorumluluk Rejimi        74

1. Düzenlenme Sebebi       75
2. Zarar Miktarına Bakılarak Kademe Tayini Esası   75

aa) Zarar Miktarının Tespiti        75

aaa) Yeknesaklık zarureti           75

bbb) Özel çekme hakkı kavramı 76

bb) Birinci Kademe       77

cc) İkinci Kademe         77

1. Birinci Kademeye Dâhil Zararlar Bakımından

Kusur Şartı / Ağırlaştırılmış Tehlike Sorumluluğu            78

1. İkinci Kademeye Dâhil Zararlar Bakımından

Kusur Şartı / Kusur Sorumluluğu            81

D. İlliyet Bağının Bulunması ve Kesilmemesi Şartı          85

1. Kaza ile Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması           85
2. Uygun İlliyet Bağını Kesen Haller          88
3. 1.                  Mücbir Sebep    89

aa) Tanımı        89

bb) Mücbir Sebep Sayılan Olayların Özellikleri   89

aaa) Bir olay     89

bbb) Haricilik    90

ccc) Öngörülmezlik       90

ddd) Mutlak kaçınılmazlık          90

cc) Beklenmeyen Hal ile Arasındaki İlişki           91

dd) Mücbir Sebebin Akdi Sorumluluğa Etkisi      91

1. 2.                  Zarar Görenin Kusuru (Müterafık Kusur)            93

aa) Zarar Görenin İlliyet Bağım Kesecek Nitelikte

Olan Kusuru      95

bb) Zarar Görenin İlliyet Bağını Kesecek Nitelikte

Olmayan Kusuru           97

1. 3.                  Üçüncü Kişinin Kusuru  97

aa) Kendisine Kusur İzafe Edilebilecek Muhtemel

Üçüncü Kişiler 97

aaa) Diğer hava aracının işleteni 97

bbb) İmalatçı     98

ccc) Uçuş güvenliğinden sorumlu olanlar             98

ddd) Diğer yolcular       99

eee) Uçak kaçırma fiillerinin failleri        100

bb) Üçüncü Kişilerin Kusurunun Akdi Sorumluluğa

Etkisi    101

1. SORUMSUZLUK ANLAŞMASI VE SORUMLULUK SINIRLARINA İLtŞKİN ANLAŞMALAR       103
2. Sorumsuzluk Anlaşması                                 103
3. Sorumluluk Sınırlarına İlişkin Anlaşmalar      106
4. 1.                  Sorumluluğu Genişleten Anlaşmalar   106
5. 2.                  Sorumluluğu Daraltan Anlaşmalar      107

IH. AKDt SORUMLULUK HÜKÜMLERİNE

TÂBl DİĞER KİŞİLER        108

1. Fiilî Taşıyıcı    108
2. Akit Taşıyıcının Veya Fiilî Taşıyıcının Adamları       108

IV. AKDİ SORUMLULUK HÜKÜMLERİNE TÂBl KİŞİLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ            110

1. 1.                  Müteselsil Sorumluluk Esası (Dış İlişki)         110
2. 2.                  Rücu İlişkisi (İç İlişki) 113

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖN ÖDEME MÜESSESESİ VE SORUMLULUK DAVASI

ÖN ÖDEME MÜESSESESİ                         115

I. KAVRAM.                                                 115

II- HUKUKİ NİTELİĞİ                                          115

1. ÖN ÖDEME TALEBİNİN ŞARTLARI                   117
2. Genel Şart       117
3. Özel Şartlar                                                    118
4. 1.                   Yolcunun Ölümü veya Bedensel Bütünlüğünün

İhlâl Edilmiş Olması    118

1. 2.                   Zarar Görenin Talebi                          119
2. 3.                   Zarar Görenin İddiasının Haklılığım İspat Etmesi       120
3. ÖN ÖDEME TALEP USULÜ..                                120
4. ÖN ÖDEME KARARININ HÜKÜM VE SONUÇLARI    122

§ 10. SORUMLULUK DA VASİ          123

1. TARAFLARI   123
2. Davacı  123
3. 1.                  Yolcunun Bedensel Bütünlüğünün İhlali Halinde Açılan Sorumluluk Davasında Davacı Olabilecek Kimseler            123
4. Yolcu   123
5. Yolcunun Yakınları       124
6. 2.                  Yolcunun Ölümü Halinde Açılan Sorumluluk

Davasında Davacı          124

1. 1.                  Mirasçılar         124
2. 2.                  Destekten Yoksun Kalanlar         124
3. 3.                  Yolcunun Yakınları       125
4. Davalı              126
5. Âkit Taşıyıcı     126
6. Fiilî Taşıyıcı      126
7. Taşıyıcının Adamları      127
8. Halefler            127
9. İSPAT YÜKÜ VE KAZA RAPORUNUN ÖNEMİ        127
10. 1.                   İspat Yükü        127
11. 2.                   Kaza Raporunun Önemi             128
12. GÖREVLİ MAHKEME           130
13. YETKİLİ MAHKEME 131
14. DAVA AÇMA SÜRESİ            134
15. SORUMLULUK MİKTARLARININ MİLLİ PARAYA ÇEVRİLMESİ            136

SONUÇ           139

KAYNAKÇA   143