Hekimin İlaç Tedavisinden Doğan Sorumluluğu
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ 7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 23
GİRİŞ 27
BİRİNCİ BÖLÜM
TIBBİ MÜDAHALENİN TANIMI VE UNSURLARI İLE İLAÇ VE İLAÇ TEDAVİSİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
§ 1. TIBBİ MÜDAHALENİN TANIMI VE UNSURLARI 33
I. TIBBİ MÜDAHALENİN TANIMI 33
II. TIBBİ MÜDAHALENİN UNSURLARI 34
A. Tıbbi Müdahalenin Hekim Tarafından Yerine Getirilmesi 35
B. Tıbbi Standartlara Uygun Bir Müdahalenin Bulunması 36
C. Hastanın Aydınlatılmış Onamı (Rızası) Alınmalıdır 36
1. Rıza Kavramı 36
2. Ayırt Etme Gücüne Sahip Kısıtlı ve Küçüklerde Rıza 37
§ 2. İLAÇ KAVRAMI VE TÜRLERİ 40
I. İLAÇ KAVRAMI 40
II. İLAÇ TÜRLERİ 46
A. Ruhsatlandırılmalarına Göre İlaç Türleri 46
1. Orijinal İlaç 46
2. Jenerik İlaç. 47
B. Hazırlanış Biçimine Göre İlaçlar 49
1. Ofsinal İlaç 49
2. Majistral İlaç 49
3. Müstahzar 49
C. Reçetelenmelerine Göre İlaç Türleri 50
§ 3. İLAÇ ETKİLERİNE İLİŞKİN KAVRAMLAR 51
I. FARMAKOLOJİK ETKİ 51
II. YAN ETKİ 51
III. İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ 53
A. İlaç – İlaç Etkileşimi 53
B. İlaç – Besin Etkileşimi 54
§ 4. KLİNİK ARAŞTIRMALAR- KLİNİK İLAÇ ARAŞTIRMALARI KAVRAMI,
TÜRLERİ VE TARİHİ GELİŞİMİ 55
I. KLİNİK ARAŞTIRMALAR- KLİNİK İLAÇ ARAŞTIRMALARI KAVRAMI 55
A. Klinik Araştırmalar 55
B. Klinik İlaç Araştırmaları 58
II. KLİNİK ARAŞTIRMALARIN KISA TARİHİ 61
III. KLİNİK İLAÇ ARAŞTIRMALARININ AŞAMALARI 64
A. Klinik Öncesi (Preklinik) Aşama 64
B. Klinik Araştırma Dönemleri (Fazlar) 66
1. Faz I Denemeleri 66
2. Faz II Denemeleri 68
3. Faz III Denemeleri 68
4. Faz IV Denemeleri 69
§ 5. KLİNİK ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLARI, HUKUKİ DÜZENLEMELER
VE İLAÇLARIN RUHSATLANDIRILMASI 72
I. TARİHSEL OLAYLAR IŞIĞINDA KLİNİK ARAŞTIRMALARDA ETİK
KURALLARIN OLUŞUMU VE HELSİNKİ BİLDİRGESİ 72
A. Tarihsel Olaylar Işığında Klinik Araştırmalarda Etik Kuralların
Oluşumu 73
1. Prusya Direktifleri ve Neisser Davası 74
2. Federal Gıda ve İlaç Kanunları 74
3. Nüremberg Kodları 76
4. Contergan (Talidomit) Skandalı 77
B. İnsanlar Üzerinde Yapılan (Klinik) Tıbbi Araştırmaların Etik
İlkeleri- Dünya Tabipleri Birliği Helsinki Bildirgeleri 80
II. KLİNİK ARAŞTIRMALARDA HUKUKİ DÜZENLEMELER VE İLAÇLARIN RUHSATLANDIRILMASI 83
A. Genel Olarak 83
B. Türkiye’de Klinik İlaç Araştırmaları ve İlaçların
Ruhsatlandırmasına İlişkin Mevzuat 86
1. Türkiye’de Klinik Araştırmalara İlişkin Mevzuat 86
2. İlaçların Ruhsatlandırılmasına İlişkin Düzenlemeler 88
a. Genel Olarak 88
b. Ruhsat İşlemleri 89
§ 6. İLAÇ TEDAVİSİNİN ÖNEMİ VE İLAÇ TEDAVİSİNE İLİŞKİN KAVRAMLAR 91
I. İLAÇ TEDAVİSİNİN ÖNEMİ 91
II. İLAÇ TEDAVİSİNİN BELİRLENMESİ, ENDİKASYON,
KONTRENDİKASYON VE KOMPLİKASYON KAVRAMLARI 92
A. İlaç Tedavisinin Belirlenmesi: Tanı (Teşhis- Diagnoz). 92
B. İlaç Tedavisinde Endikasyon ve Kontrendikasyon 94
1. İlaç Tedavisinde Endikasyon 94
2. Kontrendikasyon Kavramı 96
3. İlaç Tedavisine İlişkin Risk- Yarar Değerlendirilmesi 96
4. İlaç Tedavisinde Komplikasyon 97
III. İLAÇ TEDAVİSİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR 100
A. Genel Olarak 100
B. Tıbbi Müdahalede Hekim ile Hasta Arasındaki Kişisel İlişki 101
1. Tıbbi Müdahalede Babacıl (Paternalist) Hekim – Hasta
İlişkisinden İş birliği İlişkisine Geçiş 101
2. Hekim ile Hasta Arasında İş Birliğine Dayanan İlişkinin Önemi. 103
3. Hastalık Türlerindeki Değişimin İlaç Tedavisine Etkisi 107
a. Çağın Hastalığı- Kronik Hastalıklar 107
b. Kronik Hastalıkların İlaç Tedavisine Etkisi 111
c. Hasta Uyumluluğunun Etkisi. 113
d. Hekimin Çalışma Koşulları 115
aa. Hastanelerde Uygulanan İlaç Tedavisi 116
bb. Aile Hekiminde veya Muayenehanede Yapılan İlaç
Tedavisi 117
cc. Değerlendirme 118
e. Kişinin Kendi Kendine İlaç Kullanımı 118
§ 7. İLAÇ TEDAVİSİ İLE GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TEDAVİ YÖNTEMLERİNİN VE BU TEDAVİDE KULLANILAN ÜRÜNLERİNİN
KIYASLANMASI 121
I. GENEL OLARAK 121
II. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ UYGULAMALARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 124
III. GELENEKSEK VE TAMAMLAYICI TIBBİ ÜRÜNLER VE BUNLARIN
TEDAVİDE KULLANILMASI 129
§ 8. SORUMLULUK HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL KAVRAMLAR 136
I. GENEL OLARAK 136
II. ÖZEL HUKUKTA SORUMLULUK KAVRAMI VE TÜRLERİ 136
A. -İle Sorumluluk – den Sorumluluk 137
1. Sebebini Belirten Sorumluluk (-den Sorumluluk) 137
2. Malvarlığı ile Sorumluluk (-ile Sorumluluk) 137
B. DAR ANLAMDA VE GENİŞ ANLAMDA HUKUKİ SORUMLULUK 138
1. Geniş Anlamda Sorumluluk. 138
2. Dar Anlamda Sorumluluk 139
III. İDARE HUKUKU VE CEZA HUKUKU ANLAMINDA SORUMLULUK 140
İKİNCİ BÖLÜM
TIP HUKUKU, SAĞLIK HUKUKU VE İLAÇ HUKUKU AYRIMI, ÜRETİCİSİNİN VE ECZACININ HUKUKİ SORUMLULUĞU
§ 1. TIP HUKUKU, İLAÇ HUKUKU, SAĞLIK HUKUKU AYRIMI 141
§ 2. İLAÇ HUKUKU. 144
§ 3. İLAÇ HUKUKU KAPSAMINDA İLAÇ ÜRETİCİSİNİN HUKUKİ
SORUMLULUĞU 147
I. GENEL OLARAK 147
II. ÜRETİCİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 148
III. İLAÇ ÜRETİCİSİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 152
A. Sorumluluğun Öznesi : İlaç Üreticisi ve İlacı Piyasaya Süren 154
B. Sorumluluğun Şartları 156
1. İlacın Hatalı Olması 159
a. Tasarım (Yapım-Bileşim) Hatası 160
b. Fabrikasyon (Üretim) Hatası. 161
c. Bilgilendirme (Yönerge - Uyarma) Hatası 163
aa. Ambalaj ve Kullanma Talimatında Bilgilendirme
Hatası 165
bb. Tıp Biliminin Verilerine Uygun Bilgilendirme 169
cc. Üreticinin Özel Uyarı Yükümlülükleri 169
dd. Olumsuz Sonuçları (Tehlikeyi) Gizleme, Bilerek Bildirmeme 171
d. Gelişim Hatası 172
e. Ürün Gözleme Hatası. 173
2. Hatalı İlacın Piyasaya Sunulması ve İlacın Amacına Uygun Kullanılmasından Zarar Doğması 176
a. İlacın Piyasaya Sunulması 176
b. İlacın Amacına Uygun Olarak Kullanılması Nedeniyle
Zararın Oluşması 176
c. Uygun Nedensellik Bağının Bulunması 180
§ 4. ECZACININ İLAÇ TEDAVİSİNDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUĞU 181
I. GENEL OLARAK 181
II. ECZACILIK VE ECZACININ GÖREVLERİ 182
A. Eczacılık 182
B. Eczacının Görevleri 183
1. Eczacının İlaçla İlgili Danışma ve Aydınlatma Görevi 184
a. Reçeteli İlaçlar Bakımından 184
b. Reçetesiz İlaçlar Bakımından (İlaç Tavsiyesi) 187
2. Eczacının İlaç Hazırlama Görevi 188
3. Eczacının İlaç Saklama Yükümlülüğü 189
4. Eczacının İlaç Gözleme Yükümlülüğü 189
5. Sır Saklama Yükümlülüğü 190
III. ECZACININ HUKUKİ SORUMLULUĞUN KAYNAĞI 191
A. Eczacının Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Gereğince Sorumluluğu 192
1. Genel Olarak 192
2. Sorumluluğun Şartları 194
a. Ayıbın Önemli Olması 194
b. Ayıbın Gizli Olması 195
c. İlacın Teslim Edilmiş Olması Ve Ayıbın En Geç Hasarın
Geçişi Anında Var Olması 196
3. Ayıplı İfa Nedeniyle Tüketicinin Sahip Olduğu Haklar 196
4. Ayıptan Doğan Zararların Tazmini İçin Öngörülen Zamanaşımı 197
B. Eczacının Borca Aykırılık Nedeniyle Sorumluluğu 198
C. Yardımcı Kişilerin Fiilinden Doğan Sorumluluk 198
D. Eczacının Haksız Fiil Sorumluluğu 200
§ 5. İLAÇ ÜRETİCİSİ, ECZACI VE HEKİM ÜÇGENİNDE HUKUKİ
SORUMLULUĞUN BELİRLENMESİ VE ENDİKASYON DIŞI İLAÇ TEDAVİSİ 202
I. SORUMLULUĞUN TESPİTİ 202
II. ÜRETİCİ, ECZACI VE HEKİM ÜÇGENİNDE ENDİKASYON DIŞI İLAÇ TEDAVİSİ 204
A. Genel Olarak 204
B. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisi (Off-label use). 205
1. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisinin Anlamı 205
2. İnsani Amaçla İlaca Erken Erişim (Compassionate Use) Kavramından Farkı 208
C. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisinin Nedenleri 209
D. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisine İlişkin Düzenlemeler ile
Tedavinin Şartları 211
1. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisine İlişkin Düzenlemeler 211
2. Endikasyon Dışı İlaç Tedavisinin Şartları 214
a. Tıbbi Gereklilik 214
aa. Tedavi Seçeneklerinin Tüketilmiş Olması Veya İlacın Belirgin Avantaj Sağlaması 214
bb. Hekimin Risk-Yarar Öngörüsünün Hasta Lehine
Oluşması 217
b. Hastanın Aydınlatılmış Onamı (Rızası) 219
aa. Hastanın Aydınlatılması 219
bb. Hastanın Rızası ve Bilgilendirilmiş Olur Formu 222
c. Başvuru ve İzin 223
III. ENDİKASYON DIŞI İLAÇ TEDAVİSİNDE SORUMLULUK 224
A. Hekimin Sorumluluğu 224
B. Eczacının Sorumluluğu. 229
C. İlaç Üreticisinin Sorumluluğu 229
D. Değerlendirme 232
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUĞU, SORUMLULUK SEBEPLERİ, ŞARTLARI VE SONUÇLARI
§ 1. HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUĞU 233
I. GENEL OLARAK 233
II. TIBBİ MÜDAHALENİN TEMEL UNSURLARI VE SORUMLULUK 234
A. Tıp Bilimin Standartları, Tıbbi Uygulama Yanlışı ve Malpraktis Kavramı 235
B. Hekimin Hastaya Karşı Yükümlülükleri 237
§ 2. HEKİMİN SÖZLEŞMEDEN, HAKSIZ FİİLDEN VE VEKALETSİZ
İŞGÖRMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 238
I. HEKİM İLE HASTA ARASINDAKİ SÖZLEŞMEDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU 238
A. Hekim ile Hasta Arasındaki Sözleşmenin Niteliği 238
1. Vekalet Sözleşmesi Görüşü 238
2. Hizmet Akdi Görüşü 240
3. Eser Sözleşmesi Görüşü 241
4. Kendine Özgü Sözleşme Görüşü. 243
B. Hekimin Tedavi Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu 244
1. Genel Olarak 244
2. Tedavi Sözleşmesinden Kaynaklanan Yükümlülükler 245
a. Sadakat ve Özen Borcu 245
b. Hastasının Emir Ve Talimatlarına Uyma 246
c. Sır Saklama Borcu 246
d. İşi Kendisi Yapma (Şahsen İfa) Borcu 247
e. Hesap Verme Borcu 247
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Sorumluluk 248
II. HEKİMİN İLAÇ TEDAVİSİNDEN DOĞAN HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU 251
A. Genel Olarak 251
B. Haksız Fiilin Unsurları 252
1. Fiil 252
2. Kusur 254
a. Kusur Kavramı. 254
b. Kusurun Türleri 255
aa. Kast 256
bb. İhmal 257
3. Hukuka Aykırılık 259
4. Zarar 261
a. Maddi Zarar 262
b. Manevi Zarar 262
5. Uygun Nedensellik Bağı 263
III. HEKİMİN VEKALETSİZ İŞGÖRMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 265
§ 3. HEKİMLİK MESLEĞİ GEREĞİ OLUŞAN YÜKÜMLÜLÜKLER 267
I. HASTAYI TEDAVİ ETME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 267
II. HEKİMİN SADAKAT VE ÖZEN GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 268
III. HEKİMİN KAYIT TUTMA VE SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 269
A. Hekimin Kayıt Tutma Yükümlülüğü 269
B. Sır Saklama Yükümlülüğü 271
C. Kişisel Verilerin Saklanması ve Korunması 272
IV. HEKİMİN HASTAYI AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 272
A. Genel Olarak 272
B. Aydınlatma Yükümlülüğünün Hukuki Dayanağı 274
C. Aydınlatmanın Türleri 276
1. Müdahale Aydınlatması 277
a. Teşhis Aydınlatması 278
b. Süreç Aydınlatması 279
c. Risk Aydınlatması 282
2. Koruma (Tedavi) Aydınlatması 284
a. Kavram 284
b. Koruma Aydınlatmasında Hasta Uyumluluğu ve Olası Tehlikelere Karşı Önlemlerin Alınması 287
aa. Hastanın Tedaviye Uyumluluğun Arttırılması 288
bb. Tehlikeye Karşı Önlemlerin Alınması 290
D. Aydınlatmanın Kapsamı 291
1. Genel Olarak 291
2. Aydınlatmanın Kapsamını Belirleyen Faktörler 292
a. Tıbbi Müdahalenin Endikasyon Durumu 293
b. Hastanın Bilgi Edinme İhtiyacı 294
E. Aydınlatmanın Süjeleri 297
1. Aydınlatma Yükümlüsü 297
2. Aydınlatılacak Kişi 298
F. Aydınlatmanın Zamanı ve Şekli 298
1. Zamanı 298
2. Şekli 301
V. HEKİM - HASTA İLİŞKİSİNDE İLETİŞİMİN ÖNEMİ 304
A. Genel Olarak 304
B. Hekim ile Hasta İlişkisinin Özellikleri 305
1. Hekim ile Hasta Arasındaki Asimetrik İlişki 307
2. Hasta-Hekim Arasındaki İletişimine İlişkin
Değerlendirmelerimiz 309
§ 4. HEKİMİN İLAÇ TEDAVİSİNDEN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 312
I. GENEL OLARAK 312
II. İLAÇ TEDAVİSİNDE ANAMNEZ ALMA VE TEŞHİS KOYMA BORCU 312
III. İLAÇ TEDAVİSİNDE TEDAVİ YÖNTEMİNİN SEÇİLMESİ 313
IV. İLAÇ TEDAVİSİNDE AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 314
A. Genel İlkelerin Uygulanma Kabiliyeti 314
B. İlaç Tedavisinde Müdahale Aydınlatmasının Kapsamı ve İçeriği 316
1. İlaç Tedavisinde Teşhis Aydınlatması 316
2. İlaç Tedavisinde Süreç Aydınlatması 316
3. İlaç Tedavisinde Risk Aydınlatması 318
a. Genel Olarak 318
b. Risk Aydınlatmasında Bulunan Özel Durumlar 322
aa. Yeni İlaçlarda Risk Aydınlatması 322
bb. İlaç Tedavisine Alternatif Tedavi Yöntemlerinin Bulunması 323
cc. İlaç Alternatiflerinin Varlığı 324
dd. Farklı Risk Gruplarındaki Alternatif Tedavi Yöntemleri 326
ee. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıbba İlişkin
Yöntemlerin Varlığı 326
ff. Tedavi Çabası ve Endikasyon Dışı İlaç Kullanımında Aydınlatma 327
gg. Klinik İlaç Araştırmalarında Aydınlatma 327
C. İlaç Tedavisinde Koruma Aydınlatmasının İçeriği ve Kapsamı 328
1. Hastanın Tedaviye Uyumluluğunu Teşvik Etmek 328
2. Tehlikelere Karşı Önlemlerin Alınmasına İlişkin Aydınlatma 331
D. İlaç Kullanma Talimatının Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğüne
Etkisi 332
1. Genel Olarak 332
2. Kullanma Talimatının Aydınlatmaya Etkisi 335
3. Değerlendirmelerimiz 339
§ 5. İLAÇ TEDAVİSİNDE OLUŞAN TIBBİ UYGULAMA HATALARI 341
I. ANAMNEZ VE TEŞHİS HATASI 341
II. ENDİKASYON HATASI 342
III. HEKİM TARAFINDAN YANLIŞ İLAÇ SEÇİMİ VEYA İLACIN YANLIŞ UYGULANMASI 343
A. Hekim Tarafından Yanlış İlaç Seçimi 344
1. Tedaviye Uygun Olmayan İlacın Kullanılması. 344
2. Etkili Olmayan Bir İlacın Kullanılması 344
3. İlaca İlişkin Zararlı Bildirimlerin Dikkate Alınmaması 345
4. Çoğul İlaç Uygulamasında İlaç Etkileşiminin Dikkate
Alınmaması 347
5. Bağımlılık Yaratan İlaçların Varlığının Dikkate Alınmaması 348
6. İlaç Alternatifleri ile Yeni İlaçların Varlığı 349
B. İlacın Yanlış Bir Şekilde Uygulanması 351
1. Dozaj Hatası 352
2. İlacın Farmasötik Şekline Aykırı Olarak Uygulanması 354
3. İstenmeyen Etkilerin Ortaya Çıkmasına Rağmen Gerekli
Önlemlerin Alınmaması 355
4. Kontrendikasyonların Dikkate Alınmaması 357
IV. İLAÇ TEDAVİSİNDE AYDINLATMANIN GEREĞİ GİBİ YAPILMAMASI 358
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HEKİMİN CEZA VE İDARE HUKUKU ANLAMINDA SORUMLULUĞU
§ 1. CEZA HUKUKU ANLAMINDA SORUMLULUK 359
I. İLAÇ TEDAVİSİ NEDENİYLE OLUŞABİLECEK SUÇ TİPLERİ 359
A. Kasten Öldürme ve Yaralama Suçu (TCK.md.81-86) 361
1. Ötanazi 363
a. Kavram 363
b. Türleri 364
c. Ötanazinin Hukuki Sonuçları 365
2. Kasten Yaralamanın veya Öldürmenin İhmali Davranış ile Oluşması 370
B. Taksirle Öldürme ve Yaralama Suçu (TCK.md.85-md.89/1) 376
C. Kişisel Verilerin Kaydedilmesi (md.135) Ve Verileri Hukuka
Aykırı Olarak Verme Veya Ele Geçirme Suçları (md.136) 379
D. Diğer Suçlar 383
1. Zehirli Madde Katma Suçu (TCK.md.185) 383
2. Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticaretini
Yapmak Suçu (TCK.md.186) 383
3. Kişilerin Hayatını ve Sağlığını Tehlikeye Sokacak Nitelikte İlaç Yapma veya Satma (TCK.md.187) 385
II. CEZA MAHKEMESİNİN VERMİŞ OLDUĞU KARARIN HUKUK
MAHKEMESİNE ETKİSİ 386
§ 2. İDARE HUKUKU ANLAMINDA SORUMLULUK 389
I. GENEL ANLAMDA İDARENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 389
II. İDARENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 391
A. Hizmet Kusuru 391
B. Hukuka Aykırılık 393
C. Zarar. 394
D. Nedensellik Bağı 396
III. İDARENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN SONUÇLAR. 397
A. Genel Olarak 397
B. İdarenin Sorumlu Sağlık Personeline Rücuu 398
§ 3. HEKİMİN TIBBİ ETİK SORUMLULUĞU 400
BEŞİNCİ BÖLÜM
HEKİMİN İLAÇ TEDAVİSİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞUN HUKUKİ SONUÇLARI
§ 1. GENEL OLARAK 403
§ 2. TIBBİ MÜDAHALE YANLIŞINDAN DOĞAN TAZMİNATIN KAPSAMI 405
I. MADDİ TAZMİNAT 405
II. MANEVİ TAZMİNAT 407
§ 3. İLAÇ TEDAVİSİNDEN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUKTA İSPAT SORUNLARI 409
I. GENEL OLARAK 409
II. İSPAT YÜKÜ 409
III. İLAÇ TEDAVİSİNDE İSPAT 411
§ 4. ZAMANAŞIMI 415
I. GENEL OLARAK 415
II. KISA SÜRELİ (NİSPİ) ZAMANAŞIMI SÜRESİ 418
A. Zararın Öğrenilmesi 418
B. Tazmin Yükümlüsünün Öğrenilmesi 421
III. ON YILLIK ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN BAŞLANGICI 422
IV. CEZA ZAMANAŞIMI SÜRESİ 429
SONUÇ 431
KAYNAKÇA 437
