Hekimlerin Hasta Mahremiyeti Kapsamında Sır Saklama Yükümlülükleri ve Cezai Sorumlulukları

İlayda KARAÇAY

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER.5

ÖZET.11

ABSTRACT12

KISALTMALAR LİSTESİ.13

GİRİŞ.15

BİRİNCİ BÖLÜM

İNSAN HAKLARI BAĞLAMINDA SAĞLIK VE HASTA

HAKLARI

Genel Olarak.17

1.1. Kişisel ve Siyasal Haklar (Birinci Kuşak Haklar).19

1.2. Ekonomik ve Sosyal Haklar (İkinci Kuşak Haklar)19

1.3. Dayanışma Hakları (Üçüncü Kuşak Haklar).20

1.4. Sürdürülebilir Yaşam Hakları (Dördüncü Kuşak

Haklar)21

Sağlık Hakkı22

2.1. Uluslararası Alanda Sağlık Hakkı.22

2.2. Ulusal Alanda Sağlık Hakkı23

Hasta Hakları24

3.1. Uluslararası Alanda Hasta Hakları25

3.2. Ulusal Alanda Hasta Hakları.28

İKİNCİ BÖLÜM

MAHREMİYET KAVRAMI VE MAHREMİYET HAKKI

KAPSAMINDA KİŞİSEL SAĞLIK VERİLERİNİN

KORUNMASI

Mahremiyet Kavramı 31

Hasta Mahremiyeti.34

İçindekiler

6

2.1. Hastanın Beden Mahremiyeti35

Bilişim Alanında Mahremiyet ve Özel Hayatın Gizliliği

Hakkı.37

3.1. Kişisel Verilerin Tarihsel Gelişimi .38

3.1.1. Uluslararası Düzenlemeler.39

3.1.2. Ulusal Düzenlemeler41

3.2. Kişisel Veri Kavramı 43

3.3. Genel ve Özel Nitelikli Kişisel Veriler.44

3.4. Kişisel Sağlık Verileri - Tıbbi Veriler.44

3.5. Kişisel Verilerin İşlenmesi ile İlgili Temel İlkeler .46

3.5.1. Hukuka ve Dürüstlük Kuralına Uygun Olma İlkesi.46

3.5.2. Doğru ve Gerektiğinde Güncel Olma İlkesi 47

3.5.3. Belirli, Açık ve Meşru Amaçlar İçin İşlenme İlkesi 47

3.5.4. İşlendikleri Amaçla Bağlantılı, Sınırlı ve Ölçülü

Olma İlkesi.48

3.5.5. Öngörülen veya İşlendikleri Amaç İçin Gerekli

Olan Süre Kadar Muhafaza Edilme İlkesi .48

3.6. Kişisel Sağlık Verilerinin Hukuka Uygun Olarak

İşlenmesi 49

3.7. Çocukların Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi.52

3.8. Kişisel Sağlık Verilerinin Korunmasına Yönelik AİHM

Kararları .54

3.8.1. Z. v. Finlandiya Kararı.55

3.8.2. M.S. v. İsveç Kararı .56

3.8.3. Panteleyenko v. Ukrayna Kararı 57

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HEKİMİN SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Sır Kavramı ve Meslek Sırrı .59

İçindekiler

7

Tıbbi Etik İlkeler Kapsamında Hekimin Sorumluluğu60

2.1. Yararlılık ve Zarar Vermeme İlkesi 60

2.2. Adalet İlkesi 61

2.3. Özerklik İlkesi.61

Hekimlerin Sır Saklama Yükümlülüğü62

3.1. Hekimlerin Sır Saklama Borcu .63

Hekimlerin Sır Saklama Yükümlülüğüne İstisna Getiren

Haller .64

4.1. Hastanın Rızası65

4.1.1. Çocuk Hastaların Rızası.65

4.2. Yasa Hükmünün Yerine Getirilmesi ve Bildirim

Yükümlülüğü66

4.2.1. Hekimlerin Bulaşıcı Hastalıkların Bildirimine

İlişkin Yaklaşımları66

4.2.2. Hekimin İhbar Yükümlülüğüne Aykırılığından

Doğan Cezai Sorumluluğu .67

4.3. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma .69

4.4. Tanıklık .70

4.5. Bilirkişilik71

Hekimin Sır Saklama Süresi ve Zamanaşımı 71

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HEKİMLERİN SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN

İHLALİ HALİNDE CEZAİ SORUMLULUKLARI

Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğünü İhlal Etmesi73

Kişisel Verilerin Kaydedilmesi (TCK Madde 135) ve

Kişisel Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele

Geçirme (TCK Madde 136) Suçlarının İncelenmesi.73

2.1. Suçların Korudukları Hukuki Değer .74

2.2. Suçların Maddi Unsurları75

İçindekiler

8

2.2.1. Fail .75

2.2.2. Mağdur.75

2.2.3. Suçların Konusu.76

2.2.4. Hareket.76

2.2.4.1. Kaydetme ve Ele Geçirme Eylemlerinin

Birlikte Değerlendirilmesi78

2.3. Manevi Unsur79

2.4. Hukuka Aykırılık Unsuru80

2.5. Suçların Özel Görünüş Biçimleri81

2.5.1.Teşebbüs81

2.5.2. İştirak .82

2.5.3. İçtima .82

2.5.3.1. TCK Madde 135 ile Özel Hayatın Gizliliğini

İhlal Suçunun (TCK Madde 134) İçtiması.83

2.5.3.2. TCK Madde 136 ile Özel Hayatın Gizliliğini

İhlal Suçunun (TCK Madde 134) İçtiması.85

TCK madde 135 ve TCK madde 136 Suçlarının Nitelikli

Hali (TCK madde 137) 87

Kişisel Verileri Yok Etmeme Suçu (TCK madde 138) .88

BEŞİNCİ BÖLÜM

AIDS/HIV HASTALARININ MAHREMİYET İHLALLERİ

VE HASTALIĞIN EŞE BİLDİRİMİNDE KARŞILAŞILAN

İKİLEMLER

Hastalığın Ortaya Çıkışı93

HIV Hastalarına Yönelik Mahremiyet İhlalleri94

2.1. Mahremiyet İhlaline İlişkin Pozitif Yaşam Derneği’ne

Yapılan Başvurular 96

İçindekiler

9

Hekimin HIV/AIDS Hastalarını Bildirme Zorunluluğu.98

3.1. Hastalığın Eşe Bildirilmesinde Hekimlerin Karşılaştığı

İkilemler .99

3.1.1. Eşin Bilgilendirilmesine İlişkin Birleşmiş Milletler

HIV/AIDS Programı’nın (UNAIDS) Görüşü 102

3.1.2. Eşin Bilgilendirilmesine İlişkin Ulusal AIDS

Komisyonu’nun (UAK) Görüşü.103

SONUÇ105

KAYNAKÇA 109