Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 21
Birinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNDE HÜKÜM
I. HÜKÜM HAKKINDA TEMEL BİLGİLER VE KAVRAMLAR 23
A. Konu Hakkında Temel Bilgiler 23
B. Hüküm–Karar Kavramları 25
C. Ara Karar – Son (Nihai) Karar 28
D. Hüküm– Kesin Hüküm–Hüküm Fıkrası 29
E. Hükmün Konusu 30
II. HÜKMÜN UNSURLARI 32
A. Genel Açıklamalar 32
B. Sorun (Mesele) 32
C. Gerekçe 34
D. Sonuç 39
III. HÜKÜM ÇEŞİTLERİ 39
A. Genel Açıklamalar 39
B. Beraat Kararı 41
1. Genel Olarak 41
2. Yüklenen Fiilin Kanunda Suç Olarak Tanımlanmamış Olması 44
3. Yüklenen Suçun Sanık Tarafından İşlenmediğinin Sabit Olması 47
4. Yüklenen Suç Açısından Failin Kast veya Taksirinin Bulunmaması 49
5. Yüklenen Suçun Fail Tarafından İşlenmesine Rağmen, Olayda Bir Hukuka Uygunluk Nedeninin Bulunması 51
a. Genel Olarak 51
b. Kanunun Hükmünü Yerine Getirme 54
c. Meşru Savunma 56
d. İlgilinin Rızası 58
e. Hakkın Kullanılması 62
6. Yüklenen Suçun Sanık Tarafından İşlendiğinin Sabit Olmaması 65
C. Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair Kararlar 67
1. Genel Olarak 67
2. Kusurluluğun Bulunmaması Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilen Hâller 69
a. Yüklenen Suçla Bağlantılı Olarak Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı veya Sağır ve Dilsizlik Hâli ya da Geçici Nedenlerin Bulunması 69
b. Yetkili Merciin Emrinin Yerine Getirilmesi 73
c. Zorunluluk Hâli 76
d. Yüklenen Suçun Cebir veya Tehdit Etkisiyle İşlenmesi 79
e. Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 81
f. Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Hataya Düşülmesi 82
(1) Kusurluluğu Kaldıran Nedeninin Maddi Şartlarında Hata 82
(2) İşlenen Fiilin Haksızlık Oluşturduğu Konusunda Hata (Haksızlık Yanılgısı) 84
3. Diğer Nedenlerle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilen Hâller 86
a. Etkin Pişmanlık 86
b. Şahsi Cezasızlık Sebebinin Varlığı 87
c. Karşılıklı Hakaret 88
d. İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı 89
D. Mahkûmiyet Kararı 91
E. Güvenlik Tedbirine Hükmedilmesi 93
F. Davanın Reddi Kararı 94
G. Düşme Kararı 97
1. Genel olarak 97
2. TCK’da Düzenlenen Davayı Düşüren Nedenler 98
a. Ölüm 98
b. Şikâyetin Geri Alınması 100
c. Af 102
d. Zamanaşımı 104
e. Önödeme 105
3. Soruşturma veya Kovuşturma Şartının Gerçekleşmediğinin Anlaşılması Hâlleri 106
H. Adli Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı 107
IV. HÜKMÜN VERİLME USULÜ VE AÇIKLANMASI 108
A. Kovuşturmadan Sonuç Çıkarma (Uyuşmazlığın Çözümü) 108
B. Hükmün Verilmesi Usulü 109
C. Hükmün Açıklanması 110
1. Hükmün Tefhimi 110
2. Hükmün Tebliği 112
D. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 113
1. Genel Olarak 113
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Kapsamı 114
a. Hüküm Çeşitleri Yönünden 114
b. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesinin Yöntemi Yönünden 115
c. Terim Sorunu 117
İkinci Bölüm
ERTELEME ÇEŞİTLERİ VE HÜKMÜN AÇIKLANMASININ
ERTELENMESİ (GERİ BIRAKILMASI)
I. BİR ÜST KAVRAM OLARAK ERTELEME 121
A. Ertelemenin Hukuki Esası ve Amaçları 121
B. Erteleme Kurumunun Tarihsel Gelişimi 125
1. Karşılaştırmalı Hukukta 125
2. Türk Hukukunda 128
3. Uluslararası Düzeydeki Gelişmeler 131
II. ERTELEMENİN UYGULANIŞ BİÇİMLERİ VE HÜKMÜN ERTELENMESİ 133
A. Genel Açıklamalar 133
B. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 135
1. Genel Olarak 135
2. Şartları, Erteleme Süresi, Denetimi ve Sonucu 141
C. Duruşmanın Ertelenmesi 144
1. Karşılaştırmalı Hukukta 144
2. Türk Hukukunda 147
D. Hükmün Ertelenmesi ve Çeşitleri 150
1. Genel Olarak 150
2. Suçluluk Tespiti Yapılmadan Hükmün Ertelenmesi 151
3. Suçluluk Tespiti Yapıldıktan Sonra Hükmün Ertelenmesi 153
4. Kurum Hakkında İleri Sürülen Görüşler 157
a. Kurumun Lehinde İleri Sürülen Görüşler 157
b. Kurumun Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 162
5. Onarıcı Adalet Anlayışı ve Hükmün Ertelenmesi Kurumuna Yansıması 165
6. Karşılaştırmalı Hukukta Hükmün Ertelenmesi 171
a. Anglo–Sakson Sistemi 171
(1) Amerika Birleşik Devletleri 171
(2) İngiltere 174
(3) Kanada 176
b. Kara Avrupası Ülkeleri 177
(1) İsviçre 177
(2) İtalya 178
(3) Almanya 179
(4) Fransa 181
(5) Avusturya 182
E. Hapis Cezasının Ertelenmesi 183
1. Hukuki Esası ve Amacı 183
2. Hukuki Niteliği 185
3. Türk Hukukunda Hapis Cezasının Ertelenmesi 186
a. Genel Olarak 186
b. Şartları 189
(1) Sonuç Cezanın Belli Ağırlıkta Hapis Cezası Olması 189
(2) Önceki Mahkûmiyetin Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına İlişkin Olmaması 190
(3) Sanığın Tekrar Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 193
(4) İşlenen Suç Nedeniyle Oluşan Zararın Giderilmesi 195
c. Ertelemenin Sonuçları 199
(1) Genel Olarak 199
(2) Denetim Süresinde Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi veya Yükümlülüklere Aykırı Davranılması 204
(3) Denetim Süresinin Sorunsuz Geçirilmesi 209
Üçüncü Bölüm
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ KONUSU VE
ŞARTLARI
I. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ KONUSU 211
A. Mahkûmiyet Hükmü 211
B. Mahkûmiyet Hükmünün Kapsamı 213
II. HUKUKİ NİTELİĞİ 215
A. Genel Açıklamalar ve Yargıtay Uygulaması 215
B. Öğretide İleri Sürülen Görüşler 217
1. Kurumun Maddi Ceza Hukukuna Ait Olduğuna Dair Görüşler 217
2. Kurumun Ceza Muhakemesi Hukukuna Ait Olduğuna Dair Görüşler 219
3. Kurumun Karma Nitelikte Olduğuna Dair Görüşler 219
4. Görüşümüz 220
III. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ŞARTLARI 221
A. Ön Şartlar 221
1. Genel Olarak 221
2. Uzlaşmanın Sağlanamamış Olması 223
3. Sanığın Kabulü 228
a. Genel Olarak 228
b. Sanığın Rızasının Alınacağı Aşama ve Alınış Biçimi 233
c. Kabul veya Ret İradesinin Hukuki Niteliği, Kimler Tarafından Kullanılabileceği, Ne Zamana Kadar Geri Alınabileceği 239
B. Objektif Şartlar 243
1. Fiile İlişkin Şartlar 243
a. Suça İlişkin Şartlar 243
(1) Genel Olarak 243
(2) Anayasanın 174. Maddesinde Koruma Altına Alınan İnkılâp Kanunlarında Yer Alan Suçlar 245
(3) Askeri Kanunlarda Düzenlenen Suçlar/Fiiller 247
(4) Çekle İlgili Olarak Karşılıksız İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu 247
(5) Diğer Kanunlarda Belirtilen Suçlar 248
(6) Yargı Kararları İle Kapsam Dışında Bırakılan Suçlar 249
b. Cezaya İlişkin Şartlar 254
(1) Hükmolunan Cezanın Süresi Yönünden 254
(2) Hükmolunan Cezanın Türü Yönünden 257
(a) Genel Olarak 257
(b) Cezanın Türü ve Taksirli Suçlar 259
(c) Seçenek Yaptırımlara Çevirme Zorunluluğunun Olduğu Durumlar 262
2. Sanığa İlişkin Şartlar 263
a. Sanığın Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Mahkûm Olmaması 263
(1) Geçmiş Mahkûmiyetin Niteliği 263
(2) Mahkûmiyet Sayılmayan Haller 267
(3) Geçmiş Mahkûmiyetin Güvenlik Tedbirlerine ve Seçenek Yaptırımlara İlişkin Olması 270
(4) Adli Sicil Kaydından Silinmiş veya Silinme Şartları Oluşmuş Mahkûmiyetler 272
(5) Ceza Kararnamelerine İlişkin Mahkûmiyetler 275
(6) Kesin Nitelikteki Hükümlere İlişkin Mahkûmiyetler 276
(7) Yabancı Mahkemelerce Verilmiş Mahkûmiyetler 278
(8) Askeri Mahkemelerce Verilmiş Mahkûmiyetler 279
b. Sanık Hakkında Daha Önce Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilmemiş Olması 281
c. Sanığın Suçun İşlenmesiyle Uğranılan Zararı Gidermesi 287
(1) Genel Olarak 287
(2) Zararın Giderilmesinin İşlevleri 292
(3) Mağdur, Suçtan Zarar Gören ve Mağduriyet Kavramları 292
(4) Suç Mağduru Olarak Devlet/Kamu 294
(5) Giderilecek Zararın Türü ve Tespiti 296
(6) Suç Tasnifleri ve Zarar İlişkisi 303
(7) Zararın Giderilme Yöntemleri 306
(a) Genel Olarak 306
(b) Aynen İade 309
(c) Suçtan Önceki Hâle Getirme 309
(d) Tazmin 310
(8) Zararın Giderilmesi Şartı Kapsamında Ortaya Çıkan Sorunlar 311
(a) Sanık Yönünden 311
(i) Sanığın Ödeme Gücünün Yetersizliği 311
(ii) Sanıktan Zararı Gidermek İsteyip İstemeyeceğinin Sorulması ve Sanığa Süre Tanınması 314
(iii) Zararın Giderilmesinin Sanık Haklarına Etkisi 317
(b) Mağdur Yönünden 318
(i) Mağdurun Zarar Giderimini Kabul Etmemesi veya Mağdura Ulaşılamaması 318
(ii) Mağdurun Kusurunun Bulunması (Ortak Kusur) 320
(iii) Mağdurun Ölümü 321
(c) Altyapı ve İnsan Kaynakları Yönünden 323
(9) Zararın Takside Bağlanarak Giderimi 325
C. Subjektif Şart (Liyakat Şartı) 328
1. Genel Olarak 328
2. Sanığın Kişilik Özellikleri 332
3. Sanığın Duruşmadaki Tutum ve Davranışları 340
4. Subjektif Şartın Tespitinde Hâkimin Takdiri ve Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 344
IV. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARININ VERİLDİĞİ ÖZEL DURUMLAR 347
A. Uzlaşma Sağlanmasına Rağmen Edimin Bir Defada Yerine Getirilememesi 347
1. Genel Olarak 347
2. Hükmün Açıklanması/Davanın Düşmesi 350
B. TCK’nın 191. Maddesi Kapsamında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilmesi 351
1. Genel Olarak 351
2. Şartları 352
3. Hükmün Açıklanması/Davanın Düşmesi 354
Dördüncü Bölüm
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI,
SONUÇLARI, DENETİMİ VE ETKİLERİ
I. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI 357
A. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Usulü 357
1. Kararı Verecek Merci 357
2. Yöntem 358
3. Takdir Yetkisi 361
a. Bireyselleştirme Kurumları Arasında Yapılacak Tercih Yönünden 361
b. Kurumun Uygulanmasına Karar Verip Vermeme Yönünden 363
c. Seçenek Yaptırımlara Çevirme veya Hapis Cezasının Ertelenmesi Yasağı Yönünden 364
4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Değerlendirilmesinde Gerekçe 365
5. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Güvenlik Tedbirleri 370
a. Genel Olarak 370
b. Hak Yoksunlukları 371
c. Müsadere 373
d. Suçta Tekerrür 379
(1) Genel Olarak 379
(2) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Tekerrür 380
e. Diğer Güvenlik Tedbirleri 382
6. Yargılama Giderlerine Hükmedilmesi 384
a. Genel Olarak 384
b. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Yargılama Giderleri 385
B. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 389
1. Denetim Süresi Belirlenmesi 389
2. Denetimli Serbestlik Tedbirlerine (Yükümlülüklere) Hükmedilmesi 392
a. Genel Olarak 392
b. Denetimli Serbestlik Tedbirlerine (Yükümlülüklere) Hükmedilmesinin Masumiyet Karinesine Etkisi 396
c. Denetimli Serbestlik Tedbiri (Yükümlülük) Türleri 398
(1) Bir Eğitim Programına Devam Etme 398
(2) Gözetim Altında Çalışma 399
(3) Belli Yerlere Gitmekten Yasaklama veya Belli Yerlere Devam Etme 401
(4) Mahkeme Tarafından Takdir Edilen Diğer Yükümlülükler 403
d. Suça Sürüklenen Çocuklar Yönünden Denetimli Serbestlik Tedbirleri 406
3. Denetimli Serbestlik Tedbirlerinin (Yükümlülüklerin) İnfazı 407
a. Genel Olarak 407
b. Yükümlülüklerin İnfazı 411
4. Denetim Süresinin Sorunsuz Geçirilmesi ve Davanın Düşürülmesi 414
a. Genel Olarak 414
b. Denetim Süresinin Dolmasının Beklenmeyeceği Durumlar 419
5. Denetim Süresinin Sorunlu Geçirilmesi ve Hükmün Açıklanması 423
a. Genel Olarak 423
b. Denetim Süresi İçinde Kasıtlı Suç İşlenmesi 424
c. Denetimli Serbestlik Tedbirlerine (Yükümlülüklere) Aykırı Davranılması 428
(1) Genel Olarak 428
(2) Denetimli Serbestlik Müdürlüğünün Çağrılarına ve Hazırlanan Denetim Planına Uymamak 429
(3) Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi/Getirilememesi 431
d. Hükmün Açıklanması 433
(1) Genel Olarak 433
(2) İhbarda Bulunma 434
(3) Hükmün Açıklanma Usulü 436
(4) Hükümde Değişiklik Yapma Yasağı 439
(a) Genel Olarak 439
(b) İstisnalar 442
(5) Ortaya Çıkan Sorunlar 446
6. Sicile Kayıt 447
C. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Denetimi (Kanun Yolları) 448
1. Konu Hakkında Temel Bilgiler 448
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına Karşı Kanun Yolları 451
a. İtiraz Kanun Yolu 451
(1) Genel Olarak 451
(2) İtirazın İncelenme Usulü 453
(3) İtiraz Merciinin Yapacağı Denetimin Kapsamı 455
(a) Genel Olarak 455
(b) Yargıtay İçtihadı 457
(c) Değerlendirme 460
(4) İtirazın Kabulüne Karar Verilmesi 464
(5) İtirazın Reddine Karar Verilmesi 468
b. İstinaf/Temyiz 469
c. Kanun Yararına Bozma 471
d. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtirazı 474
e. Yargılamanın Yenilenmesi 474
f. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru 475
(1) Genel Olarak 475
(2) İşkence ve Kötü Muamele Yasağı ve Yaşam Hakkı Yönünden 476
(3) İfade Özgürlüğü Yönünden 478
(4) Adil Yargılanma Hakkı Yönünden 479
(5) Etkili Başvuru Hakkı Yönünden 482
(6) İki Dereceli Yargılanma Hakkı Yönünden 484
II. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ETKİLERİ 485
A. Açıklanması Geri Bırakılan Mahkûmiyet Hükmüne Etkisi: Hukuki Sonuç Doğurmama 485
B. Dava Zamanaşımına Etkisi 487
C. Kamu Personel Hukukuna Etkisi 491
1. Memuriyete Girişe ve Memuriyet Şartlarının Yitirilmesine Etkisi 491
2. Disiplin Soruşturmalarına ve Ceza Davasıyla Bağlantılı İdari Davalara Etkisi 496
D. Ceza Davasıyla Bağlantılı Hukuk Davalarına Etkisi 499
E. Geçmiş Mahkûmiyetlere Etkisi (Zaman Bakımından Uygulanma) 503
1. Genel Olarak 503
2. Uyarlama Yargılaması ve Kanun Yolu 505
Sonuç 509
Kaynakça 521