Hukuk Davaları Cilt 4

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yazar Özgeçmişleri 5
2. Baskıya Önsöz 9
Önsöz 10
Kısaltmalar 29
9. KISIM:AİLE MAHKEMELERİNİN GÖREVİNE GİREN DAVALAR
1. BÖLÜM: EVLİLİK HUKUKU VE HISIMLIK
Av. Munise DAYI
I. Aile Mahkemesi 31
A. Giriş 31
B. Aile Mahkemelerinin Kuruluşu 33
C. Aile Mahkemelerinde Görevli Personel 33
1. Aile Mahkemeleri Hâkimleri 33
2. Psikolog, Pedagog ve Sosyal Çalışmacı 34
D. Aile Mahkemelerinin Görevleri 37
II. Aile Mahkemelerinin Görevine Giren Davalar 39
A. Görev 39
B. İlgili Usul Hükümleri 40
C. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Kapsamındaki İstemler 46
D. Nişanlılık 51
1. Nişanın Bozulmasının Sonuçları 51
a. Nişanın Bozulması Nedeni ile Maddi ve Manevi Tazminat Davası 51
b. Nişanın Bozulması Nedeni ile Hediyelerin Geri Verilmesi İstemine İlişkin Dava 54
2. Nişanın Bozulmasına İlişkin Davalarda Zamanaşımı 54
E. Evlenme 56
1. Evlenmeye İzin Davası 56
2. Bekleme Süresinin Kaldırılması Davası 58
3. Batıl Olan Evlenmelere İlişkin Davalar 60
a. Mutlak Butlan Nedeniyle Evlenmenin Feshi Davası 60
aa. Eşlerden Birinin Sürekli Ayırtım Gücünden Yoksunluğu 61
bb. Akıl Hastalığı 61
cc. Eşler Arasında Yakın Derecede Hısımlık Olması 61
b. Nispi Butlan Nedeni ile Evlenmenin Feshi Davası 63
F. Boşanma 65
1. Boşanma Davaları 65
a. Özel Boşanma Nedenleri 73
aa. Zina Nedeni ile Boşanma Davası 73
bb. Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeni ile Boşanma Davası 76
cc. Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeni ile Boşanma Davası 79
dd. Terk Nedeni ile Boşanma Davası 81
ee. Akıl Hastalığı Nedeni ile Boşanma Davası 85
b. Genel Boşanma Nedeni 87
aa. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeni ile Boşanma Davası 87
aaa. Çekişmeli Boşanma Davası (MK 166/1 m.) 87
bbb. Anlaşmalı Boşanma Davası (MK 166/3 m.) 92
ccc. Üç Yıllık Ayrılıktan Sonra Açılan Boşanma Davası (MK 166/4 m.) 97
ddd. Ayrılık Kararı Verilmesi ve Bir Araya Gelinmemesi Halinde Açılan Boşanma Davası 99
2. İştirak Nafakası ve Artırılması Davaları 103
3. Bekârlık Soyadını veya Boşandığı Eşinin Soyadını Kullanmaya İzin Verilmesi Davası 108
4. Çocukla Kişisel İlişki Kurulması İstemi Davası 113
a. Çocukla Kurulan Kişisel İlişkinin Yeniden Düzenlenmesi İstemi Davası 116
b. Kişisel İlişki Hakkının Kaldırılması İstemi Davası 118
G. Evlilik Birliği 120
1. Evlilik Birliğini Temsil Yetkisinin Kaldırılması İstemi Davası 120
2. Evlilik Birliğini Temsil Yetkisinin Geri Verilmesi Davası 122
3. Aile Konutu Şerhi Verilmesi İstemi 124
4. Evlilik Birliğinin Korunmasına İlişkin Davalar 127
a. Eşler Birlikte Yaşarken 130
b. Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi 132
c. Borçluların Borçlarını Diğer Eşe Ödemelerine Karar Verilmesi İstemi 134
d. Tasarruf Yetkisinin Sınırlanması 136
e. Durumun Değişmesi 138
H. Eşyaların Tespiti, Eşya ve Ziynetlerin İadesi Alacağı İstemine İlişkin Davalar 138
I. Soybağına İlişkin Davalar 144
1. Babalığın Tespiti ve Nafaka Tayini Davası 145
2. Soybağının Reddi Davası 149
3. Tanımanın İptali Davası 153
4. Evlat Edinme Davası 158
a. Evlat Edinmede Rızanın Aranmaması İstemi Davası 163
b. Evlat Edinme İlişkisinin Kaldırılması İstemi Davası 165
5. Velayetin Kaldırılması Davası 167
6. Küçüğün Bir Kuruma Yerleştirilmesi İstemi 171
İ. Çocuk Mallarının Korunması Davası 173
J. Nafaka Davaları 176
K. Yabancı Mahkeme Kararının Tanıma ve Tenfizi Davası 184
2. BÖLÜM: EŞLER ARASINDA MAL REJİMİNE İLİŞKİN DAVALAR
Av. Munise DAYI
I. İlgili Mevzuat 191
A. Yasal Mal Rejimi 191
B. Mal Rejimi Sözleşmesi 192
C. Mal Rejimi Sözleşmesi ile Yapılabilecek Değişiklikler 192
D. Edinilmiş Mal Kavramı 194
E. Kişisel Mal Kavramı 196
F. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimine Hâkim Olan İlkeler 197
1. İspat Kolaylığı İlkesi 197
2. Alacaklı Eşin Hakkının Alacak Hakkına Dayanması 198
3. Borçlu Eşe Ödeme Kolaylığı Sağlanması 198
G. Mal Rejiminin Sona Ermesi 199
1. Eşlerden Birinin Ölümü 199
2. Mahkeme Kararı ile Mal Ayrılığına Geçilmesi 199
3. Başka Bir Mal Rejiminin Kabulü İle 200
4. Boşanma veya Evliliğin İptali Davası İle 200
II. Kanıtlama 201
III. Yargılama Usulü 202
IV. Mevcut Mal Rejiminin Olağanüstü Mal (Ayrılığı) Rejimine Dönüştürülmesi Davası 203
V. Cebri İcra Halinde Eşler Arasında Mal Ayrılığına Karar Verilmesi Davası 205
VI. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi Davaları 207
10. KISIM:TÜKETİCİ HUKUKUNA İLİŞKİN DAVALAR
Av. Gültezer HATIRNAZ EROL
Av. Prof. Dr. Hamdi Tamer İNAL
Doç. Dr. Hayrunnisa ÖZDEMİR
I. Ayıplı Mal ve Ayıplı Hizmetten Kaynaklanan Davalar 213
A. Ayıplı Mal 213
1. Genel Olarak 213
II. TKHK’ya Göre Ayıplı Mal Tesliminden Doğan Sorumluluğun Şartları 214
A. Ayıplı Bir Malın Teslimi 214
B. Zikir ve Vaad Edilen Niteliklerin Yokluğu 214
C. Lüzumlu Vasıfların Yokluğu 215
D. Ayıp Çeşitleri 218
1. Maddî Ayıp 218
2. Hukukî Ayıp 218
3. Ekonomik Ayıp 219
E. Hasarın Geçtiği Anda Ayıbın Var Olması 220
F. Ayıbın Bilinmemesi 220
G. Ayıptan Doğan Sorumluluğu Kaldıran Bir Sorumsuzluk Anlaşması Yapılmamış Olması 221
H. Muayene ve İhbar Külfeti Bir Şart Olmaktan Çıkmıştır 221
III. Ayıplı Mal Karinesinden Kurtuluş 222
IV. İspat Yükü 222
V. Tüketicinin Seçimlik Hakları 223
A. Dönme Hakkı 224
B. Satış Bedelinin İndirilmesi 225
C. Ücretsiz Onarım ve Yenisi ile Değiştirme Hakları 226
D. Ayıplı Malın Ayıpsız Benzeriyle Değiştirilmesini İsteme Hakkı 228
E. Tazminat Talebi 230
1. Sözleşmeden Dönme Durumunda Tazminat 230
2. Diğer Seçimlik Haklarla Birlikte Tazminat Talebinde Bulunmak 231
3. Seçimlik Hakları Kullanmaksızın Sözleşmeye Aykırılık Sebebiyle Tazminat Talebi 231
F. Ayıplı Mal Tesliminden Dolayı Sorumlu Tutulacak Kişiler 231
1. Satıcı 231
2. Tüketicinin Üretici ve İthalatçıya Başvurma Hakkı 231
3. Kredi Veren 232
VI. Zamanaşımı 233
VII. Ayıplı Hizmetin Tanımı Ve Unsurları 236
A. Genel Olarak 236
B. Ayıplı Hizmetten Dolayı Sorumluluk 238
C. Tüketicinin Seçimlik Hakları 238
1. Sözleşmeden Dönme 238
2. Ayıp Oranında Satış Bedelinden İndirim Talep Etme 239
3. Ücretsiz Onarım İsteme 239
4. Hizmetin Yeniden Görülmesi 239
5. Maddi Tazminat 240
D. Zamanaşımı 240
VIII. Banka Kredi Sözleşmelerinden Kaynaklanan Davalar 243
A. Giriş 243
B. Kredi Kuruluşları ve Kredi Çıkarma Yöntemleri 245
1. Bankalar 245
a. Tüketici Kredisi Sözleşmesi Kavramı 245
aa. Banka Tarafından, Ödeme Zorluğu İçinde Kalan Borçluya Sağladığı, Ödemenin Ertelenmesi, Ödünç veya Benzeri Finansman Şekilleri Aracılığıyla Kredi Sağlaması 246
aaa. Tüketici Kredileri 247
bbb. Banka Tarafından, Ödemenin Ertelenmesi Yöntemi Kapsamında Kredili Mevduat 248
bb. Kredi Kartı Kullanımı 250
aaa. Kart Sahipleri ve İşyerlerinin Yükümlülükleri 252
bbb. Kredi Kartlarında Taraf İlişkileri 254
ccc. Kredi Kartlarında İki ve Üç Taraf İlişkisi 255
ddd. Kredi Kartının Gayrinakdî ve Nakdî Kredi İşlevi 255
cc. Finansal Kiralama Sözleşmesi Yöntemi ile Kredilendirme ve Konut Finansmanı 256
aaa. Finansal Kiralama Sözleşmeleri Aracılığı ile, Taşınır Mallar Satın Alınabilmesi ve Taşınmaz Malların Kiracılık Yöntemi ile Satın Alınabilmesi 259
bbb. Finansal Kiralama Süresinin Hitamında Ödenmiş Olan Kira Tutarının, Malın İktisadî Değerinin Üzerinde Olması, Mülkiyetin Devrinin Taraflarca Amaçlanmış Olduğunun Karinesi Olması 261
ccc. Finansal Kiralama Sözleşmesinde, Bağlı Krediler Tipindeki Tüketici Kredilerinde Olduğu Gibi, Bir Üçlü Taraf İlişkisinin Varlığı 263
2. Özel Finans Kurumları 265
a. Özel Finans Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyetleri Kapsamında Kredi 266
b. Fon Kullandırma Yöntemleri 267
3. Finansman Şirketleri 267
a. Finansal Kiralama Sözleşmenin Konusu Kapsamında Taşınır ve Taşınmaz Mallar 268
b. Finansal Kiralama Konusu Malın Zilyetliğinin, Kiracılık Sıfatının veya Mülkiyetin Devri 268
C. Görev 269
1. Tüketici Kredilerine İlişkin Uyuşmazlıkların Çözüm Mercii 270
a. Tüketici Mahkemelerinde Görev 271
b. Görevle İlgili Düzenlemeler Kamu Düzenine İlişkin Olup, Taraflar İleri Sürmese Dahi Yargılamanın Her Aşamasında Re’sen Gözetilmesi Gereği 273
aa. Aynı Yerde Ayrı Bir Tüketici Mahkemesi Varsa, Çekişmenin Tüketici Mahkemesinde Görülmesi Gereği 274
bb. Hukukî İşlemin TKHK Kapsamında Kaldığının Kabul Edilmesi İçin Yasanın Amacı İçerisinde, Tanımları Verilen Taraflar Arasında Mal ve Hizmet Satışına İlişkin Bir Hukukî İşlemin Olması Gereği 275
cc. Tüketicinin, Davalı Sağlık Merkezinde Yaptırdığı Tahlilin Hatalı Yapılması Nedeniyle Açılan Manevî Tazminat Davasında Tüketici Mahkemesinin Görevli Olması 276
2. Usûle İlişkin Hükmün Uygulanabileceği Zaman Yönünden, Kanun’da Bir Geçiş Hükmüne Yer Verilmediği Durumda, Usûle İlişkin Kuralın, Henüz Sonuçlanmamış Olan Tüm Davalarda Uygulanması Gereği 278
a. Taraflar Arasında Meydana Gelen İhtilâfın, 6502/TKHK Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Olması ve Davanın, Tüketiciler, Tüketici Örgütleri veya Bakanlık Tarafından Açılması 279
b. Tüketici Mahkemelerinin Hesap İşletim Ücreti Nedeniyle Açılan Davalarda Görevli Olmaması 281
3. Tüketicinin Taraf Olduğu İnternet Bankacılığı 281
4. Tüketici İşlemi ile Konu Olan Sözleşmeler Alanında Görevli Mahkeme ve Ayırıcı Kıstaslar 282
a. Hazır Bir Malı veya Hizmeti Satın Alarak, Onu Günlük Yaşamında Kullanan veya Tüketen Kişinin Korunması Kıstası 284
b. Kanunun Kapsamına, Tüketime Yönelik Dar Kapsamlı Mal ve Hizmet İlişkilerinin Alınması Kıstası 286
c. Tüketicinin, İşlemi Nihaî Olarak Kâr ve Kazanç Sağlamak Amacına Dönük Olarak Yapmamış Olması Kıstası 289
d. Hukukî İşlemin, Yasanın Amacı Kapsamında ve Taraflar Arasında Mal ve Hizmet Satışına İlişkin Olması Kıstası 293
e. Tüketiciye Verilen Hizmetin Parasal Bir Menfaat Karşılığında Yapılması Kıstası 294
D. Yetki 295
E. Davacı – Davalı 297
1. Davacı 297
a. Davacı Tüketici 299
aa. Tüketicinin Maddî Zararlarına İlişkin Dava 299
bb. Tüketicinin Manevî Zararlarına İlişkin Dava 300
cc. Satıcıya Karşı Rücû Davası 301
dd. Ayıplı Mal ve Hizmetlere İlişkin Dava 301
aaa. Üretimin, Satışın Durdurulması ve Malın Toplatılması ve Maddî ve Manevî Zarar Davası 302
bbb. Olduklarından Farklı Görünen Mallar Hakkında Maddî ve Manevî Zarar Davası 303
ee. Konut Finansmanı Kredisi ile Taşınmaz Satın Alımında İşlem Temelinin Çökmesi ve Sonuçları 307
aaa. Beklenmeyen Hâl Kuramı (İşlem Temelinin Çökmesi Kuramı) 314
bbb. Beklenmeyen Hâl Kuramının (İşlem Temelinin Çökmesi Kuramının) Uygulanması 319
ccc. Dövize endeksli kredi sözleşmelerinde uyarlama 320
b. Davacı Bakanlık 337
aa. Üretimin ve Satışın Durdurulması ile Malın Toplatılmasına İlişkin Dava 337
bb. Kanuna, Genel Ahlâka Aykırı, Doğru ve Dürüst Olmayan Reklâm ve İlânların Durdurulması veya Düzeltilmesine İlişkin Dava 338
aaa. Standardına Uygun Hâle Getirilmeyen Malların Müsaderesine ve Toplatılmasına İlişkin Dava 338
bbb. Süreli Yayın Kuruluşları Tarafından Düzenlenen Kampanyalara İlişkin Dava 339
c. Davacı Tüketici Örgütleri 339
2. Davalı 340
a. Ayıplı Maldan veya Ayıplı Malın Neden Olduğu Her Türlü Zarardan Sorumluluk 340
b. Bağlı Kredi ile Gerçekleşen İşlemlerdeki Ayıplı Mal Satımında 341
F. Yargılama Usûlü 343
1. Basit Yargılama Usûlü 344
2. Tabii Hâkim İlkesine Ters Düşmemek Gereği 345
3. Üretimin veya Satışın Durdurulması ve Malın Toplatılması 346
G. Emsal Yargıtay Kararları 373
IX. Hekimin Kusuru Sonucu Oluşan Tıbbi Hata Nedeniyle Maddi ve Manevî Tazminat Davaları 375
A. Kamu Hastanelerinde Çalışan Hekimin Kusuru Sonucu Oluşan Tıbbi Hata Nedeniyle, İdare Aleyhine Açılan Tam Yargı Davası (Hizmet Kusuru Nedeniyle Maddi ve Manevî Tazminat Davası) 375
1. Giriş 375
2. Maddi – Manevî Tazminat 376
a. Maddi Tazminat 376
b. Manevî Tazminat 377
3. Görev 377
4. Yetki 378
5. Davacı – Davalı 379
B. Özel Hastanede Çalışan Hekimin Kusuru Sonucu Oluşan Tıbbi Hata Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası 389
1. Giriş ve İlgili Mevzuat 389
2. Tazminat Sorumluluğu ve Tazminat 392
a. Doğrudan Hekime Başvurma 392
b. Özel Hastanelerin, Tazminat Sorumluluğu, Tazminat Sorumluluğunun Sonuçları 393
c. Tazminat Sorumluluğunun Temelleri 394
d. Tazminat Sorumluluğunun Doğması İçin Aranan Şartlar 394
aa. İlişki Koşulu– Bir Sözleşmenin Varlığı – Haksız Fiil 394
bb. Eylem– Sözleşmenin İhlali – Hukuka Aykırılık 395
cc. Zarar 395
dd. Kusur 395
ee. İlliyet (Nedensellik) Bağı 395
e. Tazminat Türleri 395
aa. Maddi Tazminat 395
aaa. Bedensel Zararlar Nedeniyle Tazminat 395
bbb. Ölüm Nedeniyle Tazminat Davaları 396
bb. Manevi Tazminat 396
f. Tazminat Miktarının Belirlenmesi 397
g. Tazminat Davalarında, Dava Türleri 397
h. Uygulamada Açılan Tazminat Davası Konuları 399
3. Görev 399
4. Yetki 401
a. Sözleşme İlişkisi Var İse 401
b. Haksız Fiil İlişkisi Var İse 401
5. Davacı – Davalı 402
6. Yargılama Usulü 402
a. Tazminattan İndirim 404
b. Tazminat Davalarında Zararın İspatı 405
c. Tazminat Davalarında Zamanaşımı 406
C. Serbest Çalışan Hekimin Kusuru Nedeniyle Oluşan Tıbbi Hata Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası 416
1. Giriş ve İlgili Mevzuat 416
2. Tazminat Sorumluluğu ve Tazminat 418
a. Hastanın Serbest Çalışan Hekime Başvurması 419
b. Serbest Çalışan Hekimin, Yardımcı Kişi Kullanması 421
c. Tazminat Sorumluluğun Temelleri 421
d. Tazminat Sorumluluğun Doğması İçin Aranan Şartlar 422
aa. İlişki Koşulu– Bir Sözleşmenin Varlığı – Haksız Fiil 422
bb. Eylem– Sözleşmenin İhlali – Hukuka Aykırılık 422
cc. Zarar 422
dd. Kusur 422
ee. İlliyet (Nedensellik) Bağı 422
e. Tazminat Türleri 423
aa. Maddi Tazminat 423
aaa. Bedensel Zararlar Nedeniyle Tazminat 423
bbb. Ölüm Nedeniyle Tazminat Davaları 423
bb. Manevi Tazminat 424
f. Tazminat Miktarının Belirlenmesi 424
g. Tazminat Davalarında, Dava Türleri 425
h. Uygulamada Açılan Tazminat Davası Konuları 426
3. Görev 427
4. Yetki 428
a. Sözleşme İlişkisi Var İse 428
b. Haksız Fiil İlişkisi Var İse 428
5. Davacı – Davalı 429
6. Yargılama Usulü 429
a. Tazminattan İndirim 431
b. Tazminat Davalarında Zararın İspatı 432
c. Tazminat Davalarında Zamanaşımı 433
11. KISIM:İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU DAVALARI
Av. Hasan Ali ÖZYÖRÜK
I. İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunun Tarihsel Gelişimi 441
A. İş Hukuku 441
B. Sosyal Güvenlik Hukuku 445
II. Tanımlar 448
A. İşçi 449
1. İşçi Kavramı ve Tanımı 449
2. İşçilik Sıfatının Zorunlu Unsurları 450
a. İşçinin Gerçek Bir Kişi Olması Zorunluluğu 451
b. Sözleşmeye Bağlı Olarak Çalışma 452
aa. İşçi, Sözleşmeli Personel ve Memur Ayırımı 453
bb. Çırak ve Stajyerler 455
cc. Ayrık Durumlar 456
c. Bağımlı Olarak ve Ücret Karşılığı Çalışma 456
aa. Bağımlılık Unsuru 457
bb. Ücret Karşılığı Çalışma 457
B. İşveren 458
1. İşveren Kavramı ve Tanımı 458
2. İşveren Sıfatının Unsurları 460
a. Kimlerin İşveren Olabileceği 460
b. İşveren Sıfatının Kazanılması İçin, İşçi Çalıştırma Koşulu 461
aa. Çalışmanın İş Sözleşmesine Dayanması ve Ücret Karşılığı Yapılması 461
bb. İşverenin Yönetim Hakkı 462
C. İşyeri 463
D. İşveren Vekili 465
1. İşveren Vekili Kavramı ve Tanımı 465
2. İşveren Vekili Sıfatının Unsurları 466
a. İşvereni Temsil Etmek–Onun Adına Hareket Etmek 466
b. İşin, İşyerinin ve İşletmenin Yönetiminde Görev Alma 467
E. Asıl İşveren – Alt İşveren 468
1. Asıl İşveren – Alt İşveren Kavramları ve Tanımları 468
2. Alt İşverenlik Sözleşmesi 471
F. Sigortalı 473
1. Kanun Kapsamında Kabul Edilen Sigortalılar 474
a. İş Sözleşmesiyle Çalışanlar 474
b. Bağımsız Çalışanlar 474
c. Kamu Görevlileri 474
2. Yasa Kapsamında Yer Almayan Sigortalılar 475
III. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Davalarında Yargılama Usulü 475
A. Görevli ve Yetkili Mahkeme 475
B. Basit Yargılama Usulü 476
C. İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk 478
D. Bazı Uyuşmazlık Türleri Bakımından Yargılama Usulünde Özellik Arzeden Hususlar 482
1. İşe İade Davalarında Yargılama Usulüne İlişkin Durumlar 482
a. İtiraz Süreci 482
b. İtirazın Konusu ve Süresi 482
c. Geçerli Nedenin İspatı 483
d. Yargılama Usulü 485
aa. Genel Olarak 485
bb. Bazı Olay ve Hukuki Olguların Yargılamaya Etkisi 485
aaa. İşçinin Ölümü 485
bbb. İşçinin Önel İçerisinde Emekli Olması veya Derhal Fesih Beyanında Bulunması 486
ccc. İşçinin Davadan Vazgeçmesi 489
ddd. İşçinin Başka Bir İşe Girmesi veya Gelir Getirici Bir Faaliyette Bulunması 490
eee. İşyerinin Kapanması 490
fff. Yargılama Sırasında İşverenin İşçiyi Yeniden İşe Başlatması 491
2. Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Davalarda Yargılama Usulüne İlişkin Özel Durumlar 493
a. Göreve İlişkin İlkeler 493
aa. Genel Olarak 493
bb. İş Kanunu Kapsamı Dışındaki İşler ve İşyerleri ile İlgili Uyuşmazlıklar 493
cc. Özel Sigorta Şirketlerine Karşı Açılan Davalar 493
dd. Çırakların İş Kazaları Nedeniyle Açacakları Davalar 494
ee. 2022 sayılı Yasa ile İlgili Uyuşmazlıklar 494
ff. 5434 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunundan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 495
gg. 6183 Sayılı Kanunun 88 ve 99’uncu Maddelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 495
hh. İdari Para Cezasına İtiraz Davaları–İdari Yargı 496
b. Yetkiyi İlişkin İlkeler 497
aa. Genel Olarak 497
bb. İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Yetki 498
cc. Birden Fazla Yetkili Mahkeme Bulunması 498
dd. Kurumun Prim ve Diğer Alacaklarının Tahsiline Yönelik Davalarda Yetki 498
c. Ayrık Durumlar 498
aa. Şirketin Kaydının Ticaret Sicilinden Silinmesi 498
bb. İş Kazasından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davası ile İşçi Alacaklarına İlişkin Dava Birlikte Görülemez 499
cc. Şirket Üst Düzey Yöneticilerinin Prim Borçlarından Dolayı Sorumluluğu 500
IV. İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Dava Türleri 501
A. İş Davaları 501
1. İşçi Alacaklarına İlişkin Davalar 501
a. Feshe Bağlı İşçi Alacaklarının Tahsiline İlişkin Davalar 501
aa. Genel Olarak 501
bb. Feshe Bağlı Alacaklar 502
aaa. Kıdem Tazminatı 503
bbb. İhbar Tazminatı 527
ccc. Yıllık İzin Ücreti 530
ddd. İş Kaybı Tazminatı 533
eee. Bakiye Süre Ücreti 534
fff. Eğitim Gideri Tazminatı 536
ggg. Kötüniyet Tazminatı 537
hhh. Yeni İş Arama İzni Ücreti 538
b. Feshe Bağlı Olmayan İşçi Alacakları 539
aa. Eşit İşlem Borcuna Aykırılık Tazminatı 539
bb. Ücret ve Ekleri 542
aaa. Prim 545
bbb. İkramiye 548
ccc. Transfer Ücreti 549
ddd. Bahşiş 550
eee. Asgari Geçim İndirimi 551
fff. İlave Tediye 552
ggg. Sefer Harcırahı – Sefer Primi 554
hhh. Ücret ve Ücretin Eki Niteliğindeki Alacaklara Yürütülecek Faiz Oranı 556
cc. Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti 558
aaa. Fazla Çalışmanın İspatı 564
bbb. Denkleştirme 568
dd. Hafta Tatili Ücreti 569
ee. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti 572
ff. Harcırah–Geçici Görev Yolluğu 573
gg. Süt İzni Ücreti 574
hh. Sendikal Tazminat 575
c. Basın İş Kanunundan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 576
aa. Basın Çalışanlarının Kıdem Tazminatı Hakkı 578
bb. Fazla Çalışma Alacağı 580
cc. Basın Çalışanlarının İkramiye Hakkı 581
2. İşe İade Davaları 585
a. Giriş – İş Güvencesi Kavramı ve Yasal Dayanağı 585
b. İş Güvencesi Hükümlerinin Uygulanacağı İşyerleri 586
aa. Otuz İşçi Sayısının Hesaplanmasında Nazara Alınması Gereken İşçiler 588
bb. İşverenin Yurt Dışında Çalıştırdığı İşçiler 590
c. İş Güvencesinden Yararlanabilecek İşçiler 591
aa. Genel Olarak 591
bb. İşveren Vekilleri 594
d. Feshin Geçerli Bir Nedene Dayandırılması Zorunluluğu 596
aa. Geçerli Neden Kavramı 596
bb. İşçinin Kişiliği ile Alakalı Geçerli Fesih Nedenleri 597
aaa. İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Geçerli Nedenler 597
bbb. İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Geçerli Nedenler 599
ccc. İşçinin Kişiliğinden Kaynaklanan Nedenlerin Fesih Sebebi Sayılabilmesi İçin Gerekli Koşullar 601
cc. İşletmeyle, İşyeriyle ve İşle İlgili Geçerli Fesih Nedenleri; 601
aaa. İşçinin İstihdamını Engelleyen Nedenlerin Bulunması 602
bbb. Feshin İşletmesel Bir Karara Dayanması 603
dd. Geçerli Nedenin Yargısal Denetimi 603
aaa. Keyfilik Denetimi 604
bbb. Tutarlılık Denetimi 604
ee. Geçerli Nedenin Yargısal Denetiminde Esas Alınacak İlkeler 605
aaa. Feshin Son Çare Olması İlkesi 605
bbb. Ölçülülük İlkesi 607
ccc. Menfaatlerin Değerlendirilmesi İlkesi 609
ddd. Tahmin İlkesi 609
e. Feshin Yazılı Olarak Yapılması Koşulu 609
f. Fesih Bildiriminde Fesih Nedeninin Açık ve Kesin Bir Şekilde Belirtilmesi 610
g. İşverenin Savunma Almak Zorunda Olduğu Haller 610
h. Feshin Geçersizliğinin Hukuki Sonuçları 612
aa. Genel Olarak 612
bb. İşçinin Yeniden İşe Başlatılması 613
aaa. İşçinin İşe Başlama Başvurusu – İşverenin İşe Davetinin Şekli ve Süresi 613
bbb. İşçinin Önceki İşinde ve İşyerinde İşe Başlatılması 615
ccc. İşçinin İşe Başlama Başvurusunu Geri Alması 616
cc. Feshin Geçersizliğinin Tespitine Rağmen İşçinin Yeniden İşe Başlatılmaması 617
aaa. İşe Başlatmamanın Yeni Bir Fesih Sayılması 617
bbb. Boşta Geçen Süre Ücreti ve İş Güvencesi Tazminatı 617
ccc. İşe Başlatmamanın Hukuki Sonucu 620
dd. Feshin Geçerli Sayılması Hali 621
ee. İş Güvencesine İlişkin Mutlak Emredici Nitelikteki Hükümler 622
3. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinden Kaynaklanan Davalar 624
a. Asıl İşverenin ve Alt İşverenin İşveren Kimliği 625
b. Asıl İş ve Yardımcı İşin Alt İşverene Devredilebilme Koşulları 625
aa. “Asıl İş” Kavramı ve Alt İşverene Devredilebilme Koşulları 626
bb. “Yardımcı İş” Kavramı ve Alt İşverene Devredilebilme Koşulları 629
c. Alt İşveren İşçilerinin Sadece Alınan İşte Çalıştırılması Koşulu 630
d. Alt İşveren Daha Önce O İşyerinde Çalıştırılan Bir Kimse Olmamalıdır 632
e. Asıl İşveren ve Alt İşverenlerin Sorumlulukları 633
aa. İşçinin Yeni Alt İşveren Nezdinde Çalışmaya Devam Ettiğinin Savunulması 635
aaa. İşçinin İş Sözleşmesini Feshetmesi 636
bbb. Alt İşveren Tarafından İşçiye Yeni İş Teklifinde Bulunulması 636
bb. Yeni Alt İşveren Nezdindeki Çalışmanın Aralıksız Olup Olmadığının Tespiti 638
cc. Değişen Alt İşverenler Arasındaki İlişkinin İşyeri Devri Olarak Kabulünün Hukuki Gerekçesi 639
f. Asıl İşveren ve Alt İşverenin İşçiye Karşı Sorumluluklarının Sınırları 640
aa. Alt İşverenlik İlişkisi Devam Ederken İş Sözleşmesinin Feshedilmesi 640
bb. İşçinin Alt İşverenin Kendi İşinde de Çalışması 641
cc. İşçinin Alt İşverenlik İlişkisi Kapsamı Dışında Asıl İşverenin Kendi İşinde de Çalıştırılması 642
dd. İşçinin Alt İşverenlik İlişkisinden Sonra Başka Bir Asıl İşverenin İşinde veya Alt İşverenin Kendi İşinde Çalıştırılması 642
4. Ayrık Konular 643
a. Rekabet Yasağına Aykırılık Davaları 643
b. İşçinin Sır Saklama Borcu (Yükümlülüğü) 649
aa. Kavram Olarak 649
bb. Hukuki Nitelendirme 650
cc. Sır Saklama Yükümlülüğünün Rekabet Yasağı ve Sadakat Borcu ile İlişkisi 652
dd. Zaman Bakımından Sır Saklama Borcu 653
ee. Sır Saklama Borcuna Aykırılıkta Kusur Unsuru – Sırrın Usulsüz Olarak Kullanılması 655
ff. Sır Saklama Borcuna Aykırılıkta Kusur Unsuru – Sırrın Usulsüz Olarak Kullanılması 655
c. İşçi Alacakları Davalarında Zamanaşımı 658
aa. Genel Olarak 658
bb. Zamanaşımının Başlaması ve Kesilmesi 660
cc. Zamanaşımının Kesilmesinin Diğer Borçlulara Etkisi 663
dd. Zamanaşımından Feragat 663
ee. İş ve Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıklarında Zamanaşımı 664
d. İş Davalarında Muvazaa Konusu 665
aa. Alt İşverenlik İlişkisi Açısından Muvazaa Kavramı ve Hukuki Sonuçları 666
bb. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinin Geçersizliği ile Muvazaa Kavramlarının Farklılığı 669
cc. Asıl İşverenin Alt İşveren İşçileri Üzerindeki Yetkileri 670
dd. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisi ile İlgili Özel Kanun Hükmü Bulunması 670
e. Cezai Şart 671
f. İbraname 673
g. İkale Sözleşmesi 680
h. Takas 686
ı. Mahsup 687
B. Yargıtay İlke Kararları Çerçevesinde Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Davalar 691
1. Hizmet Tespiti Davaları 691
a. Genel Olarak 691
b. Hizmet Tespiti Davalarının Hukuki Dayanakları 694
c. Tespit Davası Türleri 696
aa. 506 ve 5510 Sayılı Yasalar Uyarınca Açılacak Hizmet Tespiti Davaları 697
aaa. Dava Açılma Koşulları 697
bbb. Davanın Tarafları 703
ccc. Görevli ve Yetkili Mahkeme 705
ddd. Tespit Davalarında İspat Konusu 706
eee. Kamu İşyerlerindeki Çalışmalar 711
fff. Çıraklık Sözleşmesi ile Çalışılan Süreler 711
ggg. Ev Hizmetlerinde Geçen Süreler 712
hhh. Profesyonel Futbolculukta Geçen Süreler 713
ııı. Halk Eğitim Merkezinde Geçen Hizmetler 714
iii. Basım ve Gazetecilik İşyerindeki Çalışmalar 714
bb. 1479 Sayılı Yasaya Tabi Esnaf ve Bağ–Kur Sigortalılığının Tespiti Davaları 715
aaa. Yasal Dayanak 715
bbb. Mevzuattaki Değişiklikler 715
ccc. Yaş Koşulu 717
ddd. Kayıtsız Döneme İlişkin Prim Ödemeleri 718
cc. 2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunundan Kaynaklanan Tespit Davaları 718
dd. Tarımda Kendi Adına Bağımsız Çalışan Sigortalıların Tespiti Davaları 719
aaa. Tarımsal Faaliyette Bulunma Koşulu 719
bbb. Makul Süreden Az Sigortalılıklar 720
ccc. Kurumun Re’sen Kayıt Yükümlülüğü 720
ddd. Sigortalılığın Tespitinde Araştırma Usulü 721
eee. Kesintisiz Tarımsal Faaliyetin Bulunması 725
fff. Kısa ve Uzun Süreli Çalışmalar 726
ee. Aidiyet Davaları 729
ff. Prime Esas Ücretlerin Tespiti 733
gg. Sigortalılığın Başlangıcının Tespitine İlişkin Davalar 734
2. İş Kazası ve Meslek Hastalığından Kaynaklanan Davalar 735
a. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kavramları 735
aa. İş Kazası 735
bb. Meslek Hastalığı 737
b. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 738
c. Maddi ve Manevi Tazminatı Davaları 739
aa. Tazminat Hesabında Sağ Eşin Evlenme İhtimali 740
bb. Tazminatın Hesabında Esas Alınacak Günlük Gelirin Belirlenmesi 740
cc. Kurumca Bağlanan Gelirlerden Yapılacak İndirimler 741
dd. Manevi Tazminatın Hesabında Esas Alınacak Ölçütler 742
ee. Kaçınılmazlık Faktörü 743
ff. Manevi Tazminat Talebinde Bulunabilecek Kişiler 744
gg. Zararın Gerçek Miktar ve Kapsamının Belirlenmesi 745
hh. Zamanaşımı 745
d. Ana–Babaya Ölüm Geliri Bağlanması 746
e. Rücu Davaları 747
aa. Hukuksal Dayanak 747
aaa. 5510 Sayılı Yasa 747
bbb. 506 Sayılı Yasa 749
bb. Rücu Hakkının Hukuksal Niteliği 750
aaa. İşveren Açısından 750
bbb. Üçüncü Kişiler Açısından 751
3. Farklı Sigortalılık Hallerine Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi ile İlgili Davalar 754
a. Genel Olarak 754
b. İlk Defa 5510 Sayılı Kanun Kapsamında Çalışanlar 754
c. 5510 Sayılı Kanun Öncesinde Sigortalı Olanlar 755
4. Yurt Dışında Geçen Çalışma Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesine İlişkin Davalar 758
a. Genel Olarak 758
b. Yurda Kesin Dönüş Şartı 759
c. Yurtdışında Yeniden Çalışmaya Başlama 759
d. Yurtdışı Çalışmalarının Borçlanılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler 760
aa. 6552 Sayılı Kanun Öncesi Dönem 760
bb. 6552 Sayılı Kanun Sonrası Dönem 760
5. Yaşlılık Aylığı Hak Kazanmaya İlişkin Davalar 764
a. Sigortalılık Süresi, Prim ve Yaş Koşulu 764
b. Birden Fazla Kuruma Bağlı Sigortalılığın Bulunması 765
c. İşten Ayrılma ve Kuruma Yazılı Başvuru Koşulu 766
d. Sigortalıların Borçlanabileceği Süreler 767
aa. Doğum Borçlanması 767
e. Yaşlılık Aylığının Başlangıcı, Kesilmesi, Yeniden Bağlanması 772
6. Maluliyet Aylığına İlişkin Davalar 774
a. Genel Olarak 774
b. Maluliyet Ortaya Çıkma Tarihi 777
c. Malullük Aylığı İçin Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Şartları 778
7. Ölüm Aylığına İlişkin Davalar 781
a. Yasal Dayanak 781
b. Hak Sahipleri 782
c. İş Kazası ve Meslek Hastalığından Kaynaklanan Ölümler 783
d. Ölüm Aylığının Kesilmesi 783
e. Zamanaşımı 783
8. Çakışan Sigortalılığa İlişkin Davalar 786
a. Zorunlu Sigortalılık Hallerinde Çakışma 786
b. Zorunlu Sigorta ile İsteğe Bağlı Sigortalılık Hallerinin Çakışması 788
aa. 5 Yılı Aşan Süreye İlişkin Prim Borcu Bulunması 788
c. Borçlanılan Yurtdışı Çalışmalarının Türkiye’deki Sigortalılık Süresiyle Çakışması 790
9. İsteğe Bağlı Sigortalılığa İlişkin Davalar 791
a. Genel Olarak 791
b. İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları 792
10. Yapılandırma Yasalarından Kaynaklanan Davalar 794
11. Kuruma Karşı veya Kurum Tarafından Açılan Alacak Davaları 797
a. Tedavi Giderlerinin Tahsiline Yönelik Davalar 797
aa. Yasal Dayanak 797
bb. Kurumca Finansmanı Sağlanan Sağlık Hizmetleri 797
cc. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Şartları 799
dd. Kurum Tarafından Karşılanmayan Sağlık Hizmetleri 801
b. Yersiz Ödemelerin İadesi 801
c. Boşandığı Eşi ile Fiilen Yaşama Nedeniyle Aylığın Kesilmesi 802
d. Zamanaşımı 806
aa. Ödenmeyen Prim ve Diğer Alacaklarda Zamanaşımı 806
bb. Yersiz Ödemelerin Geri Alınmasında Zamanaşımı 807
12. Müfettiş Raporlarının İptaline İlişkin Davalar 809
Kaynakça 813
İçtihat Dizini 829
Dilekçe Dizini 831
Kavram Dizini 835