ÖNSÖZ 2 GİRİŞ: METOT DAN METODOLOJİYE 11 A. Genel Olarak 11 1. Formel doğruluk 12 2. İçeriksel doğruluk 12 B. Bilginin Olanaklılığı 14 C, Bilginin Niteliği 19 D. Akıl Yürütme 23 1. Tümevarım Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması 24 a. Eksik Tümevarım 24 b. Tam Tümevarım 25 2. Tümdengelim Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması 25 3. Akıl Yürütme Hatalan 27 E. Doğa Bilimleri-Sosyal Bilimler Metod Farklılıkları 28 1. Araştırmanın Düzeyi Sorunu 30 2. Kavramsallaştırma Sorunu 31 3. Deney Yapmanın Olanaksızlığı 32 4. Değişkenlerin Çokluğu 33 5. Ölçme İşlemleriyle İlgili Sorunlar 33 6. Toplumsal Olayın Bilimsel Çalışmalara Farklı Açılardan Konu Olması 34 7. Tarih Toplum Bilim İlişkisi 35 I. HUKUKUN KÖKENİ VE TEMELLENDİRİLMESİ 36 A. Hukuk Değişik Açılardan Ele Alınabilir 36 I. Genel Olarak 36 2. Hukuk Kavramına Daraltıcı Yaklaşımlar 39 B. Bir Hukuk Tanımı Vermenin Zorunluluğu 40 1. Hukukun Tanımı ve Bu Tanımdan Çıkan Fonksiyonlar 43 2. Hukuku Tek Boyutlu Kavramanın Taşıdığı Güçlükler 43 3. Hukukun Fonksiyonlan ve Bu Fonksiyonlar Arasındaki Çatışık (Antinomik) İlişkiler 46 C. Hukuksal Formalizm 47 D. Hukukun Formel ve Normatif Teorisi 50 E. Geçerlilik, Etkinlik. Adalete Uygunluk Kriterleri 51 1. Geçerlilik 52 2. Etkinlik 53 3. Adalete Uygunluk 53 11. HUKUK NORMUNUN İRDELENMESİ 55 A. Hukuk Normunun Dilsel-lçeriksel Değerlendirmesi. 55 1. Dilsel Değerlendirme 55 2. İçeriksel Değerlendirme 55 B. Hukuk Normunun Dilsel-Yapısal Değerlendirmesi 58 1. Dii-Düşünce İlişkisi 58 2. Dil-Eylem İlişkisi 59 C. Hukuk-Dil İlişkisinde Problematik Alanlar 61 1. Hukuk ve Dil İlişkisinde Metodolojik Problemler 61 a. Tanımlama 61 b. Dildeki Karşıtlık İlişkileri 65 2. Doğa Yasası ve Hukuk Normu Ayırımının Zorunluluğu 66 D. Hukuk Normunun Yöntem Olarak Ele Alınış Biçimleri 68 1. Klasik Yaklaşımlar 68 a. Kavram Hukukçuluğu 69 b. Taraf Çıkarlarının Birarada Değerlendirilmesi 70 c. Teknik Hukuk Okulu 72 d. Materyal Mantık Yaklaşımları 73 2, Yöntem Açısından Güncel Durum 73 a. Topik (Özdeyiş) 74 b. Somutlaştırma 77 c. İçerik Çözümlemesi 79 (I) Objektiflik 79 (2) Sistematiktik 79 (3) Sayısallaştırma 80 (4) Açık İçerik 80 d. Fenomenoloji 81 e. Amerikan Hukuki Realizmi 83 f. Argümantasyon Teorisi 85 E. Önerme Olarak Hukuk Normu 89 1. Hukuk-Mantık İlişkisinde Mantığa Giriş İçin Kavramsal Çözümleme 89 a. Mantık Sisteminin Üç Temel İlkesi 90 (1). Özdeşlik (İdentite) İlkesi , 90 (2). Çelişmezlik (Diversitas) İlkesi 90 (3). Üçüncü Halin Olmazlığı İlkesi ( Tertium Non Datur) 91 b. Hakikat. Gerçeklik, Doğruluk 92 c. Mantık İlkelerinin Kullanımı 93 2. Kavram. Önerme ve Önerme Çeşitleri 95 a. Kavram Türleri 95 b. İçlem vc kaplam 97 (1). Kavramlar Arası ilişkiler 97 (2). Önerme 98 (3). Önerme Türleri 99 i. Epistomolojik Yönden Önerme Türleri 99 ii. Yapısal Açıdan Önerme Tipleri 100 İÜ. Modalite Açısından Önerme Tipleri 101 iv. Bağlantı Açısından Önerme Tipleri 101 aa. Disjunktif (Ayrık) Önermeler 102 bb. Hipotetik (Koşullu) Önerme 102 cc. Kategorik Önerme Türleri 103 F. Mantığın Hukukta Kullanımı 104 1. Mantık ve Hukuk Normu 104 2. Norm Analizi 106 a. Normatif Önermelerin Temel Niteliği 106 b. Hukuk Önermesinin Kendisine Özgü Nitelikleri 107 3. Hukuk Normunun İç ve Dış Unsurları ve Tipikliği 108 a. Hukuk Normunun Dış Unsurları 109 (1). Geçerlilik, Uygulanabilirlik ve Doğruluk Açısından Hukuk Normu.. 109 (2). Hukuk Normu Genel ve Soyuttur 118 (3). Hukuk Normunun Maddi ve Biçimsel Olarak Değerlendirilmesi 119 i. Biçimsel Norm Anlayışı 119 ii. Maddi Norm Anlayışı 120 b. Hukuk Normunun İç Unsurları 121 (1) Norm Dilek, Rica ya da Öğüt Değildir 121 (2) Hukuk Normu Emir İşlevli Haber Tümcesidir 122 (3) Hukuk Normu "Olması Gereken"e Yönelik Önermeler Alanındadır.. 125 (4) Hukuk Normu Olması Gerekene Yönelik Diğer Önerme Biçimlerinden Ayrılır... 127 (5) Olması Gereken Alanındaki Önermeler Doğruluk Kriteri İle Ölçülemezler . 129 (6) Norm Belli Sebep, Amaç ve Konu Unsurlarını İçerir 131 i. Sebep Unsuru 131 ii. Amaç Unsuru 132 iii. Konu Unsuru 132 4. Hukuk Normunun Mantıksal Analizi 135 a. Genel Olarak 133 b. Kıyas Türleri ve Hukukta Uygulanması 135 (1). Kesin (Kategorik) Kıyas 135 (2).Zincirleme Kıyas 136 (3).Eksik Önermeli Kıyas 137 (4). Kategorik Olmayan Kıyaslar 138 i. Hipotetik (Koşullu Kıyas) 138 aa. Modus Ponens (Ön bileşenin evetlenmesi) 138 bb. Modus Tollens (Ard bileşenin değillenmesi) 139 ii. Ayrık Öncüllü (Disjunktif Kıyas) 139 İÜ. İkilem (Dilemma) 140 5. Normlar Hiyerarşisi ve Önemi 141 6. Hukuk Normunun Tipleri 142 a. Genel Olarak 142 b. Dil-Mantık Yapısı Açısından Norm Çeşitleri 144 (1). Olumlu Norfnlar 145 i. Birinci Derece Normlar 145 ii. İkinci derece Normlar 147 (2). Olumsuz Normlar 148 i. İzin veren ve Yoksun Bırakan Normlar 149 ii. Sınırlandırıcı Normlar 149 İÜ. Yetki Veren-Yoksun Bırakan Normlar 149 iv. Açıklayıcı Normlar 150 c. Kategorik-Hipotetik Normlar 150 (1). Kategorik Normlar 150 (2). Hipotetik Normlar 151 d. Aralarındaki Bağlantıları Bakımından Norm Çeşitleri 151 (1). Bağımsız Normlar 152 i. Tam Normlar 152 ii. Eksik Normlar 153 (2). Bağımlı Normlar 153 i. Atıf Normları 153 ii. Tanıma Normları 154 İÜ. Tanım Normları 154 iv. Yorum Normları 155 V. Genişletici-Daraltıcı Normlar 157 VI. Gerçekleştirici-Geçici Normlar 157 vıı. Çatışma Normları 158 e. Uygulamada Hukuk Normları 158 (1). Emredici Hukuk Kurallan 159 i. Kamu Düzeni Kriteri 160 ii. Genel Ahlak ve Adap Kriteri 161 üi. Zayıfların Korunması Kriteri 162 (2). Emredici Olmayan Hukuk Kuralları 162 (3). Yorumlayıcı ve Tanımlayıcı Hukuk Kurallan 163 III. POZİTİF HUKUKUN UYGULANMASI 164 A. Genel Olarak 164 B. Pozitif Hukukun İçeriğinin Saptanması 166 1. Gerekçe 169 a. Gerekçenin Gerekçesi 169 b. Gerekçenin Kapsamı 171 2. Teknik Olarak Uygulama ile İlgili Sorunlar 173 3. Normun Yürürlüğe Girmesi 174 4. Normun Yürürlükten Kalkması 175 a. Açık Yürürlükten Kalkma 175 b. Örtülü Yürürlükten Kalkma 176 c. Özel Durumlar 176 5. Normun Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması 177 a. Normun Yer Bakımından Uygulanması 177 b. Normun Zaman Bakımından Uygulanması 178 C. Yorum . 179 1. Neden Yorum Yapmaya Gereksinim Duyulur? 183 2. Yorum Türleri 186 a. Yasama Yorumu 186 b. Yargı Yorumu 188 3. Yorum Yöntemleri 193 a. Söze Göre (Lafzî) Yorum 194 b. Mantıksal-Sistematik Yorum Metodu 198 c. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Argüman 201 d. Amaçsal Yorum Yaklaşımları 201 (1). Sübjektif-Teleolojik Tarihi Yorum 201 (2). Objektif-Teleolojik Yorum 205 (3). Amaca Göre Yorumun Farklı Uygulamaları 209 i. Teleolojik Daraltıcı Yorum 209 ii. Teleolojik Genişletici Yorum 210 4. Bir Yorum Yöntemi Olarak "Yasa Koyucunun Niyeti" 212 a. Kollektif Niyet Kavramı Üzerine Tartışmalar 212 b. Yasa Koyucunun Niyetine Ulaşma 215 c. Niyet Çokluğu ve Çatışması Durumları 218 D. Boşluk Doldurma 221 I. Boşluk Doldurma Sorunu 222 2. Boşİuk Nedenleri ve Türleri 226 a. Açık Boşluk 227 b. Bilinçli Boşluk 228 c. Örtülü Boşluk 229 d. Gerçek Olmayan Boşluk 230 e. Hüküm içi Boşluk 230 3. Boşlukların Doldurulmasında İçtihadı Birleştirme Kararlarının İşlevi 231 4. Yorum - Örnekseme (Analoji) ilişkisi 231 a. Yorum-Örnekseme İlişkisinde Ortaya Çıkan Sorunlar 233 b. Emsal Yargı Kararlarında Örnekseme 238 (1). Eşsürcmli (Synchronique) Analiz 240 (2). Ardsüremli (Diachronique) Analiz 240 (3). İçtihadın Somut Olaya Emsal Olması 240 (4). İçtihadın Somut Olaydan Ayrılması 240 (5). İçtihadın İptali 242 5. Öncelik (Evleviyet; Argumentum a Fortiori) 242 a. Büyükten Küçüğe Doğru Akıl Yürütme (Argumentum a Maiori ad Minus) 243 b. Küçükten Büyüğe Doğru Akıl Yürütme (Argumentum a Minori ad Maius) 244 6. Zıt Kavram (Mefhumu Muhalif;Argumentum e Contrario) 245 7. Standartlar 247 E. Hukukun Sistemleştirilmesi ; 248 1. Genel Olarak . 248 2. Normlar Hiyerarşisi 252 a. Ulusal Hukuk-Uluslararası Hukuk Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar 254 b. Norm Çatışkılarının Giderilmesinde İzlenecek Yöntem 258 3. Hukukun Genel İlkeleri 262 a. Hukukun Genel İlkelerinin Çeşitli Açılardan Sınıflandmlması 266 b. Hukuk Prensipleri ve Hukuk Politikaları Ayırımı 269 c. Hukukun Genel İlkeleri ve Normlar Hiyerarşisi 271 d. Yazılı Hukuk Kuralı ve Prensiplerin Niteliklerinin Ayniması ve Çatışmaları Halinde İzlenecek Yol 272 e. İJluslararası Hukuk Belgelerinde Yer Alan Hukukun Genel İlkeleri ile İç Hukuk Normlannın ve Özellikle Anayasa'nın Çatışması Durumu 111 f. Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Hukukun Genel ilkeleri 278 Bibliyografya 281
