^{Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde}Ticari Defterlerin İspat Gücü

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Tablolar Listesi 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN ESASLAR
1. TİCARİ DEFTERLERİN TANIMI 23
2. TİCARİ DEFTERLERİN TARİHİ GELİŞİMİ 24
2.1. Ticari Defterlere İlişkin Düzenlemelerin Türk Hukuku’na İktibası 25
2.2. Fransa Krallığı’nın 1673 Tarihli Emirnamesi’nin İçeriği ve TTK ile Karşılaştırılması 28
3. TİCARİ DEFTER TUTULMASINA İLİŞKİN SİSTEMLER 29
3.1. Serbesti Sistemi 31
3.2. Zorunlu Ticari Defter Sistemi 32
3.2.1. Belirli Zorunlu Ticari Defter Sistemi 32
3.2.2. Belirsiz Zorunlu Ticari Defter Sistemi 33
3.3. Karma Sistem 33
3.4. Türk Hukuku’nda Benimsenen Sistem 35
4. TÜRK HUKUKU’NDA DÜZENLENEN TİCARİ DEFTERLER 36
4.1. Ticari Defterlere İlişkin TTK ve VUK Düzenlemelerinin Uyumu Meselesi 36
4.2. TTK’de Düzenlenen Ticari Defterler 39
4.2.1. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Ticari Defterler 40
4.2.1.1. Yevmiye Defteri 40
4.2.1.2. Defter–i Kebir 42
4.2.1.3. Envanter Defteri 42
4.2.2. TDİT Geçici Maddesiyle Getirilen Bir İstisna: İşletme Defteri Tutma İmkânı 44
4.2.2.1. İşletme Defterine İlişkin İstisnanın Değerlendirmesi 44
4.2.2.2. İşletme Defteri 48
4.2.3. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Olmayan Ticari Defterler 50
4.2.3.1. Pay Defteri 51
4.2.3.2. Yönetim Kurulu Karar Defteri ve Bu Defterin Limited Şirketlerde Gösterdiği Özellik 52
4.2.3.3. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri 53
4.3. VUK’de Düzenlenen Defterler 54
4.4. Diğer Kanunlarda Düzenlenen Defterler 55
4.5. İhtiyari Defterler 57
4.6. Çeşitli Statüdeki Tacirlerce Tutulacak Ticari Defterler 58
İKİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DEFTERLERİN DELİL NİTELİĞİ
1. DELİL SİSTEMİNDE TİCARİ DEFTERLERİN YERİ 61
1.1. Çeşitli Delil Sistemleri 61
1.2. Türk Hukuku’nda Benimsenen Delil Sistemi 64
1.2.1. Delillerin Düzenlenmesine Göre 64
1.2.2. Delillerin Değerlendirilmesine Göre 65
1.2.2.1 Senetle İspat Zorunluluğu ve Hâkimin Serbestçe Değerlendirme Yetkisini Kısıtlayan Diğer İstisnalar 65
1.2.2.2 Kanuni İstisnalar Karşısında Türk Hukuku’nda Benimsenen Sistem 70
1.3. Ticari Defterlerin HMK m. 199 Çerçevesinde Belge Sayılması 71
1.3.1. Belge Kavramı 71
1.3.2. Belge Niteliğinde Ticari Defterler 72
1.4. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Teşkil Edebilmesi 74
2. TİCARİ DEFTERLERİN İSPAT GÜCÜ 74
2.1. Delillerin Kesin ve Takdiri Delil Olarak Ayrımı 75
2.2. Ticari Defterlerin İspat Gücüne Dair Görüşler 77
2.2.1. eTTK Döneminde İspat Gücüne Dair Görüşler 78
2.2.2. Günümüzde Ticari Defterlerin İspat Gücüne Dair Görüşler 86
2.2.2.1. Ticari Defterlerin Kesin Delil Gücünde Olduğuna Dair Görüşler 86
2.2.2.2. Ticari Defterlerin Takdiri Delil Gücünde Olduğuna Dair Görüşler 91
2.2.3. Görüşümüz 91
3. TİCARİ DEFTERLERİN İNCELENMESİ 92
3.1. Ticari Defterlerin İncelenmesi Usulü 93
3.1.1. Ticari Defterlerin İbrazı 94
3.1.2. Ticari Defterlerin Teslimi 98
3.2. Ticari Defterlerin Diğer Delillerle İncelenmesi 100
3.2.1. Genel Olarak 100
3.2.2. Bilirkişi ve Ticari Defterler 101
3.3. Ticari Defterlerin Diğer Delillerle Yarışması 102
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMASINA İLİŞKİN KURALLAR
1. HMK m. 222 HÜKÜMLERİNİN UYGULANDIĞI UYUŞMAZLIKLARDA TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMASINA İLİŞKİN GENEL KURALLAR 105
1.1. Ticari Defter Kavramının Kapsamı 105
1.1.1. Ticari Defterler İçin Temel Alınabilecek Bazı Kriterler 105
1.1.1.1. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Olma 106
1.1.1.2. Defterin Düzenlendiği Mevzuat 106
1.1.1.3. Onay Zorunluluğu 108
1.1.2. Konuya İlişkin Çeşitli Görüşler 109
1.1.3. Görüşümüz 113
1.2. Ticari Defterlerin Kesin Delil Niteliğine Sahip Olduğu Uyuşmazlıklar 115
1.2.1. Genel Olarak 115
1.2.2. Uyuşmazlığın Tarafları Bakımından 117
1.2.2.1. Tacir Sayılanların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar 119
1.2.2.2. Tacir Gibi Sorumlu Olanların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar 120
1.2.2.3. Esnafın Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar 125
1.2.3. Uyuşmazlığın Konusu Bakımından 127
1.3. HMK m. 222/2 Şartlarını Taşıyan Ticari Defterlerdeki Kayıtların Yarışması 129
1.3.1. Tarafların Ticari Defterlerinin Birbiriyle Uyuşmaması 129
1.3.2. Bir Ticari Defterde Lehe ve Aleyhe Kayıtların Olması 130
2. HMK M. 222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERİN LEHE DELİL TEŞKİL ETMESİ 131
2.1 Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması İçin Aranan Şartlar 132
2.1.1. Ticari Defterlerin Eksiksiz Tutulması 133
2.1.2. Ticari Defterlerin Kanuna ve Usulüne Uygun Tutulması 135
2.1.2.1. TTK’de Düzenlenen İlkeler 137
2.1.2.2. Defterlerin Şekil Şartları 139
2.1.2.3. Defterlerin Türkçe ve Türk Lirası ile Tutulması 140
2.1.2.4. Defterlere Kayıt Zamanı 141
2.1.2.5. Defterlere Kayıt Düzeni ve Kayıtlar Üzerinde Değişiklik Yapma Usulü 143
2.1.3. Ticari Defterlerin Açılış ve Kapanış Onaylarının Yapılması 144
2.1.3.1. Açılış ve Kapanış Onaylarına İlişkin Kurallar 144
2.1.3.2. Müdürler Kurulu Karar Defteri Özelinde Kapanış Onayı 150
2.1.3.3. Açılış ve Kapanış Onaylarına Göre Ticari Defterler 151
2.1.4. Defter Kayıtlarının Birbirlerini Teyit Etmesi 153
2.1.5. Dayanak Belgelerle Bağlılık 154
2.2. Lehe Delil Olarak Dayanılan Elektronik Defterler Açısından Aranan Şartlar 159
2.2.1. Elektronik Defter Kavramı ve E–Defterlerin Düzenlendiği Mevzuat 160
2.2.2. E–Defter Tutma Yükümlülüğü ve Yükümlülüğe Aykırılık Halinde Ticari Defterlerin İspat Gücü 160
2.2.3. E–Defterlere İlişkin Kurallar 163
2.3. Karşı Tarafın Ticari Defterlerine İlişkin Şartlar 165
2.3.1. Kanuna Uygun Defterlerdeki Kayıtların Uyuşması 165
2.3.2. Defterlerin İbraz Edilmemesi 166
2.3.2.1. 7251 Sayılı Kanun Öncesinde İbrazdan Kaçınma 167
2.3.2.2. Mevcut Düzenlemeye Göre İbrazdan Kaçınma 168
2.3.2.3. Ticari Defterlerin Zıyaa Uğraması Hali 169
2.3.3. Defterlerin Kanuna Aykırı olması 174
2.3.4. Kanuna Uygun Defterlerde İddiaya İlişkin Hiçbir Kaydın Bulunmaması İhtimali 175
2.4. Lehe Delil Olarak Dayanılan Defter Kayıtlarının Aksinin Kesin Delille İspatlanamaması 176
3. HMK M. 222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERİN ALEYHE DELİL TEŞKİL ETMESİ 177
3.1. Genel Olarak Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması İçin Aranan Şartlar 177
3.2. HMK m. 222/5 Çerçevesinde Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması İçin Aranan Şartlar 179
3.2.1. Defter Kayıtlarının Kabul Edileceği Beyanı ve Mahkemenin İbraz Kararı 180
3.2.2. İbraz Kararı Neticesinde Oluşabilecek Çeşitli İhtimaller 181
3.2.2.1. Defterlerin İbraz Edilmemesi 182
3.2.2.2. Kanuna Uygun Defterlerde İddia Yönünde Kayıt Bulunmaması 182
3.2.2.3. Kanuna Uygun Defterlerde İddia Yönünde Kayıt Bulunması 183
3.2.2.4. Defterlerin Kanuna Aykırı Olması 184
4. TİCARİ DEFTERLERİN TAKDİRİ DELİL OLMASI 188
4.1. Uyuşmazlığa İlişkin Şartlar 188
4.2. Ticari Defterlere İlişkin Şartlar 189
4.3. İbrazdan Kaçınmanın Sonuçları 190
Sonuç 193
Kaynakça 195
Kavram Dizini 199
Özgeçmiş 201