^{Hukuk Yargılamasında}Duruşma Yönetimi

Zeki GÖZÜTOK ( Yargıtay Üyesi )

Adem ALBAYRAK ( Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Başkanı )

 

İÇİNDEKİLER

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 7

ÖNSÖZ. 9

İÇİNDEKİLER. 11

KISALTMALAR 21

1 YARGILAMA VE DURUŞMA 23

1- HUKUK YARGILAMASI  23

2- UYGULANACAK USUL KURALLARI 24

3- YARGILAMA AŞAMALARI . 26

4- DURUŞMA VE YÖNETİMİ . 26

2 DİLEKÇELER MAŞAMASI 27

1- DAVA DİLEKÇESİNİN HAVALESİ, TEVZİ EDİLMESİ, KAYDI . 27

2- DAVA AÇILIRKEN YATIRILACAK HARÇLAR  30

A- Genel Olarak . 30

B- Başvurma Harcı. 30

C- Karar ve İlam Harcı 30

D- Harç Alınmayacak Haller. 31

E- Peşin Alınan Harçların Ödenmemesi veya Eksik Ödenmesi . 31

3- DAVA AÇILIRKEN GİDER AVANSININ YATIRILMASI  33

A- Gider Avansı Yatırılması Zorunluluğu 33

B- Eksik Gider Avansının Tamamlatılması . 33

C- Gider Avansı Tarifesi . 34

D- Gider Avansının Hesaplanması . 36

E- Fazla Gider Avansının İadesi . 36

F- Gider Avansının Delil Avansından Farkı  36

4- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ. 38

A- Adli Yardım Talebi . 38

B- Adli Yardım Talebinin İncelenmesi 39

C- Adli Yardım Talebinin İncelenmesine Esas Temel Kurallar. 42

 

12 İçindekiler

5- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ İHTİYATİ TEDBİR TALEBİNİN İNCELENMESİ.47

A- İhtiyati Tedbir Talebi ve Koşulların Değerlendirilmesi 47

B- İhtiyati Tedbir Talebinin İncelenmesi48

C- İhtiyati Tedbir Kararı52

D- İhtiyati Tedbirde Teminat Gösterilmesi 53

E- İhtiyati Tedbir Konusundaki Sınırlayıcı Hükümler .63

6- DAVA DİLEKÇESİNDEKİ İHTİYATİ HACİZ TALEBİNİN İNCELENMESİ.67

A- İhtiyati Haciz Talebi ve Koşulların Değerlendirilmesi 67

B- İhtiyati Haciz Talebinin İncelenmesi68

C- İhtiyati Haciz Kararı .71

D- İhtiyati Hacizde Teminat Gösterilmesi 71

7- DAVA DİLEKÇESİNDE EKSİKLİK OLUP OLMADIĞININ İNCELENMESİ 79

A- Dava Dilekçesinde Bulunması Gerekenler 79

B- Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları .80

C- Zorunlu Unsur Eksikliklerinin Tamamlanması İçin Süre Verilmesi80

D- Eksikliklerin Tamamlanmaması Nedeniyle Davanın Açılmamış

Sayılmasına Karar Verilmesi 82

8- DAVA ŞARTLARININ NELER OLDUĞU .84

9- DAVA ŞARTLARININ KAPSAMI VE VARLIĞININ BELİRLENMESİ 85

A- Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkı .85

B- Yargı Yolu.86

C- Görev.86

D- Kesin Yetki .87

E- Taraf Ehliyeti, Dava Ehliyeti ve Temsilci Niteliği88

F- Dava Takip Yetkisine Sahip Olunması89

G- Vekalet Ehliyeti ve Vekaletname.89

H- Gider Avansı 90

I- Teminat Yatırılması Kararına Uyulması .90

J- Hukuki Yarar 90

K- Derdestlik 91

L- Kesin Hüküm91

M- Diğer Kanunlarda Yer Alan Dava Şartları.92

10- MAHKEMENİN GÖREVLİ OLUP OLMADIĞININ BELİRLENMESİ 93

A- Mahkemelerin Görevini Belirleyen Kurallarının Mahiyeti 93

 

İçindekiler 13

B- Asliye Hukuk Mahkemesi 93

C- Sulh Hukuk Mahkemesi  93

D- Aile Mahkemesi  94

E- Asliye Ticaret Mahkemesi. 94

F- Tüketici Mahkemesi 96

G- İş Mahkemesi 97

H- Kadastro Mahkemesi  98

I- Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi 99

11- TEMİNAT YATIRILMASI HUSUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ . 100

A- Teminat Gösterilecek Haller . 100

B- Teminat Kararı  100

C- Teminat Gösterilmemesinin Sonuçları . 102

12- UYGULANACAK YARGILAMA USULÜNÜN BELİRLENMESİ . 102

A- Yargılama Usulünün Belirlenmesinin Önemi 102

B- Uygulanacak Yargılama Usulünün Tensip Tutanağında Belirtilmesi  103

13- BASİT VE YAZILI YARGILAMA USULÜNDE TEMEL FARKLAR. 104

A- Dilekçeler Safhası 104

B- Uzatılan Cevap Süresi . 104

C- Dilekçelerin Form Doldurularak Verilebilmesi 104

D- İddia ve Savunmanın Genişletilip Değiştirilmesinde  104

E- Takipsiz Bırakılan Davanın Açılmamış Sayılması . 105

F- Sözlü Yargılama. 105

G- Duruşma Sayısı ve Arası  105

H- Kararın Tefhim Şekli  106

14- BASİT YARGILAMA USULÜNE TABİ DAVALAR  106

A- HMK 316. Maddede Sayılanlar . 106

B- Çekişmesiz Yargı İşlerinde. 107

C- İcra Hukuk Mahkemesinde . 107

D- Kadastro Mahkemesinde 107

E- Tüketici Mahkemesinde 107

F- İş Mahkemesinde 108

G- Asliye Ticaret Mahkemesinde 500.000 TL’yi Geçmeyen Davalar. 108

H- Yasalarda Belirtilen Diğer Dava ve İşler  109

 

14 İçindekiler

15- MAHKEMELERİN GÖREVİNE GİREN DAVA TÜRLERİNE GÖRE

YARGILAMA USULLERİ LİSTESİ .110

A- Listenin Kapsamı Hakkında110

B- Asliye Hukuk Mahkemelerinde .110

a- Basit Usule Tabi Olanlar.110

b- Yazılı Usule Tabi Olanlar 111

C- Asliye Ticaret Mahkemelerinde 112

a- Basit Usule Tabi Olanlar.112

b- Yazılı Usule Tabi Olanlar 114

D- Sulh Hukuk Mahkemelerinde114

E- Aile Mahkemelerinde115

a- Basit Usule Tabi Olanlar.115

b- Yazılı Usule Tabi Olanlar 116

F- Diğer Mahkemelerde 116

16- TALEBİN ÇEKİŞMESİZ YARGIYA TABİ OLUP OLMADIĞININ

BELİRLENMESİ 117

A- Genel Olarak117

B- Kanunda Açıkça Sayılan Çekişmesiz Yargı İşleri.117

a) Kişiler Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri.117

b) Aile Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri.118

c) Miras Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri .119

ç) Eşya Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri .119

d) Borçlar Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri .120

e) Ticaret Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri .120

f) İcra ve İflas Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri 121

g) Çeşitli Kanunlardaki Çekişmesiz Yargı İşleri.121

17- YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN DİĞER YASALARDAKİ ÖZEL

DÜZENLEMELERİN ÖNCELİKLE UYGULANMASI .122

A- Özel Yargılama Usulü Kurallarının Niteliği ve Belirlenmesi .122

B- Aile Mahkemelerinde123

C- İcra Hukuk Mahkemelerinde.125

D- Tüketici Mahkemelerinde .126

E- İş Mahkemelerinde .128

F- Kadastro Mahkemelerinde129

G- Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri135

 

İçindekiler 15

H- Bazı Davalar Bakımından Özel Usul Kuralları 136

18- TENSİP TUTANAĞININ HAZIRLANMASI 136

19- TENSİP TUTANAĞININ DAVACIYA TEBLİĞİ. 147

20- DAVA DİLEKÇESİ VE TENSİP TUTANAĞININ DAVALIYA TEBLİĞİ. 148

21- CEVAP DİLEKÇESİ . 149

A- Cevap Süresi ve Ek Süre Talebinin İncelenmesi 149

B- Cevap Dilekçesi . 153

C- Cevap Dilekçesinin Zorunlu Unsurlarındaki Eksiğin Tamamlatılması . 154

D- Cevap Dilekçesinin Davacıya Tebliği . 154

22- CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ 155

3 ÖN İNCELEME AŞAMASI 159

1- GENEL OLARAK ÖN İNCELEME AŞAMASI. 159

2- İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VEYA DEĞİŞTİRİLMESİ. 162

3- ÖN İNCELEMENİN NASIL YAPILACAĞI 163

4- DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ  167

5- ÖN İNCELEME DEĞERLENDİRME TUTANAĞI. 167

6- ÖN İNCELEME TUTANAĞI VE DURUŞMA GÜNÜNÜN TEBLİĞİ  173

7- ÖN İNCELEME DURUŞMASI . 174

8- ÖN İNCELEME DURUŞMA TUTANAĞI ÖRNEKLERİ. 181

9- YETKİ İLK İTİRAZININ İNCELENMESİ . 188

10- TAHKİM İLK İTİRAZININ İNCELENMESİ. 189

11- HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELERİN İNCELENMESİ  191

12- ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İNCELENMESİ. 192

13- ÖN İNCELEME DURUŞMASINDA TAHKİKATA GEÇİLİP GEÇİLEMEYECEĞİ 193

14- BASİT YARGILAMA USULÜNDE ÖN İNCELEME  193

15- ÖN İNCELEME KONTROL FORMUNUN DÜZENLENMESİ . 194

4 TAHKİKAT VE DURUŞMA . 195

1- TAHKİKAT AŞAMASINA GEÇİLMESİ 195

2- TAHKİKAT DURUŞMA GÜNÜNÜN BELİRLENMESİ VE TARAFLARIN

DURUŞMAYA DAVET EDİLMESİ 195

3- GENEL OLARAK DURUŞMA  197

4- DURUŞMALARIN ALENİLİĞİ VE GİZLİLİĞİ . 204

 

16 İçindekiler

5- DURUŞMADA FOTOĞRAF VE FİLM ÇEKME YASAĞI .209

6- DURUŞMANIN YAPILACAĞI GÜN VE SAATİN BELİRLENMESİ.209

7- DURUŞMA DÜZENİ .213

8- OKUNAMAYAN VEYA UYGUNSUZ YAHUT İLGİSİZ DİLEKÇELERE

YAPILACAK İŞLEMLER .220

9- DURUŞMANIN KAYIT ALTINA ALINMASI 220

10- DURUŞMADA HAZIR BULUNMASI GEREKENLER225

11- DURUŞMA TUTANAĞINDA BULUNMASI GEREKENLER227

12- DURUŞMA TUTANAKLARININ İMZALANMASI230

13- TUTANAKLARDAN ÖRNEK VERİLMESİ, DOSYA İNCELEME VE ÖRNEK

ALMA TALEPLERİ 231

14- TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ, SONUÇLARI VE DAVANIN

AÇILMAMIŞ SAYILMASI 233

A- Genel Olarak233

B- Tarafların Duruşmaya Gelmemesi.234

C- Davanın Açılmamış Sayılması 241

15- HAKİMİN DAVAYA BAKMAKTA YASAKLI OLMASI HALİNDE DAVADAN

ÇEKİNME.251

16- HAKİMİN REDDİ TALEBİNDE BULUNULMASI .252

17- TARAFLARIN DİNLENMESİ255

18- TARAFLARDAN BİRİNİN İSTİCVABI257

19- İSPAT YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ VE DELİL TOPLAMA 268

20- TANIKLARIN DİNLENİLMESİ270

A- Genel Olarak270

B- Tanık Bildirilmesi .270

C- Tanıkların Çağrılması.272

D- Tanığa Tebliğ Yapılamaması 273

E- Tanığın Gelmemesi274

F- Tanıkların Dinlenilmesi 274

a- Tanığın Kimliğinin Tespiti.274

b- Tanığa Görevinin Önemini Anlatma 275

c- Yeminsiz Dinlenecek Tanıklar 275

d- Tanık Yemininin Şekli .276

e- Tanıkların Mahkemede Dinlenilmesi.277

f- Tanığın Bilgilendirilmesi.279

 

İçindekiler 17

g- Tanığın Dinlenilme Şekli  279

h- Tanığa Soru Yöneltme . 285

ı- Tanıklardan Bir Kısmının Dinlenilmesiyle Yetinilmesi . 286

j- Tanık Beyanlarının Islahla Geçersiz Kılınamayacağı 286

k- Tercüman Ve Bilirkişi Kullanılması  287

l- Yasak Davranışlar  289

G- Tanıklıktan Çekinme 289

a- Çekinme Hakkının Varlığı ve Hatırlatılması . 289

b- Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme  289

c- Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme . 289

d- Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 290

e- Tanıklıktan Çekinme Hakkının İstisnaları. 290

f- Çekinme Sebeplerinin Bildirilmesi Ve İncelenmesi. 290

g- Soybağı Tespitinde Tanıklıktan Çekinmeye Dayanılamayacağı. 292

h- Çekinmenin Kabul Edilmemesinin Sonucu . 292

H- Yalan Yere veya Menfaat Temin Ederek Tanıklık 292

I- Tanıklık Ücreti . 293

J- Tanık Ücret Tarifesi. 294

21- KEŞİF YAPILMASI  295

22- BİLİRKİŞİ RAPORU ALINMASI 315

23- UZMAN GÖRÜŞÜ SUNULMASI  337

24- YEMİN DELİLİNİN TOPLANMASI. 338

25- TİCARİ DEFTERLERİN İNCELENMESİ. 351

26- DELİL OLARAK DAYANILAN BELGENİN İBRAZ ETTİRİLMESİ . 352

27- DAYANILAN BELGENİN KARŞI TARAF ELİNDE OLMASI HALİNDE

YAPILACAK İŞLEM. 353

28- YARGILAMADA VERİLEBİLECEK ARA KARARLARI . 353

29- KUSURUYLA DURUŞMANIN ERTELENMESİNE SEBEP OLANDAN CELSE

HARCI ALINMASI  356

5 TAHKİKATIN SONA ERMESİ VE SÖZLÜ YARGILAMA . 357

1- TAHKİKATIN SONA ERMESİ  357

2- TARAFLARIN SÖZLÜ YARGILAMAYA ÇAĞRILMASI . 358

3- SÖZLÜ YARGILAMA  359

 

18 İçindekiler

6 HÜKÜM363

1- HÜKÜM VE KARAR AYRIMI.363

2- HÜKMÜN MÜZAKERESİ VE OYLANMASI363

3- HÜKMÜN TEFHİMİ .364

4- HÜKMÜN KAPSAMI365

5- HÜKMÜN TALEPLE BAĞLILIK KURALINA UYULARAK VERİLMESİ .367

6- ÇELİŞKİLİ HÜKÜM VERME YASAĞI .369

7- HÜKÜM VERİLİRKEN GÖZETİLECEK BAZI HUSUSLAR .369

8- HÜKÜM SONUCU UNSURLARI 371

9- HÜKMÜN YAZILMASI .378

10- HÜKMÜN İMZALANMASI .379

11- HÜKMÜN KORUNMASI.379

12- HÜKÜM NÜSHASI .380

13- HÜKMÜN TASHİHİ 380

14- HÜKMÜN TAVZİHİ 382

14- HÜKMÜN TAMAMLANMASI.386

15- HÜKMÜN TEBLİĞİ.392

16- HÜKMÜN KESİNLEŞTİRİLMESİ İŞLEMLERİ 393

17- DOSYANIN KAYBOLMASI HALİNDE YAPILACAK İŞLEM .395

7 YASA YOLU İŞLEMLERİ .397

1- GENEL OLARAK.397

2- İSTİNAF HARÇLARININ VE GİDERLERİN ALINMASI.400

3- İSTİNAF TALEBİNİN MAHKEMECE SÜRE VE KESİNLİK YÖNÜNDEN

İNCELENMESİ400

4- İSTİNAF DİLEKÇESİNİN KARŞI TARAFA TEBLİĞİ VE İSTİNAFA CEVAP401

5- DOSYANIN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİ401

6- BOZMA KARARINA UYULMASI VEYA ÖNCEKİ KARARDA DİRENİLMESİ402

8 BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNDE DURUŞMA403

1- GENEL OLARAK.403

2- DURUŞMA YAPILMADAN ÖN İNCELEMEDE KARAR VERİLEBİLECEK

HALLER .403

3- USULİ NEDENLERE DAYALI YANLIŞLIK NEDENİYLE DURUŞMA

YAPILMADAN KARAR VERİLEBİLECEK HALLER404

 

İçindekiler 19

4- DURUŞMA YAPILMADAN ESASTAN KARAR VERİLEBİLECEK HALLER . 404

5- DURUŞMA YAPILMASI GEREKEN HALLER VE TARAFLARIN DAVETİ. 405

6- DURUŞMA, TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ  407

7- GİDERLERİN YATIRILMAMASI. 408

9 YARGITAY’DA DURUŞMA. 411

1- YARGITAY’DA DURUŞMA YAPILMASI. 411

2- YARGITAY’DA DURUŞMA YAPILABİLECEK HALLER. 411

3- TEMYİZ İNCELEMESİNDE DURUŞMA TALEBİ . 412

4- YARGITAY HUKUK DAİRESİNCE DURUŞMA TALEBİNİN İNCELENMESİ  413

5- YARGITAY’CA RESEN DURUŞMA AÇILMASI . 413

6- DURUŞMANIN YAPILMASI VE KARARIN AÇIKLANMASI . 414

10 İLGİLİ YARGITAY KARARLARI (ALFABETİK SIRALANMIŞ ÖZET BAŞLIKLAR) 415

11 İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 425

12 YARGILAMA HARİCİ TUTULAN TUTANAK ÖRNEKLERİ 527

1- GENEL OLARAK  527

2- ÖRNEKLER  527

13 EKLER. 531

KAYNAKLAR .543