Hukuka Giriş

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Üçüncü Baskıya Kısa Önsöz 5
Önsöz 6
Kısaltmalar 20
Birinci Bölüm
İNSAN, TOPLUM, TOPLUM DÜZENİ VE KURALLARI
§1. İNSAN VE TOPLUM 21
§2. TOPLUM DÜZENİ 21
§3. TOPLUM DÜZENİ KURALLARI 22
I. DİN KURALLARI 22
II. AHLÂK KURALLARI 23
III. GÖRGÜ KURALLARI 25
IV. MODA KURALLARI 25
V. ÖRF VE ADET KURALLARI 26
VI. HUKUK KURALLARI 27
BÖLÜM SORULARI 28
İkinci Bölüm
HUKUKUN AMACI, KAYNAĞI, GELİŞİMİ VE TEORİLER
§4. HUKUKUN AMACI 31
I. TOPLUM DÜZENİNİ SAĞLAMA 31
II. KİŞİ VARLIĞI VE MALVARLIĞI EMNİYETİNİN SAĞLANMASI 31
III. HUKUKÎ GÜVENLİĞİ SAĞLAMA 32
IV. ADALET 32
§5. HUKUKUN KAYNAĞI 33
I. ASLÎ KAYNAKLAR 33
A. Genel Kaynaklar 33
1. Yasama Kaynakları 34
a. Anayasa 34
b. Kanun 36
c. Milletlerarası Antlaşmalar 37
2. Yürütme Kaynaklı Kaynaklar 38
a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 38
b. Kanun Hükmünde Kararname 39
c. Tüzük 40
d. Yönetmelik 40
B. Özel Kaynaklar 41
1. Ahlâk Kurallar 41
2. Dürüstlük kuralları 42
3. Sözleşme Kuralları 42
II. TÂLİ KAYNAKLAR 42
A. Örf ve Adet Kuralları, 43
B. Hâkimin Koyduğu Kurallar 43
C. Yardımcı Kaynaklar 43
1. Yargı içtihatları 44
2. İlmî Görüşler 44
D. Hukukun Bilgi Kaynağı 44
1. Resmi Kaynaklar 45
2. Özel Kaynaklar 45
E. Hukukun Doğuş Kaynağı 46
1. İradeci Görüş 46
a. İlahi İrade görüşü 46
b. Genel İrade Görüşü 47
c. Kişi veya Kişiler İradesi 48
2. İrade Dışı Görüş 49
a. Tabii Hukuk Görüşü 49
b. Tarihî Hukuk Görüşü 50
c. Sosyolojik Hukuk Görüşü 50
§6. KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 51
I. KANUNLAŞTIRMA SAİKLERİ 52
A. Muhafazakâr Saik 52
B. Devrimci Saik 52
II. KANUNLAŞTIRMA METOTLARI 52
A. Kazuistik Metot 52
B. Soyut Kural Metodu 53
III. TÜRK KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 53
A. Osmanlı Dönemi Türk Kanunlaştırmaları 54
B. Cumhuriyet Dönemi Türk Kanunlaştırmaları 55
§7. HUKUK SİSTEMLERİ 57
I. KARA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ 57
II. ANGLO AMERİKAN –COMMON LAW– HUKUK SİSTEMİ 58
III. İSLAM HUKUK SİSTEMİ 59
VI. SOSYALİST HUKUK SİSTEMİ 59
İKİNCİ BÖLÜM SORULARI 61
Üçüncü Bölüm
HUKUK KURALLARININ TANIMI, NİTELİĞİ,
İŞLEVİ VE BÖLÜMLERİ
§8. HUKUK KURALLARININ TANIMI VE ÖZELLİĞİ 67
I. TANIMI 67
II. HUKUKUN ÖZELLİĞİ 67
A. Genelliği 67
B. Soyutluğu 68
C. Objektifliği 68
D. Sürekliliği 68
E. Yazılı Oluşu 68
F. Cebri Oluşu 69
§9. HUKUK KURALLARININ NİTELİĞİ 70
I. EMREDİCİ HUKUK KURALLARI 70
II. TAMAMLAYICI HUKUK KURALLARI 72
III. YORUMLAYICI HUKUK KURALLARI 73
IV. TANIMLAYICI HUKUK KURALLARI 73
§10. HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI 74
I. POZİTİF HUKUK 74
II. MEVZUU HUKUK 74
III. TABİİ HUKUK 75
IV. MADDÎ HUKUK 75
V. ŞEKLÎ HUKUK 76
VI. TARİHİ HUKUK 76
§11. HUKUKUN BÖLÜMLERE AYRILMASI VE BÖLÜMLERİ 77
I. HUKUKUN BÖLÜMLERE AYRILMASI ZORUNLUMU 77
I. KAMU HUKUKU – ÖZEL HUKUK AYRIMI 77
A. Genel Olarak 77
B. Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayrımında Kullanılan Ölçütler 78
1. Menfaat Ölçütü 78
2. Egemenlik Ölçütü 78
3. İlişkinin Tarafları Ölçütü 79
4. Emredicilik Ölçütü 80
5. Resen Uygulama Ölçütü 80
C. Ölçütlerin Değerlendirilmesi 81
§12. KAMU HUKUKU 82
I. ANAYASA HUKUKU 82
II. İDARE HUKUKU 83
III. CEZA HUKUKU 84
IV. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU 86
V. VERGİ HUKUKU 87
VI. GENEL KAMU HUKUKU 87
VII. MİLLETLERARASI KAMU HUKUKU 88
VIII. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU 88
§13. ÖZEL HUKUK 89
I. MEDENÎ HUKUK 89
A. Kişiler Hukuku 90
B. Aile Hukuku 92
C. Miras Hukuku 93
D. Eşya Hukuku 93
E. Borçlar Hukuku 95
II. TİCARET HUKUKU 97
A. Ticarî İşletme Hukuku 97
B. Şirketler Hukuku 97
C. Kıymetli Evrak Hukuku 98
D. Taşıma İşleri Hukuku 99
E. Deniz Ticareti Hukuku 99
F. Sigorta Hukuku 100
III. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK 101
IV. İŞ HUKUKU 102
V. FİKRÎ HUKUK 103
§14. KARMA NİTELİKLİ HUKUK DALLARI 103
I. MEDENÎ USUL HUKUKU 104
II. İCRA VE İFLAS HUKUKU 105
III. HAVA HUKUKU 106
IV. BANKA HUKUKU 106
V. SERMAYE PİYASASI HUKUKU 107
§15. HUKUKÎ MÜEYYİDE 107
I. MÜEYYİDE KAVRAMI 108
II. MÜEYYİDE ÇEŞİTLERİ 108
III. ANAYASA HUKUKUNDA MÜEYYİDE 108
IV. İDARE HUKUKUNDA MÜEYYİDE 110
V. CEZA HUKUKUNDA MÜEYYİDE 112
VI. ÖZEL HUKUKTA MÜEYYİDE 113
A. Cebri İcra 114
1. İlamlı İcra 114
2. İlamsız İcra 114
3. Cüz’i İcra 115
4. Külli İcra 115
5. Rehnin Paraya Çevrilmesi 115
B. Tazminat 116
1. Maddî Tazminat 116
2. Manevî Tazminat 116
C. Yokluk 117
D. Hükümsüzlük 118
1. Kesin Hükümsüzlük 118
2. İptal 122
3. Eksiklik 123
4. Yazılmamış Sayılma 123
5. Fesih 124
6. Dönme 125
7. Rücu (geri alma) 125
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 127
Dördüncü Bölüm
HAKLAR YÜKÜMLÜLÜKLER VE HUKUKUN UYGULANMASI
§16. HAK KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ 131
I. KAMU HAKLARI 131
A. Kamu Haklarının Niteliği ve Çeşitleri 131
1. Kişi Hakları (Negatif Statü Hakları) 132
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar (Pozitif Statü Hakları) 133
3. Siyasi Haklar (Aktif Statü Hakları) 134
II. ÖZEL HAKLAR 134
A. Konularına Göre Özel Haklar 135
1. Kişilik ve Kişiler Üzerindeki Haklar 135
a. Kişilik Hakkı 135
b. Velayet Hakkı 136
c. Vesayet Hakkı 137
2. Malvarlığı Hakları 139
a. Eşya Üzerindeki Haklar (Aynî Haklar) 140
aa. Mülkiyet Hakkı 140
bb. Sınırlı Aynî Haklar 142
aaa. İrtifak Hakları 142
bbb. Taşınmaz Yükü 145
ccc. Rehin Hakları 146
3. Fikrî Haklar 148
B. Niteliklerine Göre Özel Haklar 149
1. Mutlak Haklar 149
2. Nispi Haklar 149
a. Alacak Hakkı 150
b. Kuvvetlendirilmiş Alacak Hakkı 150
C. Sahibine Bağlılığı Bakımından Haklar 151
1. Sahibine Bağlı Haklar 151
2. Devir ve İntikal Edebilen Haklar 152
D. Başka Bir Hakka Bağımlı Olup Olmamasına Göre Haklar 152
1. Bağımsız Haklar 152
2. Bağımlı Haklar 152
E. Kullanılmasının Hukukî Sonucuna Göre Haklar 153
1. Yalın Haklar 153
2. Yenilik Doğuran Haklar 153
a. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 154
b. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 154
c. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 154
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 155
Beşinci Bölüm
HUKUKUN UYGULANMASI VE YARGILAMA
§17. HUKUKUN UYGULANMASI 159
I. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA 159
A. Kanunların Yürürlüğe Girmesi 159
B. Kanunların Yürürlükten Kalkması 162
1. Kendiliğinden Yürürlükten Kalkma 162
2. Kanunun Kanunla Yürürlükten Kaldırılması 162
3. İptal Kararı ile Yürürlükten Kaldırma 164
C. Kanunların Geçmişe ve Geleceğe Etkisi 167
D. Yürürlükteki Kanunların Hükümlerinin Çatışması 168
E. Norm Basamakları Arasında Bulunan Hüküm Farklılıkları 168
II. KANUNLARIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 169
A. Kanunların Mülkiliği İlkesi 169
B. Kanunların Kişiselliği İlkesi 170
III. KANUNLARIN ANLAMIYLA UYGULANMASI 170
A. Yorum 170
1. Yorum Çeşitleri 171
a. Yasama Yorumu 171
b. Yargı Yorumu 172
c. İlmî Yorum 173
2. Yorum Metotları 174
a. Lafzi –Sözel– Yorum 174
b. Sistematik Yorum 175
c. Tarihî Yorum 175
d. Gai Yorum 176
§18. KANUN BOŞLUĞU – HUKUK BOŞLUĞU 176
I. KANUN BOŞLUĞU VE DOLDURULMASI 177
A. Kural İçi Boşluk ve Kural Dışı Boşluk 178
1. Kural İçi Boşluk 178
2. Kural Dışı Boşluk 179
B. Bilinçli Boşluk ve Bilinçsiz Boşluk 179
1. Bilinçli Boşluk 179
2. Bilinçsiz Boşluk 180
C. Gerçek Boşluk ve Gerçek Olmayan Boşluk 180
1. Gerçek Boşluk 180
2. Gerçek Olmayan Boşluk 180
D. Açık Boşluk ve Örtülü Boşluk 181
1. Açık Boşluk 181
2. Örtülü Boşluk 181
E. Kanun Boşluğunun Doldurulması 181
1. Örf ve Adet Hukuku 182
II. HUKUK BOŞLUĞU VE DOLDURULMASI 184
A. Hukuk Boşluğu 184
B. Hukuk Boşluğunun Doldurulması 185
§19. YARGILAMA DÜZENİ 187
§20. YARGI ÖRGÜTÜ 188
I. ADALET BAKANLIĞI 188
A. Görev ve Yetkileri 188
B. Teşkilat Yapısı 190
II. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU 191
A. Kurulun Oluşumu 191
1. Tabii Üyeler 191
2. Cumhurbaşkanı Tarafından Seçilen Üyeler 191
a. Adlî Yargı Hâkim ve Savcıları Arasından Seçilecek Üyeler 191
b. İdari Yargı Hâkimleri Arasından Seçilecek Üye 192
3. TBMM. Tarafından Seçilen Üyeler 192
a. Seçim Usulü 192
b. Yargıtay Üyeleri Arasından Seçilecek Üyeler 193
c. Danıştay Üyeleri Arasından Seçilecek Üyeler 193
d. Yüksek Öğretim Kurumları Hukuk Dalları Öğretim Üyeleri ve Avukatlar Arasından Seçilecek Üyeler 193
aa. Hukuk Bilimi Öğretim Üyeleri 193
bb. Avukatlar Arasından Seçilecek Üyeler 193
B. Kurulun Görevleri 194
1. Mahkemelerle İlgili Görevleri 194
2. Hâkim ve Savcılarla İlgili Görevleri 194
3. İdari İşlemlerle İlgili Görevleri 194
4. Düzenleyici İşlem Yapma Görevi 195
5. Seçim Yapma Görevi 195
6. Diğer Görevler 195
C. Kurulun Teşkilat Yapısı 195
1. Başkanlık 195
2. Genel Kurul 196
3. Daireler 196
a. Birinci Daire 197
b. İkinci Daire 197
4. Hizmet Birimleri 198
a. Genel Sekreterlik 198
b. Teftiş Kurulu 199
III. YÜKSEK YARGI ORGANLARI 200
A. Anayasa Mahkemesi 200
1. Kuruluşu 200
a. Üyelik 200
aa. Üyelik Şartları 201
bb. TBMM’nin Üye Seçimi 202
cc. Cumhurbaşkanı’nın Üye Seçimi 202
dd. Seçilen Üyenin Göreve Başlaması 203
2. Teşkilatı 203
a. Başkan ve Başkanvekili 203
b. Genel Kurul 204
c. Bölümler 204
d. Genel Sekreterlik 204
e. Raportörler 204
B. Yargıtay 204
1. Kuruluşu 205
2. Teşkilatı 205
a. Daireler 205
aa. Hukuk Daireleri 206
bb. Ceza Daireleri 207
cc. Daireler Kurulları 207
aaa. Hukuk Genel Kurulu 207
bbb. Ceza Genel Kurulu 207
dd. Büyük Genel Kurul 208
ee. Başkanlar Kurulu 209
ff. Birinci Başkanlık Kurulu 210
gg. Yüksek Disiplin Kurulu 210
hh. Yönetim Kurulu 211
ii. Cumhuriyet Başsavcılığı 211
jj. Genel Sekreterlik 213
C. Danıştay 213
1. Kuruluşu 214
a. Danıştay Üyeliği 214
b. Danıştay Üyeliğinin Niteliği 215
c. Danıştay Üyeliği Seçimi 216
2. Teşkilatı 216
a. İdari Organlar 216
aa. Danıştay Başkanlığı 216
bb. Danıştay Başsavcısı 217
cc. Danıştay Genel Sekreterliği 218
b. Karar Organları 219
aa. Daire 219
bb. Danıştay Genel Kurulu 219
cc. İdari İşler Kurulu, 219
dd. İdari Dava Daireleri Kurulu, 220
ee. Vergi Dava Daireleri Kurulu 221
ff. İçtihatları Birleştirme Kurulu 221
gg. Başkanlar Kurulu 222
hh. Başkanlık Kurulu, 222
ıı. Yüksek Disiplin Kurulu, 223
ii. Disiplin Kurulu, 223
D. Uyuşmazlık Mahkemesi 224
E. Sayıştay 225
§21. YARGILAMA MESLEĞİ VE GÖREVLİLERİ 228
I. HÂKİM – HÂKİMLİK 228
A. Hâkimlik Şartı 228
B. Mesleğe Kabul ve Atama 230
C. Hâkimlik Sınıf ve Kıdemi 230
D. Hâkimlik Teminatı 232
II. SAVCI – SAVCILIK 232
III. AVUKAT – AVUKATLIK 232
A. Avukatlık Mesleği 232
B. Avukat 233
C. Baro 235
D. Türkiye Barolar Birliği 236
1. Türkiye Barolar Birliği’nin organları 238
a. Genel Kurul 238
b. Genel Kurulun Görevleri 239
2. Yönetim Kurulu 239
a. Görevleri 240
b. Toplantılar 241
IV. NOTERLİK – NOTER 241
A. Noterlik 241
B. Noter 242
C. Noter Odası 243
D. Türkiye Noterler Birliği 244
§22. YARGI KOLLARI 246
I. ADLÎ YARGI 246
A. Hukuk Mahkemeleri 246
1. Sulh Hukuk Mahkemesi 247
2. Asliye Hukuk Mahkemesi 248
3. Tüketici Mahkemeleri 248
4. Asliye Ticaret Mahkemesi 249
5. İş Mahkemesi 250
6. Aile Mahkemesi 250
7. Fikrî ve Sınai Haklar Mahkemeleri 251
8. Kadastro Mahkemeleri 251
B. Ceza Mahkemeleri 253
1. Sulh Ceza Hâkimliği 253
2. Asliye Ceza Mahkemesi 254
3. Ağır Ceza Mahkemesi 255
4. Cumhuriyet Başsavcılığı 255
C. Bölge Adliye Mahkemeleri 256
1. Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri 257
a. Hukuk Daireleri 257
b. Ceza Daireleri 257
c. Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı 257
D. Yargıtay 258
1. Hukuk Daireleri 259
2. Ceza Daireleri 259
3. Hukuk Genel Kurulu 260
4. Ceza Genel Kurulu 260
5. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu 261
II. İDARİ YARGI KOLU 262
A. İdare Mahkemesi 263
B. Vergi Mahkemesi 263
C. Bölge İdare Mahkemesi 263
1. Daireler 265
a. İdari Dava Daireleri 265
b. Vergi Dava Daireleri 265
2. Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu 265
D. Danıştay 266
III. ANAYASA YARGISI 266
A. İptal Davası 267
B. İtiraz Yolu 268
C. Yürürlüğün Durdurulması 269
D. Bireysel Başvuru 270
1. Bireysel Başvuru Hakkının Kaynağı ve Kapsamı 270
2. Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar 271
3. Bireysel Başvuru Kararı 271
E. Siyasi Partilerle İlgili Davalar ve Denetimler 272
1. Siyasi Parti Kapatma Davası 272
a. Anayasa Mahkemesinin Kararı 273
b. Temelli Kapatma Kararının sonucu 273
2. Siyasi Partilere ihtar Verilmesi 274
3. Milletvekili Dokunulmazlığı Kaldırılması ve Milletvekilliğinin Düşürülmesi Kararına Karşı İptal Davası 274
a. Yasama Dokunulmazlığı 274
b. Dokunulmazlığın Kaldırılması / Milletvekilliğinin Düşürülmesi Kararının İptali Davası 275
4. Siyasi Partilerin Malî Denetimi 276
F. Yüce Divan 276
1. İddia Makamı 277
2. Yargılanan Sanıklar 277
3. Yeniden inceleme 277
IV. UYUŞMAZLIK YARGISI – UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 278
A. Kuruluşu 278
B. Görevi 279
C. Kararları 280
V. SEÇİM YARGISI 280
A. Sandık Kurulu 281
1. Sandık Kurulunun Oluşumu 281
2. Sandık Kurulunun Görevleri 282
B. İlçe Seçim Kurulu 282
1. İlçe Seçim Kurulunun Oluşumu 282
2. İlçe Seçim Kurulunu Görevleri 283
C. İl Seçim Kurulu 283
1. İl Seçim Kurulunun Oluşumu 283
2. İl Seçim Kurulunu Görevleri 283
D. Yüksek Seçim Kurulu 284
1. Yüksek Seçim Kurulunun Oluşumu 284
2. Yüksek seçim Kurulun görev ve yetkileri 285
VI. MALÎ YARGI – SAYIŞTAY 286
A. Kuruluşu 286
B. Sayıştay’ın Görevleri 287
BEŞİNCİ BÖLÜM SORULARI 288
Kaynakça 293
Kavramlar Dizini 296