Hukuki Açıdan Yapay Zeka

Hazal Gülel

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ  5

TEŞEKKÜR  7

İÇİNDEKİLER. 9

TABLOLAR LİSTESİ 13

ŞEKİLLER LİSTESİ  13

GİRİŞ13

1. BÖLÜM

TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

1. TEORİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE: KAMU YÖNETİMİ VE HUKUKTA TEKNOLOJİ İLİŞKİSİ .21
2. Teknoloji Etkisi 21
3. Siyaset Etkisi . 21
4. Etik, Din, Ahlak, Siyasi ve Uluslararası Çıkarların Kanunlara Etkisi. 21
5. Siyasal Kurumlar (Yasama- Yürütme- Yargı) ve Veto Güçlerinin Etkisi

(Veto Power Players). 22

1. Hukuk Etkisi 22
2. Yapay Zekâ Etkisi 23

2. BÖLÜM

YAPAY ZEKÂ KAVRAMI, YAPAY ZEKÂNIN GELİŞİMİ,

TARİHÇESİ, TÜRLERİ VE YARGIDA YAPAY ZEKÂ

1. YAPAY ZEKÂNIN ÖNEMİ25
2. YAPAY ZEKÂ KAVRAMI25

III. YAPAY ZEKÂNIN TARİHÇESİ.27

1. Antik Çağ ve Orta Çağ Dönemi 28
2. Yeni Çağ ve Yakın Çağ Dönemi 29
3. Sanayi Devrimi Sonrası Dönem. 29

10 İçindekiler

1. II. Dünya Savaşı ve Sonrası Dönem . 30
2. 1950’li Yıllar- Dartmouth Konferansı ve Sonrası Dönem 31
3. 1970 Yılı ve Sonrası Dönem 32
4. 1980 Yılı ve Sonrası Dönem 33
5. 1990 Yılı ve Sonrası Dönem 33
6. 2000’li Yıllar (Milenyum) Dönemi . 35
7. YAPAY ZEKÂDA GÜNCEL GELİŞMELER .37
8. Yarışma Kazanan Yapay Zekâ Uygulamaları 37
9. Yapay Zekâ Sahibi Robotlar 37
10. OpenAI ChatGbt 38
11. Yapay Zekâya Sahip Klonlar 40
12. Yapay Zekânın Ekonomik İzdüşümleri 41

III. YAPAY ZEKÂ TÜRLERİ42

1. Yapay Zekânın Yeterlilik Seviyelerine Bakılarak Yapılan Sınıflandırma 42
2. Güçlü Yapay Zekâ ve Zayıf Yapay Zekâ 43
3. Reaktife Yapay Zekâ 43
4. Sınırlı Hafızalı Yapay Zekâ . 43
5. Gelişmiş Yapay Zekâ . 44
6. YARGIDA YAPAY ZEKÂ 45
7. Yargıda Yapay Zekânın Kullanılması Halinde Elde Edilebilecek Avantajlar 45
8. Yargıya Yardımcı Yapay Zekâ Uygulamaları 46
9. Yargıda Yapay Zekâya İlişkin Uluslararası Örnekler. 48

3. BÖLÜM

YAPAY ZEKÂYA İLİŞKİN DÜNYADA VE

TÜRKİYE’DE HUKUKSAL DÜZENLEMELER

1. AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE KURUMLARINDAKİ YAPAY ZEKÂ DÜZENLEMELERİ 54
2. Avrupa Robotik Araştırma Ağı Roboetik Yol Haritası 2006

(EURON Roboethics Roadmap). 55

1. ROBOLAW – 1 Mart 2012 . 56
2. Avrupa Robotik Ortaklığı (SPARC), 2014-2016. 56
3. Büyük Veri Dünyasında Kişisel Verilerin İşlenmesi Karşısında Bireylerin

Korunması Kılavuzu -23 Ocak 2017. 57

İçindekiler 11

1. Robotik Tavsiye Raporu- 27 Ocak 2017 ve Robotiğe İlişkin

Medeni Hukuk Kuralları -16 Şubat 2017. 58

1. Güvenilir Yapay Zekâ İçin Etik Kılavuz- 8 Nisan 2019 60
2. Yapay Zekâ Etik Yönergeleri Taslağı Aralık 2018, Avrupa Etik Şartı 2018,

IEEE Akıllı ve Otonom Sistemler Etik Uyumlu Tasarım Rehberi 2019 ve

Yapay Zekâ, Robotik ve İlgili Teknolojilerin Etik Yönlerine İlişkin

Avrupa Çerçevesi Eylül 2020. 61

2020. Avrupa Birliği Siber Güvenlik Yasası 2020. 63
2021. FP7 ve Horizon 2020 – Ufuk 2020. 63
2022. Avrupa Parlamentosu Araştırma Servisi- EPRS, Bilim ve Teknolojinin

Geleceği Paneli- STOA. 64

1. Avrupa Veri Yönetişimi Yasası 2020, Avrupa Veri Stratejisi Şubat 2020 ve

Yapay Zekâya İlişkin Beyaz Kitap- Mükemmellik ve Güvene Avrupa Yaklaşımı. 65

1. Yapay Zekâ Tüzük Teklifi -21 Nisan 2021 66
2. TÜRKİYE’DE YAPILAN YAPAY ZEKÂ DÜZENLEMELERİ .69
3. Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021- 2025 . 72
4. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları

Dairesi. 72

1. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi -UYAP 73
2. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü İnsansız Hava Aracı Sistemlerinin Ayrılmış

Hava Sahalarındaki Operasyonlarının Usul ve Esaslarına İlişkin Talimat. 74

4. BÖLÜM

YAPAY ZEKÂNIN HUKUKİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. YAPAY ZEKÂ – HUKUK İLİŞKİSİ.75
2. Yapay Zekâ ve Hukuki Düzenleme İlişkisi 75
3. Yapay Zekâ Konusundaki Hukuki Düzenleme İhtiyacının Kaynakları 76
4. Yapay Zekâlı Robotlar Açısından Vatandaşlık ve Aile Hukukuna Etkileri. 76
5. Yapay Zekânın Hukuki ve Cezai Yönden Sorumluluk Hukukuna Etkileri . 77
6. Yapay Zekânın İş, Vergi ve İnfaz Hukukuna Etkileri. 78
7. Yapay Zekânın Tıp Hukukuna Etkileri 80
8. Yapay Zekânın Mülkiyet, Sermaye Piyasası ve Mali Hukuka Etkileri. 80
9. Yapay Zekânın Hukuki Çerçevede Düzenlenmemesi Durumunda Ortaya Çıkabilecek

Sorunlar  81

12 İçindekiler

1. KAMU HUKUKUNDA YAPAY ZEKÂ .81
2. Anayasa ve İnsan Hakları Hukuku Açısından 81
3. Mahremiyet Hakkının İhlali ve Ayrımcılık Temelinde 82
4. Yapay Zekânın Yaşam Hakkına, Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğüne

Müdahalesi Temelinde 82

3. Anayasal Statü Hakları Temelinde. 83
4. Ceza Hukuku Açısından . 84
5. Yapay Zekânın Kusurluluğu ve Cezai Ehliyeti. 85
6. Yapay Zekânın Doğrudan ya da Dolaylı Fail Konumu 86
7. Yapay Zekâ ile Ceza Hukukuna İlişkin Temel Kavramların İlişkisi. 86
8. Yapay Zekânın Cezai Sorumluluğunun Temel Dayanağı 87
9. Yapay Zekânın Hukuki Kişiliğe ve Cezai Sorumluluğa Sahip Olmasına İlişkin

Öğretide İleri Sürülen Görüşler . 88

6. Bir Bilişim Suçu Olarak “Deepfake” . 89
7. Kişisel Verilerin Koruması Hukuku Açısından. 90
8. Kişisel Tercih ve Yönelimlerin Kaydedilmesi, Manipüle Edilmesi ve

İrade Özerkliğine Müdahale Temelinde  91

2. Kişisel Verilerin Güvenliği, Muhafazası ve Korunması Temelinde . 91
3. Yapay Zekânın Kişisel Verileri İşlemesinde Kullanılan Algoritmaların

Şeffaflığının Sağlanması Temelinde. 94

III. ÖZEL HUKUKTA YAPAY ZEKÂ.94

1. Medeni Hukuk Açısından. 94
2. Kişiler Hukuku Temelinde 94
3. Eşya Hukuku Temelinde 96
4. Medeni Kanun’daki Kusursuz Sorumluluk Halleri Temelinde 97
5. Yapay Zekânın Kusursuz Sorumluluğa ve Kişiliğe Tabi Olması Konusundaki

Görüşler  98

1. Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Yapay Zekâ ve Hukuki Kişilik 100
2. Amerikan Hukukunda 100
3. Avrupa Birliği Hukukunda 100
4. Borçlar Hukuku Açısından . 102
5. Savaş ve Silahlı Saldırı Sonucu Ortaya Çıkan Zararlar Bakımından Ortaya Çıkan

Hukuki Sorunlar. 102

2. Sorumluluk Hukuku Temelindeki Hukuki Sorunlar 103

İçindekiler 13

3. Vekâlet Sözleşmesinin Tipikliğine Aykırılık Nedeniyle Ortaya Çıkan

Hukuki Sorunlar. 104

4. Yapay Zekânın Bir Malvarlığına ve Kusur İsnadiyetine Sahip Olmaması

Nedeniyle Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar  104

5. Borçlar Hukuku Açısından Yapay Zekânın Sorumluluğuna İlişkin Öğretideki

Görüşler  104

1. Fikri Mülkiyet Hukuku Açısından . 105
2. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün (WIPO) Konuya Yaklaşımı. 106
3. Fikri Mülkiyet Hukukuna Tabi Olmaması, Kamuya veya Topluma Ait Olması veya

Yapay Zekânın Üreticisine Ait Olması Konusundaki Farklı Yaklaşımlar 106

3. Fikri Mülkiyet Hukukunda Yapay Zekâya İlişkin Güncel Hukuki Durum. 107

SONUÇ.109

KAYNAKÇA.113