Dr. Tabriz RAUFOĞLU (JAFAROV)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 11
GİRİŞ 13
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE SİBER ALANIN
ULUSLARARASI HUKUKUN GÜNDEMİNE GELMESİ
I SİBER ALAN KAVRAMI 21
A Siber Alan’ın Tanımı ve Tarihi 21
B Siber Alan’ın Temeli Sorunu24
C Siber Alan’ın Getirdiği Devrim Niteliğindeki Yenilikler24
II YETKİ KAVRAMI VE SİBERÜLKE26
A Egemenlik ve Devletin Yetkisi Kavramı Arasında İlişki29
B Devlet Yetkisinin Türleri30
1 Kural Koyma Yetkisi30
2 Uygulama Yetkisi30
3 Yargılama Yetkisi31
C Devletin Ülkesel Yetkisini Açıklayan Görüşler31
1 Subjektif/Objektif Ülkesel Yetki33
2 Etki Doktrini33
D Devletin Ülke-dışı Yetkisini Açıklayan Görüşler 35
1 Ülke-dışı Kural Koyma Yetkisi 35
a Uyrukluluk 35
b Bayrak Devleti35
c Koruyucu Yetki36
d Koruyucu Yetki ve Etki Doktrini Arasındaki Fark37
e Pasif Yetki37
2 Ülke-dışı Uygulama Yetkisi 38
E Yeni Bir Kavram Olarak Devletin Siberülkesi39
F Yahoo-Fransa Davası Örneğinde Siber Alanda Yetki Sorunu 40
III SİBER ALAN KAVRAMININ ULUSLARARASI HUKUKUN GÜNDEMİNE GELMESİ42
A Genel Olarak 42
B BM Genel Sekreterinin İlk Raporu ve Devletlerin Tutumları 43
1 Küba44
2 Rusya46
3 Avustralya 47
4 Beyaz Rusya47
5 Bruney Sultanlığı48
6 Oman 48
7 Katar 49
8 Suudi Arabistan 50
9 Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı 50
10 Amerika Birleşik Devletleri 51
İKİNCİ BÖLÜM
EVRENSEL SİBER ALANYÖNETİMİNE İLİŞKİN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÜRECİ
I BİRLEŞMİŞ MİLLETLER HÜKUMET UZMANLARI GRUBU (BMHUG) 53
A BMHUG’nun Kurulması 53
B BMHUG’nun Hukuki Statüsü 57
C BMHUG’nun Raporları 59
1 2010 Tarihli Raporu 59
a Genel Olarak 59
b Genel Sekreter’in Önsözü 60
c Giriş 61
d Tehditler, Riskler ve Güvenlik Açıkları 62
e Ortak Önlemler 64
f Tavsiyeler 65
2 2013 Tarihli Raporu 66
a Genel Olarak 66
b Genel Sekreter’in Önsözü 66
c Giriş 66
d Barışsal, Güvenli, Dayanıklı ve Açık BİT Ortamı İçin İşbirliğinin
İnşası 67
e Sorumlu Devlet Davranışları dair Normlar, Kurallar Ve İlkeler 69
f Güven Artırıcı Önlemlere İlişkin Tavsiyeler ve Bilgi Alışverişi 71
g Kapasite Oluşturma hususuna dair Tavsiyeler 74
3 2015 Tarihli Raporu 76
a Genel Olarak 76
b Genel Sekreter’in Önsözü 76
c Giriş 76
d Mevcut ve Gelişen Tehdidler 77
e Devletlerin Sorumlu Davranışları İçin Normlar, Kurallar ve
İlkeler 78
f Güven İnşa Ölçütleri 81
g BİT Güvenliği ve Kapasite Oluşturma Alanında Yardım ve
Uluslararası İşbirliği 83
h BİT Kullanımında Uluslararası Hukukun Uygulanabilirliği 85
4 2021 Tarihli Raporu 87
a Genel Olarak 87
b Genel Sekreter’in Önsözü 88
c Giriş 89
d Mevcut ve Potansiyel Tehditler 89
e Devletlerin Sorumlu Davranışlarına dair Norm, Kural ve İlkeler91
f Uluslararası Hukuk96
II AÇIK UÇLU ÇALIŞMA GRUBU (AUÇG) 98
A AUÇG’nin Kurulması 98
B AUÇG’nin Hukuki Statüsü 99
C AUÇG’nin 2021 Tarihli Raporu101
1 Genel Olarak 101
2 Giriş101
3 Sonuçlar ve Tavsiyeler103
a Mevcut ve Potansiyel Tehditler 103
b Devletlerin Sorumlu Davranışlarına dair Normlar, Kurallar ve
İlkeler105
c Uluslararası Hukuk106
d Güven İnşa Tedbirleri107
e Kapasite İnşası 108
f Düzenli Kurumsal Diyalog109
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
EVRENSEL SİBER ALANYÖNETİMİNE KARŞI TEPKİLER VE BÖLGESELLEŞME
I ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (ŞİÖ) VE ÜYE DEVLETLERİN TUTUMLARI 112
A Çin116
B Rusya 119
1 Taslak Sözleşme120
2 Kavramsal Görüşler123
3 Rusya'nın Bilgi Güvenliği Doktrini124
II NATO VE ÜYE DEVLETLERİN TUTUMLARI 126
A Birleşik Krallık (BK)129
B ABD133
III MÜNFERİT ÖRNEK OLARAK İRAN İSLAM CUMHURİYETİ’NIN TUTUMU 135
IV MİCROSOFT ÖRNEĞİNDE DEVLET-DIŞI AKTÖRLER’İN TUTUMU 137
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI BAKIMINDAN
SİBER ALANDA YETKİ
I ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 142
A Genel Uluslararası Sözleşmeler143
B Özel Uluslararası Sözleşmeler144
1 Avrupa Konseyi Budapeşte Sözleşmesi 144
2 Şangay İşbirliği Örgütü Yekaterinburg Sözleşmesi145
II TEAMÜL HUKUKU 147
A Devletin Ülkesel Yetkisi148
1 Opinio Jüris148
2 Consuetudo149
B Devletin Ülke-dışı Yetkisi150
III HUKUKUN GENEL İLKELERİ 152
A Genel Olarak 152
B Due Diligence ve Siber Alan 153
IV İÇTİHAT 155
A Ülkesel Yetki Konusunda İçtihatlar 155
1 Bozkurt-Lotus Davası 155
2 Apple-FBI Uyuşmazlığı156
B Ülke-dışı Yetki Konusunda İçtihatlar 157
1 Genel İçtihatlar157
a Etki Doktrini Temelli İçtihatlar 157
aa Genel Olarak157
bb Odun Hamuru Karteli Davası 158
b Koruyucu Yetki Konusunda İçtihatlar159
aa Genel Olarak159
bb Joyce ve Başsavcı Davası160
2 Siber Uzaya Özgü İçtihatlar160
a Yahoo-Fransa Davası 160
b Gutnick – Dow Jones Davası 161
V DOKTRİN 163
A Genel Olarak 163
B Doktrinde Siber Alan ve Hukuk163
1 İstisnacı Yaklaşım163
2 Gayri-istisnacı Yaklaşım 164
a Tallin Rehberi Çerçevesinde Siber Alanda Yetki164
aa Ülkesel Yetki164
bb Ülke-dışı Yetki 165
b Goldsmith ve Diğerleri 165
VI ULUSLARARASI HUKUKUN DİĞER OLASI KAYNAKLARI 170
A Genel Olarak 170
B Yumuşak Hukuk Kuralları Olarak BMHUG ve AUÇG Raporları171
1 Raporlara Göre Mevcut Uluslararası Hukuk Siber Alana Uygulanabilir
mi? 172
a BMHUG Raporları Çerçevesinde Değerlendirme172
b AUÇG Raporu Çerçevesinde Değerlendirme173
2 Raporlar Nasıl Bir Egemenlik Kavramı Belirlemektedir? 173
3 Raporlar Çerçevesinde Siber Alanda Yetki174
a BMHUG Raporları Çerçevesinde Değerlendirme175
aa Ülkesel Yetki175
bb Ülke-dışı Yetki 175
b AUÇG Raporu Çerçevesinde Değerlendirme175
SONUÇ 177
KAYNAKÇA 183
