Hukukun Temel Kavramları_{Örnek Cevaplı Test Soruları}

Prof. Dr. Şaban KAYIHAN

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz VII
İkinci Baskıya Önsöz VIII
Üçüncü Baskıya Önsöz IX
Dördüncü Baskıya Önsöz X
Beşinci Baskıya Önsöz XI
Altıncı Baskıya Önsöz XII
Yedinci Baskıya Önsöz XIII
Sekizinci Baskıya Önsöz XIV
Dokuzuncu Baskıya Önsöz XVI
Onuncu Baskıya Önsöz XVII
İçindekiler XIX
Kısaltmalar XXXVII
Birinci Bölüm
SOSYAL DÜZEN, SOSYAL DÜZEN KURALLARI VE
HUKUK HAKKINDA GENEL BİLGİLER
§ 1. SOSYAL DÜZEN VE SOSYAL DÜZEN KURALLARI 1
I. Din Kuralları 2
II. Ahlak Kuralları 5
III. Görgü Kuralları 7
IV. Örf ve Âdet Kuralları 8
V. Hukuk Kuralları 9
A. Hukuk Kavramı 9
B. Hukukun Diğer Sosyal Düzen Kurallarından Temel Farkı 11
C. Hukukun Çeşitli Anlamları 12
1. Mevzû Hukuk 12
2. Pozitif Hukuk 13
3. Doğal Hukuk 13
4. Tarihi Hukuk 14
5. Objektif Hukuk–Sübjektif Hukuk 15
D. Hukukun Amaçları veya Varlık Sebepleri 16
1. Sosyal Düzeni Sağlamak 16
2. Güvenlik ve Barış Sağlama 16
3. Özgürlükleri Sağlamak 17
4. Adaleti Sağlamak 17
a. Denkleştirici Adalet (Eşitlik) 19
b. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet 20
c. Hakkaniyet 21
d. Sosyal Adalet 22
§ 2. BELLİ BAŞLI HUKUK SİSTEMLERİ 22
I. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi) 22
II. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi 24
III. İslam Hukuk Sistemi 25
IV. Sosyalist Hukuk Sistemi 26
V. Uzak Doğu Hukuk Sistemi 27
§ 3. HUKUKUN KAYNAKLARI 27
I. Genel Olarak 27
II. Hukukun Yürürlük (Asıl) Kaynakları 29
A. Şekli (Yazılı) Kaynaklar (Mevzuat) (Normlar Hiyerarşisine Göre) 29
1. Anayasa (The Constitution) 30
2. Aynı Sırada Olan Yazılı Kaynaklar 32
a. Kanun (Yasa–Acts, The Statutory Law) 32
b. Kanun Hükmünde Kararname (The Statutory Decrees) 35
c. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 36
d. TBMM. İçtüzüğü (Regulation For The Turkish Parliament) 38
e. İçtihadı Birleştirme Kararları (The Court Decisions That Bound Like The Statutory Law) 38
f. Uluslararası Sözleşmeler (International Treaties) 39
3. Tüzükler (Regulations) 40
4. Yönetmelikler (By–Laws) 40
5. Yönetmelik Statüsündeki Genel Düzenleyici İşlemler 42
B. Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Âdet Hukuku–Customary Law) 42
1. Kavram 42
2. Örf ve Âdet Hukukunun Doğması İçin Gereken Şartlar 44
a. Sürekli Uygulanma (Maddi Unsur) 44
b. Genel İnanış (Manevi Unsur) 44
c. Devlet Desteği (Hukuki Unsur) 45
C. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk 45
1. Genel Olarak 45
2. Hâkimin Hukuk Yaratmasının Şartları 47
III. Hukukun Yardımcı (İkincil) Kaynakları 47
A. Genel Olarak 47
B. Mahkeme Kararları (Court Decisions) 48
C. Bilimsel Görüşler (Öğreti–Doctrine) 48
§ 4. HUKUKUN BÖLÜMLERİ (CLASSIFICATIONS OF LAW) 49
I. Genel Olarak 49
II. Özel Hukukun Kolları (Classification of Private Law) 50
A. Medeni Hukuk (Civil Law) 50
1. Başlangıç Bölümü 51
2. Kişiler Hukuku (Persons Law) 52
a. Genel Olarak Kişi ve Kişilik Kavramı 52
b. Gerçek Kişiler (Real Persons) 53
aa. Kişiliğin Başlangıcı 53
bb. Ehliyet 55
aaa. Hak Ehliyeti 55
bbb. Fiil (Eylem) Ehliyeti ve Şartları 56
i. Kavram 56
ii. Fiil Ehliyetinin Şartları 57
iia. Ayırt Etme Gücüne (Temyiz Kudretine) Sahip Olmak 57
iib. Erginlik (Reşit Olmak) 60
iic. Kısıtlı (Mahcur) Olmamak 61
cc. Fiil Ehliyetlerine Göre Gerçek Kişiler 61
aaa. Tam Ehliyetliler (Full Capacity) 61
bbb. Sınırlı Ehliyetliler (Limited Capacity) 62
i. Genel Olarak 62
ii. Evli Kişiler 62
iii. Kendilerine Kanuni Danışman Atanan Kişiler 63
ccc. Sınırlı Ehliyetsizler (Limited Incapacity) 65
i. Genel Olarak 65
ii. Hukuki İşlem Ehliyeti Açısından Sınırlı Ehliyetsizlerin Durumları 66
iia. Yasal (Kanuni) Temsilcinin Onayına Bağlı işlemler 66
iib. Sınırlı Ehliyetsizlerin Yasal Temsilcilerinin Onayını Almadan Yapabileceği İşlemler 67
iiba. Şahsen Kullanılacak Haklar 67
iibb. Karşılıksız (İvazsız) Kazanmalar 68
iic. Sınırlı Ehliyetsizlerin Hiç Yapamayacağı İşlemler 69
ddd. Tam Ehliyetsizler (Full Incapacity) 69
dd. Yerleşim Yeri (İkametgâh–Residence) 71
ee. Hısımlık (Akrabalık–Relationship) 73
aaa. Genel Olarak 73
bbb. Kan Hısımlığı 74
i. Üstsoy–Altsoy (Usul–Füru) Hısımlığı 74
ii. Yansoy (Civar) Hısımlığı 74
ccc. Kayın Hısımlığı (Sıhri Hısımlık) 75
ddd. Evlat Edinme Yoluyla Kurulan Hısımlık (Câli Hısımlık) 75
ff. Kişiliğin Sona Ermesi 77
aaa. Ölüm ve Ölüm Karinesi 77
i. Ölüm 77
ii. Ölüm Karinesi 78
bbb. Gaiplik (Kaybolma) 79
i. Genel Olarak 79
ii. Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma 80
iii. Uzun Süreden Beri Haber Alınamama 81
iv. Gaiplik İsteminin Düşmesi 81
v. Gaiplik Kararının Sonuçları 81
c. Tüzel Kişiler (Legal Persons) 86
aa. Özel Hukuk Tüzel Kişileri 88
aaa. Amacı Gelir Elde Etmek Olmayan Özel Hukuk Tüzel Kişileri 89
i. Dernekler (Associations) 89
ii. Vakıflar (Foundations) 90
bb. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri 91
cc. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 92
3. Aile Hukuku (Family Law) 92
4. Miras Hukuku (Inheritance Law) 102
5. Eşya Hukuku (Real Law) 108
B. Borçlar Hukuku (Law of Obligations) 113
1. Genel Olarak 113
2. Borçlar Kanunu’nun Sistematiği 114
3. Borç İlişkisi ve Borcun Kaynakları (Obligational Relationship and Sources of Obligation) 114
a. Borç İlişkisi 114
b. Borç İlişkisinin Kaynakları 115
aa. Genel Olarak 115
bb. Sözleşmeler (Contracts) 116
cc. Haksız Fiiller (Torts) 116
dd. Sebepsiz Zenginleşme (Unjust Enrichment) 118
4. Genel Olarak Borç İlişkisinin Sona Ermesi 119
C. Ticaret Hukuku (BusinessCommercial Law) 120
1. Kara Ticareti Hukuku 120
a. Ticari İşletme (Commercial Entreprise) 120
b. Ticaret Şirketleri (Business Companies) 121
aa. Kişi Şirketleri (Companies of Real Persons) 122
aaa. Genel Olarak 122
bbb. Adi Şirket (Ordinary Partnership) 123
ccc. Kollektif Şirket (Collective Company) 124
ddd. Adi Komandit Şirket (Ordinary Commandit Company) 125
bb. Sermaye Şirketleri (Capital Companies) 126
aaa. Genel Olarak 126
bbb. Anonim Şirket [Corporations (Joint Stock Companies)] 127
ccc. Limited Şirket (Limited Liability Company) 128
ddd. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket (Commandit Company With Shares) 129
cc. Kooperatif Teşekküller (Cooperatives) 130
c. Kıymetli Evrak Hukuku (Negotiable Instruments Law) 132
d. Özel Sigorta Hukuku (Private Insurance Law) 133
2. Deniz Ticareti Hukuku (Maritime Law) 137
D. Devletler Özel Hukuku (Private International Law) 138
1. Genel Olarak 138
2. Vatandaşlık Hukuku (Citizenship Law) 138
3. Kanunlar Çatışması (Conflict of Laws) 140
4. Yabancılar Hukuku (Law of Foreigners) 141
III. Kamu Hukukunun Kolları (Classifications of Public Law) 142
A. Anayasa Hukuku (Constitution Law) 142
1. Anayasanın Üstünlüğü 143
2. Anayasaya Hâkim Olan Temel İlkeler 146
a. Demokrasi (Democracy) 146
b. Laiklik (Secularism) 146
c. Sosyal Devlet (Social State) 147
d. Hukuk Devleti (Law State) 147
e. Kuvvetler (Erkler) Ayrılığı (Separateness of Powers) 148
aa. Yasama (Legislation–Parliament) 148
aaa. Genel Bilgiler 148
bbb. Denetleme Araçları 150
bb. Yürütme (Execution–The Council of Ministers) 156
cc. Yargı (Jurisdiction) 162
B. İdare Hukuku (Administration Law) 164
1. Genel Olarak 164
2. İdare Teşkilatı 165
a. Genel İdare Teşkilatı 165
aa. Merkez Teşkilatı 165
bb. Taşra Teşkilatı 165
cc. Yurt Dışı Teşkilatı 166
3. Mahalli İdareler (Yerel Yönetimler) 166
C. Ceza Hukuku (Punishment Law) 167
1. Genel Ceza Hukuku 168
a. Ceza Hukukuna Egemen Olan Temel İlkeler 168
aa. Hukuk Devleti İlkesi 168
bb. Suç ve Cezada Kanunilik İlkesi 168
cc. Adalet Önünde Eşitlik İlkesi 169
dd. Ceza Sorumluğunun Şahsîliği İlkesi 170
ee. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 170
ff. Kusursuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 170
gg. İnsan Haysiyetinin Korunması İlkesi 171
hh. Bir Suça Tek Ceza (Non Bis in İdem) İlkesi 171
b. Suç ve Suçun Unsurları 171
c. Genel Ceza Hukukuna İlişkin Önemli Kavramlar 174
aa. Ceza Ehliyeti ve Cezada Yaş 174
bb. Teşebbüs 175
cc. Tekerrür 175
dd. Suça Katılma (İştirak) 176
2. Özel Ceza Hukuku 176
3. Disiplin Cezası Hukuku 177
D. Yargılama Hukukları (Jurisdiction Laws) 178
1. Genel Olarak 178
2. Adli Yargılama Hukuku 178
a. Medeni Yargılama ve İcra–İflâs Hukuku 178
aa. Medeni Yargılama Hukuku 178
bb. İcra–İflâs ve Konkordato Hukuku 179
b. Ceza Yargılama Hukuku 180
3. İdari ve Vergi Yargılama Hukuku 181
4. Anayasa Yargısı 182
5. Askerî Yargılama Hukuku 184
E. Genel Kamu Hukuku (General Public Law) 185
F. Devletler Genel Hukuku (International Public Law) 185
G. Vergi Hukuku (Tax Law) 186
H. İnsan Hakları Hukuku (Human Rights Law) 193
IV. Karma Hukukun Kolları (Classifications of Mixed Law) 194
A. Fikrî Hukuk (Intellectual Property) 194
B. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku (Labour and Social Security Law) 198
1. İş Hukuku 198
2. Sosyal Güvenlik Hukuku (Social Security Law) 202
C. Rekabet Hukuku (Competetion Law) 205
D. Tüketici Hukuku (Consumer Law) 209
E. Çevre Hukuku (Enviroment Law) 212
F. Bilişim Hukuku (SyberInternet Law) 215
G. Bankacılık Hukuku (Bank Law) 218
1. Genel Olarak 218
2. Kuruluş Şartları ve Türkiye’de Temsilcilik Açabilmeleri 219
a. Kuruluş Şartları 219
b. Türkiye’de Temsilcilik Açabilmeleri 220
3. Bankaların Faaliyet Gösterebileceği Alanlar 220
H. Sermaye Piyasası Hukuku (Stock Market Law) 222
İkinci Bölüm
HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI
§ 5. NİTELİKLERİ BAKIMINDAN HUKUK KURALLARI 223
I. Emredici Hukuk Kuralları 223
II. Yedek Hukuk Kuralları 225
A. Genel Olarak 225
B. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 226
C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 228
III. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 230
§ 6. HUKUK KURALLARININ YER VE ZAMAN İTİBARIYLA UYGULANABİLİR OLMASI 231
I. Yer İtibarıyla Uygulanabilir Olma 231
II. Zaman İtibarıyla Uygulanabilir Olma 232
A. Kanunların Yürürlüğe Girmesi 232
B. Kanunların Yürürlükten Kalkması 234
1. Açık Kaldırma 234
2. Örtülü Kaldırma 235
§ 7. HUKUK KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI VE KANUN BOŞLUĞU 237
I. Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanması (Hukuk Kurallarının Yorumu) 237
A. Genel Olarak Yorum Kavramı 237
B. Yapılış Şekli Bakımından Yorum Çeşitleri 238
1. Sözel (Lâfzi) Yorum 238
2. Amaca Göre Yorum (Gai Yorum) 239
C. Yorumda Başvurulacak Mantık Araçları 240
1. Örnekseme (Kıyas, Argumentum a Simili, Analoji) 240
2. Evleviyet (Hayli Hayli, Argumentum a Fortiori) 241
3. Zıt Anlamdan Sonuç Çıkarma (Mefhum–u Muhâlif, Argumentum a Contrario) 242
D. Hüküm İçi Boşluk (Lücken İntra Legem) ve Hâkimin Takdir Yetkisini Kullanması 243
II. Kanunda Uygulanabilir Bir Hükmün Bulunmaması: Kanun Boşluğu 246
A. Kavram 246
B. Kanun Boşluklarının Çeşitleri 247
1. Bilinçli Boşluklar–Bilinçsiz Boşluklar 247
2. Açık Boşluklar–Örtülü Boşluklar 249
3. Gerçek Boşluklar–Gerçek Olmayan Boşluklar 251
4. Kanun Boşluğu Bulunmasının Sonuçları 251
Üçüncü Bölüm
HAK KAVRAMI HAKKIN ÇEŞİTLERİ VE
HAKLARIN KAZANILIP KAYBEDİLMESİ
§ 8. HAK KAVRAMI VE HAK SAHİPLİĞİ 253
§ 9. HAKKIN ÇEŞİTLERİ 254
I. Kamu Hukuku Hakları 255
A. Kişi Hakları 255
1. Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı (AY. m. 17) 255
2. Zorla Çalıştırma Yasağı (AY. m. 18) 256
3. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği (AY. m. 19) 256
4. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması 258
a. Özel Hayatın Gizliliği (AY. m. 20) 258
b. Konut Dokunulmazlığı (AY. m. 21) 258
c. Haberleşme Hürriyeti (AY. m. 22) 259
5. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti (AY. m. 23) 259
6. Din ve Vicdan Hürriyeti (AY. m. 24) 260
7. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti (AY. m. 25) 260
8. Düşünceyi Açıklama ve YAYM.a Hürriyeti (AY. m. 26) 260
9. Bilim ve Sanat Hürriyeti (AY. m. 27) 261
10. Basın ve Yayımla İlgili Haklar 261
a. Basın Hürriyeti (AY. m. 28) 261
b. Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı (AY. m. 29) 262
c. Basın Araçlarının Korunması (AY. m. 30) 263
d. Kamu Tüzelkişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı (AY. m. 31) 263
e. Düzeltme ve Cevap Hakkı (AY. m. 32) 263
11. Toplantı Hak ve Hürriyetleri 264
a. Dernek Kurma Hürriyeti (AY. m. 33) 264
b. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı (AY. m. 34) 264
12. Mülkiyet Hakkı (AY. m. 35) 265
13. Hakların Korunması 265
a. Hak Arama Hürriyeti (AY. m. 36) 265
b. Yasal Hâkim Güvencesi (AY. m. 37) 265
c. Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar (AY. m. 38) 265
d. İspat Hakkı (AY. m. 39) 266
B. Sosyal ve Ekonomik Haklar 266
C. Siyasal Haklar 267
1. Türk Vatandaşlığı Hakkı (AY. m. 66) 268
2. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları (AY. m. 67) 268
3. Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Çıkma Hakkı (AY. m. 68) 269
4. Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı (AY. m. 70) 270
5. Vatan Hizmeti Ödev ve Hakkı (AY. m. 72) 270
6. Vergi Ödevi (AY. m. 73) 270
7. Dilekçe Hakkı (AY. m. 74) 271
D. Kamu Haklarının Sınırlandırılması 271
E. Kamu Haklarının Korunması 272
II. Özel Hukuk Hakları 273
A. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunup Bulunmamasına Göre Haklar 275
1. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunan Haklar (Malvarlığı Hakları) 275
a. Alacak Hakları (Borç İlişkisinden Doğan Haklar) 275
b. Aynî (Eşyaya İlişkin) Haklar 276
aa. Mülkiyet Hakkı 277
aaa. Genel Olarak 277
bbb. Bireysel (Tek) Mülkiyet 277
ccc. Birlikte Mülkiyet 277
i. Paylı (Müşterek) Mülkiyet 278
ii. Elbirliği (İştirak Hâlinde) Mülkiyet 280
bb. Sınırlı Aynî Haklar 281
aaa. İrtifak Hakları 281
i. Eşyaya Bağlı İrtifaklar 282
ii. Kişiyle Kaim (Kişiye Bağlı) İrtifaklar 283
bbb. Rehin Hakları 285
i. Taşınır Rehni 286
ia. Taşınır Rehninde Kural: Teslim Koşullu Taşınır Rehni 286
ib. İstisnalar: Hayvan Rehni, Ticari İşletme Rehni ve Taşıt Rehni 286
ic. Hapis Hakkı 290
ii. Taşınmaz Rehni 290
ccc. Taşınmaz Yükü 293
c. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 293
d. Mâli Yönü ile Fikri Haklar 294
2. Değeri Para ile Ölçülemeyen Haklar (Şahısvarlığı Hakları) 295
B. İleri Sürülebileceği Çevre Bakımından Haklar: Mutlak (Kesin, Salt) Haklar–Nisbî (Göreceli) Haklar 298
1. Mutlak Haklar 298
2. Nisbî Haklar (Şahsî veya Kişisel Haklar) 299
a. Sıradan (Alelade) Nisbî Haklar 300
b. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbî Haklar 301
C. Kullanılmasının Etkisi Bakımından Haklar 302
1. Alelade (Sade) Haklar 303
2. Yenilik Doğuran Haklar (YDH.) 303
a. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 304
b. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 307
c. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 308
3. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri 309
a. Şarta Bağlanamamaları 309
b. Zamanaşımına Değil Hak Düşürücü Süreye Bağlı Olmaları 309
c. Kullanılmakla Sona Erme 309
d. Geri Dönülememe 310
D. Devir Kabiliyetlerine Göre Haklar 310
1. Devredilemeyen Haklar (Kişiye Bağlı Haklar) 310
2. Devredilebilen Haklar (Kişiye Bağlı Olmayan Haklar) 311
E. Bağımsız Haklar–Bağlı Haklar 311
1. Bağımsız Haklar 312
2. Bağlı haklar 312
§ 10. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 313
I. Hukuki Olay 313
II. Hukuki Fiil 316
A. Genel Olarak 316
B. Hukuka Uygun Fiiller 316
C. Hukuka Aykırı Fiiller 319
III. Hukuki İşlem (Legal Transaction) 319
A. Tanımı ve Unsurları 319
B. Çeşitleri 322
1. Gerekli İrade Açıklaması Adedi Bakımından Hukuki İşlemler 322
a. Tek Taraflı Hukuki İşlemler (Unilateral Legal Transactions) 322
b. Çok Taraflı Hukuki İşlemler (Multilateral Legal Transactions) 323
aa. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler–Bilateral Legal Transactions–Contracts) 323
bb. Diğer Çok Taraflı Hukuki İşlemler 325
aaa. Genel Olarak 325
bbb. Kararlar 325
ccc. Ortak İrade Beyanı ile Gerçekleştirilen Hukuki İşlemler 326
2. Malvarlığına Etkisi Bakımından Hukuki İşlemler 327
a. Borçlandırıcı İşlemler (İltizamî İşlemler) 327
b. Tasarruf İşlemleri 329
3. Etkilerini Doğurdukları An Açısından (Sağlararası veya Ölüme Bağlı Olarak Hüküm Doğurması Açısından) Hukuki İşlemler 331
IV. Hakların Kazanılış Tarzı 332
A. Aslen Kazanım 332
B. Devren Kazanım 333
C. Tesisen Kazanım 334
V. Hakların Kaybediliş Tarzı 334
VI. Zamanın Geçmesine Bağlanan Hukuki Sonuçlar 335
Dördüncü Bölüm
HUKUKTA YAPTIRIM (MÜEYYİDE) KAVRAMI
§ 11. YAPTIRIM KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ 343
I. Yaptırım Kavramı (Law Sanction Concept) 343
II. Yaptırım Türleri 344
A. Kamu Hukuku Yaptırımları 344
1. Anayasa Hukukunda 344
a. Genel Olarak 344
b. Anayasa Mahkemesi’nin Görevleri 346
aa. Anayasaya Uygunluk Denetimi 346
bb. Yüce Divan 347
cc. Siyasi Partilerin Denetimi ve Kapatılması 348
c. Anayasaya Uygunluk Denetimi Yolları 350
aa. İptal Davası (Soyut Norm Denetimi) 350
bb. İtiraz Yolu (Somut Norm Denetimi) 353
cc. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı 355
2. İdare Hukukunda 357
a. İdarî Yaptırımlar 357
b. Yargısal Yaptırımlar 358
3. Ceza Hukukunda 359
4. Disiplin Hukukunda 360
B. Özel Hukukta 360
1. Hukuki İşlemin Hükümsüzlüğü (Hukuki İşlemin Geçersizlik Hâlleri–Invalidity of Legal Transactions) 360
a. Yokluk (Keenlemyekün–Non–Existence) 361
b. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan–Nullity) 363
aa. Tam Kesin Hükümsüzlük (Whole Nullity) 364
bb. Kısmi Kesin Hükümsüzlük (Partial Nullity) 370
c. İptal Edilebilirlik (Nisbî Butlan–Voidability) 373
aa. Genel Olarak 373
bb. Düzelebilir Hükümsüzlük Hâlleri 374
aaa. Yanılma (Hata–Mistake) 374
bbb. Aldatma (Hile–Fraud) 377
ccc. Korkutma (İkrah–Duress) 379
ddd. Düzelebilir Hükümsüzlük Hâllerine İlişkin Ortak Hüküm (Süre) 380
cc. Bozulabilir Geçerlilik Hâli (Aşırı Yararlanma, Gabin–Exploitation) 380
d. Tek Taraflı Bağlamazlık (Noksanlık–Deficit in the Procedure) 382
e. Nisbî (Sınırlı) Etkisizlik (Relative Ineffectiveness) 384
2. Zorla Yerine Getirtme (Cebri İcra–Execution by Force) 385
3. Tazminat (Compansation) 387
Beşinci Bölüm
HAKLARIN KAZANILMASINDA VE
KULLANILMASINDA İYİNİYET
§ 12. HAKLARIN KAZANILMASINDA İYİNİYET (SÜBJEKTİF, ÖZNEL İYİNİYET) 389
I. (Sübjektif) İyiniyet Kavramı ve Tanımı (Subjective Good Faith) 389
II. İyiniyetin Aranacağı Kişi ve An 392
A. İyiniyetin Aranacağı Kişi 392
1. Temsil Durumunda 392
2. Tüzel Kişilerde 393
3. Tüzel Kişiliği Bulunmayan Kişi Topluluklarında 394
B. İyiniyetin Aranacağı An 394
III. Sübjektif İyiniyetin İşlevi 395
A. Aynî (Nesnel) Hakların Kazanılmasındaki İşlevi 395
1. Taşınır Mülkiyetinin Kazanılmasındaki İşlevi 395
a. Genel Olarak 395
b. Sahibinin Elinden Rızası İle Çıkan Taşınırlar Yönünden 396
c. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Taşınırlar Yönünden 398
aa. Her Türlü Taşınır İçin Geçerli Olan İşlevler 398
bb. Açık Artırma, Pazar ve Benzeri Yerlerde Satılan Eşyalar Yönünden 398
cc. Para ve Hâmiline Yazılı Senetler Yönünden 399
d. İyiniyetin Taşınır Mülkiyetinin Kazanılmasına İlişkin Etkisinin Örneklendirilmesi 399
2. Taşınmaz Mülkiyetinin Kazanılmasındaki Etkisi (Tapu Sicilindeki Kayda Güven) 402
B. Sübjektif İyiniyetin Aile Hukukunda İşlevi 405
C. Sübjektif İyiniyetin Alacağın Temliki İşleminde Etkisi 405
D. Sübjektif İyiniyetin Miras Hukukunda İşlevi 406
IV. Sübjektif İyiniyetin İspatı Külfeti 407
§13. BORÇLARIN İFASINDA VE HAKLARIN KULLANILMASINDA İYİNİYET (OBJEKTİF İYİNİYET, DÜRÜSTLÜK KURALI–OBJECTIVE GOOD FAITH, UBERRIMAE FIDEI) 408
I. Dürüstlük Kuralının Anlamı 408
II. Dürüstlük Kuralının Özellikleri ve İşlevleri 411
A. Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında 411
B. Hukuki İşlemlerin Özellikle Sözleşmelerin Yorumunda ve Tamamlanmasında 412
III. Dürüstlük Kuralına Uymamanın Sonuçları 414
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 414
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Unsurları 415
1. Bir Hakkın Varlığı 416
2. Hakkın Açıkça Dürüstlük Kuralına Aykırı Biçimde Kullanılması 416
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Başkasının Zarar Görmesi veya Zarar Görme Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması 417
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Önemli Bazı Görünümleri 418
1. Hakkın Kullanımında Meşru Bir Menfaatin Bulunmaması 418
2. Hakkın Kullanılmasının Sağlayacağı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Orantısızlık Bulunması 419
3. Uyandırılan Güvene Aykırı / Çelişkili Davranışlar İçinde Bulunulması 420
4. Şekil Eksikliğinin Caiz Olmayan Biçimde İleri Sürülmesi 421
5. Kendi Ahlaka Aykırı Hareketine Dayanmak 423
D. Hakkın Kötüye Kullanımının Sonuçları 423
Altıncı Bölüm
HAKLARIN KORUNMASI VE
TÜRK YARGILAMA TEŞKİLÂTI
§14. HAKLARIN KORUNMASI 425
I. Genel Olarak 425
II. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Hâller (Hukuka Uygunluk Sebepleri) 426
A. Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma 426
B. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 428
C. Zorunluluk (Iztırar) Hâli 430
D. Özel Hukuktan Doğan Bir Yetkinin Kullanılması 431
E. Zarar Görenin Rızası 432
F. Üstün Nitelikte Özel Yarar 433
G. Kamu Yararı 433
III. Hakların Dava Yolu ile Korunması 434
A. Genel Olarak 434
B. Talep 435
C. Dava 436
1. Dava Çeşitleri 437
a. Eda Davaları 437
b. Tespit Davaları 438
c. Yenilik Doğuran Davalar (İnşâi Davalar) 439
D. Davaya Karşı Savunma Yolları 440
1. Genel Olarak 440
2. İtirazlar 442
3. Def’iler 443
E. Hakların Elde Edilmesinde İspat Külfeti (Kanıt Yükü) 444
1. Genel Olarak 444
2. İspat Külfetinin Dağılımı 445
a. Kural 445
b. İstisnalar 446
aa. İkrar Edilen Olaylar 446
bb. Hayatın Normal Akışına Uyan Durumlar 449
cc. Bilinen Olaylar (Maruf ve Meşhur Vakıalar) 450
dd. Sözleşmelerin İfasında İspat Külfeti 450
ee. Karine ve Kanuni Faraziye Kavramları 450
aaa. Karine 450
i. Kanundan Doğan Karineler 451
ii. Fiili Karineler 453
bbb. Kanuni Faraziye 453
3. Resmî Sicil ve Senetlerin İspat Güçleri 454
a. Genel Olarak 454
b. Resmî Sicil Kavramı 455
c. Senet Kavramı ve Çeşitleri 455
aa. Senet Kavramı 455
bb. Çeşitleri 457
aaa. Adi Senetler 457
bbb. Resmî Senetler 458
§15. TÜRK YARGILAMA TEŞKİLATI 460
I. Adlî Yargılama 460
A. İlk Derece Mahkemeleri 460
1. Hukuk Mahkemeleri 460
a. Genel Mahkemeler 461
aa. Sulh Hukuk Mahkemeleri 461
bb. Asliye Mahkemeleri 462
aaa. Asliye Hukuk Mahkemeleri 462
bbb. Asliye Ticaret Mahkemeleri 463
b. Özel Mahkemeler (İhtisas Mahkemeleri) 466
aa. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri 466
bb. Tüketici Mahkemeleri 467
cc. İş Mahkemeleri 468
dd. Kadastro Mahkemeleri 468
ee. İcra Mahkemeleri 469
ff. Denizcilik İhtisas Mahkemeleri 469
gg. Aile Mahkemeleri 470
2. Ceza Mahkemeleri 471
a. Asliye Ceza Mahkemeleri 471
b. Ağır Ceza Mahkemeleri 472
B. Bölge Adliye Mahkemeleri [İstinaf (Ara Mercii) Mahkemeleri] 472
C. Üst Derece (Temyiz) Mahkemesi (Yargıtay) 475
II. İdare Mahkemeleri 477
A. İlk Derece İdare Mahkemeleri 477
B. Bölge İdare Mahkemeleri [İstinaf (Ara Mercii) Mahkemeleri] 478
C. Danıştay (Temyiz Mahkemesi) 480
III. Anayasa Mahkemesi 482
IV. Askeri Yargı 486
V. Uyuşmazlık Yargısı 488
VI. Hesap Yargısı 490
VII. Seçim Yargısı 490
Yararlanılan Kaynaklar 493
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARINA İLİŞKİN ÖRNEK TEST SORULARI 505
Kavram Dizini 579