Müzakere İletişiminde Durumsal Arabuluculuk

Dr. Hülya DEMİR YALEZE

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

TEŞEKKÜR 7

İÇİNDEKİLER  9

TABLOLAR LİSTESİ . 15

ŞEKİLLER LİSTESİ 17

GİRİŞ . 21

MÜZAKERE VE ARABULUCULUK. 37

2.1. Müzakerenin Arka Planı Olarak “Çatışma Teorisi” 37

2.2. Çatışma Çözümünde Kullanılan “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm

Yöntemleri”. 42

2.3. Bir Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak “Müzakere”. 45

2.3.1. Müzakereye Kavramsal Bir Bakış . 49

2.3.1.1. Müzakere ile ilgili kavramlar . 49

2.3.1.2. Müzakerede sıkça kullanılan kavramlar  51

2.3.2. Müzakere Süreci Yönetimi. 56

2.3.2.1. Hazırlık ve planlama aşaması  62

2.3.2.2. Müzakereye giriş ve yürütme aşaması 70

2.3.2.3. Sonuçlandırma ve anlaşma yapma aşaması 72

2.3.2.4. Değerlendirme ve geribildirim aşaması  73

2.3.3. Müzakere Sürecinin Temel Unsurları. 74

2.3.3.1. Müzakere biçimleri . 75

2.3.3.2. Müzakere stratejileri. 79

2.3.3.3. Müzakere taktikleri . 83

2.4. Müzakere’nin Tarafsız Üçüncü Kişi Yardımıyla Yürütülmesi

“Arabuluculuk” 86

2.4.1. Arabuluculuk Kurumuna Genel Bakış  86

2.4.2. Dünya’da Arabuluculuk Kurumunun Gelişimi 88

2.4.3. Türkiye’de Arabuluculuk Kurumunun Hukuki Temelleri 89

10 İçindekiler

2.4.4. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Modelleri  92

2.4.5. Türkiye’de Sürece Başlama Açısından Hukuk Uyuşmazlıklarında

Arabuluculuk Türleri. 93

2.4.6. HUAK’A Göre Arabuluculuğun Temel İlkeleri. 96

2.4.7. Arabuluculuk Kurumunun Sağladığı Avantajlar 99

2.4.8. Arabuluculuk Uygulamasının Aşamaları. 100

MÜZAKERE VE ARABULUCULUKTA İLETİŞİM.103

3.1. Müzakerede İletişim ve İletişim Süreci 103

3.2. Müzakere ve Kişilerarası İletişim . 107

3.2.1. Müzakerede Kişilerarası İletişimi Etkileyen Psikolojik Faktörler  108

3.2.1.1. Müzakerede algı ve tutum. 108

3.2.1.2. Müzakerede duygu, duygusal zekâ ve empati. 111

3.2.1.3. Müzakerede kişilik . 117

3.2.1.4. Müzakerede benlik ve kişisel özellikler 122

3.2.1.5. Müzakerede kültür  124

3.2.1.5.1. Müzakerede yüksek ve düşük bağlamlı

iletişim 125

3.3. Müzakerede İletişim Türleri  128

3.3.1. Müzakerede Sözlü ve Yazılı İletişim 128

3.3.2. Müzakerede Sözsüz İletişim . 136

3.3.3. Müzakerede Teknoloji Aracılı İletişim  153

3.4. Müzakerede İletişim Yönetimi. 157

3.4.1. Müzakere İletişimini İyileştirecek Beceriler 157

3.4.2. Müzakerede İletişim Problemleri . 165

3.4.3. Müzakerede Güç Dengesizliği Durumlarında İletişim  169

3.4.4. Zor Durumlar ve Zor Karakterlerle Başa Çıkma  172

3.5. Arabuluculukta İletişim Yönetimi  176

3.5.1. Arabuluculukta İletişimin Yeri ve Önemi 176

3.5.2. Arabuluculukta Arabulucunun İletişimi 178

3.5.2.1. Arabulucu ve genel özellikleri 178

3.5.3. Arabuluculuk aşamalarında iletişim . 181

3.5.3.1. Hazırlık aşamasında iletişim. 182

3.5.3.2. Başlangıç aşamasında iletişim 187

çindekiler 11

3.5.3.3. İnceleme aşamasında iletişim . 189

3.5.3.4. Müzakere aşamasında iletişim 190

3.5.3.5. Sonuçlandırma aşamasında iletişim 195

3.6. Türkiye’de Arabuluculuk Eğitiminde İletişim  196

3.7. Arabuluculukta Etik Kurallar ve İletişim  199

MÜZAKERE İLETİŞİMİNDE ARABULUCUNUN SÖYLEMLERİNİ BELİRLEMEYE

YÖNELİK BİR MODEL ÖNERİSİ: DURUMSAL ARABULUCULUK  203

4.1. Müzakereye Yeni Bir Bakış Açısı: “Durumsal Müzakere”  203

4.2. Durumsal Arabuluculuk Modeli’nin Kuramsal Temelleri  227

4.2.1. Etnometodoloji 227

4.2.1.1. Etnometodolojinin temelleri. 227

4.2.1.2. Harold Garfinkel ve etnometodoloji . 228

4.2.1.3. Etnometodoloji’de kullanılan kavramlar. 231

4.2.2. Retorik . 232

4.2.2.1. Retoriğe genel bir bakış. 232

4.2.2.2. Retorikte Beş Kanon 237

4.2.2.3. Retorikte ikna kanıtları 241

4.2.2.4. Retorik durum . 243

4.3. Arabuluculuk Müzakeresinde Arabulucu İçin Yeni Bir Model Önerisi:

“Durumsal Arabuluculuk” . 246

4.3.1. Arabulucunun Müzakere Sürecinde Tarafları Anlaması ve

Anlamlandırması: Arabulucunun Etnometodolojik Analizi 247

4.3.2. Arabulucunun Müzakere Sürecinde Söylem Oluşturmasına

Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Durumsal Retorik . 260

4.3.2.1. Bitzer’in “Retorik Durum”undan hareketle arabulucu

için “Durumsal Retorik”. 261

4.3.2.2. Durumsal retoriği oluşturan bağlam . 261

4.3.2.3. Durumsal retoriği oluşturan bileşenler . 263

4.3.2.4. Durumsal retoriği oluşturan gerekçeler 266

4.3.2.5. Durumsal retoriğin özellikleri 267

4.3.2.6. Durumsal retorik ve kairos 271

4.3.3. İletişim Modelleri ve Durumsal Arabuluculuk İlişkisi . 273

4.3.4. Durumsal Arabuluculuk Modeli . 289

4.3.5. Durumsal Arabuluculuk’ta İletişimi Etkileyen Bağlamsal

Faktörler  297

12 İçindekiler

DURUMSAL ARABULUCULUK MODELİ’NİN RETORİKSEL OLARAK

BETİMLENMESİNE YÖNELİK BİR ALAN ARAŞTIRMASI317

5.1. Araştırmanın Yöntemi . 317

5.1.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi . 317

5.1.2. Araştırmanın Varsayımları 317

5.1.3. Araştırmanın Soruları . 318

5.1.4. Araştırmanın Deseni. 318

5.1.5. Evren ve Örneklem. 320

5.1.6. Verilerin Toplanması  321

5.1.7. Verilerin Analizi  328

5.1.8. Araştırmanın Sınırlılıkları  330

5.2. Bulgular ve Yorum . 331

5.2.1. Durumsal Arabuluculuk Modeli’nin Örnek Gözlem ve Görüşme

Üzerinden Gösterilmesi 331

5.2.1.1. Retorik durum ve arabulucunun retorik söylemini

oluşturan faktörler açısından değerlendirme332

5.2.1.1.1. Arabulucunun mesleki arka planı. 332

5.2.1.1.2. Toplantı bilgileri  332

5.2.1.2. Retorikte beş kanon açısından değerlendirme 332

5.2.1.2.1. Buluş. 332

5.2.1.2.2. Düzenleme .333

5.2.1.2.3. Biçem (Üslup) .335

5.2.1.2.4. Bellek 336

5.2.1.2.5. Eylem 336

5.2.1.3. İkna kanıtları açısından değerlendirme . 337

5.2.1.4. Durumsal sarmal açısından değerlendirme . 338

5.2.2. Durumsal Arabuluculuk Modeli Veri Analizi. 352

5.2.2.1. Retorik durum ve arabulucunun retorik söylemini

oluşturan faktörler. 352

5.2.2.1.1 Arabulucunun mesleki arka planı. 352

5.2.2.1.2. Toplantı bilgileri . 361

5.2.2.2. Retorikte beş kanon. 367

5.2.2.2.1. Buluş. 368

5.2.2.2.2. Düzenleme .374

5.2.2.2.3. Biçem (Üslup) .413

çindekiler 13

5.2.2.2.4. Bellek . 418

5.2.2.2.5. Eylem . 422

5.2.2.3. Retorikte ikna kanıtları 434

5.2.2.4. Durumsal Sarmal. 441

5.2.2.4.1. Giriş (Başlangıç) aşaması 445

5.2.2.4.2. İfade (İnceleme) aşaması. 451

5.2.2.4.3. İspat (Müzakere) aşaması 455

5.2.2.4.4. Sonuç (Sonuçlandırma) aşaması  472

SONUÇ 477

KAYNAKLAR. 497

EKLER  513

Ek-1 Arabulucu Mülakatı İçin Genel Soru Formu 513

Ek-2 Müzakere Oturum Bilgileri ve Değerlendirme Formu. 514

Ek-3 Durumsal Arabuluculuk Gözlemci ve Arabulucu Formu (Durumsal

Sarmal) 514

Ek-4 Retorikte 5 Kanon ve İkna Kanıtları Açısından Arabuluculuk Müzakere

İletişimini İnceleme Formu . 515

Ek-5 Durumsal Arabuluculuk Gözlemci ve Arabulucu Formu Gözlem

Verileri (Durumsal Sarmal) 519