Rekabet Hukuku Dersleri
REKABET HUKUKU DERSLERİ
Prof. Dr. İ. Yılmaz ASLAN
İçindekiler
- Kanunun Gerekliliği ve Uygulanması
- Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma Karar ve Uyumlu Davranışlar
- Muafiyet
- Hakim Durumun Kötüye Kullanılması
- Birleşme ve Devirler
- Rekabet İhlalinin Yaptırımları
- Kanunu Uygulayacak Makamlar
- İnceleme ve Araştırma Usulü
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
- 1. GENEL OLARAK 1
- 2. REKABET KANUNLARININ İŞLEVİ 3
- 2. GENEL OLARAK 3
- 2. EKONOMİK BAKIMDAN 4
- 2. SOSYAL BAKIMDAN 5
- 2. Tüketicinin Korunması 5
- 2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Korunması 6
- 2. SİYASİ BAKIMDAN 6
- 3. REKABET KANUNLARININ KORUDUĞU MENFAAT 7
- 3. GENEL OLARAK 7
- 3. REKABET KAVRAMI 7
- 4. REKABETİ KORUYUCU HUKUK SİSTEMLERİ 8
- 4. TARİHÇE 8
- 4. YASAKLAMA SİSTEMİ 9
- 4. KÖTÜYE KULLANMAYI YASAKLAMA SİSTEMİ 9
- 4. KARMA SİSTEM 9
- 5. REKABET KURALLARININ ANAYASAL TEMELLERİ 10
- 6. REKABET HUKUKUNUN GENEL HUKUK İÇİNDEKİ YERİ 12
I. BÖLÜM KANUNUN GEREKLİLİĞİ VE UYGULANMASI
- 1. REKABET KANUNUNUN GEREKLİLİĞİ 15
- 2. KANUNUN SİSTEMİ 17
2.1. KANUNUN GENEL OLARAK SİSTEMİ 17
2.2. AMAÇ 17
2.3. KAPSAM 18
2.3.1. Genel Olarak 18
2.3.2. Türkiye Pazarının Etkilenmesi 19
2.3.3. Devletler Arası Anlaşmalar 20
2.4. TANIMLAR 20
- 3. KANUN’UN UYGULANMASI 21
3.1. KONU BAKIMINDAN 21
3.1.1. işletme (Teşebbüs) 21
3.1.2. Serbest Meslek Faaliyetleri 26
- 1. Teşebbüs Birlikleri 27
- 2. Devlet İşlemleri 30
- 3. Kamu ihalelerine Katılan Teşebbüslere Uygulanması 36
- 4. Sendikalar 36
- 1. YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 37
3.1.1. Genel Olarak 37
3.1.2. İlgili Pazar 38
- 2. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 45
- 3. ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI 46
- 4. İKTİSADİ BAKIMDAN UYGULANMASI 46
- 5. İHLALİN ÖNEMİ BAKIMINDAN KANUNUN UYGULANMASI: “DE MİNİMİS” KURALI 47
H. BÖLÜM REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMA KARAR VE UYUMLU DAVRANIŞLAR
- 1. GENEL OLARAK 49
1.1. ANLAŞMA 50
1.1.1. Unsurları 50
1.1.2. Anlaşmanın Varlığı: irade 51
1.1.3. Ana Şirket İle Yavru Şirket Arasındaki Anlaşma 52
1.1.4. Devam Eden Tek Bir Anlaşma Kavramı 52
1.1.5. Tek Yanlı Davranışlar 53
1.2. UYUMLU DAVRANIŞ 53
1.2.1. Genel Olarak 53
1.2.2. Tanımı 54
1.2.3. Unsurları 55
1.2.4. Uyumlu Eylem Karinesi 57
1.2.5. Anlaşma Uyumlu Eylem Kavramlarının Birlikte Kullanılması 61
1.3. İŞLETME BİRLİĞİ KARARLARI 61
1.3.1. Genel Olarak 61
1.3.2. İşletme Birliklerinin Tavsiye Kararları 62
1.3.3. Tüzel Kişiliği Olmayan Teşebbüs Birliği 63
1.3.4. Teşebbüs Birliğinin Kararlarından Üyelerinin Sorumlu Olması 63
1.3.5. Standartlarla ilgili Teşebbüs Birliği Kararı 64
1.3.6. Dernek Tüzüğünün Teşebbüs Birliği Kararı Sayılması 64
1.3.7. Teşebbüs Birliğinin Yatay Fiyat Tavsiyesi 65
1.3.8. Teşebbüs Birlikleri Arası Anlaşma 65
1.3.9. Teşebbüs Birliğinin, Başkanın Kararından Sorumluluğu 66
1.3.10. Kanunla Kurulmuş Teşebbüs Birliklerinin Kararları 66
1.3.11. Teşebbüs Birliği Kararıyla Havuz Sistemi Kurulması 69
- 2. REKABETİ SINIRLAMA AMACI VE ETKİSİ 69
2.1. GENEL OLARAK 69
2.2. REKABET KURULU’NUN YAKLAŞIMI 71
- 1. POTANSİYEL REKABETİN SINIRLANMASI 72
- 2. REKABET İHLALİNİN KASTEN YARATILMASI 73
- 3. REKABETİN KAMU YARARINA KISITLANMASI 73
- 4. REKABET SINIRLAMASINDAN EKONOMİK YARAR SAĞLANMASI 74
- 5. ASIL AMACIN REKABETİ SINIRLAMAK OLMAMASI 74
- 1. REKABETİ SINIRLAYICI ANLAŞMA ÖRNEKLERİ 75
1.1. FİYATLARIN VE DİĞER TİCARİ KOŞULLARIN TESPİTİ 75
1.1.1. Genel Olarak 75
1.1.2. Rakipler Arası Fiyat Tespiti 76
1.1.3. Yatay Maksimum Fiyat Tespiti 77
1.1.4. Fiyat Tespitinin Haklı Gerekçeleri 77
1.1.5. Katalog Fiyatı Tespiti 77
1.1.6. Rakipler Arası Minimum Fiyat Tespiti 78
1.1.7. Tarımsal Ürünlerin Fiyatının Tespiti 78
1.2. ÜRETİMİN SINIRLANMASI 79
1.3. PAZAR PAYLAŞMA 80
1.3.1. Genel Olarak 80
1.3.2. Kiralama Yolu ile Pazar Paylaşma 81
1.4. GİRİŞLERİN ENGELLENMESİ 81
1.5. AYRIMCILIK 82
1.6. EK YÜKÜMLÜLÜK YÜKLEMEK 83
- 2. DİKEY ANLAŞMALAR 85
2.1. YATAY-DİKEY ANLAŞMA AYIRIMI 85
2.2. DAĞITIM ANLAŞMALARI 86
2.2.1. Genel Olarak 86
2.2.2. Dağıtım Sözleşmesinin Rekabeti Sınırlayıcı Hükümleri 88
2.2.3. Dağıtım Anlaşmalarıyla Üçüncü Kişilerin Ticaret Özgürlüklerinin Sınırlanması.90
2.3. ACENTELİK ANLAŞMALARI 98
2.3.1. Genel Olarak 98
2.3.2. Rekabet Kurulu Uygulaması 100
- 3. KONSİNYE SATIŞ 100
- 4. FASON ANLAŞMALARI 101
4.1. GENEL OLARAK 101
4.2. REKABET HUKUKU BAKIMINDAN FASON ANLAŞMASININ NİTELİĞİ 102
4.3. İŞ SAHİBİNİN FİKRİ HAKLARININ VE TEKNOLOJİSİNİN KORUNMASI 104
4.4. MÜTEAHHİDİN FİKRİ HAKLARININ KORUNMASI 105
4.5. GİZLİ BİLGİLERİN VE FİKRİ HAKLARIN KORUNMA SÜRESİ 106
4.6. FASON ÜRETİM YAPANIN BAĞIMSIZLIĞI 107
4.7. ARA MAL ÜRETİM ANLAŞMALARI 107
- 5. BİLGİ DEĞİŞİMİ 108
5.1. GENEL OLARAK 108
5.2. BİLGİ DEĞİŞİMİNE İZİN VERİLMESİNİN KOŞULLARI 110
- 6. İHALEDE REKABET İHLALİ 111
6.1. GENEL OLARAK 111
6.2. REKABET KURULU’NUN İHALELERE İLİŞKİN KARARLARI 112
6.3. SORUNUN TARTIŞILMASI 113
ra. BÖLÜM MUAFİYET
- 1. GENEL OLARAK 115
- 2. BİREYSEL MUAFİYET 116
- 2. BİLDİRİM 116
- 2. MUAFİYETİN ŞARTLARI 117
- 2. Yararlı Olma 117
- 2. Tüketicinin Yararı 118
- 2. Sınırlamanın Zorunlu Olması 118
- 2. İlgili Pazarın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması 119
- 2. MUAFİYET SÜRESİ 119
- 2. MUAFİYETİN ŞART VE YÜKÜMLÜLÜĞE BAĞLANMASI 120
- 2. ALTERNATİFLİ MUAFİYET 121
- 2. MUAFİYET İNCELEME SÜRESİ 121
- 2. MUAFİYETİN GERİ ALINMASI 122
- 3. GRUP MUAFİYETİ 123
- 3. GENEL OLARAK 123
- 3. GRUP MUAFİYETİ TEBLİĞLERİNİN HUKUKİ MAHİYETİ 123
- 3. DİKEY ANLAŞMALARA İLİŞKİN TEBLİĞLER 124
- 3. Genel Olarak 124
- 3. Yeni Grup Muafiyeti Tebliğlerinin Yaklaşım Farklılığı 125
- 3. Muafiyeti Geri Alma 125
- 3. Dikey Anlaşmalar Genel Tebliği 127
- 3. Motorlu Taşıtlar Sektörü Özel Tebliği 132
- 3. TEKNOLOJİ TRANSFERİ ANLAŞMALARINA İLİŞKİN TEBLİĞ 134
- 3. Tebliğ’in Kapsamı 134
- 3. Muafiyetin Genel Koşulları 134
- 3. Ağır Sınırlamalar 135
- 3. Muafiyetten Yararlanamayan Özel Hükümler 139
- 3. Muafiyetin Geri Alınması 139
- 3. SİGORTA SEKTÖRÜ ÖZEL TEBLİĞİ 139
- 3. Genel Olarak 139
- 3. Tebliğin Kapsamı 140
- 3. Net Primlerin Hesaplanmasında İşbirliği Anlaşmaları 142
- 3. Belirli Risk Çeşitlerinin Müştereken Sigortalanması 144
- 3. Pazar Payı Eşikleri 145
- 3. Koasürans ve Koreasürans Anlaşmasının Tabi Olduğu Koşullar 146
- 3. Güvenlik Standartlarının Düzenlendiği Anlaşmalar 146
- 3. Muafiyetin Geri Alınması 148
- 3. ARAŞTIRMA GELİŞTİRME ANLAŞMALARI GRUP MUAFİYETİ TEBLİĞİ 148
- 3. Genel Olarak 148
- 3. Tebliğ’in Kapsamı 149
- 3. Muafiyet Süresi 149
- 3. Muafiyetin Ön Koşulları 150
- 1. Yasal Belirlilik Sağlanması 152
- 2. Muafiyet Alamayacak Haller 152
- 3. Muafiyetin Geri Alınması 154
- 1. MUAFİYETİN SONUÇLARI 155
- 2. HAKİM DURUMDA OLAN BİR İŞLETMENİN GRUP MUAFİYETİNDEN YARARLANMASI 156
- 3. MUAFİYETİN ADLİ MAHKEMELER ÖNÜNDEKİ DAVAYA ETKİSİ 157
IV. BÖLÜM HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI
3.1.1. HAKİM DURUM 159
3.1.1. GENEL OLARAK 159
3.1.1. TANIMI 160
3.1.1. UNSURLARI 160
3.1.1. Ekonomik Güç 160
3.1.1. Bağımsızlık 161
3.1.1. Devamlılık 162
3.1.2. HAKİM DURUMUN SAPTANMASI 163
3.1.2. YAPISALCI YAKLAŞIM 163
3.1.2. DAVRANIŞÇI VE PERFORMANSÇI YAKLAŞIM 164
3.1.2. HAKİM DURUMUN SAPTANMASINDA KULLANILAN KISTASLAR 164
3.1.2. Pazar Payı 164
3.1.2. Dikey Bütünlük 169
3.1.2. Teknolojik Üstünlük 170
3.1.2. Kullanılmayan Kapasite 170
3.1.2. Üründe Çeşitlilik 171
3.1.2. Performans 171
3.1.2. Ürüne Bağlılık 172
3.1.2. Hukukun Koruduğu Tekel Hakları 172
3.1.3. BİRLİKTE HAKİMLİK: OLİGOPOL PAZARI 173
3.1.4. KÖTÜYE KULLANMA 177
3.1.4. KAVRAM 177
3.1.4. HAKİM İŞLETMENİN GENEL SORUMLULUĞU 178
3.1.4. KÖTÜYE KULLANMALARIN TASNİFİ 179
3.1.4. Genel Olarak 179
3.1.4. Girişleri Engelleme ve Rakipleri Zor Durumda Bırakma 180
3.1.4. Mal Vermeyi Kesme 183
3.1.4. Tekelden Temin Yükümlülüğü Koymak 186
3.1.4. Haksız Ticari Koşullar Koymak 186
3.1.4. Ayrımcılık 187
3.1.4. İndirim Sistemleri 191
3.1.4. Ek Yükümlülük Koymak 192
- 1. Bir Pazardaki Hakim Durumun Başka Bir Pazarda Kötüye Kullanılması 195
- 2. Zorunlu Unsurun Verilmemesi 195
- 3. Fiyatlar Yoluyla Kötüye Kullanma 200
V. BÖLÜM BİRLEŞME VE DEVİRLER
- 1. GENEL OLARAK 207
- 2. EKONOMİK YOĞUNLAŞMALARIN KONTROLÜ 209
2.1. EKONOMİK YOĞUNLAŞMA ÇEŞİTLERİ 209
2.1.1. Yatay Birleşmeler 209
2.1.2. Dikey Birleşmeler 209
2.1.3. Conglamerate Birleşmeler (Aykırı Birleşmeler) 210
2.2. DÜZENLENİŞ TARZI 210
2.2.1. Birleşme ve Devrin Hukuki Şekli 210
2.2.2. Yasaklama Sebepleri 211
2.2.3. Birleşme ve Devir Yöntemleri 212
2.3. YASAKLAMA USULÜ 217
2.3.1. Tebliğle Getirilen Kurallar 217
2.3.1. Ciro Eşikleri 217
2.3.1. Birleşme Devralma Sayılan Haller 218
2.3.1. Birleşme Devralmaların Değerlendirilmesi 218
2.3.1. Etkilenen Pazarlar 219
2.3.1. Pazar Payı Eşiği 220
2.3.1. Detaylı Bildirim Formu 220
2.3.1. Cironun Hesaplanması 220
2.3.1. İzne Tabi olmayan Birleşme Devralmalar 222
2.3.1. Taahhüt Mekanizması 222
2.3.1. Para Cezasının Muhatabı 222
2.3.1. Bildirim Formu 223
2.3.1. Süreler 223
2.3.1. NACERev.2 224
2.3.1. Duyurular 224
2.3.1. Bildirim Usulleri 224
2.3.2. Yatay Birleşmeler Değerlendirme Kriterleri 225
2.4. YASAKLAMANIN SONUÇLARI 230
2.5. BİRLEŞMELERE MENFİ TESPİT VERİLMESİ 231
2.6. İZNİN KOŞULA BAĞLANMASI 231
2.7. DEVRALMA SÖZLEŞMESİNDE YAN SINIRLAMALAR 233
2.7.1. Rekabet Yasağı Şartı 233
2.7.2. Alıcının (Ters) Rekabet Yasağı 235
2.7.3. Tedarik Düzenlemeleri 236
2.7.4. Bilgi Değişimi 236
2.7.5. Fason İmalat Hükmü 236
2.7.6. Geçiş Dönemi Hizmetleri 236
- 1. ÖZELLEŞTİRME YOLUYLA BİRLEŞME 237
- 1. GENEL OLARAK 237
- 1. TEBLİĞ KAPSAMINA GİREN ÖZELLEŞTİRMELER 238
- 1. ÖN BİLDİRİM PROSEDÜRÜ 239
- 1. İZİN BAŞVURUSU PROSEDÜRÜ 241
- 1. TEBLİĞİN GENEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 241
- 2. ORTAK GİRİŞİMLER 242
- 2. TANIMI VE UNSURLARI 242
- 1. Ortak Kontrol 243
- 2. İktisadi Amaç 244
- 3. Bağımsız Organizasyon 245
- 2. ORTAK GİRİŞİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ MAHİYETİ 246
- 2. ORTAK GİRİŞİM SÖZLEŞMESİNİN REKABETİ SINIRLAYICI HÜKÜMLERİ 247
- 2. Genel Olarak 247
- 2. Ortak Girişimin Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma Kabul Edilmesi 248
- 2. ORTAK GİRİŞİME MUAFİYET VERİLMESİ 254
- 2. Genel Olarak 254
- 2. Olumlu Sonuçlar Yaratma 256
- 2. Tüketicinin Adil Pay Alması 256
- 2. Rekabetin Tamamen Ortadan Kalkmaması 257
- 2. Zorunluluk 257
VI. BÖLÜM REKABET İHLALİNİN YAPTIRIMLARI
1. CEZAİ YAPTIRIMLAR 259
3.1.1. GEN EL OLARAK 259
3.1.2. PARA CEZASINI GEREKTİREN FİİLLER 260
- 1. Usuli Suçlar 260
- 2. Esasa İlişkin Suçlar 263
3.1.3. SÜRELİ PARA CEZALARI 270
3.1.4. CEZALARDAN SORUMLULUK 273
1.4.1. Genel Olarak 273
1.4.2. Tüzel Kişiliği Olmayan Teşebbüs Birliğinin Cezalandırılması 273
3.1.5. AYNI YASAĞIN BİRDEN FAZLA FİİLLE İHLALİ 274
3.1.6. İHLALİN TEKERRÜRÜ 275
3.1.7. ANLAŞMANIN TARAFLARINDAN SADECE BİRİSİNE PARA CEZASI VERİLMESİ 276
3.1.8. PARA CEZALARININ NİTELİĞİ 276
3.1.9. ZAMANAŞIMI 277
1.10 CEZA VE PİŞMANLIK YÖNETMELİKLERİ 281
1.10.1. Genel 281
1.10.2. Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif işbirliği Yapılmasına
Dair Yönetmelik 283
1.10.3. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma Uyumlu Eylem Ve Kararlar İle Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik.285
- 1. HUKUKÎ YAPTIRIMLAR 287
- 1. GEÇERSİZLİK 287
- 1. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma ve Kararlar 287
- 1. Yasak Kapsamına Giren Birleşme ve Devirler 292
- 1. Geçersizlik Kararında Yetkili Makam 292
- 1. Hakim Durumun Kötüye Kullanılmasında Geçersizlik 293
- 1. Kısmi Geçersizlik 293
- 1. TAZMİNAT 294
- 1. Genel Olarak 294
- 1. Tazminat Hakkı 294
- 1. istenebilecek Zararlar 297
- 1. Üç Kat Tazminat 300
- 1. Manevi Unsur 300
- 1. Zarar İle İhlal Arasında İlliyet Bağı 302
- 1. ispat Yükü 302
- 1. Zamanaşımı 303
- 1. Mahkeme-Kurul Kararı ilişkisi 304
- 2. İHLALE SON VERME 305
- 2. GENEL OLARAK 305
- 2. İŞLETMELERE YÖNELİK EMİR VE YASAKLAR 306
- 2. YETKİLİ MERCİLERE YÖNELİK KARARLAR 308
VII. BÖLÜM KANUNU UYGULAYACAK MAKAMLAR
- 1. GENEL OLARAK 309
- 2. REKABET KURULU 311
2.1. REKABET KURULUNUN OLUŞUMU VE BAĞIMSIZLIĞI 311
2.2. ÇALIŞMA ŞEKLİ 312
2.3. KURULUN GÖREVLERİ VE YETKİLERİ 312
2.3.1. Genel Çlarak . * 312
2.3.2. Esasa İlişkin Hükümlerle İlgili Görevleri 313
2.3.3. Teşkilata ilişkin Görevleri 313
2.3.4. Yasama Benzeri Görevleri 313
- 3. BAŞKANLIK 315
3.1. OLUŞUMU 315
3.2. GÖREV VE YETKİLERİ 315
- 4. HİZMET BİRİMLERİ VE KURUM PERSONELİ 316
- 5. MALİ VE SOSYAL HÜKÜMLER 316
5.1. KURUMUN GELİRLERİ 316
5.2. ÜCRETLER VE ÖZLÜK HAKLARI 317
- 6. KURUMUN HAKSIZ EYLEMLERİNDEN SORUMLULUĞU 317
- 7. MAHKEMELERİN YETKİSİ 318
VIII. BÖLÜM İNCELEME VE ARAŞTIRMA USULÜ
- 1. GENEL OLARAK 321
- 2. ÖN ARAŞTIRMA 322
- 2. GENEL OLARAK 322
- 2. SORUŞTURMA AÇMAMA KARARI 324
- 3. SORUŞTURMA 324
- 3. SORUŞTURMAYA BAŞLANMASI 324
- 3. Genel Olarak 324
- 3. Taraflara Tebliği 325
- 3. Soruşturmayı Yürütecek Kişiler 326
- 3. Süresi 327
- 4. DELİLLERİN TOPLANMASI 328
- 4. BİLDİRİM 329
- 4. Anlaşma Karar ve Uyumlu Davranışların Bildirimi 329
- 4. Birleşme ve Devirlerin Ön Bildirimi 329
- 4. Bildirimin Şekli ve Yapılması 331
- 4. BİLGİ İSTEME 331
- 4. YERİNDE İNCELEME 332
- 4. ŞİKAYET 333
- 4. SAVUNMA 334
- 4. Genel Olarak 334
- 4. Savunmanın Hakları 335
- 4. Kararın Verilmesinden Sonraki Haklar (Dava Hakkı) 340
- 4. Şikayetçinin Usuli Hakları 341
- 4. Süresinde Verilmeyen Savunmalar 345
- 5. KARAR SAFHASI 345
- 6. KURULUN ALABİLECEĞİ KARARLAR 345
- 6. ARA KARARLAR 346
- 6. Bilgi İsteme ve Yerinde İnceleme 346
- 6. Ön Araştırma ve Soruşturma Açılması Kararı 346
- 6. İhtiyati Tedbir Kararları 346
- 6. NİHAİ KARARLARI 349
- 6. Soruşturma Açılması Talebinin Reddi 349
- 6. Menfi Tespit Kararı 350
- 6. Muafiyet Kararı 351
- 6. İhlale Son Verme Kararı 351
- 6. KURUL KARARINA UYMAMA 356
- 7. KURUL KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ 356
- 7. GENEL OLARAK 356
- 7. DAVACI 357
- 7. DAVALI 358
- 7. DAVA AÇMA SÜRESİ 358
- 7. DAVADA UYGULANACAK USUL 359
- 1. İPTAL SEBEPLERİ 359
- 2. YARGIYA BAŞVURMANIN KARAR ÜZERİNDE ETKİSİ 360
- 1. Genel Olarak 360
- 2. Yürütmeyi Durdurma Kararı 360
- 3. İPTAL KARARININ SONUÇLARI 361
- 4. İDARİ PARA CEZALARININ ÖDENME SÜRESİ 361
- 5. İNDİRİM VE TAKSİTLENDİRME 362
8. TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI 363
KAYNAKLAR 365