ICC Kuralları Işığında Forfaiting
ICC KURALLARI IŞIĞINDA FORFAITING
Av. Akın EKİCİ, Nihayet DURUKANOĞLU (CDCS, CITF)
- Forfaiting Ve Uluslararası Kuruluş
- ICC Kurallarında Forfaiting
- Uluslararası Uygulamada Forfaiting
- Türkiye' de ve Türk Hukukunda Forfaiting
- Kavram ve Tanımlar
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ III
SUNUM V
İÇİNDEKİLER IX
BİRİNCİ BÖLÜM
FORFAITING VE ULUSLARARASI KURULUŞLAR
GİRİŞ 1
1. FORFAITING 5
1.1. Genel Açıklama 5
1.2. Forfaiting'in Tanımı 6
1.3. Forfaiting'in Çekiciliği 8
1.4. Forfaiter Tarafından Alınan Güvenceler 9
1.5. Forfaiting Kavramı 12
1.5.1. Geleneksel Forfaiting ("Traditional Forfaiting") Kavramı 12
1.5.2. Modern Forfaiting Kavramı 13
1.5.3. Türkiye'de Forfaiting Kavramı 14
1.6. Forfaiting'in Kökeni ve Dünyada İlk Uygulaması 15
1.7. Dünya Forfaiting İşlem Hacmi 16
1.8. Forfaiting Piyasası ("Forfaiting Market") 17
1.8.1. Genel Olarak 17
1.8.2. Birincil Forfaiting Piyasası ("Primary Market") 18
1.8.3. İkincil Forfaiting Piyasası ("Secondary Market") 18
2. ULUSLARARASI KURULUŞLAR 19
2.1. Genel Olarak 19
2.2. İsviçre Forfaiters Birliği ("Association of Forfaiters in Switzerland") 20
2.3. Uluslararası Forfaiting Birliği ("International Forfaiting Association-IFA") 21
2.3.1. International Forfaiting Association-IFA ve International Chamber of Commerce-ICC İşbirliği 23
2.4. Uluslararası Ticaret Odası ("International Chamber of Commerce-ICC") 24
İKİNCİ BÖLÜM
ICC KURALLARI ve UYGULAMASI
GİRİŞ 29
1. ICC DÜZENLEMELERİ 31
1.1. Genel Olarak 31
1.2. Forfaiting'e İlişkin İlk Kurallar Müessesesi 31
2. FORFAITING'E İLİŞKİN BİRÖRNEK KURALLAR ("UNIFORM RULES for FORFAITING-URF800") 32
2.1. Kuralların Amacı ve Hazırlık Süreci 32
2.2. Forfaiting'e İlişkin Birörnek Kuralların ("Uniform Rules for Forfaiting-URF800") Kullanımı 35
2.2.1. Genel Açıklama 35
3. URF800'İN MADDELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA 36
3.1. URF Kurallarının Uygulaması ("Application of URF"), Md.1 36
3.1.1. Maddenin Değerlendirilmesi 36
3.1.2. URF Kurallarına Tabiliğin Sözleşmede Gösterilmesi 36
3.2. Tanımlar ("Definitions"), Md.2 37
3.2.1. Maddenin Değerlendirilmesi 37
3.2.2.Tanımlara İlişkin Açıklamalı Tablo 38
3.2.3. URF800 Kurallarında Kullanılan Tarihlere İlişkin Açıklama 44
3.2.4. URF800 Kurallarında Tanımlanan Belgelere İlişkin Açıklama 47
3.3. Yorumlar ("Interpretations"), Md.3 49
3.3.1 Maddenin Değerlendirilmesi 49
3.4. Rücu Etme Hakkının Olmaması ("Without Recourse"), Md.4 50
3.4.1. Maddenin Değerlendirilmesi 50
3.4.2. İhracatçı Açısından Önemi 51
3.5. Birincil Piyasada Forfaiting Sözleşmeleri ("Forfaiting Argeements in The Primary Market"), Md.5 52
3.5.1. Forfaiting Sözleşmesinin İmzalanması Zorunluluğu 53
3.5.2. Forfaiting Sözleşmesinde Yer Alması Önerilen Unsurlar 53
3.5.3. Dış Ticaret ve Forfaiting İşlemlerinde Ödeme Yükümlülüğü Teriminin Karşılaştırılması 54
3.5.4. Birincil Piyasada Forfaiting İş Akışı 55
3.6. Birincil Piyasadaki Şartlar ("Conditions in The Primary Market"), Md.6 56
3.6.1. Maddenin Değerlendirilmesi 56
3.6.2. Madde Kapsamında Tarafların Sorumlulukları 56
3.6.3.Tarafların Sorumluluklarına İlişkin Özet Tablo 56
3.7. Birincil Piyasadaki Tatminkar Belgeler ("Satisfactory Documents in The Primary Market"), Md.7 57
3.7.1. Maddenin Değerlendirilmesi 57
3.7.2. Tarafların Sorumlulukları 57
3.8. İkincil Piyasadaki Forfaiting Teyitleri ("Forfaiting Confirmation in The Secondary Market"), Md.8 59
3.8.1. Maddenin Değerlendirilmesi 59
3.8.2. İkincil Piyasada Şematik Anlatımlı Forfaiting 60
3.9. İkincil Piyasadaki Şartlar ("Conditions in The Secondary Market"), Md.9 61
3.9.1. Maddenin Değerlendirilmesi 61
3.9.2. Tarafların Madde Kapsamındaki Yükümlülükleri 62
Tarafların Yükümlülüklerine İlişkin Özet Tablo 62
3.10. İkincil Piyasada Tatminkar Belgeler ("Satisfactory Documents in The Secondary Market"), Md.10 63
3.10.1. Maddedinin Değerlendirilmesi 63
3.10.2. Tarafların Sorumlulukları 63
3.11. Ödeme ("Payment"), Md.11 63
3.11.1. Maddenin Değerlendirilmesi 63
3.11.2. Ödemede Dikkat Edilecek Hususlar 64
3.11.2.1. Ödeme Zamanı 64
3.11.2.2. Ödenecek Para Birimi 64
3.11.2.3. Ödenecek Tutar 64
3.12. Rezerv Karşılığı Ödeme ("Payment Under Reserve"), Md.12 65
3.12.1. Maddenin Değerlendirilmesi 65
3.12.2. Rezervli (Şartlı) Ödemeye İlişkin Örnek 66
3.13. Tarafların Yükümlülükleri ("Liabilities of the Parties"), Md.13 67
3.13.1. Maddenin Değerlendirilmesi 67
3.14. İhbarlar ("Notices"), Md.14 68
3.14.1. Maddenin Değerlendirilmesi 68
3.14.2. İhbarların Şekli 68
3.14.2.1. Elektronik Araçlarla Gönderim 69
3.14.2.2. Faks ile Gönderim 69
3.14.2.3. Posta ile Gönderim 69
3.14.3. İş Günü ve Çalışma Saatleri Dışında Yapılan Bildirim ve Gönderimler 69
4. ÖRNEK FORFAITING SÖZLEŞMESİ VE FORFAITING TEYİDİ 70
4.1. Genel Olarak 70
4.2. Örnek Forfaiting Sözleşmeleri 70
4.2.1. Master Forfaiting Sözleşmesi ("Master Forfaiting Agreement") 71
4.2.2. Forfaiting Sözleşmesi ("Forfaiting Agreement") 71
4.2.3. SWIFT Formunda Forfaiting Sözleşmesi ("Specific Transaction SWIFT Version") 72
4.2.4. Forfaiting Teyidi ("Forfaiting Confirmation") 72
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI UYGULAMADA FORFAITING
GİRİŞ 75
1. REKABET ORTAMINDA FORFAITING 79
1.1. Genel Olarak 79
2. NEDEN FORFAITING YAPILMALIDIR? 80
2.1. Genel Olarak 80
2.2. Forfaiting Yapılmasını Sağlayan Unsurlar 80
3. FORAITING' DE TARAFLAR 81
3.1. Genel Açıklama 81
3.1.1. Forfaiting'de Taraflara İlişkin Özet Tablo 83
3.1.2. Forfaiting'in İşleyişi ve İş Akışı 84
3.1.2.1. Forfaiting'in İşleyişi 84
3.1.2.2. Forfaiting'in İş Akışı 86
3.2. Banka Avali Veya Ödeme Garantisi Olmadan Forfaiting Yapılması 87
3.3. Forfaiting İşlemlerinde Vadenin Belirlenmesi 88
3.3.1. Ürün Çeşitleri 89
3.3.2. Finansman Süresi 89
3.4. Forfaiter Tarafından Sağlanan Finansman 90
3.5. Fofaiting'in Gerçekleştirildiği Para Birimleri ve Alt Limit 94
3.5.1. Para Birimi 94
3.5.2. Alt İşlem Limiti 94
3.6. Forfaiting'de Forfaiter Tarafından İstenen Güvenceler 96
3.6.1. Genel Olarak 96
3.6.2. Forfaiter'ın Tercih Edebileceği Güvence Çeşitleri 97
3.6.2.1. Aval 97
3.6.2.2. Ödeme Garantisi 99
("Payment Gurantee") 99
3.6.2.3. Garanti Akreditifi 99
("Standby Letter of Credit-SBLC") 99
3.6.2.4. Akreditif ("Letter of Credit-LCs") 100
3.6.2.5. İhracat Kredi Sigortası 100
4. FORFAITING NASIL ÇALIŞIR? 102
4.1. Genel Olarak 102
4.1.1. Sevkiyat Öncesinde Forfaiter ile Anlaşma 102
4.1.1.1. Yediemin ("Custodian Trustee") Uygulaması 104
4.2. İhracatta Forfaiting Süreçleri 105
4.2.1. Genel Olarak 105
4.2.2. İhracatta Forfaiting Süreçlerine İlişkin Özet Tablo 105
4.3. İthalatta Forfaiting Süreçleri 107
4.3.1. Genel Açıklama 107
4.3.2. İthalatta Forfaiting'in Firmalara Sağladığı Yararlar ve Sakıncaları 108
4.3.2.1. Yararları 108
4.3.2.2. Sakıncaları 108
4.3.3. İthalatçının Borç Taahhüdünün ("Debt Undertaking") Satılması Kavramının Hukuki Açıdan Değerlendirmesi 108
4.3.4. Doğrudan Borçlanma ile İthalatta Forfaiting 112
5. FORFAITING'DE FİNANSMAN SAĞLAYAN KIYMETLİ EVRAK ve BELGELER 113
5.1. Genel Açıklama 113
5.2. Forfaiting'de Kullanılan Finansal Belgelere İlişkin Özet Tablo 114
5.2.1. Bono veya Emre Yazılı Senet ("Promissory Note-PN") 119
5.2.1.1. Genel Olarak 119
5.2.1.2. Bononun Niteliği 119
5.2.1.3. Bonoda Şekil Şartları 120
5.2.1.4. Bonoda İkili İlişki 121
5.2.1.5. Bono ("Promissory Note-PN") Örneği 123
5.2.2. Poliçe [("Bill of Exchance-BoE") or ("Draft")] 124
5.2.2.1. Genel Olarak 124
5.2.2.2. Poliçenin Finansman Fonksiyonu 124
5.2.2.3. Poliçede Şekil Şartları 125
5.2.2.4. Poliçe Örneği 127
5.2.3. Poliçe ve Bono'da Without Recourse Ciro Şart Örneği 128
5.2.3.1. Wihout Recourse Teriminin Türkçe Karşılıkları 129
5.2.4. Bono ve Poliçenin Forfaiting İşlemlerinde Kullanım Tercihi 130
5.2.5. Akreditif ("Letter of Credit-LCs") 131
5.2.5.1. Genel Olarak 131
A. Vadeli Akreditift [Ödemesi Ertelenmiş Akreditif ("Deferred Letter of Cedit-LCs")] 131
B. Kabul Kredili Akreditif ("Acceptance Letter of Credit-LCs") 133
C. İştira Akreditifleri ("Negotiation Letter of Credit") 134
5.2.6. Garanti Akreditifleri ("Standby Letter of Credit-SBLC") 135
5.2.6.1. Genel Olarak 135
5.2.6.2. Garanti Akreditif Türleri 136
5.2.6.3. Garanti Akreditifinin Tarafları 138
5.2.6.4. Garanti Akreditiflerinin Tabi Olduğu Kurallar 139
5.2.6.5. Garanti Akreditif ile Ticari Akreditif Arasındaki Fark 139
5.2.7. Banka Tarafından Ödemesi Garanti Edilmiş Alacaklar ("Receivables Secured by the Bank Payment Guarantee") 141
5.2.7.1. Genel Olarak 141
5.2.7.2. Ödeme Garantisinin İhracatçıya Hitaben Düzenlenmesi 142
5.2.7.3. Ödeme Garantisinin Forfaiter'a Hitaben Düzenlenmesi 143
5.2.7.4. Garantilerin Tabi Olduğu Kurallar 144
5.2.8. Açık Alacaklar ("Open Book Receivables") 144
6. FORFAITING'DE MALİYET UNSURLARI 145
6.1. Genel Olarak 145
6.2. Forfaiting'in İhracatçıya Maliyeti 145
6.2.1. Genel Olarak 145
6.2.2. Forfaiting Maliyet Unsurlarına İlişkin Özet Tablo 146
6.3. Forfaiting'in İthalatçıya Maliyeti 148
6.3.1. Genel Olarak 148
6.4. Forfaiting'de Örnek Fiyatlama 149
7. FORFAITING'İN TARAFLARA SAĞLADIĞI KATKI 151
7.1. Genel Açıklama 151
7.2. İhracatçıya Sağladığı Yararlar 152
7.2.1. İhracatçıya Sağladığı Yararların Özet Tablosu 153
7.3. İthalatçıya Sağladığı Yararlar 157
7.3.1. Genel Olarak 157
7.3.2. İthalatçı Firmaya Sağladığı Yararlara İlişkin Özet Tablo 159
7.3.3. İthalatçıya Sağladığı Yararlar ile Sakıncalarının Özet Tablosu 160
İthalatta Forfaiting'in Firmalara Sağladığı Yararlar 160
7.3.3.1. Yararları 160
7.3.3.2. Sakıncaları 160
7.4. Aval Veren, Garanti Düzenleyen ve Akreditif Açan Bankaya Sağladığı Yararlar 161
7.4.1. Genel Olarak 161
7.4.2. Bankalara Sağladığı Yararalara İlişkin Özet Tablo 161
7.5. Forfaiter'a Sağladığı Yararlar 163
7.5.1. Genel Olarak 163
7.5.2 Forfaitera Sağladığı Yararlara İlişkin Özet Tablo 163
7.6. Forfaiting'in Ülke Ekonomisine Katkısı 164
8. FORFAITING'DE RİSK KAVRAMI 165
8.1. Genel Olarak 165
8.1.1. Forfaiting'de Risk Unsurlarına İlişkin Açıklayıcı Tablo 165
9. FORFAITING'İN BENZER FİNANSMAN TEKNİKLERİ İLE KARŞILAŞTIRMASI 166
9.1. Forfaiting ve Factoring Arasındaki Fark 166
9.1.1. Forfaiting 167
9.1.2. Factoring 167
9.2. Forfaiting ve Geleneksel Poliçe/Bono İskontosu Arasındaki Fark 168
9.2.1. Forfaiting 168
9.2.2. Geleneksel İskonto 168
9.3. Forfaiting ve Geleneksel İhracat Kredileri Arasındaki Fark 169
9.3.1. Forfaiting 169
9.3.2. Geleneksel İhracat Kredileri 169
9.4. Forfaiting İle Ülke Kredileri Arasındaki Fark 170
9.4.1. Forfaiting 170
9.4.2. Ülke Kredileri 170
10. FORFAITING'İN GENEL ÖZELLİKLERİ 171
10.1. Bilgilendirme 171
10.2. Forfaiter Tarafından İstenilen Belgeler 172
10.2.1. Genel Olarak 172
10.2.2. Borcu Kanıtlayan Belge 172
10.2.3. Ticari İşleme İlişkin Belgeler 172
10.2.4. İmza Onayı 173
10.3. Forfaiter'ın Teklifi 173
10.4. Forfaiting Sözleşmesi 174
10.5. Forfaitinge İlişkin Olarak Forfaitera Devredilecek Alacaklar 174
10.6. Rücu Edememe Kaydı ("Without Recourse") ve Bu Kaydın Poliçe ve Bono Açısından İrdelenmesi 175
10.7. Poliçenin Forfaiting Sözleşmesinden Bağımsızlığı 177
10.8. Forfaiting Sürecinde Forfaiter Tarafından Yapılanlar 178
10.8.1. Forfaiting Sözleşmesinin İmzalanması "İhracatçı-Forfaiter Arasında" 178
10.8.2. Forfaiter ile İhracatçı Arasında Karşılıklı Taahhüt ("Commitment") 179
10.8.3. Forfaiter Tarafından İskonto İşleminin Yapılması 180
10.8.4. Forfaiter'in Peşin Ödemede Bulunması 181
11. İKİNCİL PİYASADA FORFAITING VE FORFAITER'IN ROLÜ 181
11.1. Genel Olarak 181
11.2. Forfaiterların Rolü 183
11.3. İkincil Forfaiting Piyasasında ("Secondary Forfaiting Market") Yapılan Ticaret 185
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE'DE VE TÜRK HUKUKUHDA FORFAITING
GİRİŞ 189
1. TÜRKİYE'DE FORFAITING 191
1.1. Genel Olarak 191
1.2. Tarihi Gelişimi 191
2. DIŞ VE İÇ TİCARETTE FORFAITING 193
2.1. Tanımı 193
2.2. Dış Ticarette Forfaiting Uygulaması 193
2.2.1. Genel Olarak 193
2.2.2. İhracatta Forfaiting 195
2.2.2.1. Genel Açıklama 195
2.2.2.2. İhracatta Forfaiting Süreçleri 196
2.2.3. İthalatta Forfaiting Süreçleri 197
2.2.3.1. Genel Açıklama 197
2.2.3.2. Doğrudan Borçlanma Yöntemiyle İthalatta Forfaiting 198
2.2.3.3. İthalatçı Açısından Forfaiting 200
2.2.3.3.1. Yararları 200
2.2.3.3.2. Sakıncaları 200
2.2.4. Yurt İçi Ticarette Forfaiting 200
2.2.4.1. Genel Olarak 200
2.2.4.2. Yurt İçi Ticarette Forfaiting Kullanım Tercihi 201
2.2.4.3. Yurt İçi Forfaiting'de Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 202
2.2.4.3.1. Genel Olarak 202
2.2.4.3.2. Forfaiting Sözleşmesinin Türkçe Düzenlenmesi 203
2.2.4.3.3. Yurt İçi Ticarette Finansal Araçların Yabancı Para ile Düzenlenmesi 204
2.2.4.3.4. Yurt İçi Forfaiting Nedeniyle Açılacak Nakit ve Gayri Nakit Kredi Türü 204
2.2.4.3.5. Bankalarca Açılabilecek Kredilere İlişkin Özet Tablo 205
2.2.4.3.5.1. Gayri Nakit Kredi 205
2.2.4.3.5.2. Nakit Kredi 206
3. TÜRKİYE'DE BANKALARCA FORFAITING İŞLEMLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ 207
3.1. Genel Açıklama 207
3.2. Forfaiting İşlemlerinde Mali Yükümlülükler 210
3.2.1. Genel Olarak 210
3.2.1.1. İhracat 210
3.2.1.2. İthalat 210
3.2.2. İşlemin Belgeli ve Belgesiz Oluşuna Göre İstisna Uygulaması 211
3.2.2.1. Belgesiz 211
3.2.2.2. Belgeli 211
3.3. Damga Vergisi, BSMV ve KKDF'ye İlişkin Açıklama 212
3.3.1. Damga Vergisi 212
3.3.1.1. Forfaiting Sözleşmesinde Damga Vergisi 212
A. İhracatçı Firma Tarafından İmzalanan Forfaiting Sözleşmesi 213
B. İthalatçı Firma Tarafından İmzalanan Forfaiting Sözleşmesi 214
3.3.1.2. Finansal Araçlarda Damga Vergisi 215
3.3.2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ("BSMV") 215
3.3.3. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu ("KKDF") 215
3.4. Komisyon, Faiz ve Masraf Tahsili 216
3.4.1.Genel Olarak 216
3.4.2. Gayri Nakit Kredilerde Komisyon ve Masraf 216
3.4.3. Nakit Kredilerde Faiz ve Masraf 217
3.5. Forfaiting Uygulamasına Örnek 217
3.5.1. Genel Olarak 217
3.5.2. İhracattan Önce Forfaiting Sözleşmesinin İmzalanması 218
3.5.3. İhracattan Sonra Forfaiting 219
4. TÜRK HUKUKUNDA FORFAITING 221
4.1. Genel Açıklama 221
4.2. Forfaiting İşlemlerinde Kullanılan Finansal Belgeler ile Finansman Sağlayıcıları Düzenleyen Yasalar 221
4.3. Türk Hukukunda Forfaiting'in İlgili Olduğu Yasalara İlişkin Açıklama 223
4.3.1. Genel Olarak 223
4.3.2. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 224
4.3.2.1. Genel Açıklama 224
4.3.2.2. Forfaiting İşleminde Bankalarca Açılan Kredi Türleri 227
4.3.2.2.1. Gayri Nakit Kredi 227
4.3.2.2.2. Nakit Kredi 227
4.3.3. 6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktöring ve Finansal Şirketler Kanunu 227
4.3.4. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ("TBK") 228
4.3.5. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ("TTK") 229
4.3.6. 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ("TPKK") 231
4.3.6.1. Kambiyo ve Dış Ticaret Mevzuatında Forfaiting 231
4.3.6.2. Kambiyo Mevzuatında Forfaiting'e İlişkin Düzenlemeler 231
4.3.6.3. Kambiyo Mevzuatına Aykırı Davranılması Halinde Uygulanacak Müeyyide 237
4.4. Forfaiting Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkemeler 239
4.4.1. Genel Olarak 239
4.4.2. URF800'e Tabi Olması 239
4.4.3. Taraflarca Belirlenecek Hukuk ve Yetkili Mahkeme 240
4.4.4. Taraflarca Belirlenen Hukuk ve Yetkili Mahkeme Seçimi Yoksa 241
4.4.5. Forfaiting Sözleşmesinde Tahkim Şartı 243
4.4.6. Forfaiting Sözleşme Şekilleri 245
4.4.7. Forfaiting Sözleşmesinde Zamanaşımı 246
4.4.8. Forfaiting Sözleşmesinde Tarafların Ehliyeti 246
4.4.9. Forfaiting Sözleşmesinin Sona Ermesi 246
BEŞİNCİ BÖLÜM
KAVRAM ve TANIMLAR
KAVRAM VE TANIMLARA İLİŞKİN AÇIKLAMA 249
1. GENEL OLARAK 249
2. KAVRAM VE TANIMLARA İLİŞKİN AÇIKLAYICI TABLO 249
2.1.Türk Hukukundaki Kavramlara İlişkin Açıklamalar 249
2.2. Forfaiting İşlemlerinde Kullanılan Kavramlara İlişkin Açıklama 249
2.3. Türk Hukukunda Kullanılan Kavramların
Açıklamalarına İlişkin Tablo 250
2.4. Forfaiting'de Kullanılan Kavramların Açıklamalarına İlişkin Tablo 263
KISALTMALAR 277
BİBLİYOGRAFYA 283
KANUNLAR VE DİĞER DÜZENLEMELER 287
YAZARLARIN ÖZGEÇMİŞLERİ 291
