İdare Hukuku Açısından Yapı Denetimi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 17
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPI DENETİMİ KAVRAMI, DOĞUŞU VE GELİŞİMİ,
HUKUKİ KAYNAKLAR, SÜJELER VE SÜJELERİN BİRBİRLERİ İLE İLİŞKİLERİ
I. YAPI DENETİMİ KAVRAMI 23
A. Yapı Denetiminin Tanımı 23
1. Yapı Kavramı 23
a. Ceza Hukukunda Yapı 24
b. Medeni Hukukta Yapı 25
c. Vergi Hukukunda Yapı 25
d. Borçlar Hukukunda Yapı 26
e. İmar Hukukunda Yapı 27
2. Denetim Kavramı 29
3. Yapı Denetimi 30
a. Dar Anlamda Yapı Denetimi 31
b. Geniş Anlamda Yapı Denetimi 32
B. Yapı Denetiminin Amacı 33
1. Toplumun Can ve Mal Güvenliğini Temin Etme 33
2. İmar Planlarına Uygun Yapı Tesis Etme 34
3. Fen, Sanat ve Sağlık Kurallarına Uygun Yapı Tesis Etme 34
C. Yapı Denetiminin Kapsamı 35
II. YAPI DENETİMİ KAVRAMININ DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 39
A. Türkiye’de Yapı Denetimi Kavramının Doğuşu ve Gelişimi 39
B. Diğer Ülkelerde Yapı Denetiminin Gelişimi 44
1. Almanya’da Yapı Denetiminin Gelişimi 44
2. Fransa’da Yapı Denetiminin Gelişimi 48
3. ABD’de Yapı Denetiminin Gelişimi 50
4. Belçika’da Yapı Denetiminin Gelişimi 52
5. Hollanda’da Yapı Denetiminin Gelişimi 53
6. Japonya’da Yapı Denetiminin Gelişimi 55
7. İngiltere’de Yapı Denetiminin Gelişimi 57
8. Avrupa Birliğinde Yapı Denetiminin Gelişimi 58
III. YAPI DENETİMİ İLE İLGİLİ TEMEL HUKUKİ KAYNAKLAR 60
A. Doğrudan Yapı Denetimi ile İlgili Hukuki Kaynaklar 60
1. 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun 60
2. 3194 Sayılı İmar Kanunu 61
3. Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği 62
4. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği 63
B. Dolaylı Olarak Yapı Denetimi ile İlgili Hukuki Kaynaklar 64
1. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 64
2. 5393 Sayılı Belediye Kanunu 66
3. 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu 66
4. 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu 67
5. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu 67
6. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 69
IV. YAPI DENETİMİNİN SÜJELERİ VE BİRBİRLERİ İLE İLİŞKİLERİ 71
A. Yapı Denetiminin Süjeleri 71
1. Teknik Denetimi Yürüten Yapı Denetim Kuruluşu 71
a. Yapı Denetim Kuruluşlarının Oluşumu 71
b. Hukuki Niteliği 78
2. Yapı Sahibi 80
3. Yapı Denetim Kuruluşunun Teknik Denetimine Göre Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare 81
a. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde 82
aa. Büyükşehir Belediyesi 82
ab. Büyükşehir Sınırlarındaki İlçe Belediyesi 84
ac. Büyükşehir Belediyesi Kanunu Kapsamı Dışındaki Belediye 85
b. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları Dışında 85
ba. Valilik 86
bb. Diğer İdareler 87
bba. Organize Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği 87
bbb. Serbest Bölge Müdürlükleri 88
bbc. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 88
4. Yapı Denetim Kuruluşu Üzerinde Denetim Yetkisini Kullanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 90
a. Merkez Yapı Denetim Komisyonu 91
b. İl Yapı Denetim Komisyonu 91
c. Yapı Denetimi Çalışma Birimi 92
B. Yapı Denetimi Süjelerinin Birbirleri ile İlişkisi 92
1. Proje Aşamasında 92
a. Yapı Sahibi ile Proje Müellifi 92
b. Yapı Sahibi ve Proje Müellifi ile Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare 94
c. Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdare ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 95
d. Yapı Sahibi ile Yapı Denetim Kuruluşu 96
e. Yapı Denetim Kuruluşu ile Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare 96
2. İnşaat Aşamasında 97
a. Yapı Denetim Kuruluşu ile Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare 97
b. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 98
c. Yapı Denetim Kuruluşu ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 99
d. Yapı Denetim Kuruluşu ile Yapı Sahibi 100
İKİNCİ BÖLÜM
YAPI DENETİM KURULUŞLARI TARAFINDAN
YAPI DENETİM FAALİYETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ
I. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN GÖREVLERİ 103
A. Proje Denetimi Safhasındaki Görevler 103
1. Yapının İnşa Edileceği Parsele İlişkin Belgeleri Kontrol ve Muhafaza Etmek 103
2. Proje Müelliflerince Hazırlanan Uygulama Projesi ve Hesaplarını Kontrol Etmek ve Yapı Ruhsatı veya Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdareye Uygunluk Görüşünü Bildirmek 103
3. Proje Müelliflerine İlişkin Hususları Kontrol Etmek 104
4. Elektrik, Telefon ve Doğalgaz Tesisat Projelerini İncelemek ve İlgili Kurum Tarafından Onaylanmasını Temin Etmek 105
5. Yapının İnşa Edileceği Arsa veya Arazinin Zemin ve Temel Raporları ile Uygulama Projelerini İlgili Mevzuata Göre İncelemek 106
B. Yapı Ruhsatı Alınması Safhasındaki Görevler 107
1. Yapıya İlişkin Bilgileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na Bildirilmek 107
2. Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdareye Gerekli Belgeleri Vermek 107
a. Yapıya İlişkin Bilgi Formunu Vermek 107
b. Yapı Denetiminin Üstlenildiğine Dair Taahhütname Vermek 108
c. Yapı Sahibi ile İmzalanan Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesini Vermek 108
d. Projelerdeki Eksikliklerin Giderildiğini Gösterir Proje Kontrol Formunu Vermek 109
e. Elektrik, Telefon ve Doğalgaz Tesisat Projelerinin İlgili Kurumlar Tarafından Onaylandığına İlişkin Belgeyi Vermek 109
C. Yapım Safhasındaki Yükümlülükler 110
1. İşyeri Teslim Tutanağını İlgili İdarenin Onayına Sunmak 110
2. İşin Gerektirdiği Malzeme ve İmalatın Uygunluğunu Kontrol Etmek 110
3. Beton Kalıbı, Demir Teçhizatı ve Gerekli Diğer Tesisatı Kontrol Etmek 111
4. Beton Döküm İşlemlerine Nezaret Etmek ve İşlemleri Kontrol Etmek 111
5. Yapılan İmalatların, Proje Eki Mahal Listesine ve Yapı Sahibi ile Yapı Müteahhidi Arasında Akdedilen Sözleşmede Belirtilen Niteliklere Uygunluğunu Denetlemek 112
6. Yapım İşinin, İşçi ve Ustalar Tarafından, Yapı Ruhsat ve Eklerine Uygun Yapılmasını Sağlamak 113
7. Yapının Elektrik Aboneliği Sırasında Düzenlenecek Belgeleri Kontrol Etmek 113
8. Yapı Denetleme Defterini Takip Etmek 114
9. Yapım İşlerinde Kullanılacak Malzemeleri Kontrol Etmek 114
10. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirlerini Kontrol Etmek 115
11. Çevre Sağlığı ve Güvenliğinin Korunması Tedbirlerini Kontrol Etmek 117
12. Denetim Görevlisi Personelin Mesleki Yetkinliklerini Artırmak 119
13. Yapıya İlişkin Seviye Tespit Tutanağını Tanzim ve Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdareye Teslim Etmek 120
14. Ruhsata ve Eklerine Aykırı İmalatı Tespit Etmek ve Giderilmesi İçin Gereken İşlemleri Yapmak 120
15. Denetim İşlerine Ait Hakedişlerin Tahakkuk Tarihinde Düzenlenecek Faturanın Bir Örneğini Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdareye Vermek 121
16. İş Bitirme Tutanağını Düzenlemek ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdareye Vermek 121
17. Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdareye; Mevzuatta Belirtilen Rapor, Tutanak ve Belgeleri Temin Etmek 122
II. YAPI DENETİM USULÜ 123
A. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Yapılması 123
1. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Konusu 125
2. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Tarafları 126
a. Yapı Sahibi 127
b. Yapı Denetim Kuruluşu 129
B. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 131
1. Genel Olarak 131
2. Diğer İşgörme Sözleşmeleri ile Karşılaştırılması 139
a. Genel Hizmet Sözleşmesi ile Karşılaştırma 140
b. Eser (İstisna) Sözleşmesi ile Karşılaştırma 143
c. Vekâlet Sözleşmesi ile Karşılaştırma 145
C. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Süresi 148
D. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi 149
1. Borcun İfası Sebebiyle Sözleşmenin Sona Ermesi 149
2. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi 151
3. Taraflardan Kaynaklanan Sebeplerle Sözleşmenin Sona Ermesi 152
a. Yapı Denetim Kuruluşundan Kaynaklanan Sebeplerle Sona Ermesi 152
aa. Yapı Denetim Kuruluşunun Tüzel Kişiliğini Kaybetmesi 152
ab. Yapı Denetim Kuruluşunun İflası 154
ac. Yapı Denetim Kuruluşunun Denetim Yetkisini Kaybetmesi 155
aca. Yapı Denetim Kuruluşunun Yeni İş Almaktan Men Edilmesi 156
acb. Yapı Denetim Kuruluşunun İzin Belgesinin İptal Edilmesi 157
acc. Yapı Denetim Kuruluşunun İzin Belgesinin Vizesiz Olması 158
acd. Yapı Denetim Kuruluşunun İzin Belgesinin Geçici Olarak Geri Alınması 158
ace. Yapı Denetim Kuruluşunun Görevlendirmesinin Kaldırılması 159
b. Yapı Sahibinden Kaynaklanan Sebeplerle Sona Ermesi 159
ba. Yapı Sahibinin Ölümü 160
bb. Yapı Sahibinin Hukuksal İşlem Ehliyetini Kaybetmesi 161
bc. Tüzel Kişi Olan Yapı Sahibinin Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi 163
bd. Yapı Sahibinin İflası 165
be. Yapı Sahibinin Değişmesi 165
bf. Yapı Sahibinin Belirtilen Süre İçerisinde Yapı Ruhsatı Almaması ve Yapı Ruhsatı Vermeye Yetkili İdareye Vazgeçme Bildiriminde Bulunması 166
4. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesinin Feshi 166
a. Sözleşmenin Taraflarının Sözleşme Hükümlerine Uymaması 168
b. Yapı Müteahhidinin Ruhsat ve Ekleri ile Mevzuata Aykırı Faaliyetleri 169
c. Yapı İnşasının Durması 169
d. Yapı Denetim Kuruluşunun Yapıda Görev Yapacak Denetim Personelinin Eksikliği 170
e. Yapı Ruhsatının İptal Edilmesi 171
III. YAPI DENETİM KURULUŞLARINCA YÜRÜTÜLEN YAPI DENETİMİ FAALİYETİNİN ÖZELLİKLERİ 172
A. Yapı Denetim Hizmetlerinin Dayanağının Yasa Oluşu 172
B. Yapı Denetim Hizmetlerinin Sürekliliği 173
C. Yapı Denetim Hizmetlerinin Değişkenliği 176
D. Yapı Denetim Hizmetlerinin Eşitliği 177
IV. YAPI DENETİM SÜRECİNE EGEMEN OLAN İLKELER 178
A. Kamu Düzeninin Korunması İlkesi 178
B. Planlama Esasları ve Şehircilik Kurallarına Uygunluğu Sağlama İlkesi 179
C. Kalite ve Maliyet Uygunluğu İlkesi 180
D. Denetimin Tarafsız ve Objektif Bir Şekilde Teknik Esaslara Göre Yürütülmesi İlkesi 181
E. Yapı Denetim Hizmetinin Kanunda Belirtilen Hizmet Bedelinden Farklı Bir Bedel ile Görülememesi İlkesi 184
F. Denetim Faaliyetinin Kanuna Uygunluğu İlkesi 185
V. YAPI DENETİM KURULUŞLARINCA İCRA EDİLEN YAPI DENETİMİ FAALİYETİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 186
VI. YAPI DENETİM KURULUŞLARININ HAKLARI 190
A. Merkezi Yönetim Karşısındaki Hakları 191
B. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdare Karşısındaki Hakları 193
C. Yapı Sahibi Bireyler Karşısındaki Hakları 195
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAPI DENETİM KURULUŞUNUN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE SORUMLULUĞU
I. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 197
A. Fenni Mesuliyeti Yapı Ruhsatı veya Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdareye Karşı Üstlenme Yükümlülüğü 197
B. Risk Bazlı Denetim Yapma Yükümlülüğü 200
C. Yapı Hasarından Doğacak Sorumluluğu Üstlenme Yükümlülüğü 201
D. Yapı Denetim Faaliyeti Dışında Başka Ticari Faaliyette Bulunmama Yükümlülüğü 202
E. Kanunda Belirlenen Yapı Denetim Hizmet Bedeli Dışında Yapı Sahibinden Hiçbir Bedel Talebinde Bulunmama Yükümlülüğü 203
II. YAPI DENETİM KURULUŞLARININ HUKUKİ SORUMLULUĞU 204
A. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzni Vermeye Yetkili İdareye Karşı Sorumluluğu 205
B. Yapı Sahibine Karşı Sorumluluğu 212
C. Sorumluluk Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme 214
D. Yapı Denetim Kuruluşunun Sorumluluktan Kurtulması 215
1. Yapı Denetim Kuruluşunun Denetim Faaliyetine İlişkin Gerekli Özeni Göstermiş Olması 215
2. Yapı Denetim Kuruluşunun Faaliyeti ile Yapı Hasarı Arasındaki Nedensellik Bağının Yokluğu 216
a. Mücbir Sebep 216
b. Yapı Hasarının Yapı Sahibinin Kusurlu Eylemi Sonucunda Oluşması 217
c. Üçüncü Kişinin Kusuru 218
III. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN İDAREYE KARŞI SORUMLULUĞU 219
A. Yapı Denetim Kuruluşuna İdari Para Cezası Verilmesi 220
B. Yapı Denetim Kuruluşuna Yeni İş Almaktan Men Cezası Verilmesi 223
C. Yapı Denetim Kuruluşuna Faaliyete Son Verme Cezası Verilmesi 225
IV. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN CEZAİ SORUMLULUĞU 226
A. Yapı Denetim Kuruluşunun Görevini Kötüye Kullanan Ortaklarının, Yöneticilerinin, Mimar ve Mühendislerinin Cezai Sorumluluğu 227
B. Yapı Denetim Kuruluşunun Gerçeğe Aykırı Belge Düzenleyen Ortaklarının, Yöneticilerinin, Mimar ve Mühendislerinin Cezai Sorumluluğu 232
C. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu Bakımından Yapı Denetim Kuruluşu Bünyesinde Görev Yapan Kontrol ve Denetimle Görevli Kişilerin Cezai Sorumluluğunun Değerlendirilmesi 235
SONUÇ 239
Kaynakça 243
Kavram Dizini 253