İdarenin Takdir Yetkisinin Saptanması

İDARENİN TAKDİR YETKİSİNİN SAPTANMASI



Dr. Oytun CANYUŞ



- İdarenin Takdir Yetkisi

- Takdir Yetkisinin Varlığının Saptanması

İÇİNDEKİLER

VERGİ İDARESİNİN TAKDİR YETKİSİNİN SAPTANMASI

KISALTMALAR XV

KAYNAKÇA        XVII

GİRİŞ VE KONUNUN SINIRLANDIRILMASI         1

BİRİNCİ BÖLÜM İDARENİN TAKDİR YETKİSİ

1. 1.                  KAVRAMSAL ÇERÇEVE     5

2.8.1        İDARENİN TAKDİR YETKİSİ KAVRAMI              7

2.9.1        HUKUKTA TAKDİR YETKİSİ 7

2.9.2        İDARE HUKUKUNDA “İDARENİN TAKDİR YETKİSİ”         12

1. İkincil (Tali) Hukuk Kaynaklarında Yer Alan Tanımlar     12

aa.           Doktrindeki Tanımlar ve Özellikleri    12

ab.           Diğer İkinci Hukuk Kaynaklarında Yer Alan Tanımlar      16

1. Pozitif Hukukta İdarenin Takdir Yetkisi ve Özellikleri      17
2. Takdir Yetkisinin Özellikleri ve Tammlanması   22

2.8.2        KARŞIT KAVRAMDAN AYRIŞTIRMA: BAĞLI YETKİ TAKDİR YETKİSİ            24

1. 2.                  TAKDİR YETKİSİNE ATFEDİLEN ÖZELLİKLER VE ANALİZİ           26

A. TERCİHTE BULUNMA YETBCİSİ      26

1. “TERCİHTE BULUNMA” ÖZELLİĞİNİN NORMLAR

HİYERARŞİSİ KARŞISINDAKİ KONUMU             26

1. 1.                  Normlar Hiyerarşisi Teorisi        26
2. 2.                  Normlar Hiyerarşisi Teorisinin Pozitif Hukuktaki Değeri  29
3. 3.                  Normlar Hiyerarşisi Teorisi Açısından İdari İşlem            31

2. TERCİHTE BULUNMANIN ÜST NORMU UYGULAMAK

SURETİYLE YENİ BİR NORM YARATMA OLUP OLMADIĞI 33

B. NORMA DAYALI OLMA     34

2.8.1        TAKDİR YETKİSİNİN NORM KATMANLARI ARASINDA BOŞLUK BULUNMASI HALİNDE ORTAYA ÇIKIP ÇIKMAYACAĞI SORUNU                              34

2.9.1        Takdir Yetkisinin Normlar Hiyerarşisi ile Açıklayan Görüş           35

2.9.2        Normlar Hiyerarşisi Teorisinin Değerlendirilmesi 37

aa.        önermeler Arası Bağlantı Bakımından Norm Türleri         37

ab.        Norm Katmanları Arasında Boşluk Bulunmasının Mutlak

Olup Olmadığı  40

2.9.3        Yasa Boşluğu Sınıflandırmaları ve Takdir Yetkisiyle İlişkisi                                 41

aa.        Yasa Boşluğu Sınıflandırmaları   41

ab.        İdare (Vergi) Normlarında Yasa Boşluğu 44

ac.        Yasa Boşluğu Sınıflandırmalarında Takdir Yetkisi            45

2.8.2        NORMA DAYALI OLMA ÖZELLİĞİNİN SONUÇLARI 47

1. Takdir Yetkisinin Varlığının Uygulanan Üst Normun Yapısına

Göre Belirlenmesi          47

1. Takdir Yetkisinin Sınırlarının Üst Normlara Göre Belirlenmesi     48

aa.        Üst Normun Takdir Yetkisinin Sınırlarım Oluşturması      48

ab.        Normlar Arası Boşluğun ‘Takdir Yetkisi Alanı” Biçiminde Kavramlaştınlması       52

C NORMUN AMACINA ULAŞMADAKİ BELİRSİZLİK                                   53

4.3.1.1.1                   NORMUN AMACI        53

4.3.1.1.2                   NORMUN AMACININ BELİRLENMESİ VE YORUM

SORUNU         .           55

3. TAKDİR YETKİSİNİN VARLIĞININ SAPTANMASI VE

NORMUN AMACI            61

1. 1.                  Normun Amacına Ulaşmadaki Belirsizlik ve İdare

(Vergi) Normlarında Boşluk             61

1. 2.                  Takdir Yetkisinin Yargısal Denetiminde Normun Amacı         64

D. YARGISAL DENETİMİN YERİNDELİĞİ KAPSAMAMASI            64

2.8.1        İDARİ YARGI DENETİMİNDE SINIRLAR               66

2.8.2        YERİNDELİK DENETİMİ YASAĞI VE TAKDİR YETKİSİ  68

İKİNCİ BÖLÜM TAKDİR YETKİSİNİN VARLIĞININ SAPTANMASI

YASANIN UYGULANMA SÜRECİNİN ANALİZİ   75

2.9.1        YASANIN UYGULANMASININ ANLAMI 77

2.9.2        YASAYA UYGUNLUĞUN KAPSAMI          84

2.9.3        BAĞIMLI-BAĞIMSIZ NORMLAR BAKIMINDAN ANALİZ               87

1. BAĞIMLI BAĞIMSIZ NORM AYRIMI      88
2. İDARİ İŞLEM TESİSİ BAKIMINDAN BAĞIMLI-BAĞIMSIZ NORMLAR     92

4.3.1.1.1                   Birel İdari İşlem Tesis Etmenin Bağımsız Normu

(Yasayı) uygulama Anlamı Taşıması           92

aa.          Genel Çerçeve     92

ab.          Birel İdari İşlem Tesisi-Hipotetik (Koşullu) Kıyas Uygulaması               94

ac.          Hukuk Metodolojisinde Hipotetik Kıyas (Subsumsiyon)

Süreci     96

ad.          İdari İşlemin Unsurları Bakımından İrdeleme            99

4.3.1.1.2                   Düzenleyici İdari İşlem Tesisinin Bağımlı Normun Uygulanması Anlamım Taşıması     102

aa. Genel Çerçeve              102

ab. İdari İşlemin Unsurları Bakımından İrdeleme 103

II. BAĞIMLI-BAĞIMSIZ NORMLARININ UYGULANMASI

SÜRECİNDE TAKDİR YETKİSİNİN SAPTANMASI                :           105

1. 1.                  İDARİ İŞLEMİN UNSURLARINDA TAKDİR YETKİSİNİN SAPTANMASI                  106

1 ÖĞRETİDEKİ GÖRÜŞLER                                       106

2.8.1        Yetki Unsuru Açısından 106

2.8.2        Şekil Unsuru Açısından                                                 108

e) Amaç Unsuru Açısından                     109      

Konu Unsuru Açısından 115

2. TAKDİR YETKİSİNİN İDARİ İŞLEMİN KONU UNSURUNA

İLİŞKİN OLDUĞU YÖNÜNDEKİ GÖRÜŞ                               117

1. Genel Çerçeve.  .           117
2. Bağımsız Vergi Normlarının Uygulanması Sürecinde

Takdir Yetkisi                                                  121

aa.        Tam-Eksik Vergi Normları Bakımından              122

ab.        Açık Vergi Normları Bakımından                                                          116

1. Bağımlı Vergi Normlarının Uygulanması Sürecinde

Takdir Yetkisi                                       129

aa.        Hipotetik (Koşullu) Kıyas Sürecine Bağlanmayan Durumlarda Düzenleyici İşlem Tesisi      129

aaa.      Birel İdari İşleme Dayanak Oluşturmayan Vergi Normlarından Düzenleyici İşlem Tesisi                 130

aab.      Birel İdari İşleme Dayanak Oluşturan Vergi Normlarından Düzenleyici İşlem Tesisi                                              132

ab.        Düzenleyici İşlem Tesis Etmenin Hipotetik (Koşullu)

Kıyas Sürecine Bağlandığı Durumlarda   135

1. 2.                  DEĞERLENDİRME YETKİSİNİN TAKDİR YETKİSİNDEN AYRIŞTIRILMASI           138

1. DEĞERLENDİRME YETKİSİ.                                                                   

1. 1.                  DEĞERLENDİRME YETKİSİNİN HUKUKİLİK DENETİMİ               145
2. 2.                  VERGİ NORMLARI VE SOYUT SEBEP UNSURUNDA

TAKDİR YETKİSİ             156

III. TAKDİR YETKİSİNİN VARLIĞINI SAPTAYACAK

ÖLÇÜT SORUNU              157

2.8.1        ÖĞRETİDEKİ ÖLÇÜTLER             158

2.8.2        ÖLÇÜT ÖNERİSİ              165

2.8.3        ÖLÇÜT ÖNERİSİNİN UYGULAMADAN ÖRNEKLERLE DEĞERLENDİRİLMESİ      168

2.9.1        6183 SAYILI AATUHK 13. MADDESİ       169

2.9.2        5411 SAYILI BANKACILIK KANUNU 148. MADDESİ        171

2.9.3        6183 SAYILI AATUHK 51. MADDESİ       173

2.9.4        3065 SAYILI KDVK 28. MADDESİ             177

DEĞERLENDİRME VE SONUÇ    181

EK. 1      186