İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların Sulh Yoluyla Çözülmesi

Dr. Aynur CİDECİGİLLER

GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
UYUŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ VE ÖZELLİKLE İDARENİNTARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARDAYARGI DIŞI ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
I. -UYUŞMAZLIK KAVRAMI-5
A. -Genel Olarak Uyuşmazlık-5
B. -Uyuşmazlık ve Dava Kavramları-7
II. -İDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ-10
A. -Uyuşmazlıkların Çözülmesi-10
B. -Uyuşmazlıkların Yargısal Yollardan Giderilmesi-12
1. -Genel Olarak İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıklarda Yargısal Denetim-12
2. -İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların İdari Yargıda Çözülmesi-15
3. -İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların İdari Yargı Dışındaki Yargı Yerlerinde Çözülmesi-18
C. -İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların Yargı Dışı Yollardan Giderilmesi-23
1. -Genel Olarak Yargı Dışı Çözüm Yolları Kavramı-23
2. -İdare Hukukunda Yargı Dışı Çözüm Yolları-30
3. -Yargı Dışı Çözüm Yollarına Başvurulmasının Sebepleri-31
4. -İdare Hukukunda Yargı Dışı Çözüm Yollarna Başvurulurken Dikkat Edilmesi Gerekenler-38
5. -Yargı Dışı Çözüm Yollarının Önemi ve Faydaları-39
D. -Kamu Hukukunda Yargı Dışı Çözüm Yollarına İmkân Tanıyarak Yargının İş Yükünün Azaltılmasını Sağlayan Durumlar ve Düzenleme Örnekleri-42
1. -Kamuoyu Denetimi Yolu İle Uyuşmazlıkların Giderilmesi-43
2. -Uzlaşma - Sulh Yolu İle Uyuşmazlıkların Giderilmesi-45
a)-İdare Hukukunda Uzlaşma - Sulh Kavramı-45
b)-659 Sayılı KHK' ye Göre İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların Giderilmesi-47
c)-Vergi Hukukunda Uyuşmazlıkların Yargı Dışı Yollardan Giderilmesi-47
d)-Ceza Hukukunda Uzlaşma-53
e)-Köy Kanununda Uzlaşma Sulh-55
f)-Kamulaştırma Kanunda Uzlaşma-57
g)-Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında Uzlaşma-61
3. -Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanuna göre İdari Koruma-62
a)-Mal Zilyetliği Açısından İdari Korunmanın Kapsam ve İçeriği-62
b)-İdari Korumanın Yargı Dışı Çözüm Yolu Olarak Önemi ve Yeri-66
4. -İdari Başvurular Yolu İle Uyuşmazlıkların Giderilmesi-67
a)-İdari Başvuru Kavramı-67
b)-İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. Maddesi Kapsamında Yapılan İdari Başvurular-69
c)-İdari Yargılama Usulü Kanununun 11. Maddesi Kapsamında Yapılan İdari Başvurular-77
d)-İdari Yargılama Usulü Kanununun 13. Maddesi Kapsamında Yapılan İdari Başvurular-82
e)-Disiplin Cezalarına Karşı Yapılabilecek Başvurular-84
f)-Bilgi Edinme ve Değerlendirme Kuruluna Yapılan Başvurular-85
5. -Düzenleyici ve Denetleyici Kamu Kurumları Tarafından Uyuşmazlıkların Giderilmesi-91
a)-Düzenleyici ve Denetleyici Kamu Kurumları ve Bu Kurumların İşlevleri-91
b)-Kamu İhale Kurumunun Uyuşmazlık Çözme İşlevi-94
6. -Tahkim Yolu İle Uyuşmazlıkların Giderilmesi-97
a)-Tahkim Kavramı-97
b)-Türk İdare Hukukunda Tahkim-98
c)-Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu İle Çözülmesi-100
7. -Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuru Yolu ile Uyuşmazlıkların Giderilmesi-104
a)-Kamu Denetçiliği Kurumunun Tanıtımı-104
b)-Kamu Denetçiliği Kurumunun Kararlarının İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkları Çözme Konusundaki Katkıları-109
8. -Diğer Düzenlemeler-114
İKİNCİ BÖLÜM
UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMİ OLARAK SULH VEİDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARDASULH YOLUNUN UYGULANABİLİRLİĞİ
I. -KAVRAM OLARAK SULH-123
A. -Genel Olarak -Sulh- ve -Sulh Sözleşmesi- Kavramları-123
B. -Yasal Düzenlemelerde Sulh Kavramı-125
C. -Medeni Usul Hukukunda Sulh ve Sulh Sözleşmesi-128
1. -Davayı Sona Erdiren Taraf İşlemi Olarak Sulh-128
2. -Sulh Sözleşmesinin Hukuki Niteliği-132
3. -Sulh Sözleşmesinin Konusu-135
4. -Sulh Sözleşmesinin Tarafları-139
5. -Sulh Sözleşmesinin Özellikleri-141
6. -Sulh Türleri-144
a)-Mahkeme Huzurunda Yapılan Sulh - Mahkeme Dışı Sulh-144
b)-Şarta Bağlı Sulh - Şarta Bağlı Olmayan Sulh-147
c)-Kısmi Sulh - Tam Sulh-148
d)-Dava Konusunun Dışında Kalan Hususlarda Özellikle Üçüncü Kişiler Lehine Yapılan Sulh-149
e)-Tahkim Yargılamasında Sulh-150
7. -Sulh Sözleşmesinin Yapılması-151
8. -Sulh Sözleşmesinin Şekli-154
9. -Sulh Sözleşmesinin Yapılma Zamanı ve Yeri-155
10. -Sulh Sözleşmesinin Etkisi-158
11. -Sulh Sözleşmesinin İcrası-161
12. -Sulh Sözleşmesinin Mahkeme Huzurunda Gerçekleşmesi Halinde Yargılama Giderleri ve Vekâlet Ücreti-163
II. -KAMU HUKUKUNDA SULH KAVRAMI-165
III. -İDARİ YARGILAMA USULÜNDE FERAGAT VE KABULLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK SULH KAVRAMI-167
A. -İdari Yargılama Usulünde Davaya Son Veren Taraf İşlemleri-167
B. -Davaya Son Veren Taraf İşlemi Olarak Feragat-168
C. -Davaya Son Veren Taraf İşlemi Olarak Kabul-175
D. -Davaya Son Veren Taraf İşlemi Olarak Feragat ve Kabulün Sulhle Karşılaştırılması-179
IV. -AVRUPA BİRLİĞİ TAVSİYE KARARLARI GEREĞİNCE İDARE İLE ÖZEL KİŞİLER ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARIN DAVA DIŞINDAKİ YOLLARLA VE ÖZELLİKLE SULH YOLU İLE GİDERİLMESİ-181
V. -İDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARDA YARGI DIŞI ÇÖZÜM YOLLARININ UYGULANMASI ve SULH YÖNTEMİ-184
VI. -TARAFLARIN ARALARINDAKİ UYUŞMAZLIKLARI SULH YOLU İLE GİDERMELERİNİN ÖNEMİ VE UYGULAMADAKİ DURUM-187
VII. -SULH SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİNİN İDARE HUKUKUNDAKİ ALTERNATİF ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ AÇISINDAN TESPİT EDİLMESİ-190
VIII. -AVUKATLARA TANINAN UZLAŞTIRMA YETKİSİ VE SULH-191
A. -Genel Olarak Avukatlara Tanınan Uzlaştırma Yetkisi-191
B. -Uzlaşma Şartları-193
C. -Uzlaşma Tutanağı-194
D. -Sulh ve Uzlaştırma-196
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARIN659 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KAPSAMINDAYARGI DIŞI ÇÖZÜM YOLU OLARAK SULH YOLUYLA GİDERİLMESİ
I. -İDARİ YARGI AÇISINDAN GENEL OLARAK YARGI DIŞI ÇÖZÜM YOLLARI-199
II. -4353 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE SULH YÖNTEMİ-204
III. -İDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARIN SULH YOLU İLE GİDERİLMESİNE İMKÂN TANIYAN 659 SAYILI KARARNAME DIŞINDAKİ DÜZENLEME ÖRNEKLERİ-208
A. -Mahalli İdareler Açısından Sulh-208
B. -Terör Olaylarında Sulh-212
C. -Kamu Zararından Doğan Alacakların Sulh Yolu İle Giderilmesi-218
D. -Devlet Demir Yollarının Faaliyetleri Sebebi İle Doğan Zararların Sulh Yolu İle Giderilmesi-219
E. -Sağlık Hizmetlerinde Uzlaşma - Sulh-222
IV. -659 SAYILI KHK KAPSAMINDA UYUŞMAZLIKLARINI SULH YOLU İLE GİDERME YETKİLERİ OLAN İDARELER-226
V. -İDARELERDE UYUŞMAZLIKLARIN SULH YOLU İLE GİDERME YETKİLİLERİ-230
A. -Adli Uyuşmazlıkların Sulh Yolu İle Giderme Yetkilileri-231
B. -İdari Uyuşmazlıkların Sulh Yolu İle Giderme Yetkilileri-232
VI. -İDARENİN TARAF OLDUĞU UYUŞMAZLIKLARDA SULH TÜRLERİ-233
A. -İdarelerin Kendi Aralarında Çıkan Uyuşmazlıklarda Sulh İdareler ve Özel Kişiler Arasında Yapılan Sulh-233
B. -İdarenin Taraf Olduğu Sözleşmelerde Sulh-234
C. -Adli Uyuşmazlıklarda Sulh-237
1. -Dava Açmadan veya İcra Takibine Başlamadan Önce Yapılan Sulh - Dava Açmadan veya İcra Takibine Başlandıktan Sonra Yapılan Sulh-239
2. -İdarenin Daveti Üzerine Yapılan Sulh Özel Kişinin İdareyi Sulhe Davet Etmesi Üzerine Yapılan Sulh-241
D. -İdari Uyuşmazlıklarda Sulh-242
1. -İdari İşlemler Dolayısıyla Haklarının İhlal Edildiğini İddia Edenlerin Yaptığı Sulh Başvurusu-244
2. -İdari Eylemler Dolayısıyla Haklarının İhlal Edildiğini İddia Edenlerin Yaptığı Sulh Başvurusu-246
3. -İdari Sözleşmeler Dolayısı İle Haklarının İhlal Edildiğini Düşünen Tarafın Yaptığı Sulh Başvurusu-253
E. -Kısmi Sulh - Tam Sulh-255
VII. -SULH DAVETİ VE SULH BAŞVURUSU-256
A. -Sulh Daveti-257
1. -Sulh Daveti Kavramı ve Davetin Yapılması-257
2. -Sulh Davetinin İçeriği-258
3. -Sulh Davetinin Sonuçlandırılması-258
B. -Sulh Başvurusu-260
1. -Sulh Başvurusu Kavramı-260
2. -Sulh Başvurusunun Kabul Koşulları, Başvurunun Reddi ve Reddedilmiş Sayılması-260
VIII. -SULHE DAVET VE SULH BAŞVURUSUNUN YAPILMASININ ETKİSİ-262
A. -Adli ve İdari Uyuşmazlıklarda Sulh Yoluna Gidilmesinin Etkisi-262
B. -Başvurunun Altmış Gün İçinde Sonuçlandırılması Gerekliliği Açısından-264
C. -Kanuni Sürelerin Durması Açısından-264
1. -İdari Uyuşmazlıklarda Sulh Başvurusunun Yapılmasının Kanuni Sürelere Etkisi-264
2. -Adli Uyuşmazlıklarda Sulh Davetinin Yapılmasının Kanuni Sürelere Etkisi-268
D. -Mücbir Sebep Halinde Yapılacaklar-270
E. -Başvurunun Sonuçlandırılmadan Dava Yoluna Gidilememesi Açısından (İdari Uyuşmazlıklarda)-274
IX. -SULHE DAVET VE SULH BAŞVURUSUNUN İNCELENMESİ-274
A. -Adli Uyuşmazlıklarda Sulh Davetinin İncelenmesi-275
B. -İdari Uyuşmazlıklarda Sulh Başvurusunun İncelenmesi-278
C. -Hukuki Uyuşmazlık Değerlendirme Komisyonu-279
1. -Komisyonun Oluşumu-279
2. -Komisyonun Görev ve Yetkileri-280
3. -Hazırlanan Rapor-282
X. -SULHE DAVET - SULH BAŞVURUSUNUN OLUMSUZ SONUÇLANMASI-284
A. -Uyuşmazlık Konusu Üzerinde Uzlaşılamaması Halinde Olumsuz Sonuçlanma-285
B. -Açık Red Halinde Olumsuz Sonuçlanma-286
C. -Zımni Red Halinde Olumsuz Sonuçlanma-287
D. -Başvurunun Olumsuz Sonuçlanması Üzerine Dava Yolu-288
XI. -SULH TEKLİFİNİN OLUMLU SONUÇLANDIRILMASI- SULH ANLAŞMASI TUTANAĞI-291
A. -Sulh Anlaşmasının Hukuki Niteliği-291
B. -Sulh Anlaşmasının İçeriği-295
XII. -SULHUN ETKİSİ-296
A. -Uyuşmazlık Konusunun Ortadan Kaldırılması-296
B. -Sulh Anlaşmasının İlâm Niteliğinde Belge Olması-297
1. -İlâm Kavramı-297
2. -Sulh Anlaşmasının İlâm Niteliğinde Belge Olarak Kabul Edilmesi-298
C. -Sulhe Konu Olan Anlaşma Hususunun Yeniden Dava Konusu Yapılamaması-301
XIII. -SULH TUTANAĞININ İNFAZI-302
XIV. -SULH SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİĞİ-313
XV. -659 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KAPSAMINDA GETİRİLEN DÜZENLEMELERE YÖNELİK GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER-316
SONUÇ-323
KAYNAKLAR -335
EK I--GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ VE ÖZEL BÜTÇELİ İDARELERDE HUKUK HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME-363
EK II--HUKUKİ UYUŞMAZLIK DEĞERLENDİRME KOMİSYONUNUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK-375
EK III--6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ-379