idari Yargıda Dava Açma Süreleri ve Genel Esasları

İÇİNDEKİLER
TAKDİM 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARİ YARGIDA DAVA AÇMA SÜRELERİNİN GENEL İLKE VE ESASLARI
I. DAVA AÇMA (MAHKEMEYE ERİŞİM) HAKKININ MEVZUATSAL TEMELLERİ 21
II. SÜRE KAVRAMI VE İDARİ YARGIDA DAVA AÇMA SÜRELERİNİN GENEL
ESASLARI 25
A. Süre Kavramı 25
B. İdari Dava Açma Süresi ve Amacı 26
C. İdari Dava Açma Süresinin Hukuki Niteliği 28
D. Dava Açma Süresinin Kamu Düzeni İlkesiyle İlişkisi 30
III. İDARİ YARGIDA ÖNGÖRÜLEN GENEL VE ÖZEL DAVA AÇMA SÜRELERİ 31
A. 2577 Sayılı Kanun’da Öngörülen Genel Dava Açma Süreleri 31
B. 2577 Sayılı Kanun’da Öngörülen Özel Dava Açma Süreleri
(İvedi Yargılama Usulünde Süreler) 33
1. İvedi Yargılama Usulünde Dava Açma Sürelerine İlişkin Genel Bilgilendirme 33
2. 2577 Sayılı Kanun’un 20/A Maddesinde Öngörülen Dava Açma Süresi 34
3. 2577 Sayılı Kanun’un 20/B Maddesinde Öngörülen Dava Açma Süresi 38
C. Özel Kanunlarda Öngörülen İdari Dava Açma Süreleri 42
IV. DAVA AÇMA SÜRELERİNE İLİŞKİN GENEL ESASLAR 46
A. Dava Açma Süresinin Gün Esasına Göre Hesaplanması 47
B. Dava Açma Süresinin Başlangıcına Bildirim Gününün Dâhil Edilmemesi 49
C. Dava Açma Süresini Etkileyen Hususlar 51
1. İdareye Yapılan Başvurunun Dava Açma Süresine Etkisi 51
2. Mücbir Sebep Halinin Dava Açma Süresine Etkisi 51
a. Mücbir Sebep Haline İlişkin Genel Bilgilendirme 51

10 İçindekiler
b. Mücbir Sebep Halinin İdari Yargı Kararlarına Yansıması 54
c. Özel Bir Durum: Covid-19 Salgın Hastalığının Dava Açma
Süresine Etkisi 60
3. Uzlaşmanın Gerçekleşmemesi Halinin Dava Açma Süresine Etkisi 63
4. Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna Yapılan Başvurunun Dava
Açma Süresine Etkisi 63
5. Kamu Denetçiliği Kurumuna Yapılan Başvurunun Dava Açma
Süresine Etkisi 65
6. İdarece Yapılan İkinci Tebliğin Dava Açma Süresine Etkisi 66
7. Dilekçenin Reddine İlişkin Kararın Dava Açma Süresine Etkisi 67
8. Davanın Sehven Adli Yargıda Açılmış Olmasının Dava Açma
Süresine Etkisi 69
a. Davanın Adli Yargıda Açılmasının İdari Yargıda Dava Açma
Hakkına Halel Getirmemesi İlkesi 69
b. Davanın Adli Yargıda Açılmasının İdari Dava Açma Hakkına Halel Getirmemesinin Şartları 70
aa. Davanın Adli Yargı Yerinde Açılmış Olması 70
bb. Adli Yargı Yerinde Açılan Davanın İdari Dava Açma Süresi
İçinde Açılması 71
cc. Adli Yargı Yerinin Görev Yönünden Ret Kararı Vermiş
Olması 72
dd. Kararın Tebliğinden İtibaren Görevli/Yetkili İdari Yargı
Yerinde Otuz Gün İçinde Dava Açılmış Olması 72
ee. Davaların Konusunun Aynı Olması 75
9. Sürenin Son Günün Çalışmaya Ara Verme Gününe Denk Gelmesinin
Dava Açma Süresine Etkisi 75
a. Sürenin Son Gününün Resmi veya Genel Tatil Gününe Denk Gelmesinin Dava Açma Süresine Etkisi 75
b. Sürenin Son Gününün Adli Tatil Dönemine Denk Gelmesinin
Dava Açma Süresine Etkisi 77
c. Sürenin Son Gününün Mali Tatil Dönemine Denk Gelmesinin
Dava Açma Süresine Etkisi 81
V. İDARİ YARGIDA GÖRÜLEN DAVA TÜRLERİ 83
A. İdari Yargıda Görülen Dava Türlerine İlişkin Genel Bilgilendirme 83
B. İptal Davası 84
1. İptal Davasının Tanımı ve Mahiyeti 84
2. İptal Davasının Konusu Olarak İdari İşlemler 85
3. İptal Davasının Hukuka Uygunluk Karinesi ile İlişkisi 87
C. Tam Yargı Davası 90
1. Tam Yargı Davasının Tanımı ve Mahiyeti 91
2. Tam Yargı davasının Konusu Olarak İdari İşlem ve İdari Eylemler 94

İçindekiler 11
a. Tam Yargı Davasının Konusu Olarak İdari İşlemler 94
b. Tam Yargı Davasının Konusu Olarak İdari Eylemler 95
aa. Salt İdari Eylemler 95
bb. İdari işleme Dayanan İdari Eylemler 96
3. Tam Yargı Davasının Çeşitleri 96
a. Tazminat Davaları 97
b. İstirdat Davaları 98
c. Vergi Davaları 98
d. İdari Sözleşmelerden Doğan Davalar 99
İKİNCİ BÖLÜM
İPTAL VE TAM YARGI DAVALARINDA DAVA AÇMA SÜRELERİ
I. İPTAL DAVALARINDA DAVA AÇMA SÜRELERİ 101
A. İptal Davalarında Dava Açma Sürelerine İlişkin Genel Bilgilendirme 101
B. Birel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 102
1. Konusu Vergi Olmayan Birel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 103
a. Tebligat Yoluyla Bildirimlerde Dava Açma Süreleri 103
aa. Tebligat Yoluyla Bildirime İlişkin Genel Bilgilendirme 103
bb. Tebligatın Usule Uygun Yapılmasının Şartları 107
aaa. Tebligatın Açık ve Anlaşılır Bir Şekilde Yapılması 107
bbb. Yetkili Makam Tarafından Yapılması 109
ccc. Tebligat Mevzuatına Uygun Olarak Yapılması 111
ddd. Başvuru Merci, Kanun Yolu ve Başvuru Sürelerinin Belirtilmesi 112
aaaa. İşlemde Başvuru Merci, Kanun Yolu ve Süresi Belirtilmemiş İse, Özel Dava Açma Süresi Değil, Genel Dava Açma Süresi Uygulanması
Gerektiğine Dair İçtihat 116
bbbb. Başvuru Merci, Kanun Yolu ve Süresi Belirtilmemiş İse, Dava Açma Süresinin
İşlemeye Başlamayacağına Dair İçtihat 120
cc. Tebligatın Usule Uygun Yapılmamasının Dava Açma
Süresine Etkisi 122
b. İlan Yoluyla Bildirimlerde Dava Açma Süreleri 124
c. Zımni Ret İşlemlerinde Dava Açma Süreleri 125
aa. Zımni Ret Müessesinin Tarihi Gelişimi 129
bb. Mevcut Bir İdari İşlem Yok İken İdareye Başvuru Yapılması 130
aaa. 2577 Sayılı Kanun M.10 Kapsamında İdareye
Başvurma Koşulları 133
aaaa. Aynı Konuda Daha Önce Tesis Edilmiş Bir
İşlem Veya Eylem Bulunmamalıdır 134

12 İçindekiler
bbbb. Başvuru, Yetkili Makama Yapılmalıdır 137
cccc. Başvuru, İdari Davaya Konu Olabilecek Bir
İşlem veya Eyleme Yönelik Olmalıdır 139
dddd. Başvuru İçin Genel Bir Süre Öngörülmemiştir. 141
bbb. İdarenin Tutumuna Göre Dava Açma Süreleri 146
aaaa. İdarenin, Başvuruya Olumlu Cevap Vermesi 146
bbbb. İdarenin, Başvuruyu Açıkça Reddetmesi 146
cccc. İdarenin, Başvuruya Bekleme Süresi İçinde
Cevap Vermemesi 147
dddd. İdarenin, Başvuruya Kesin Olmayan Cevap Vermesi 151
eeee. Bekleme Süresinde Cevap Vermeyen İdarenin Dava Açma Süresi Geçtikten Sonra Cevap
Vermesi 153
ffff. Bekleme Süresi İçerisinde Cevap Vermeyen İdarenin Daha Sonra Da Cevap Vermemesi 154
gggg. Zımni Ret Süresi Dolmadan Dava Açılması 155
ccc. Vergi Hukuku’nda M.10 Başvurusuna Benzer
Müesseseler 156
aaaa. Düzeltme ve Şikâyet Başvurusu 156
i. Düzeltme Başvurusu 158
ii. Şikâyet Başvurusu 162
bbbb. Gümrük Kanunu’nda Düzenlenen İtiraz Yolları . 163
i. Tahakkuka İtiraz Müessesesi 164
ii. Kimyevi Tahlil Sonuçlarına İtiraz 168
ddd. 685 Sayılı KHK Kapsamında Yapılan Başvurular Hakkında 2577 sayılı Kanun M.10/2 Hükmünün
Uygulanmayacağına İlişkin Özel Bir Düzenleme 168
cc. Mevcut Bir İdari İşlem Var İken İdareye Başvuru Yapılması 172
aaa. 2577 sayılı Kanun M.11 Kapsamında İdareye
Başvurma Koşulları 174
aaaa. Başvuru Üst Makama, Üst Makam Yok İse
İşlemi Tesis Eden Makama Yapılmalıdır. 175
bbbb. Başvuru, İdari işlemin Kaldırılması, Geri alınması, Değiştirilmesi Veya Yeni Bir İşlem
Yapılması Amacıyla Yapılmalıdır 177
cccc. Başvuru, Dava Açma Süresi İçinde Yapılmalıdır 179 dddd. Başvuru, Bir Kez Yapılmalıdır 180
bbb. İdarenin Davranışına Göre Dava Açma Süreleri 181
aaaa. İdarenin Olumlu Cevap Vermesi 181
bbbb. İdarenin Olumsuz Cevap Vermesi 181

İçindekiler 13
cccc. İdarenin Bekleme Süresi İçerisinde Cevap Vermemesi 182
dddd. İdarenin Bekleme Süresi Geçtikten Sonra
Cevap Vermesi 182
ccc. İtiraz Başvurusunun Dava Açma Süresini Etkilemediği Haller 185
aaaa. 2577 Sayılı Kanun’da Düzenlenen İvedi İşlere
Karşı İtiraz 185
bbbb. 2577 Sayılı Kanun’da Düzenlenen “Merkezi ve Ortak Sınavlara” Karşı İtiraz 186
cccc. 6183 Sayılı Kanun Uyarınca Düzenlenen
Ödeme Emirlerine Karşı İtiraz 187
dddd. Çevre Kanunu Uyarınca Tesis Edilen İdari Yaptırımlara Karşı İtiraz 188
2. Konusu Vergi Olan İşlemlerde Dava Açma Süreleri 189
a. Tahakkuku Tahsile Bağlı Olan Vergisel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 190
b. Tebliğ Yapılan Vergisel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 191
c. Tebliğ Yerine Geçen Vergisel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 195
aa. Verginin Tarh ve Tahakkukunda Tebliğ Yerine Geçen
Vergisel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 195
bb. Basit Usule Tabi/Diğer Ücret Grubundaki Kişilerin Vergisel İşlemlerinde Dava Açma Süreleri 197
d. Tevkif Yoluyla Alınan Vergilerde Dava Açma Süreleri 197
e. Tescile Bağlı Vergilerde Dava Açma Süreleri 199
f. İdarenin Dava Açması Gereken Vergisel İşlemlerde Dava Açma Süreleri 200
C. Düzenleyici İşlemlerde Dava Açma Süreleri 201
1. Düzenleyici İşlemlerde Dava Açma Sürelerinin Başlangıcı 201
2. Uygulama İşleminin Tesis Edilmesi Halinde Düzenleyici İşlemlere
Karşı Dava Açma Sürelerinin Başlangıcı 206
3. Güncel Bir Karar: Danıştay’ın Ayasofya Kararı 213
II. TAM YARGI DAVALARINDA DAVA AÇMA SÜRELERİ 216
A. İdari İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süresi 216
1. İdari İşlemin Bildirimi İle Zararın Doğması Halinde Açılan Tam Yargı Davalarında Süre 217
a. İdari İşlemin Bildirimi Üzerine Doğrudan Doğruya Açılan Tam
Yargı Davalarında Süre 217
b. İdari İşlemin Bildirimi Üzerine İptal ve Tam Yargı Davalarının
Birlikte Açılması Halinde Dava Açma Süresi 219
c. İptal Davası Neticelendikten Sonra Açılan Tam Yargı Davalarında Süre 221

14 İçindekiler
2. İdari İşlemin İcrası İle Zararın Doğması Halinde Açılan Tam Yargı Davalarında Süre 224
B. İdari Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süresi 227
1. Ön Karar Başvurusu 227
a. Başvurma Zorunluluğu 230
b. Başvuru Süresi 231
aa. Bir Yıllık Sürenin Başlangıcı 232
bb. Beş Yıllık Sürenin Başlangıcı 239
c. Ön Karar Başvurusunda İlgili İdare 241
d. Başvurunun İçeriği 242
e. Başvuru Zorunluluğunun İstisnası 244
2. Başvuru Sonrasında Dava Açma Süresi 245
3. Terör Eylemlerinden Doğan Zararlar 247
C. Tam Yargı Davalarına Konu Zararlar İçin Sulh Yoluna Başvurulması
Halinde Dava Açma Süresi 248
SONUÇ 249
KAYNAKÇA 257