Mevcut Sorunlar, Belirsiz Alanlar ve Çözüm Önerileri
İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Özet 9 Kısaltmalar 15 Giriş 17 Birinci Bölüm İÇTİHAT AYKIRILIKLARININ ÖNLENMESİ VE GİDERİLMESİ I. İÇTİHAT AYKIRILIĞI KAVRAMI 21 A. Bir Kavram Olarak Yargısal İçtihat ve Hukuki Niteliği 21 B. İçtihat Aykırılığının Sebepleri 36 C. İçtihat Aykırılığının Hukuk Düzeninde Yarattığı Sorunlar 39 D. İçtihat Aykırılığının Temel Hak ve Hürriyetler Açısından Değerlendirilmesi 46 II. İÇTİHAT BİRLİĞİ SAĞLANMASININ ÖNEMİ VE İŞLEVLERİ 56 III. İÇTİHATTAN DÖNME (İÇTİHATTA DEĞİŞİKLİK) 63 IV. İÇTİHAT AYKIRILIĞININ ÖNLENMESİ/GİDERİLMESİ MEKANİZMALARI 74 A. Önleme Mekanizmaları 75 1. Önleme Mekanizmalarının Temel İlkeleri ve Uygulama Örnekleri 75 2. Türk İdari Yargı Uygulaması ve Danıştay’ın Rolü 87 B. Giderme Mekanizmaları 101 1. Giderme Mekanizmalarının Temel İlkeleri ve Uygulama Örnekleri 101 2. Türk İdari Yargı Uygulaması ve Danıştay’ın Rolü 104 İkinci Bölüm İÇTİHAT AYKIRILIĞINI GİDERİCİ BİR MEKANİZMA OLARAK İÇTİHATLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ MÜESSESESİ I. MÜESSESEYE GENEL BİR BAKIŞ 111 A. İdari Yargıda İçtihatların Birleştirilmesi Müessesesinin Temelleri 111 B. Amacı ve Fonksiyonu 117 C. Başvuru Yapabilecekler 123 II. MEKANİZMANIN İŞLETİLEBİLMESİNİN ŞARTLARI 128 A. Genel Olarak 128 B. Aykırılık veya Uyuşmazlık Bulunması Şartı 132 C. Lüzum Şartı 143 1. Genel Olarak 143 2. Lüzum Şartının Gerçekleşmediği Hâller 148 a. İlgili Hukuk Kuralının Uygulanma İmkânının Kalmaması 148 b. İçtihatlarda İstikrar Sağlanmış Olması (İçtihatların Doğal Seyrinde Birleşmesi) 152 c. Karar Veren Dairenin Görevsiz Hâle Gelmesi veya Kaldırılması 157 d. Diğer Nedenlerle Birleştirmeye Gerek Görülmeyen Durumlar 161 III. BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME SÜRECİ 168 A. Genel Olarak 168 B. Başvuru Yapana Bağlı Oluşan Farklılık Açısından 171 C. Oylama Nisapları Açısından 175 C. Başvuruda Süre Şartı ve Verilen Karar Açısından 178 IV. VERİLEN KARARIN NİTELİĞİ VE SONUÇLARI 179 A. Hukuki Niteliği 179 B. Geçmişe (Geriye) Yürümezliği 184 C. Kesinliği 187 D. Bağlayıcılığı 189 E. Duyurulması/Bildirilmesi 196 V. BİRLEŞTİRİLMİŞ İÇTİHATLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ 199 VI. MEVCUT MEKANİZMAYA YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER 204 A. Genel Olarak 204 B. Anayasaya Aykırılık Durumunun Ele Alınması 213 Üçüncü Bölüm MEVCUT MEKANİZMAYA İLİŞKİN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ I. GENEL OLARAK 223 II. MEVCUT SORUNLAR 224 A. Ulusal Mevzuatta Düzenleniş Şekli Açısından 224 B. Karar Verecek Kurullar Açısından 227 1. DİBK Açısından 227 2. İDDK/VDDK Açısından 232 C. Belirsiz Alanların Mevcudiyeti 239 1. Kararların Kesinleşmesinin Gerekli Olup Olmadığı Açısından 239 2. Talebe Konu Olabilecek Karar Tipleri Açısından 253 3. Karar Vermede Süre Sınırı Bulunup Bulunmadığı Açısından 257 4. Başvuru Yapabilecekler Açısından 260 5. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı ile Çelişmesi Açısından 267 6. YİBK Kararı ile Çelişmesi Açısından 271 7. Farklı Bir Karar Verilip Verilemeyeceği Açısından 272 8. Lüzum Unsurunun Yorumlanması Açısından 277 9. Diğer Belirsiz Alanlar 280 D. İçtihatları Birleştirme Kararı Verilmesinin Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Teşkil Edip Etmeyeceği 282 III. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 287 A. İçtihat Aykırılığını Önleyici ve Giderici Mekanizmaların Devreye Alınması 287 1. Genel Olarak 287 2. Hakem (Koordinatör) Hâkimlik Müessesesi 288 3. Yargısal Görüş Müessesesi 291 4. Grup Dava Uygulaması 293 5. Düzenli İstişare Toplantıları 297 6. Filtreleme Sistemi – Temyiz/İstinaf İzni 300 7. İçtihat Takip Sistemleri Kurulması ve Kararlara Erişim Sağlanması 304 8. Kararlarda Atıf Sisteminin Getirilmesi 310 9. Yerleşik İçtihattan Dönmede Gerekçe Sunma 311 10. Kanun Yararına Temyiz Müessesesinin Etkinleştirilmesi 312 11. Danıştay Başsavcılık Kurumunun Etkinleştirilmesi 312 B. DİBK’nın Yapısında ve Çalışma Usullerinde Değişikliğe Gidilmesi 316 C. Mevzuat Değişikliğiyle Yeknesaklığın Sağlanması 321 Sonuç 329 Kaynakça 337 Kavram Dizini 355
