İdari Yargılama UsulündeVergi Davaları
Prof. Dr. Münci ÇAKMAK
- | Dava Dilekçesi ve Vergi Davasının Açılması |
- | Vergi Davası Açılmasının Sonuçları |
- | Yürütmenin Durdurulması |
- | Vergi Davasının Sonuçlanması |
- | Kanun Yolları Aşaması |
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 15
I. İDARİ YARGI VE VERGİ YARGISI KAVRAMLARI 17
1. Vergi Yargısı Bağımsız Bir Yargı Kolu Değildir 17
2. Vergi Yargısı ile Mali Yargı Arasındaki İlişki 20
II. VERGİ İŞLEMLERİNİN DENETLENMESİ 23
1. Hukuk Devleti ve Vergi İşlemleri 23
2. Vergi, Resim, Harç ve Benzeri Mali Yükümlülükler Kavramları 24
3. Vergi Uyuşmazlığı 26
III. YARGILAMA USULÜNE HAKİM OLAN İLKELER 27
1. Yazılı Yargılama İlkesi 27
2. Evrak Üzerinden İnceleme İlkesi 28
3. Tasarruf İlkesi 28
4. Re’sen Araştırma İlkesi 29
A. Tanım 29
B. Re’sen Araştırma Yetkisinin Sınırları 32
5. Delil Serbestisi İlkesi 33
6. Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi 34
7. Ekonomik Yaklaşım İlkesi 34
IV. VERGİ DAVALARININ NİTELİĞİ 35
1. İdari Yargılama Usulünde Yer Alan Dava Türleri 35
A. İptal Davası 35
B. Tam Yargı Davası 36
2. Vergi Davaları 36
A. Hukuki Niteliği 37
a. İptal Davası Olduğunu Savunanlar 37
b. Tam Yargı Davası Olduğunu Savunanlar 39
c. Karma Nitelikli Olduğunu Savunanlar 42
ç. Ayrı Bir Dava Türü Olduğunu Savunanlar 47
d. Değerlendirme 47
e. Mevzuat Metninin Özenle Hazırlanması Gerektiği Üzerine Bir Değerlendirme 53
f. Vergi Hakiminin İdarenin Yerine Geçip Geçmediği Hususu 53
g. Vergi İdaresine Karşı Açılacak Tazminat Davaları 54
B. Vergi Davasının Genel Özellikleri 54
V. YARGI YERLERİ 59
1. Vergi Mahkemeleri 59
2. Bölge İdare Mahkemeleri 61
3. Danıştay 62
4. Çalışmaya Ara Verme ve Nöbetçi Mahkemelerin Tayini 63
VI. VERGİ DAVALARINDA HUKUK MUHAKEMESİ KANUNU İLE VERGİ USUL KANUNUNUN UYGULANACAĞI DURUMLAR 65
VII. DAVA DİLEKÇESİ VE VERGİ DAVASININ AÇILMASI 75
1. Bir Kişinin Tek Dilekçe ile Birden Çok İşleme Karşı Dava Açması ve Birden Fazla Kişinin Tek Dilekçe ile Dava Açması Halleri (İYUK m. 5) 77
A. Bir Kişinin Tek Dilekçe ile Birden Çok İşleme Karşı Dava Açması (Tek Dilekçe ile Birden Çok Dava Açılması) 78
B. Birden Fazla Kişinin Tek Dilekçe ile Dava Açması 79
2. Davanın Açılamadığı Haller (Dosyanın İşlemden Kaldırılması, Davanın Açılmamış Sayılması) 80
A. Dava Dosyasının İşlemden Kaldırılması 81
B. Davanın Açılmamış Sayılması 82
VIII. VERGİ DAVASI AÇILMASININ SONUÇLARI 85
IX. TEMİNAT 87
X. İLK İNCELEME 89
1. Görev 93
A. Tanım 93
B. Görev Uyuşmazlıkları 97
2. Yetki 99
A. Tanım 99
B. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 100
C. Yetki Uyuşmazlıkları 102
3. İdari Merci Tecavüzü 104
4. Ehliyet 108
A. Sınıflandırma 108
a. Objektif Ehliyet – Sübjektif Ehliyet 108
b. Taraf Ehliyeti – Dava Ehliyeti 110
B. Uygulama 111
C. Davaya Vekalet 117
5. Kesin ve Yürütülebilir İşlem Olması 119
6. Süre (Dava Açma Süresi) 122
A. Süre Kavramı 122
B. Mücbir Sebeplerin Dava Açma Süresine Etkisi 126
C. Dava Açma Süresi 131
Ç. Sürelerin Gösterilmesi 134
D. Sürelerin Hesaplanması 136
E. İYUK m. 10 ve 11. maddelerinin etkisi 138
F. Mali Tatilin ve Adli Tatilin (Çalışmaya Ara Verme Süresi) Dava ile İlgili Sürelere Etkisi 143
7. Husumet 144
8. Dilekçenin İYUK’un 3. ve 5. Maddelerine uygunluğu 145
XI. TEBLİGATLAR VE CEVAPLAR 147
XII. DERDESTLİK 149
XIII. ZAMANAŞIMI 155
XIV. İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VEYA DEĞİŞTİRİLMESİ YASAĞI 157
XV. ISLAH 163
XVI. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 167
XVII. HAKİMİN YASAKLILIĞI (ÇEKİNMESİ) VE HAKİMİN REDDİ 175
XVIII. ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN DAVAYA KATILMASI 181
1. Davaya Müdahale 182
A. Asli Müdahale 182
B. Fer’i Müdahale 183
2. Davanın İhbarı 190
XIX. BAĞLANTILI DAVALAR 195
1. Tanım ve Özellikler 195
2. Birleştirme Şartları 196
3. Birleştirme Usulü 199
XX. DAVALARI AYRILMASI 201
XXI. MUKABİL DAVA (KARŞILIK DAVA/KARŞI DAVA) 203
XXII. ELEKTRONİK İŞLEMLER 205
XXIII. DURUŞMA 207
1. Duruşma Yapılacak Haller 211
2. Duruşmaların Yapılışı 213
3. Duruşma Sırasında Tarafların Mahkemenin Sükunu ve İnzibatını Bozan Hareketlerine Karşı Yapılacak İşlemler 217
XXIV. DAVANIN ESASTAN İNCELENMESİ 219
1. Vergiye Yönelik İşlemlerin İdari İşlem Teorisi Açısından İncelenmesi 221
A. İdari İşlemlerin Genel Özellikleri Açısından Vergisel İşlemler 225
a. Tek Yanlılık 225
b. İcrailik 225
c. Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma 229
B. Vergilendirme İşlemlerinin Aşamaları 229
a. Tarh – Tebliğ – Tahakkuk – Tahsil Aşamaları 229
aa. Tarh 229
bb. Tebliğ 232
cc. Tahakkuk 235
çç. Tahsil 236
b. Hukuka Aykırı İdari İşlemler (Vergi İşlemleri) 239
c. Çeşitli Vergi İşlemleri 240
aa. Vergi İncelemesi 240
bb. Takdir Komisyonlarınca Yapılan Matrah Saptama İşlemleri 241
cc. Ödeme Emri 241
çç. İhtiyati Tahakkuk 244
dd. İhtiyati Haciz 245
ee. Haciz 246
ff. Satış İşlemleri 246
gg. Teminat İstenmesi 247
C. Vergiye Yönelik İdari İşlemlerin Unsurları 247
a. Yetki Unsuru 247
aa. Yetki Unsurunun Çeşitleri 248
aaa. Kişi Bakımından Yetki 248
bbb. Konu Bakımından Yetki 248
ccc. Zaman Bakımından Yetki 249
ççç. Yer Bakımından Yetki 249
b. Şekil Unsuru 250
c. Sebep Unsuru 252
ç. Konu Unsuru 254
d. Amaç Unsuru (Maksat Unsuru) 254
2. İspat ve Delil 255
A. İspat Kavramı 257
a. Tanım 257
b. İspat Yükü 258
c. Vergi Yargılamasında İspat Hakkı 264
B. Delil Kavramı 265
a. Tanım 265
b. Delil Serbestisi İlkesi 267
c. Delillerin Toplanması 270
ç. Hukuka Aykırı Delillerin Durumu 270
d. Delil Türleri 273
aa. Bilirkişi 273
aaa. Tanım 274
bbb. Bilirkişinin Atanması 277
ccc. Bilirkişi Raporunun Değeri 279
bb. Keşif 281
cc. Tanık 282
dd. Belgeler (Resmi Belgeler/Tutanaklar ) 290
ee. Kesin Hüküm 295
aaa. Tanımı ve Özellikleri 296
bbb. Şekli Anlamda Kesin Hüküm – Maddi Anlamda Kesin Hüküm Ayrımı 297
i. Şekli Anlamda Kesin Hüküm 298
ii. Maddi Anlamda Kesin Hüküm 298
ccc. Kesin Hükmün Delil Olarak Değeri 299
ff. İkrar’ın Hukuki Niteliği 300
C. Delil Tespiti 300
a. Dava Açılmadan Önce Delil Tespiti 301
b. Dava Açıldıktan Sonra Delil Tespiti 302
c. Delil Tespiti Yapılış Usulü 303
XXV. İSTİNABE 305
XXVI. USULİ KAZANILMIŞ HAK (USULİ MÜKTESEP HAK) 307
XXVII. ALEYHE BOZMA YASAĞI VE ALEYHTE HÜKÜM VERME YASAĞI 311
XXVIII. USUL EKONOMİSİ 313
XXIX. BEKLETİCİ SORUN 315
XXX. TARAFLARIN KİŞİLİK VEYA NİTELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK OLMASI 317
1. Ölüm, Tüzel Kişiliğin Kaybı ve Kanuni Temsilci Atanması 317
A. Ölüm 317
B. Tüzel Kişiliğin Ortadan Kalkması 318
C. Kanuni Temsilci Atanması Hali 318
2. Tebligat Yapılamaması Hali 318
XXXI. VERGİ DAVASININ SONUÇLANMASI 321
1. Vergi İşleminin İptal Edilmesi (Davanın Esastan Kabulü) 322
2. Vergi Davasının Reddi 323
A. Davanın Esastan Reddi 323
B. Davanın Usulden Reddi (Davanın İncelenmeksizin Reddi) 324
3. Davadan Feragat 325
A. Tanımı ve özellikleri 325
B. Şartları ve Yapılma Usulü 327
C. İdari Yargılama Usulünde Feragatin Uygulanması 329
4. Davanın İdare Tarafından Kabulü 334
5. Davanın Konusuz Kalması 337
6. Davanın Geri Alınması 337
7. Sulh 339
XXXII. KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞI KARARININ NİTELİĞİ 343
XXXIII. KARAR VE HÜKÜM 345
1. Kararlarda Bulunması Gereken Hususlar 346
2. Kararların Sonuçları ve Uygulanması 347
3. Kararlardaki Hususların Açıklanması ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi 348
A. Açıklama 348
B. Yanlışlıkların Düzeltilmesi 350
XXXIV. YARGILAMA GİDERLERİ (MASRAFLARI) 351
XXXV. ADLİ YARDIM 355
XXXVI. KANUN YOLLARI AŞAMASI 357
1. Tanım 357
2. Olağan Kanun Yolları – Olağanüstü Kanun Yolları Ayrımı 359
A. Olağan Kanun Yolları 360
a. İstinaf 360
aa. Tanımı ve Özellikleri 360
bb. İstinaf Usulü 366
b. Temyiz 368
B. Olağanüstü Kanun Yolları 373
a. Yargılamanın Yenilenmesi 373
b. Kanun Yararına Temyiz 377
Kaynakça 379