İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
YARGILAMA USULÜ VE YARGILAMA İLKELERİ
I. YARGI VE USUL KAVRAMLARI 19
A. Yargı 19
B. Yargılama Usulü Kavramı 21
C. Yargılama Usulü Hukuku 24
II. YARGILAMA İLKELERİ 26
A. İlkelerin Tarihsel Gelişimi 30
B. İlkelerin İşlevleri 33
C. İlkelerin Sınıflandırılması 35
1. Anayasal Yargılama İlkeleri: Yargılamanın Esasları 35
2. Yargılama Usulüne Özelliğini Veren İlkeler: Yargılama İlkeleri 36
III. YARGILAMANIN AMACI VE YARGILAMA İLKELERİ 38
A. Medeni Yargılama Usulü 40
1. Medeni Yargılama Usulünün Amacı 41
a. Hakların Korunması 42
b. Hukuk Düzeninin ve Hukuk Barışının Korunması 43
c. Hukukun Gelişimine Katkı Sağlaması 44
2. Medeni Yargılama Usulüne Özgü İlkeler 45
a. Taraflarca Getirilme İlkesi 46
b. Tasarruf İlkesi 46
c. Teksif İlkesi 47
d. Sözlülük–Yazılılık İlkeleri 47
e. Doğrudanlık İlkesi 48
f. Hâkimin Yargılamayı Sevk ve İdare Etmesi İlkesi 48
B. Ceza Muhakemesi 48
1. Ceza Muhakemesinin Amacı 50
2. Ceza Muhakemesine Özgü İlkeler 52
a. Re’sen Hareket İlkesi 53
b. Muhakemenin Kamusallığı İlkesi 53
c. Re’sen Araştırma İlkesi (Gerçeğin Araştırılması İlkesi) 54
d. Kamu Davasının Mecburiliği İlkesi 55
e. Sözlülük ve Doğrudanlık İlkesi 56
C. İdari Yargılama Usulü 57
1. İdari Yargılama Usulünün Amacı 62
a. Hukuk Düzeni ile Kişisel Hak ve Menfaatlerin Korunması 69
aa. İptal Davaları 69
ab. Tam Yargı Davaları 80
b. İdare Hukuku ve İdari Yargı Kurallarının Geliştirilmesi 83
c. Hukuk Barışının Sağlanması 84
d. Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından İdari Yargılama Usullerinde Amaç 85
2. İdari Yargılama Usulüne Özgü İlkeler 89
İkinci Bölüm
DAVA MALZEMESİNİN TOPLANMASINA HÂKİM OLAN İLKE:
RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ
I. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI 93
II. RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ 96
A. Diğer Yargılama İlkeleriyle Karşılaştırılması 98
B. Diğer Yargılama Usullerinde Dava Malzemesinin Toplanması 100
1. Medeni Yargılama Usulü 100
2. Ceza Yargılama Usulü 101
3. Vergi Yargılama Usulü 102
III. İDARİ YARGILAMA USULÜNDE RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ 104
A. Tarihi Temelleri 106
B. İdari Yargılama Usulünde Benimsenme Sebepleri 109
1. Maddi Gerçeğin Bulunmasındaki Kamu Yararı 110
2. Silahların Eşitliği İlkesi 113
IV. İYUK’TA RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ 122
A. İdari Yargı Yerlerinin Davayı Aydınlatma Yükümlüğü: Her Türlü İncelemenin Re’sen Yapılması 125
B. Re’sen Araştırma Yetkisine Sahip İdari Yargı Yerleri 128
C. Re’sen Araştırmanın Konusu 132
D. Re’sen Araştırmanın Kapsamı 134
E. İlk İnceleme Aşamasında Re’sen Araştırma 141
F. Esasa İlişkin İncelemede Re’sen Araştırma 143
1. İptal Davalarında Re’sen Araştırma 147
a. Yetki Unsurunun İncelenmesi 148
b. Şekil Unsurunun İncelenmesi 149
c. Sebep Unsurunun İncelenmesi 150
d. Konu Unsurunun İncelenmesi 159
e. Amaç Unsurunun İncelenmesi 161
2. Tam Yargı Davalarında Re’sen Araştırma 164
G. Yabancı Dildeki Belgeler Açısından Re’sen Araştırma 166
H. Re’sen Araştırma Araçları, Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi 167
I. Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi 175
İ. Tarafların ve Üçüncü Kişilerin İdari Yargı Yerleriyle İş birliği Yükü 178
1. Tarafların Dilekçeleriyle İş birliğinde Bulunması 180
2. Dilekçe ve Savunmalarla Birlikte Verilmeyen Bilgi ve Belgeler 185
3. İdari Yargı Yerinin Talebi Halinde Tarafların ve Üçüncü Kişilerin İş birliği 190
J. Tarafların İspat Yükü 201
V. GİZLİLİĞİN KORUNMASI GEREKÇESİYLE VERİLMEYEN BİLGİ VE BELGELER 209
A. İdare Açısından Kamu Yararının Korunması Amacıyla Verilmeyen Bilgi ve Belgeler 209
1. 4001 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikten Önceki Durum 211
2. Mevcut Düzenleme 213
3. Düzenlemenin “Devlet Sırrı” Kavramıyla İlişkisi 220
4. Devlet Sırrı Kanunu Tasarısı'ndaki Düzenleme 222
5. Mülga AYİM Kanunundaki Düzenleme ve AİHM Kararı 224
B. Özel Nitelikteki Kişisel Bilgilerin veya Ticari Sırların Korunması Amacıyla Verilmeyen Bilgi ve Belgeler 227
VI. RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİNİN HUKUKİ DİNLENİLME HAKKIYLA İLİŞKİSİ 230
VII. KARŞILAŞTIRMALI İDARİ YARGILAMA USULÜNDE RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ 238
A. Almanya 238
B. Fransa 240
VIII. DAVA MALZEMESİNİN TOPLANMASINA İLİŞKİN DİĞER İLKELER 243
A. Taraflarca Getirilme İlkesi 243
1. Kavram 243
2. Taraflarca Getirilme İlkesinin Yargılama Usulünün Amacı ve Hukuk Politikasıyla İlişkisi 246
3. HMK'da Taraflarca Getirilme İlkesi 247
a. Tarafların Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü 248
b. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 250
B. İş Birliği İlkesi 251
Üçüncü Bölüm
YARGILAMANIN YÜRÜTÜLMESİNE HÂKİM OLAN İLKELER:
TASARRUF VE YAZILILIK İLKELERİ
I. TASARRUF İLKESİ 255
A. Tanım 255
B. Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 257
C. Diğer Yargılama Usullerinde Tasarruf İlkesi 258
1. Medeni Yargılama Usulü 258
2. Ceza Yargılama Usulü 260
D. İdari Yargılama Usulünde Tasarruf İlkesinin Varlığı Sorunu 262
E. İdari Yargılama Usulünde Taraflara Tasarruf Yetkisi Veren Düzenlemeler 269
1. Davanın Açılmasında Tasarruf İlkesi 269
2. Davanın Konusu Üzerinde Tasarruf İlkesi 271
a. Hâkimin Talep Sonucu ile Bağlı Olması 272
b. İddia ve Savunmayı Genişletme ve Değiştirme Yasağı 275
c. Islah 281
3. Yargılamanın Yürütülmesinde Tasarruf İlkesi: Yargılamanın Taraflarca Takip Edilmemesi 287
4. Yargılamanın Sona Erdirilmesinde Tasarruf İlkesi 294
a. Davadan Feragat 295
aa. Feragatin Hüküm ve Şartları 296
ab. Feragatin Konusu 298
ac. Feragatin Zamanı 303
b. Davanın Kabulü 305
ba. Kabulün Hüküm ve Sonuçları 305
bb. Kabulün İdari İşlemin Geri Alınmasından Farkı 306
bc. Kabulün Tek Başına Sonuç Doğurması 307
bd. Kabulün Zamanı 309
c. Sulh 310
5. Kanun Yollarında Tasarruf İlkesi 314
a. Kanun Yollarına Başvurmada 315
b. Kanun Yollarına Başvurunun Konusu ve Sebeplerinin Belirlenmesinde 321
c. Kanun Yolu İncelemesinin Sona Erdirilmesinde 323
F. Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usullerinde Tasarruf İlkesi 324
1. Almanya 324
2. Fransa 325
II. YAZILILIK İLKESİ 326
A. Sözlülük İlkesiyle Karşılaştırılması 329
B. Diğer Yargılama Usullerinde Yazılılık–Sözlülük İlkeleri 332
1. Medeni Yargılama Usulü 332
2. Ceza Yargılama Usulü 334
C. İYUK’ta Yazılı Yargılama İlkesi 335
1. Yazılılık İlkesinin Benimsenme Sebepleri 336
2. Duruşmanın İstisna Olması 339
3. Tanık Dinlenmemesi 344
D. İdari Yargılama Usulünde Yazılılık İlkesinin Adil Yargılanma Hakkı Açısından Değerlendirilmesi 351
1. Duruşmaların İstisna Olması Açısından 354
2. Tanık Dinlenmemesi Açısından 359
E. Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usulünde Yazılılık ve Sözlülük İlkeleri 361
1. Almanya 361
2. Fransa 363
Sonuç 365
Kaynaklar 371
Kavramlar Dizini 393