Doğrudan Demokrasi : Kurumlar,Hukuki ve Siyasi Sorunlar

DOĞRUDAN DEMOKRASİ: KURUMLAR HUKUKİ VE SİYASİ SORUNLAR

İlker Gökhan ŞEN

"Bu kitap okuyuculara doğrudan demokrasi kavramına dair bir başvuru kaynağı sağlama amacını taşımaktadır. Kitapta, doğrudan demokrasi ve ilgili kavramlar olan referandum ve halk girişimi gibi konular ayrıntılı olarak ele alınmıştır ve karşılaştırmalı anayasa hukuku ve siyaset bilimi verileri ışığında dünya üzerindeki farklı uygulamalar sistematik bir biçimde tanımlanmaktadır. Aynı doğrultuda, karşılaştırmalı anayasa hukukunda karşılaşılan ortak hukuki sorunlar kapsayıcı bir biçimde ele alınmaktadır. Kitabın son kısmında Türkiye'nin doğrudan demokrasi deneyimi tarihsel ve hukuki bir perspektifle ele alınmış, mevcut referandum rejiminin sakıncalı yönlerinin altı çizilmiş ve daha kaliteli ve sürdürülebilir bir demokrasi için Türkiye referandum rejimi açısından çeşitli öneriler geliştirilmiştir."
(Arka Kapak'tan)

Birinci Bölüm: Temel Kavramlar ve Teorik Çerçeve
I. Halkın Siyasal Katılımına Göre Demokratik Sistemlerin Sınıflandırılması
A. Klasik Ayrım: Temsili, Doğrudan ve Yarı Doğrudan Demokrasi
B. Klasik Ayrımın Eleştirisi
II. Doğrudan Demokrasi Araçlarının Sınıflandırılması Sorunu
A. Klasik Ayrım
B. Farklı Yaklaşımlar
1. Dar Anlamda Referandum/ Geniş Anlamda Referandum Ayrımı
2. Referandum/ Girişim Ayrımı
3. Plebisit Kavramı
III. Kavramsal Çerçeve
IV. Demokrasi Teorisi ve Doğrudan Demokrasi Araçları
A. Tarihi Süreçte Demokratik Teorinin Gelişimi
B. Halkın Doğrudan Demokrasi Araçları Yoluyla Siyasi Yaşamda Etkin Rol Alması Hakkındaki Görüşler
1. Doğrudan demokrasi araçlarının lehindeki görüşler
2. Doğrudan demokrasi araçlarının aleyhindeki görüşler
V. Teorik Çerçeve
İkinci Bölüm: Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Doğrudan Demokrasi Araçları
I. Referandum
A. Usule Göre Yapılan Ayrım
1. Zorunlu Referandum
2. İhtiyari Referandum
a. Devlet Organlarının Başlattığı Referandum
i. Parlamento Çoğunluğunun Başlattığı Referandum
ii. Parlamento Azınlığının Başlattığı Referandum
iii. Devlet Başkanının Başlattığı Referandum
b. Seçmenlerin Başlattığı Referandum (Halk Vetosu)
i. Güçleştirici Referandum (Güçleştirici Halk Vetosu)
ii. İlga Edici Referandum: İtalya Örneği
3. Alternatif Referandum
4. Olaya Özgü Yapılan (ad hoc) Referandum
B. Konuya Göre Yapılan Ayrım
1. Anayasa Referandumu
a. Kurucu Referandum
b. Anayasa Değişikliği Referandumu
2. Uluslararası Referandum
3. Kanun Referandumu
4. İdari Referandum
5. Mali Referandum
C. Sonuca Göre Yapılan Ayrım
1. Danışma ve Onay Referandumu Ayrımı
2. Yapıcı Referandum
3. İlke Oylaması
II. Halk Girişimi
A. Ayrımlar
1. Tasarılı ve Tasarısız Girişim
2. Doğrudan ve Dolaylı Girişim
B. Usul
1. Girişim Metninin Hazırlanması ve Girişimin Başlatılması
2. Girişim Metninin İmzaya Açılmak Üzere Yetkili Makama Teslim Edilmesi ve Yayımlanması
3. Metnin İmzaya Açılması ve İmzaların Toplanması
4. Girişimin Geri Çekilmesi
5. Metnin Halkoyuna Sunulmadan Önce Yetkili Organlar Tarafından İncelenmesi
6. Doğrudan Girişimlerde Girişimin Yetkili Organlar Tarafından Halkoyuna Sunulabilmesi İçin Aranan Koşullar
a. Hukuki Koşullar
b. Siyasi Koşul: Yerindelik Koşulu
7. Yasama Organının Karşı Tasarı Hazırlaması
8. Oylama
C. Kaliforniya'da Halk Girişimi Kurumu
III. Doğrudan Demokrasi Araçları ve Hukuki Sorunlar
A. Yargısal Denetim
1. Genel Olarak
2. Doğrudan Demokrasi Araçları ile Kabul Edilen Kanunların Değeri ve Yargısal Denetimi
3. Halkoylamalarının Yönetimi ve Usule Uygunluğun Yargısal Denetimi
4. Yargısal Denetimde Zamanlama: Oylamadan Önce veya Sonra Denetim
B. Referandum Yasakları
C. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması Sorunu
D. Halkoylamaları İle Kabul edilen Yasal Düzenlemelere Karşı Temsil Organlarının Yetkileri
E. İmzaların Toplanması
1. Hileli İmza Toplama
2. Ücretli İmza Toplayıcıları
F. Konu Birliği
G. Soru
H. Kampanya
1. Kampanyalarda Mali Yardım Sorunu
2. Yanıltıcı Kampanya Reklamları
Üçüncü Bölüm: Karşılaştırmalı Siyasal Sistemlerde Doğrudan Demokrasi
I. Genel Çerçeve
A. Dünya Üzerinde Referandumlarda Görülen Artış
B. Anayasal Düzenlemeler
C. Seçmen Davranışı ve Seçmen Yeterliliği
D. Siyasal Sisteme Etki
II. Doğrudan Demokrasi Araçlarının Etkin Bir Şekilde Kullanıldığı Ülkeler
A. İsviçre
1. Federal Seviyedeki Doğrudan Demokrasi Araçları
2. Tarihsel Süreçte Uygulama
3. Doğrudan Demokrasi, Çıkar Grupları ve Siyasi Partiler
4. Paranın Rolü
5. Seçmen Davranışı
6. Siyasal Sisteme Etki
B. İtalya
1. Anayasada Öngörülen Doğrudan Demokrasi Araçları
2. Tarihsel Süreçte Uygulama
3. Siyasi Partilerin Rolü
4. Seçmen Davranışı
5. Siyasal Sisteme Etki
C. ABD Eyaletleri
1. Tarihsel Süreçte Uygulama
2. Doğrudan Demokrasi Araçları ve Çıkar Grupları
3. Paranın Rolü
4. Seçmen Davranışı
5. Siyasal Sisteme Etki
III. Temsili Demokrasi ile Doğrudan Demokrasi Araçlarının Dengeli Bir Şekilde Kaynaştığı Ülkeler
A. Fransa
B. Danimarka
C. İrlanda
IV. Temsili Demokrasi'nin Beşiği Birleşik Krallık'ın Referandum Deneyimi
Dördüncü Bölüm
Türkiye'de Referandum
I. Tarihi Gelişim:1982 Anayasası Öncesinde Türkiye'nin Referandum Deneyimi
II. 1982 Anayasası'na Göre Referandum: Anayasal Çerçeve, Uygulama ve Hukuki Sorunlar
III. Türkiye Referandum Rejimi İçin Önerilen Değişiklikler.
A. Referanduma Başvurma Yetkisi
B. Yargısal Denetim
C. Kampanya
D. Konu Birliği E. Soru