"İMAR HUKUKUNDA PLAN HİYERARŞİSİ VE PLANLARIN ÇATIŞMASI
Elif ORTA
Birinci Bölümünde, İmar Hukuku Mevzuatında Yer Alan Plan Türlerinin İncelenmesine Geçilmeden Evvel, İmar Planının Çok Boyutluluğu Üzerinde Durulmuş; Daha Sonra, Plan Hiyerarşisi Uygulamasına Konu Olan Plan Türleri, Genel Ve Özel Amaçlı Plan Türleri Olmak Üzere İki Ana Başlık Altında Ele Alınmıştır.
İkinci Bölümde, Plan Hiyerarşisi İlkesinin Nasıl Yorumlandığı, Doktrindeki Görüşler Ve Yargı Kararlarının Konuya Yaklaşımı Ekseninde Mercek Altına Alınmış; Akabinde, Ana Plan Türü Olan Fiziki Planlar Olarak Nitelendirdiğimiz Nazım Ve Uygulama İmar Planlarının Gerek Kendi Aralarındaki Gerekse Kademelenmede Üst Düzeylerde Yer Alan Planlarla İlişkisi Ve Bu Planların Yönlendirici Etkisi İrdelenmiş; Ayrıca, Plan Hiyerarşisinin Üçüncü Ayağını Teşkil Eden Özel Amaçlı Planlar Açısından Da Bu İlke Değerlendirilmeye Çalışılmıştır.
Mevzuattaki Eksiklikler Bir Yana, Mevcut Düzenlemelerin Yorumlanmasındaki Farklılıklar, Plan Hiyerarşisi Uygulamasında Ortaya Çıkan Sorunların Çözümünü De Güçleştirmektedir. Diğer Yandan, Uyuşmazlıkların Önemli Bir Kısmının “Yetki” Konusunda Yaşanan Çekişmelerden İleri Gelmesi, Bu Konu Üzerinde De Ağırlıkla Durulmasını Gerektirmektedir. Zira, Bu Nedenle Üst Ölçekli Planlar Yapılamamakta, Bu Durum Plan Hiyerarşisi Uygulamasını Da Sekteye Uğratmaktadır.
Bu Görüşler Çerçevesinde Üçüncü Bölümde De, Plan Hiyerarşisi Uygulamasında Ortaya Çıkan Başlıca Sorunların Olası Sebepleri Ve Çözüm Önerileriyle Birlikte Bir Değerlendirilmesi Yapılmıştır. Bu Değerlendirmede Ortaya Çıkan; Mevzuattaki Eksikliklerin Giderilmesi Yanında, İmar Planlarının Hazırlanma Aşamasında Uyulması Gereken Esneklik İlkesinin, Planların Uygulanma Sürecinde Ve Bu Süreçte Plan Hiyerarşisi İlkesinin Yorumunda Da Göz Önünde Bulundurulması Gerektiği; Bir Diğer Deyişle, Uyuşmazlıkların Çözümünde Planların Katı Yaklaşımlardan Uzak Ve Bütüncül Bir Yaklaşımla Ele Alınarak, Esneklik İlkesinin Sorunların Çözümünde De Yol Gösterici Olması Gerektiğidir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
GİRİŞ 11 I. İMAR HUKUKUNUN UYGULAMA ARAÇLARI OLARAK İMAR PLANLARI 13 A. İmar Planının Çok Boyutluluğu 13 1. Hukuki Boyutu 13 2. Şehircilik Boyutu 21 3. Sosyal ve Ekonomik Boyutu 23 B. İmar Hukuku Mevzuatında Yer Alan Plan Türleri 26 1. Genel Amaçlı Plan Türleri 27 a. Ana Fiziki Plan Türü Olan İmar Planları 27 (1) Nazım İmar Planı 28 (2) Uygulama İmar Planı 32 b. Üst Ölçekli Planlar 38 (1) Ülke Planı 38 (2) Bölge Planı 40 (3) Metropoliten İmar Planı 42 (4) Çevre Düzeni Planı 47 c. Tamamlayıcı Planlar 52 (1) İlave Plan 53 (2) Mevzi İmar Planı 53 d. Değişiklik Getiren Planlar 54 (1) Revizyon Planı 55 (2) Plan Değişikliği 56 2. Özel Amaçlı Plan Türleri 57 a. Islah İmar Planı 57 b. Turizm Amaçlı İmar Planları 63 c. Koruma Amaçlı İmar Planları 66 d. Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı 72 e. Kıyılarda İmar Planlaması 74 f. Köy Yerleşme Planı 80 g. Tarım Alanlarında Planlama 83
h. Mera, Yaylak ve Kışlak Alanları ile Kamuya Ait Çayır ve Otlak Alanlarında Planlama 84 i. Su Toplama Havzalarında Planlama 87 j. Milli Parklarda Planlama 89 k. Sanayi Alanlarında Planlama 91 II. İMAR PLANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 99 A. Genel Olarak Plan Hiyerarşisi 99 1. Hiyerarşi Kavramı 99 2. İmar Hukukundaki Plan Hiyerarşisinin Anlamı 100 B. Ana Plan Türü Olan Fiziki Planlar Arasındaki İlişki 106 C. Ana Plan Türü Olan Fiziki Planlar ile Üst Ölçekli Planlar Arasındaki İlişki 119 D. Özel Amaçlı Planlar Açısından Hiyerarşi 129 III. PLAN HİYERARŞİSİ UYGULAMASINDA ORTAYA ÇIKAN BAŞLICA SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 147 A. Sorunların Olası Sebepleri 147 1. Mevzuattaki Eksiklikler 147 2. Uygulama Hataları 165 3. Yoğun ve Hızlı Şehirleşmenin Doğurduğu Hukuka Aykırı Davranış Eğilimleri 173 B. Başlıca Sorunlar 176 1. Plan Hiyerarşisi Uygulamasındaki Çelişkiler 176 2. Plan Değişikliklerinde Yaşanan Karmaşa 181 a. Nazım ve Uygulama İmar Planlarının Birlikte Değerlendirilme(me)si 181 b. İmar Planı Değişikliklerinde Planların Çatışması Sorununun Farklı Şekillerde Ele Alınışı 185 (1) Sosyal ve Teknik Altyapı Dengesini Etkileyecek Boyuttaki Değişiklikler 186 (2) Nüfus Yoğunluğunu Etkileyecek Boyuttaki Değişiklikler 189 (3) Öncelik - Sonralık Sorunu 191 (4) Süreklilik İlkesinin Önemi 192 3. Üst Ölçekli Planların İptal Edilmesi Durumunda Yaşanan Belirsizlik 194 C. Çözüm Teklifleri 196 1. Mevzuat Açısından 196 a. Mevcut Mevzuat Açısından 196 b. Gündemdeki Tasarının Eleştirisi 204 2. Yargısal Denetimde Ortaya Çıkan Farklı Yaklaşımların Çözüm Açısından Değerlendirilmesi 212 a. Yargı Kararlarında Dayanılan Gerekçeler Açısından Plan Hiyerarşisinin Farklı Yorumlanışının Ortaya Çıkardığı Durum 212 b. Bilirkişi İncelemesinin Özelliği Dikkate Alındığında Ortaya Çıkan Durum 216 3. Sorunların Kaynakta Çözümü Açısından İmar Planlarının Hazırlanışının Katılıma Müsait Bir İdari Usul Sürecine Bağlanması Gerekliliği 217
