İnsan Hakları Hukuku
Dr. Öğr. Üyesi Ufuk Ramazan ÇAKMAK
Dr. Öğr. Üyesi Tuğba BAYRAKTAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİRİNCİ KISIM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Arş. Gör. Rabia TEPEKAYA
İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR17
Özgürlük Kavramı 17
Hak ve Ödev Kavramları 20
İnsan Onuru Kavramı 22
İNSAN HAKLARININ TANIMI VE KAPSAMI 24
Kamu Özgürlükleri. 26
Temel Hak ve Özgürlükler . 26
III. İNSAN HAKLARININ TARİHİ VE DÜŞÜNSEL GELİŞİMİ .28
Eski Çağ’da İnsan Hakları. 29
Orta Çağ’da İnsan Hakları 30
Yeni Çağ’da İnsan Hakları 32
İNSAN HAKLARININ POZİTİF HUKUKA GEÇİŞİ .36
İngiliz ve Amerikan Belgeleri. 37
Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi 39
Uluslararası Alana Geçişi. 40
Türkiye’de Pozitif Hukuka Geçişi. 43
İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI 46
Birinci, İkinci, Üçüncü Kuşak Haklar Ayrımı . 47
Negatif, Pozitif, Aktif Statü Hakları Ayrımı 49
Kişisel, Siyasal, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Ayrımı . 50
İNSAN HAKLARI VE DEVLET51
Devletin Yükümlülükleri 51
Yatay Etki-Dikey Etki 53
İKİNCİ KISIM
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DÜZENLENMESİ VE SINIRLANMASI
Dr. Öğr. Üyesi Cansu Büşra ÖLMEZ
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN DÜZENLENMESİ61
Genel Olarak Düzenleme Kavramı .61
Hak ve Özgürlüklerin Düzenlenmesi Sistemleri .62
Serbestlik Sistemi62
İzin Sistemi 63
Bildirim Sistemi .65
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI67
Sınırlama Kavramı 67
Sınırlamanın Gerekliliği 68
Hak ve Özgürlüklerin Sınırlılığı .70
Anayasal Sınırlar70
Objektif (Nesnel) Sınırlar.71
III. OLAĞAN DÖNEMLERDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI
SİSTEMİ .72
Genel İlkeler.72
Kanunilik İlkesi 72
Şekli Kanun – Maddi Kanun73
Kanunun Ulaşılabilir, Açık ve Kesin Olması.75
Sebebe Bağlılık İlkesi .77
Genel-Özel Sınırlama Sebepleri78
Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanmasında “Amaç Saptırma
Yasağı”81
Ölçülülük İlkesi 82
Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygunluk İlkesi 84
Öze Dokunma Yasağı.89
Türk Anayasa Hukukunda Sınırlamanın Sınırını Oluşturan Ölçütler.90
2001 Anayasa Değişikliğinden Önce .91
2001 Anayasa Değişikliğinden Sonra.91
Sınırlama Kanunla Yapılmalı .92
Sınırlama Anayasada Belirtilen Sebeplere Dayanmalı93
Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalı 95
Sınırlama Ölçülülük İlkesine Aykırı Olmamalı .96
Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun
Olmalı .99
Sınırlama Hak ve Özgürlüklerin Özlerine Dokunmamalı 103
Sınırlama Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmamalı 104
OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI
SİSTEMİ. 105
Genel İlkeler 105
Savaş veya Olağanüstü Bir Durumun Varlığı 108
Ölçülülük İlkesi . 110
Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülüklere Aykırı Olmama İlkesi 111
Dokunulmaz Haklar 112
Türk Hukukunda Olağanüstü Dönemlerde Hak ve Özgürlükleri
Sınırlama Rejimi 114
Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Sınırlanması. 117
HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI . 120
Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı. 120
Ulusal ve Uluslararası Belgelerde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 121
Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 123
ÜÇÜNCÜ KISIM
İNSAN HAKLARININ KORUNMASI
BİRİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARININ ULUSAL HUKUK DÜZENİNDE KORUNMASI
Arş. Gör. Murat AÇIL
SİYASÎ KORUMA 130
İDARÎ KORUMA . 132
III. ÖZERK KURULUŞLAR ELİYLE KORUMA 134
Kamu Denetçiliği Kurumu’na Başvuru. 134
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na Başvuru . 136
Kişisel Verileri Koruma Kurumu 139
YARGISAL KORUMA. 141
Adli Yargıya Başvuru 141
İdarî Yargıya Başvuru. 142
Anayasa Yargısına Başvuru 142
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU. 145
TANIMI VE İŞLEVLERİ . 145
BİREYSEL BAŞVURU USULÜ VE BAŞVURULARIN İNCELENMESİ 146
Bireysel Başvuru Usulü 146
Bireysel Başvuruların İncelenmesi 148
Ön İnceleme Aşaması148
Kabul Edilebilirlik İncelemesi Aşaması 149
Esas İncelemesi Aşaması .150
III. KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ .150
Mahkeme’nin Yetkisine İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri150
Kişi Bakımından Yetki 150
Bireysel Başvuru Hakkının Özneleri150
Gerçek Kişiler 151
Özel Hukuk Tüzel Kişileri .153
Kamu Tüzel Kişilerinin Bireysel Başvuru Ehliyeti Meselesi155
Mağdurluk Statüsü .157
Kişisellik Ölçütü .157
Güncellik Ölçütü158
Doğrudanlık Ölçütü .158
Konu Bakımından Yetki .160
Bireysel Başvuru Hakkının Muhatapları .160
Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Hak ve Özgürlükler.161
Yer Bakımından Yetki 164
Zaman Bakımından Yetki.165
Usule İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri 165
Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi 165
Başvurunun Süresi İçinde Yapılması168
Esasa İlişkin Kabul Edilebilirlik Kriterleri.171
Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması 171
Temellendirilmemiş Şikâyetler.171
Kanun Yolu Şikâyetleri172
Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler173
Bir İhlalin Bulunmadığı Açık Olan Şikâyetler.173
Anayasal veya Kişisel Önem Taşıma174
Anayasal Önem 174
Kişisel Önem.175
BİREYSEL BAŞVURULARIN İNCELENMESİ SONUCUNDA VERİLEN
KARARLAR.176
Başvurunun Kabul Edilebilirliğine İlişkin Kararlar 176
Başvurunun Esası Hakkında Verilen Kararlar .176
Yeniden Yargılama Yapılmasına İlişkin Karar.176
Tazminata İlişkin Karar 177
Dava Açılması Yolunu Gösterme Kararı 177
Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması ve Disiplin Para Cezası
Kararı. 178
Pilot Karar . 180
Tedbir Kararı . 183
Düşme Kararı. 184
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARININ ULUSLARARASI HUKUK DÜZENİNDE KORUNMASI
Dr. Öğr. Üyesi Tuğba BAYRAKTAR
EVRENSEL İNSAN HAKLARI HUKUKU 192
BÖLGESEL İNSAN HAKLARI HUKUKU 197
Avrupa İnsan Hakları Hukuku 198
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 199
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. 209
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Oluşumu 210
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Başvuru Çeşitleri . 214
Devletlerarası Başvuru . 214
Bireysel Başvuru. 216
aaa. Mahkeme’nin Kişi Bakımından Yetkisi . 217
bbb. Mahkeme’nin Konu Bakımından Yetkisi. 222
ccc. Mahkeme’nin Yer Bakımından Yetkisi 222
ddd. Mahkeme’nin Zaman Bakımından Yetkisi 223
Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları . 224
İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 225
Başvurunun Dört Aylık Süre İçinde Yapılması. 228
Başvurunun İsimsiz (Anonim) Olmaması 230
Başvurunun Daha Önce İncelenmemiş Olması ya da
Uluslararası Diğer Bir Soruşturma veya Çözüm Merciine
Daha Önceden Sunulmuş Bir Başvuruyla Aynı Olmaması 231
Başvurunun Konu Bakımından Sözleşme veya
Protokollerinin Hükümleriyle Bağdaşması, Dayanaktan
Açıkça Yoksun veya Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye
Kullanılması Niteliğinde Olmaması. 233
Başvuranın Önemli Bir Zarar Görmemiş Olması. 238
Bireysel Başvuru Usulü 240
Bireysel Başvuruların İncelenmesi Usulü . 243
12 İçindekiler
Mahkeme Kararlarının Bağlayıcılığı, Yerine Getirilmesi ve
Denetlenmesi245
Mahkeme’nin Verebileceği Diğer Kararlar249
aaa. Geçici Tedbir Kararı.249
bbb. Pilot Karar Usulü .251
ccc. Kayıttan Düşürme Kararı.253
ddd. Mahkeme Tarafından Verilmiş Bir Hükmün
Yorumlanması Kararı.254
eee. Bir Hükmün Yeniden Görüşülmesi Talebi Üzerine
Verilen Kararlar.255
Mahkeme’nin Özgün Yorum Yöntemleri255
Otonom Kavramlar Doktrini (Özerk Yorum İlkesi) 255
Dinamik Yorum İlkesi (Evrimsel Yorum İlkesi).257
Takdir Marjı Doktrini (Takdir alanı ya da payı)257
Ölçülülük İlkesi 259
Amerikan İnsan Hakları Hukuku.261
Afrika İnsan Hakları Hukuku.263
DÖRDÜNCÜ KISIM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NDE YER ALAN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
BİRİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN
2-7. MADDELERİNDE DÜZENLENEN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
Arş. Gör. Aydın Furkan KAYNAK
YAŞAM HAKKI269
HAKKIN KAPSAMI 272
DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER .273
Negatif Yükümlülükler .274
Pozitif Yükümlülükler.275
Yaşam Hakkını Etkin Bir Şekilde Koruyan Yasal Rejim Oluşturmak .276
Koruyucu Tedbirler Almak 277
Yeterli ve Etkin Soruşturma Yapmak.279
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR.280
Ölüm Cezası .282
Yasadışı Şiddete Karşı Koruma.282
Yakalama ve Kişinin Kaçmasını Önleme.283
Ayaklanma veya İsyanın Bastırılması .283
1982 ANAYASASI’NDA YAŞAM HAKKI.284
İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI. 289
HAKKIN KAPSAMI 289
DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER. 291
Negatif Yükümlülükler 291
Pozitif Yükümlülükler 292
Koruma Yükümlülükleri 293
Gerçekleştirme Yükümlülükleri 294
Usuli Yükümlülükler 295
III. 1982 ANAYASASI’NDA İŞKENCE YASAĞI . 295
KÖLELİK, KULLUK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI . 299
HAKKIN KAPSAMI 300
Kölelik ve Kulluk Kavramları 300
Zorla Çalıştırma ve Zorunlu Çalışma Kavramları 301
DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER. 302
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR 303
Tutulma Süresince Çalışma . 303
Askeri Hizmet veya Yerine Gördürülebilecek Sivil Hizmet 304
Acil Durumlarda Toplum Hizmeti 304
Olağan Yurttaşlık Yükümlülükleri 305
1982 ANAYASASI’NDA KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI 305
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI 309
HAKKIN KAPSAMI 310
DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER. 313
Negatif Yükümlülükler 313
Pozitif Yükümlülükler 315
III. SÖZLEŞME KAPSAMINDA İHLAL OLUŞTURMAYAN DURUMLAR 316
Yetkili Bir Mahkemenin Verdiği Mahkumiyet Kararı Sonrasında Tutulma 316
Mahkeme Kararına Uymama Sebebiyle veya Yükümlülüğün Yerine
Getirilmesini Sağlamak Amacıyla Yakalama veya Tutma 317
Yetkili Adli Merci Önüne Çıkarılmak Amacıyla Yakalama veya Tutma 318
Küçüklerin Tutulması. 319
Bulaşıcı Hastalığı Olanların, Akıl Hastalarının, Alkoliklerin, Uyuşturucu
Bağımlılarının ve Serserilerin Yasal Olarak Tutulması . 320
Ülkeye Girişin Önlenmesi veya Sınır Dışı ve Geri Verme Amacıyla
Yakalama ya da Tutma 322
ÖZGÜRLÜĞÜNDEN YOKSUN BIRAKILAN KİŞİLERİN HAKLARI .322
Anladığı Dilde Derhal Bilgilendirilme Hakkı .322
Derhal Bir Yargıç Önüne Çıkarılma Hakkı.323
Makul Sürede Yargılanma veya Yargılama Sırasında Salıverilme Hakkı.324
Özgürlüğünden Yoksun Bırakılanın Mahkemeye Başvurma Hakkı 326
Tazminat Hakkı 326
Yakınlarına Haber Verme Hakkı .327
1982 ANAYASASI’NDA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI .327
İstisnalar 329
Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Kişilerin Hakları .332
ADİL YARGILANMA HAKKI 335
HAKKIN KAPSAMI 336
DEVLETE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER .338
Negatif Yükümlülükler .338
Pozitif Yükümlülükler.339
III. ADİL YARGILANMA HAKKININ UNSURLARI .340
Mahkemeye Erişim Hakkı 340
Yasal, Bağımsız ve Tarafsız Bir Mahkemede Yargılanma Hakkı341
Makul Sürede Yargılanma Hakkı 343
Yargılamanın Hakkaniyete Uygun Olması344
Aleni ve Duruşmalı Yargılama Hakkı 346
Masumiyet Karinesinden Yararlanma Hakkı347
CEZA YARGILAMASINDA SANIĞA SAĞLANAN GÜVENCELER348
Suçlamadan Haberdar Edilme Hakkı348
Savunmasını Hazırlamak İçin Gerekli Zaman ve Kolaylıklara Sahip
Olmak.349
Avukat ve Adli Yardımdan Yararlanma Hakkı.349
Lehe Delil Öne Sürme ve Tanığı Sorguya Çekme Hakkı350
Ücretsiz Tercümandan Yararlanma Hakkı350
1982 ANAYASASI’NDA ADİL YARGILANMA HAKKI.351
Anayasa’da Tanınan Unsurlar 352
Sanığa Sağlanan Güvenceler353
AYM Kararlarından Örnekler353
SUÇ VE CEZALARIN KANUNİLİĞİ İLKESİ . 356
HAKKIN KAPSAMI, YÜKÜMLÜLÜKLER VE İSTİSNALAR . 356
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN
8-14. MADDELERİNDE DÜZENLENEN HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
Dr. Öğr. Üyesi Ufuk Ramazan ÇAKMAK
ÖZEL HAYATA VE AİLE HAYATINA SAYGI HAKKI 361
Giriş . 361
Özel Hayatın Korunması 363
Kişisel Kimlik . 364
Fiziksel ve Ruhsal Bütünlük Hakkı. 366
Mahremiyet Hakkı 368
Aile Hayatına Saygı Hakkı 369
Evlenme ve Aile Kurma Hakkı . 372
Konuta Saygı Hakkı 373
Haberleşmeye Saygı Hakkı 375
Sözleşme’nin 8-11. Maddelerinin Sınırlanma Rejimi 375
Hukukilik. 376
Meşru Amaç . 377
Demokratik Toplumda Gereklilik 377
DÜŞÜNCE, VİCDAN VE DİN ÖZGÜRLÜĞÜ 381
Giriş . 381
Düşünce, Vicdan ve Din Kavramları 382
Özgürlüğün Kapsamı . 384
Kişinin İç Dünyası 384
Dinin veya İnancın Açığa Vurulması . 385
Hakkın Özneleri. 388
Gerçek Kişiler 388
Tüzel Kişiler 388
Birey Grupları . 390
Sınırlama Rejimi 390
III. İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ . 393
Giriş . 393
İfade Özgürlüğünün Kapsamı 395
Genel Bilgiler.395
İfade Kategorileri.396
Siyasi İfadeler .396
Sanatsal İfadeler.398
Ticari İfadeler .398
Akademik İfadeler 399
Basın Özgürlüğü 399
10. Madde Kapsamında Korunmayan İfadeler 402
İfade Özgürlüğünün Sınırlanması.404
TOPLANMA VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ.407
Giriş407
Toplanma Özgürlüğü408
Örgütlenme Özgürlüğü 410
Dernek Kurma Özgürlüğü411
Sendika Kurma Özgürlüğü.412
Siyasi Parti Özgürlüğü413
Toplanma Ve Örgütlenme Özgürlüğünün Sınırlanması .413
ETKİLİ BAŞVURU HAKKI416
Genel Olarak 416
Etkili Başvuru Hakkının Unsurları.417
Savunulabilir Bir Şikâyet417
Ulusal Bir Makamın Varlığı418
Etkili Başvuru Yolu.419
Etkili Başvuru Hakkının Diğer Usuli Haklarla İlişkisi420
AYRIMCILIK YASAĞI .423
Genel Olarak 423
Ayrımcılık Yasağının Kapsamı.426
Ayrımcılık Türleri427
Doğrudan Ayrımcılık428
Dolaylı Ayrımcılık.428
Ayrımcılığın İspatı.429
-
-
-
%3410,00 TL397,70 TL
-