Türk Vergi Hukukunda Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Alacaklar
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA DEĞERSİZ, ŞÜPHELİ VE VAZGEÇİLEN ALACAKLAR
Yrd. Doç. Dr. İrfan BARLASS
- Değersiz, Şüpheli Ve Vazgeçilen Alacaklarla İlgili Bazı Temel Kurum Ve Kavramlar
- Bölüm Sunumu
- Alacak Hakkı
- Genel Olarakamortisman
- Bilanço Ve Bilanço Usulünde Defter Tutulması
- İşletme Esası Ve İşletme Esasında Defter Tutma
- Ticarî Ve Zirai Kazançlarda Vergiyi Doğuran Olayın Tahakkuk Esasına Bağli Olması
- Karşılıklar
- Değersiz Alacaklar
- Bölüm Sunumu
- Değersiz Alacak Uygulamasına İlişkin Genel Esaslar
- Vergi Usul Kanunu Uyarınca Değersiz Alacak Kaydetme Koşulları
- Değersiz Alacağın Zarar Yazılabileceği Dönem
- Değersiz Alacakların Daha Sonraki Dönemlerde Tahsil Olunması
- Değersiz Alacak Karşılığı Ayrılmasıyla İlgili Özellikli Durumlar
- Şüpheli Alacaklar
- Bölüm Sunumu
- Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılmasına İlişkin Esaslar
- Şüpheli Alacaklar İçin Değerleme Gününün Tasarruf Değerine Göre Pasifte Karşılık Ayrılabilir
- Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılacak Hesap Dönemi
- Karşılık Ayrılan Şüpheli Alacağın Sonradan Tahsil Edilmesi
- Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılmasıyla İlgili Özellikli Durumlar
- Vazgeçilen Alacaklar
- Bölüm Sunumu
- Vazgeçilen Alacak Karşılığı Ayrılmasına İlişkin Esaslar
- Vazgeçilen Alacak Karşılığı Ayrılmasıyla İlgili
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .................................................................................................................V II
İÇİNDEKİLER.................................................................................................... IX
K ISA LTM A LA R............................................................................................XVII
GİRİŞ.........................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
DeğeRsİz, ŞÜpheLİ ve vazgeçİLeN
aLaCakLaRLa İLgİLİ Bazı TeMeL
kuRuM ve kavRaMLaR
1. BÖLÜM SUNUMU .........................................................................................5
2. ALACAK HAKKI.............................................................................................5
3. GENEL OLARAK AMORTİSMAN...........................................................6
3.1. ALACAKLARDA AMORTİSMAN..................................................7
4. BİLANÇO VE BİLANÇO USULÜNDE DEFTER TUTULMASI....9
4.1. BİLANÇO ESASINDA TUTULACAK DEFTERLER .............11
4.1.1. YEVMİYE DEFTERİ ................................................................12
4.1.2. DEFTERİ KEBİR ......................................................................13
4.1.3. ENVANTER DEFTERİ .........................................................14
5. İŞLETME ESASI VE İŞLETME ESASINDA DEFTER TUTMA.....16X
6. TİCARİ VE ZİRAİ KAZANÇLARDA VERGİYİ DOĞURAN
OLAYIN TAHAKKUK ESASINA BAĞLI OLMASI................................17
7. K A R ŞILIK LA R............................................................................................... 20
İkİNCİ BÖLÜM
DeğeRsİz aLaCakLaR
8. BÖLÜM SUNUMU....................................................................................... 23
9. DEĞERSİZ ALACAK UYGULAMASINA İLİŞKİN GENEL
ESASLAR .............................................................................................................. 23
10. VERGİ USUL KANUNU UYARINCA DEĞERSİZ
ALACAK KAYDETME KOŞULLARI..........................................................29
10.1. BİR YARGI KARARININ VARLIĞINA BAĞLI
OLARAK ALACAĞIN DEĞERSİZ ALACAK HALİNE
GELMESİ........................................................................................................31
10.1.1. HAKEM KARARLARI ........................................................ 40
10.2. ALACAĞIN TAHSİL EDİLEMEYECEĞİNE İLİŞKİN
KANAAT VERİCİ BELGELER................................................................41
10.2.1. ACİZ VESİKALARI ...............................................................42
10.2.2. YARGI ORGANLARINCA YAHUT İDARİ
MERCİLERCE VERİLMİŞ BAZI BELGELER............................ 49
10.2.3. BORÇLUNUN GAİPLİĞİNE KARAR
VERİLDİĞİNE İLİŞKİN HÜKÜM .................................................51
10.2.4. ALACAKTAN VAZGEÇİLDİĞİNİ
GÖSTEREN SÖZLEŞMELER ..........................................................53
10.2.4.1. ALACAKTAN VAZGEÇİLEN
SÖZLEŞMELERİN ŞARTA BAĞLI OLMASI
SORUNSALI ....................................................................................57
10.2.5. KONKORDATO ANLAŞMASI......................................... 60XI
10.2.6. HAKLARINDA TANIMA KARARI
VERİLMEMİŞ YABANCI MAHKEME VE
YABANCI HEKEM KARARLARI..................................................62
11. DEĞERSİZ ALACAĞIN ZARAR YAZILABİLECEĞİ DÖNEM. 63
12. DEĞERSİZ ALACAKLARIN DAHA SONRAKİ
DÖNEMLERDE TAHSİL OLUNMASI......................................................67
13. DEĞERSİZ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA İLGİLİ
ÖZELLİKLİ DURUMLAR...............................................................................67
13.1. İFLAS MASASINDAN TEMİN EDİLMİŞ İFLAS
KAPANDIKTAN SONRA DAHİ ALACAKLARIN TAHSİL
OLUNAMAYACAĞINI GÖSTERİR YAZILARIN VERGİ
USUL KANUNU’NUN 322. MADDESİ UYARINCA
KANAAT VERİCİ BELGE OLARAK KABUL EDİLİP
EDİLEMEYECEKLERİ SORUNSALI.................................................. 68
13.2. İDARİ MAKAMLARCA BORÇLUNUN KANUNİ
TEMSİLCİSİNE ÖDEME EMRİ GÖNDERİLMESİNİN
ALACAĞIN DEĞERSİZ ALACAK OLARAK KAYDINA
İMKAN TANIMASI ..................................................................................70
13.3. ALACAK BORÇ İLİŞKİSİNİN KEFALET SEBEBİYLE
YAPILAN BİR ÖDEMEDEN KAYNAKLANMASI
HALİNDE TAHSİL OLUNAMAYAN KISMIN DEĞERSİZ
ALACAK OLARAK KABULÜNÜN MÜMKÜN OLUP
OLMADIĞI SORUNSALI........................................................................ 72
13.4. BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE NEV’İ
DEĞİŞİKLİKLERİ KARŞISINDA DEĞERSİZ ALACAK ............79
13.5. İŞLETMEDEN ÇALINAN PARA VE VARLIKLAR
İLE ÇALIŞANLARA VERİLEN ÖDÜNÇLERİN
DEĞERSİZ ALACAK OLARAK KAYDEDİLİP
KAYDEDİLEMEYECEĞİ ........................................................................ 80XII
ÜçÜNCÜ BÖLÜM
ŞÜpheLİ aLaCakLaR
14. BÖLÜM SUNUMU......................................................................................85
15. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASINA İLİŞKİN
ESASLAR .............................................................................................................. 86
15.1. BİLANÇO USULÜNE GÖRE DEFTER TUTULMASI....... 87
15.2. ALACAĞIN TİCARİ VE ZİRAİ KAZANCIN ELDE
EDİLMESİ YAHUT FAALİYETİN SÜRDÜRÜLMESİYLE
İLGİLİ OLMASI .......................................................................................... 88
15.2.1. MAL YAHUT HİZMET ALIMI İÇİN
VERİLEN AVANSLARDAN KAYNAKLI
ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI
AYRILIP AYRILAMAYACAĞI SORUNSALI .............................91
15.3. ALACAĞIN TEMİNATSIZ OLMASI ........................................98
15.3.1. ALACAKLININ KUSURU OLMAKSIZIN
TEMİNATLARIN YİTİRİLMESİ YAHUT PARAYA
ÇEVRİLEMEMESİ HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK
KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI..............................101
15.3.2. ALACAKLININ TEMİNATTAN
VAZGEÇMESİ HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK
KARŞILIĞI AYRILMASI................................................................. 102
15.3.3. ALACAĞIN KEFİLDEN TAHSİL EDİLEMEMESİ. 104
15.3.4. DAVA AŞAMASINDA ALINAN İHTİYATİ
TEDBİR KARARLARI İLE TAKİP SIRASINDA
GERÇEKLEŞTİRİLEN HACİZLERİN VERGİ USUL
KANUNU’NUN 323. MADDESİ BAĞLAMINDA
TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLİP
EDİLMEYECEĞİ SORUNSALI .................................................... 107
15.4. ALACAĞIN TAHSİLİNİN ŞÜPHELİ HALE GELMESİ.. 112
15.4.1. ALACAĞIN DAVA YAHUT TAKİP
AŞAMASINDA BULUNMASI....................................................... 112XIII
15.4.2. ALACAĞIN YAPILAN PROTESTOYA VEYA
YAZI İLE BİR DEFADAN FAZLA İSTENMESİNE
RAĞMEN BORÇLU TARAFINDAN ÖDENMEMİŞ
VE DAVA YAHUT İCRA TAKİBİNE DEĞMEYECEK
DERECEDE KÜÇÜK OLMASI ŞARTI....................................... 125
15.4.2.1. ALACAĞIN YAPILAN PROTESTOYA
VEYA YAZI İLE BİR DEFADAN FAZLA
İSTENMESİNE RAĞMEN ÖDENMEMİŞ OLMASI..... 125
15.4.2.2. ALACAĞIN DAVA AÇMAYA YAHUT
İCRA YOLUYLA TAKİP BAŞLATMAYA
DEĞMEYECEK KADAR KÜÇÜK OLMASI...................... 127
16. ŞÜPHELİ ALACAKLAR İÇİN DEĞERLEME GÜNÜNÜN
TASARRUF DEĞERİNE GÖRE PASİFTE KARŞILIK
AYRILABİLİR...................................................................................................128
17. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILACAK HESAP
DÖNEMİ............................................................................................................. 131
18. KARŞILIK AYRILAN ŞÜPHELİ ALACAĞIN SONRADAN
TAHSİL EDİLMESİ......................................................................................... 139
19. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA İLGİLİ
ÖZELLİKLİ DURUMLAR............................................................................ 140
19.1. KONKORDATO HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK
KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI SORUNSALI......... 140
19.2. BORÇLUNUN İFLASI HALİNDE ŞÜPHELİ
ALACAK UYGULAMASI...................................................................... 142
19.3. İFLASIN ERTELENMESİ KARARININ
ŞÜPHELİ ALACAK UYGULAMASI BAĞLAMINDA
DEĞERLENDİRİLMESİ ....................................................................... 143
19.4. KAMU KURULUŞLARINDAN OLAN ALACAKLAR
İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILIP
AYRILAMAYACAĞI................................................................................ 151XIV
19.5. ŞÜPHELİ ALACAĞIN GİDERLEŞTİRİLMESİ
İÇİN KARŞILIK AYRILMASININ ZORUNLU OLUP
OLMADIĞI SORUNSALI...................................................................... 154
19.6. İŞTİRAKLERDEN OLAN ALACAKLAR İÇİN
ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI UYGULAMASI......................... 159
19.7. KATMA DEĞER VERGİSİNDEN KAYNAKLI
ALACAKLARLA İLGİLİ OLARAK ŞÜPHELİ ALACAK
UYGULAMASI...........................................................................................161
19.8. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNDEN KAYNAKLI
ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI
UYGULAMASI.......................................................................................... 165
19.9. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI UYGULAMASINDA
KOLLEKTİF VE ADİ ŞİRKETLER İLE CİRO EDİLMİŞ
SENETLERDEN OLAN ALACAKLARIN DURUMU ................ 165
19.10. ALACAĞIN TEMLİKİ HALİNDE ŞÜPHELİ
ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASI.................................................... 169
19.10.1. FAKTÖRİNG İŞLEMLERİ NETİCESİNDE
ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASI.........................175
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
vazgeçİLeN aLaCakLaR
20. BÖLÜM SUNUMU .................................................................................. 177
21. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASINA
İLİŞKİN ESASLAR.......................................................................................... 177
21.1. BİLANÇO ESASINDA DEFTER TUTULMASI .................. 179
21.2. ALACAKTAN KONKORDATO VEYA SULH
ANLAŞMASI SEBEBİYLE VAZGEÇİLMİŞ OLMASI.................. 180
21.3. VAZGEÇİLEN ALACAĞIN ÜÇ YIL İÇERSİNDE
ZARARLA YOK EDİLMEDİĞİ TAKDİRDE KAR
HESABINA AKTARILMASI ZORUNLULUĞU ........................... 185XV
22. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILACAK DÖNEM. 189
23. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA
İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR..............................................................191
23.1. ALACAKTAN VAZGEÇİLMESİYLE DOĞAN
KARIN BİR KARŞILIK HESABINDA TAKİP
EDİLMEKSİZİN ÜÇ YILLIK BEKLEME SÜRESİNDE
VERGİDEN BAĞIŞIK TUTULUP TUTULAMAYACAĞI
SORUNSALI ................................................................................................191
23.2. VAZGEÇİLEN ALACAK İÇİN KARŞILIK AYIRMIŞ
OLAN İŞLETMENİN ÜÇ YIL DOLMADAN TASFİYESİ ....... 192
SONUÇ................................................................................................................ 195
BİBLİOGRAFYA .............................................................................................. 201
