İş Hukuku Uygulaması

Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR

İçindekiler

- İş Hukukuna Giriş
- İş Hukukunun Kaynakları
- İş Hukukunun Temel Kavramları
- İş Kanunu'nun Kapsamı
- İş Sözleşmesinin Yapılması
- İş Sözleşmesinin Türleri
- İş Sözleşmesinde Tarafların Borçları
- Çalışma Süreleri
- Dinlenme Süreleri
- İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
- Süresi Belirli İş Sözleşmesinin Feshi
- Süresi Belirsiz İş Sözleşmesinin Feshi
- Süresi Belirli ve Belirsiz İş Sözleşmelerinin Haklı Sebeple Derhal Feshi
- İş Güvencesi
- Kıdem Tazminatı
- İş Sözleşmesinin Sona Ermesinin Diğer Sonuçları
- Özelliği Olan İşlerde Uygulanacak Kurallar
- Basın İş Hukukuna Giriş
- Basın İş Hukukunun Gelişimi
- Ülkemizde Gazetecilerimizin Çalışma Sorunları
- Basın İş Kanununu'nun İş Hukuku İçindeki Yeri ve Kapsamı
- Basın İş Sözleşmesi
- Basın İş Sözleşmesinde Tarafların Borçları
- Basın İş Kanunu'nda Çalışma ve Dinlenme Süreleri
- Basın İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
- Deniz İş Hukukuna Giriş
- Deniz İş Kanununun Kapsamı ve Deniz İş Sözleşmesi
- Denizde Çalışma ve Dinlenme Süreleri
- Deniz İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Sona Ermenin Sonuçları
- Sendikalara İlişkin Genel Bilgiler
- Sendika ve Konfederasyonların Kuruluşu, İşleyişi ve Sona Ermesi
- Sendika Üyeliği
- Toplu Pazarlık Hukuku
- Toplu Pazarlığın Başlaması ve Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanması
- Toplu Pazarlıkta Uyuşmazlık Çıkması ve Çözüm Yolları

İÇİNDEKİLER
B i r i n c i K i t a p
BİREYSEL İŞ HUKUKU
Bölüm 1
İŞ HUKUKUNA GİRİŞ
I. İŞ HUKUKUNUN KONUSU3
II. İŞ HUKUKU'NUN HUKUK SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ4
III.İŞ HUKUKUNUN BÖLÜMLERİ5
1. Bireysel İş Hukuku 5
2. Toplu İş Hukuku .5
IV. İŞ HUKUKUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ.5
1. İş Hukukunun Batı Ülkelerinde Ortaya Çıkışı ve Gelişimi .5
2. İş Hukukunun Ülkemizde Ortaya Çıkışı ve Gelişimi 10
V. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ . 13
1. İş Hukukunun Amacı İşçinin Korunmasıdır. 13
2. İş Hukukunda “İşçi Yararına Yorum” Yapılır . 14
OKUMA PARÇASI: Ucuz İş İşsizlikten Daha İyidir! 14
Bölüm 2
İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
I. ULUSAL KAYNAKLAR. 17
1. Genel Kaynaklar. 17
a) Anayasa. 17
b) Kanunlar.18
aa) Bireysel İş Hukukuna İlişkin Kanunlar 18
bb) Toplu (Kollektif) İş Hukukuna İlişkin Kanunlar 19
c) Tüzükler ve Yönetmelikler . 19
ç) Bakanlar Kurulu Kararları, Genelgeler ve Tebliğler 19
d) Örf ve Âdet Kuralları 19
e) Yüksek Mahkeme Kararları ve Öğreti. 20
2. İş Hukukuna Özgü Kaynaklar 20
a) İş Sözleşmeleri ve Toplu İş Sözleşmeleri 20
X
b) İşyeri İç Yönetmelikleri ve İşveren Talimatları . 21
c) İş Sözleşmesi Hükmü Haline Gelmiş İşyeri Uygulamaları . 21
II. ULUSLARARASI KAYNAKLAR22
OKUMA PARÇASI: Uluslararası Çalışma Örgütü .26
Bölüm 3
İŞ HUKUKUNUN TEMEL
KAVRAMLARI
I. İŞÇİ .29
II. İŞÇİ BENZERLERİ: ÇIRAK VE STAJYER. 31
1. Çırak . 31
2. Stajyer .32
III. İŞVEREN.33
IV. ALT İŞVEREN (TAŞERON) 33
1. Alt İşverenin Tanımı33
2 Asıl İşverenin, Alt İşverenin İşçilerine Karşı Sorumluluğu 35
3. Ölçüsüz Taşeronlaşmaya Karşı Önlemler .36
a) Yasal Düzenlemeler36
b) Cezai Yaptırım 38
c) Düzenlemelere Karşı İşveren Tepkisi 38
V. İŞVEREN VEKİLİ .39
VI. İŞYERİ VE İŞLETME 40
1. İşyeri 40
a) İşyerinin Tanımı 40
b) İşyerinin Bildirilmesi. 41
c) İşyerinin Devri .42
2. İşletme .45
OKUMA PARÇASI: “Taşeronlaşma” Olayı .46
Bölüm 4
İŞ KANUNU'NUN KAPSAMI
I. KAPSAMA GİREN ÇALIŞANLAR .49
II. KISMEN VEYA TAMAMEN YENİ KAPSAMA ALINANLAR.49
1. Tarım İşlerinde Çalışanlar.49
2. Konutların Kapıcılık İşlerinde Çalışanlar50
3. Yardım Sevenler Derneği Atölyelerinde Çalışanlar 51
4. Gazeteciler 51
III. KAPSAM DIŞI BIRAKILAN ÇALIŞANLAR . 51
1. Deniz Taşıma İşlerinde Çalışanlar.52
XI
2. Hava Taşıma İşlerinde Çalışanlar.52
3. Evlerde Yapılan El Sanatı İşlerinde Çalışanlar .53
4. Ev İşlerinde Çalışanlar.53
5. Esnaf ve Küçüksanatkâr İşyerlerinde Çalışanlar 53
6. Çıraklar.54
7. Profesyonel Sporcular54
8. Rehabilite Edilenler .55
OKUMA PARÇASI: Bir Planlama Hatası (Güleriz Ağlanacak Halimize !).55
Bölüm 5
İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI
I. İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ. 57
1. Genel Ehliyet Şartları.57
2. İş Hukukuna Özgü Ehliyet Sınırlamaları 58
a) Küçük İşçi Çalıştırma Yasağı58
b) Kadın İşçi Çalıştırma Yasağı 59
c) İzinsiz Yabancı İşçi Çalıştırma Yasağı62
ç) Sağlık Durumu Uygun Olmayan İşçileri Çalıştırma Yasağı 64
II. İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ.64
III.İŞ SÖZLEŞMESİYLE İŞE ALMA ZORUNLULUĞU
(ZORUNLU İSTİHDAM) 67
1. Engelli ve Eski Hükümlü İstihdamı Zorunluluğu.67
a) Zorunlu İstihdam Oranları.67
b) Çalıştırılacak Engelli ve Eski Hükümlü İşçi Sayısının Tespiti.69
c) Kısmi Süreli Çalışanların Tam Süreli Çalışmaya Nasıl
Dönüştürüleceği .70
ç) Türkiye İş Kurumu'nun Aracılığı . 71
d) İşyeri ve Çalışma Koşullarının Engellilere Göre Hazırlanması.72
e) Engellilerin Çalıştırılamayacakları İşler ve Eski
Hükümlülerin Çalıştırılmayacakları İşyerleri .72
f) Korumalı İşyerleri .73
2. Askerlik veya Kanunî Bir Ödev Sebebiyle İşten Ayrılan İşçileri
Yeniden İşe Alma Zorunluluğu74
3. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Zorunluluğu .75
4. İşçi Kuruluşu Yöneticilerinin Yeniden İşe Alınması Zorunluluğu 77
Bölüm 6
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
I. SÜREKLİ-SÜREKSİZ İŞ SÖZLEŞMELERİ79
II. SÜRESİ BELİRLİ-SÜRESİ BELİRSİZ İŞ SÖZLEŞMELERİ79
XII
III.DENEME SÜRELİ-DENEME SÜRESİZ İŞ SÖZLEŞMELERİ 80
IV. TAM SÜRELİ-KISMÎ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMELERİ . 81
1. Kısmi Süreli İş Sözleşmelerinin Yaygınlaşması 81
2. Kısmi Süreli Çalıştırmanın İşverene Yararı 82
3. Kısmi Süreli Çalışanların Hakları84
a) Kısmi Süreli Çalışanların Ücret ve İkramiye Hakları84
b) Kısmi Süreli Çalışanların Kıdem ve İhbar Tazminatı85
c) Kısmi Süreli Çalışanların Hafta Tatili Ücreti.85
ç) Kısmi Süreli Çalışanların Yıllık Ücretli İzin Hakları .86
d) Kısmi Süreli Çalışanların Diğer Hakları 86
e) Çocuk Bakımı İçin Kısmi Süreli Çalışma Hakkı 86
4. Kısmi Süreli Sözleşmenin Özel Görünüm Biçimi: Çağrı
Üzerine Çalışma.87
5. Uzaktan Çalışma 87
V. TAKIM SÖZLEŞMESİ . 88
Bölüm 7
İŞ SÖZLEŞMESİNDE
TARAFLARIN BORÇLARI
I. İŞÇİNİN BORÇLARI . 89
1. İş Görme Borcu89
a) İşçi İş Görme Borcunu Bizzat Kendisi Yerine Getirmelidir 89
b) İşçi İş Görme Borcunu Özenle Yerine Getirmelidir.89
c) İşçi, Sözleşmede Belirtilen veya Kendisinden Beklenebilecek
İşi Yerine Getirmelidir 90
ç) İşçi İş Görme Borcunu Sözleşmede Gösterilen Yer ve
Zamanda Yerine Getirmelidir . 90
d) İşçi İş Görme Borcunu Geçici (Ödünç) İş İlişkisi Kuran
Bir Sözleşmede Ödünç Alan İşverene Sunmalıdır 90
2. Sadakat Borcu 95
3. İşverenin Emir ve Talimatlarına Uyma Borcu 96
4. Rekabet Etmeme ve Sır Saklama Borcu 96
II. İŞVERENİN BORÇLARI.97
1. Ücret Ödeme Borcu .98
a) Ücretin Tanımı .98
b) Ücret Sistemleri .99
c) Aylık Maktu Ücret 99
ç) Asgarî Ücret100
d) Ücretin Ödenme Yeri100
XIII
e) Ücretin Ödenme Zamanı 101
f) Ücretin Korunması.102
2. İşçiyi Koruma Borcu 104
a) Koruma Borcunun Kapsamı.104
b) İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükleri 105
c) İşverenin Sorumluluğu.106
aa) İşverenin Hukukî Sorumluluğu 106
bb) İşverenin Hukuki Sorumluluğunun Çerçevesi .108
cc) İşverenin Cezaî Sorumluluğu109
ç) İşçilerin Güvenliksiz İşyerinde Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 110
3. İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu 110
a) 4857 Sayılı İş Kanunu'ndaki Düzenleme. 110
b) 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
Kanunu'ndaki Düzenleme.111
4. İşverenin Diğer Borçları .115
OKUMA PARÇASI: 13 Mayıs 2014 Faciasını Unutma! Unutmak da Var
Fıtratında!116
Bölüm 8
ÇALIŞMA SÜRELERİ
I. GENEL OLARAK.119
II. NORMAL ÇALIŞMA SÜRELERİ . 120
1. Haftalık Çalışma Süresi .120
2. Günlük Çalışma Süresi .121
3. Özelliği Olan İşlerde Çalışma Süresi . 122
a) Taşımacılık İşlerinde122
b) Postalar Halinde Çalışılan İşlerde . 122
c) Sağlık Kuralları Bakımından Riskli İşlerde . 122
ç) Yer altı Maden İşlerinde.122
4. Telafi Çalışması .123
5. Kısa Çalışma.124
III.FAZLA ÇALIŞMA SÜRELERİ . 127
1. “Fazla Çalışma” Kavramı . 127
2. “Fazla Sürelerle Çalışma” Kavramı .128
3. Fazla Çalışma Ücreti veya Serbest Zaman 129
4. Fazla Çalışma Çeşitleri.130
a) Olağan Sebeplerle Fazla Çalışma .130
b) Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma 131
XIV
c) Olağanüstü Sebeplerle Fazla Çalışma 132
ç) Hazırlık ve Temizlik İşleri Sebebiyle Fazla Çalışma 132
5. Fazla Çalışmanın Yasaklandığı İşler ve Kişiler . 133
IV. GECE ÇALIŞMALARI. 133
1. Gece Çalışması Kavramı 133
2. Gece Çalıştırma Yasakları 135
a) Çocuk ve Kadın Çalıştırma Yasağı . 135
b) Fazla Çalıştırma Yasağı 135
Bölüm 9
DİNLENME SÜRELERİ
I. GENEL OLARAK. 137
II. GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ ARASINDA DİNLENME:
ARA DİNLENMESİ 137
III. HAFTALIK DİNLENME: ÜCRETLİ HAFTA TATİLİ.138
IV. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL DİNLENMESİ .140
V. YILLIK DİNLENME: YILLIK ÜCRETLİ İZİN .141
1. Genel Olarak .141
2. Yıllık Ücretli İzine Hak Kazanmak İçin Çalışılması Gereken Süre141
3. Kanunî Yıllık Ücretli İzin Süreleri . 143
4. Yıllık Ücretli İznin Kullanılması144
a) İznin Bölünmesi ve Yol İzni .144
b) İzne Çıkış Tarihlerinin Belirlenmesi144
c) İzin Kurulu ve Toplu İzin .146
ç) Önceki Çalışma Sürelerinin Yıllık İzin Hakkında Dikkate
Alınıp Alınmayacağı . 147
d) Yıllık İzin Ücreti . 147
OKUMA PARÇASI: Bir Gün İzin! .148
Bölüm 10
İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
I. İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH DIŞINDA SONA ERMESİ . 149
1. Tarafların Anlaşmasıyla Sözleşmenin Sona Ermesi (İkale) 149
2. Taraflardan Birinin Ölümü ile Sözleşmenin Sona Ermesi.151
3. Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Sürenin Dolması İle Sözleşmenin
Sona Ermesi . 152
II. İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH YOLUYLA SONA ERMESİ 152
1. Fesih Kavramı ve Feshin Şekli. 152
2. Fesih Çeşitleri 154
XV
Bölüm 11
SÜRESİ BELİRLİ
İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ
I. GENEL OLARAK 155
II. SÜRESİ BELİRLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞVEREN
TARAFINDAN FESHİ 155
1. Kanuni Düzenleme 155
2. Tazminatın Belirlenmesi . 156
a) Geri Kalan Süreye İlişkin Ücretin Tazminat Niteliğinde Olması 156
b) İşçinin Yapmaktan Kurtulduğu Giderlerin İndirilmesi. 158
c) İşçinin Başka Bir İş Yaparak Kazandığı veya Kazanmaktan
Bilerek Kaçındığı Yararların İndirilmesi . 158
III. SÜRESİ BELİRLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ
TARAFINDAN FESHİ 160
Bölüm 12
SÜRESİ BELİRSİZ İŞ
SÖZLEŞMESİNİN FESHİ
I. GENEL OLARAK.161
II. İŞÇİ VEYA İŞVEREN TARAFINDAN FESİH BİLDİRİM
SÜRESİ VERİLMESİ.161
1. Fesih Bildirim Süresinin Amacı161
2. Fesih Bildirim Süreleri.162
3. Sözleşmenin Sona Ereceği Tarihin Hesaplanması 162
III. BİLDİRİM SÜRELERİNE UYULMAMASININ
HUKUKÎ SONUCU .163
1. Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin Ödenmesi. 163
2. İhbar Tazminatı164
3. “Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin
Ödenmesi” ile “İhbar Tazminatı”nın Hesaplanması . 164
IV. FESİH BİLDİRİM SÜRESİ İÇİNDE İŞÇİYE YENİ İŞ
ARAMA İZNİ VERİLMESİ166
V. İŞVERENİN FESİH HAKKINI KÖTÜYE KULLANMASI VE
SONUÇLARI 167
1. Kötüniyet Tazminatı 167
2. Sendikal Tazminat . 167
VI. FESHİN SINIRLANDIRILMASI VE GECİKTİRİLMESİ . 169
1. Feshin Sınırlandırılması 169
2. Feshin Geciktirilmesi.169
a) İşçinin Raporlu veya İzinli Olduğu Sürede Feshin Geciktirilmesi . 170
XVI
b) Geçici Silah Altına Alınan İşçinin Sözleşmesinin Feshinin
Geciktirilmesi .170
c) Grev ve Lokavt Sırasında Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi 170
ç) Mevsimlik İşlerde Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi 170
VII. ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK VE İŞ
SÖZLEŞMESİNİN FESHİ . 172
Bölüm 13
SÜRESİ BELİRLİ VEYA BELİRSİZ İŞ
SÖZLEŞMELERİNİN HAKLI SEBEPLE
DERHÂL FESHİ
I. GENEL OLARAK. 175
II. SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN HAKLI SEBEPLE
DERHÂL FESHİ 176
1. Sağlık Sebepleri 176
a) İşin, İşçinin Sağlığı veya Hayatı İçin Tehlikeli Olması 176
b) İşverenin veya Başka Bir İşçinin, Bulaşıcı veya İşçinin
İşiyle Bağdaşmayan Bir Hastalığa Tutulması.177
2. İşverenin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri 177
a) İşverenin İşçiyi Sözleşmenin Esaslı Noktalarında Yanıltması .177
b) İşverenin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması 178
c) İşverenin Sataşması, Suç İşlemesi, İthamda Bulunması. 179
ç) İşçinin Cinsel Tacize Uğramasına Rağmen İşverenin
Önlem Almaması 179
d) İşverenin İşçi Ücretini Ödememesi veya Eksik Ödemesi.180
e) İşverenin Çalışma Şartlarını Uygulamaması 180
3. Zorlayıcı Sebepler 181
III. SÖZLEŞMENİN İŞVEREN TARAFINDAN HAKLI
SEBEPLE DERHÂL FESHİ.182
1. Sağlık Sebepleri182
a) İşçinin İşiyle Bağdaşmayacak Bir Hastalığa Yakalanması 182
b) İşçinin Kendi Kusuruyla Hastalığa Yakalanması veya
Engelli Hale Gelmesi ve Bu Yüzden İşe Devamsızlık Yapması .182
c) İşçinin Kusuru Olmaksızın Hastalanması, Engelli Hale
Gelmesi veya Gebelik ve Doğum Sebebiyle İşe Devamsızlık Yapması182
2. İşçinin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri .184
a) İşçinin İşvereni Sözleşmenin Esaslı Noktalarında Yanıltması184
b) İşçinin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması.184
c) İşçinin Cinsel Tacizde Bulunması185
ç) İşçinin Sataşması, İçki ve Uyuşturucu Yasağına Aykırı Davranması 185
XVII
d) İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlarda Bulunması 185
e) İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi .186
f) İşçinin İzinsiz ve Mazeretsiz İşe Devamsızlık Yapması.186
g) İşçinin Görevini Hatırlatıldığı Halde Yapmaması. 187
ğ) İşçinin İşgüvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşyerinde
Zarara Yol Açması 187
3. Zorlayıcı Sebepler 187
4. İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması 188
Bölüm 14
İŞ GÜVENCESİ
I. GENEL OLARAK.189
II. İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI191
1. Otuz veya Daha Fazla İşçi Çalıştıran Bir İşyeri ya da İşletmede
Çalışmak191
2. En Az Altı Aylık Kıdeme Sahip Olmak 193
3. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışmak .194
4. Maddede Belirtilen İşveren Vekillerinden Olmamak 194
III.FESHİN GEÇERLİ BİR SEBEBE DAYANMASI. 194
1. Geçerli Sebep Kavramı.194
2. İşçinin Yeterliliğinden ve Davranışlarından Kaynaklanan
Geçerli Sebepler . 195
a) İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Sebepler 196
b) İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Sebepler . 196
3. İşletmenin, İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler . 197
a) İşyeri Dışından Kaynaklanan Sebepler 197
b) İşyeri İçi Sebepler. 197
4. Feshin Son Çare Olması İlkesi. 197
IV. SÖZLEŞMENİN FESHİNDE USUL VE FESHE İTİRAZ .198
V. GEÇERSİZ FESHİN SONUÇLARI 199
1. İşe İade Edilen İşçinin İşe Başlatılması 199
2. İşçinin İşe Başlatılmaması Halinde İşverenin Yapacağı Ödemeler201
a) İşe Başlatmama Tazminatı.201
b) Dört Aylık Boşta Geçen Süre Ücreti 202
c) Faiz 203
ç) İşsizlik Ödeneğinin Durumu. 204
d) Sosyal Sigorta İşlemleri Bakımından Durum . 204
VI. TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA .205
1. Toplu İşçi Çıkarmanın Özelliği Olan Bir Fesih Türü Olması205
XVIII
2. Toplu İşçi Çıkarmanın Tanımı 205
3. Feshin Hüküm Doğurma Zamanı. 206
OKUMA PARÇASI: İş Güvencesi Mi?
Vicdanların Kapının Eşiğine Bırakılması Mı? 208
Bölüm 15
KIDEM TAZMİNATI
I. KIDEM TAZMİNATININ TANIMI VE ŞARTLARI.211
1. Tanımı 211
2. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları 212
a) İş Sözleşmesinin Kanunda Gösterilen Hâllerden Biri İle
Feshedilmesi veya İşçinin Ölümü 212
aa) İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı
Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi . 212
bb) İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı
Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi . 213
aaa. Muvazzaf Askerlik Hizmetini Yapmak Amacıyla Fesih 213
bbb. Bağlı Olduğu Sosyal Güvenlik Kurumundan Yaşlılık veya
Malûllük Aylığı ya da Toptan Ödeme Almak
Amacıyla Fesih 214
ccc. Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısını
Tamamlayıp Emeklilik Yaşını Doldurmadan Fesih . 214
ççç. Kadın İşçinin Evlendiği Tarihten İtibaren Bir Yıl İçinde
Sözleşmeyi Feshi 218
cc) İşçinin Ölümü218
b) İşçinin Enaz Bir Yıl Çalışmış Olması .219
II. KIDEM TAZMİNATININ MİKTARI VE HESAPLANMASI 220
1. Kıdem Tazminatının Miktarı ve Tavanı . 220
2. Kıdem Tazminatının Hesaplanması 221
III. KIDEM TAZMİNATININ ZAMANINDA ÖDENMEMESİ
HALİNDE GECİKME FAİZİ VE ZAMANAŞIMI 226
IV. KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASINDAKİ AKSAKLIKLAR 227
V. KIDEM TAZMİNATI FONU 228
1. Fon Bireysel Emeklilik Şirketleriyle İlişkilendirilecek229
2. İşveren Kayıtdışına İtilecek 230
3. İş Güvencesi Etkisiz Kılınacak 230
4. İşveren Nitelikli İşçiyi İşyerinde Zor Tutacak 230
5. Kıdem Tazminatı Her Durumda Ödenmeyecek 231
6. Kıdem Tazminatının Miktarı Düşecek 231
XIX
Bölüm 16
İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA
ERMESİNİN DİĞER SONUÇLARI
I. İŞÇİNİN ÜCRET ALACAKLARININ ÖDENMESİ.233
II. İŞÇİYE ÇALIŞMA BELGESİ VERİLMESİ.233
III. İŞÇİDEN İBRANAME ALINMASI234
1. Kanuni Düzenleme 234
2. İbranamenin Niteliği .235
3. İbranamenin Şekli ve İçeriği .236
4. İbranamenin Yorumu ve Geçerliği 238
Bölüm 17
ÖZELLİĞİ OLAN İŞLERDE
UYGULANACAK KURALLAR
I. POSTALAR HALİNDE ÇALIŞMALARA İLİŞKİN KURALLAR 241
1. Posta Sayısının Düzenlenmesi ve İlanı241
2. İşçi Postalarının Değişme Süresi.242
3. Postalar Halinde Çalışmalarda Dinlenme 243
4. Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılması 243
II. MEVSİM VE KAMPANYA İŞLERİNDE UYGULANACAK
KURALLAR .244
1. Genel Olarak 244
2. Mevsimlik İş Sözleşmeleri Belirsiz ya da Belirli Süreli Yapılabilir .246
3. Mevsimlik İşçinin Kıdem Tazminatı Çalıştığı Sürelere Göre Hesaplanır 247
4. Mevsimlik İşçi İş Güvencesinden Yararlanır . 248
5. Mevsimlik İşçi Yıllık Ücretli İzin Hakkından Yararlanamaz . 248
6. Mevsimlik İşçinin Sendikaya Üye Olma Hakkı Vardır .249
İ k i n c i K i t a p
BASIN İŞ HUKUKU
Bölüm 18
BASIN İŞ HUKUKUNA GİRİŞ
Bölüm 19
BASIN İŞ HUKUKUNUN GELİŞİMİ
I. BAZI ÜLKELERİN ULUSAL DÜZENLEMELERİ
BAKIMINDAN GELİŞİM VE BUGÜNKÜ DURUM 257
II. ULUSLARARASI DÜZENLEMELER BAKIMINDAN
GELİŞİM VE BUGÜNKÜ DURUM 258
III. ÜLKEMİZDEKİ DÜZENLEMELER BAKIMINDAN
GELİŞİM VE BUGÜNKÜ DURUM 259
XX
1. I. Borçlar Kanunu Dönemi (1926-1939)259
2. Türk Basın Birliği Kanunu Dönemi (1939-1946). 260
3. II. Borçlar Kanunu Dönemi (1946–1952) .261
4. 5953 Sayılı Kanun Dönemi (1952–1961).261
5. 212 Sayılı Kanun Dönemi (1961'den Günümüze) .262
Bölüm 20
ÜLKEMİZDE GAZETECİLERİN
ÇALIŞMA SORUNLARI
I. GAZETECİNİN EMEĞİNİN ÇOK SAYIDA YAYIN
ORGANINDA KULLANILMASI VE EMEK İSTİSMARI .265
II. TAŞERONLAŞMA VE SENDİKASIZLAŞTIRMA266
III.TEKELLEŞME EĞİLİMİ VE İŞSİZLİK 267
IV. BAĞIMSIZLIKTAN YOKSUNLUK 268
Bölüm 21
BASIN İŞ KANUNU'NUN
İŞ HUKUKU İÇİNDEKİ YERİ VE KAPSAMI
I. BASIN İŞ KANUNU'NUN İŞ HUKUKU İÇİNDEKİ YERİ . 271
1. Gazeteciler İçin Ayrı Bir İş Kanunu Gerekliliğinin Tartışılması. 271
2. Basın İş Kanunundaki Boşlukların Doldurulması Sorunu .272
II. BASIN İŞ KANUNU'NUN KAPSAMI. 275
1. Gazete, Dergi, Haber ve Fotoğraf Ajanslarında Çalışan Gazeteciler .275
2. Medya Hizmet Sağlayıcılarının Haber Birimlerinde Çalışan
Gazeteciler .276
Bölüm 22
BASIN İŞ SÖZLEŞMESİ
I. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ . 279
II. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE UNSURLARI . 280
1. Tanım 280
2. Unsurları 281
a) İşgörme Unsuru .281
b) Ücret Unsuru .281
c) Bağımlılık Unsuru 282
III. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİKLERİ 283
1. Kendine Özgü Nitelikte Bir Sözleşme Olması .283
2. Basın İş Sözleşmesinde “Bağımlılık Unsuru”nun Gevşek Olması .283
3. Basın İş Sözleşmesinde “İşin Yapıldığı Yer”in Öneminin Olmaması . 284
4. Basın İş Sözleşmesinde Ayırıcı Unsur Olarak Ücretin Bordro
Üzerinden Ödenmesi Olgusundan Yararlanılabilmesi 285
XXI
5. Özel Hukuk Sözleşmesi Olması . 286
6. Devamlı Bir Sözleşme Olması 286
7. İki Tarafa Borç Yüklemesi 287
8. Gazetecinin Şahsına Bağlı Olması 287
IV. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ .287
1. Yazılı Şekil Şartının Niteliği 287
2. Yazılı Sözleşmede Yer Alacak Hususlar . 290
V. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 291
1. Süresi Belirli Olan ve Olmayan Basın iş Sözleşmesi . 291
2. Kısmi Süreli Basın İş Sözleşmesi.291
3. Deneme Süreli Olan ve Olmayan Basın İş Sözleşmeleri 292
VI. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN BİLDİRİLMESİ .293
Bölüm 23
BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNDE
TARAFLARIN BORÇLARI
I. BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI.295
1. Gazeteci295
a) Tanımı.295
b) “Gazeteci” Tanımının Unsurları.296
aa) Basın İş Kanunu Kapsamına Giren İşyerlerinde Çalışma 296
bb) Basın İş Sözleşmesine Göre “Fikir ve Sanat” İşinde Çalışma 300
aaa- Genel Olarak. 300
bbb- Bazı Ünvanlarla Çalışanların “Gazeteci” Sayılma
Bakımından Durumu 302
c) Başlıca Geçim Kaynağı Olarak ve Ücret Karşılığında Çalışma 304
ç) 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamı Dışında Kalma305
2. İşveren ve İşveren Vekili305
a) İşveren .305
b) İşveren Vekili.307
II. TARAFLARIN KANUNDAN VE SÖZLEŞMEDEN DOĞAN
BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ. 308
1. Gazetecinin Borç ve Yükümlülükleri 308
a) İşi İfa Borcu . 308
b) Sadakat Borcu 308
2. İşverenin Borç ve Yükümlülükleri 309
a) Ücret Ödeme Borcu. 309
XXII
aa) İş Karşılığı Ücret. 309
bb) Sosyal Ücret.310
aaa - Yıllık İkramiye 311
bbb - Askerlik Sırasında Ücret .311
ccc - Kadın Gazetecinin Analığı Halinde Ücret 313
ççç - Hastalık Halinde Ücret 313
ddd - Tutukluluk ve Mahkûmiyet Halinde Ücret . 314
eee - Yayının Tatili Halinde Ücret 314
b) Ücretin Ödenme Zamanı ve Ödenmemesi Halinde
Hukukî Durum .314
c) Gazeteciyi Koruma Borcu.316
ç) Malzeme Sağlama ve Seyahat Giderlerini Karşılama Borcu . 317
Bölüm 24
BASIN İŞ KANUNU'NDA
ÇALIŞMA VE DİNLENME SÜRELERİ
I. ÇALIŞMA SÜRELERİ. 319
1. Normal Çalışma Süresi 319
2. Fazla Çalışma 320
II. ÜCRETLİ TATİLLER VE İZİNLER 321
1. Hafta Tatili .321
2. Bayram Tatili ve Genel Tatiller 321
a) Genel Olarak.321
b) Dinî Bayram Günlerinde Gazete Yayınlama Yasağına İlişkin
Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı ve Değerlendirilmesi 322
3. Doğum, Ölüm, Evlenme İzinleri324
4. Yıllık Ücretli İzin324
Bölüm 25
BASIN İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
I. SÖZLEŞMENİN TARAFLARIN ANLAŞMASI İLE
SONA ERMESİ. 327
II. SÖZLEŞMENİN KENDİLİĞİNDEN SONA ERMESİ 327
III.SÖZLEŞMENİN FESİH BİLDİRİMİ İLE SONA ERDİRİLMESİ .328
1. Genel Olarak 328
2. Sözleşmenin İhbar Süresinin Bitiminde Sona Erdirilmesi.328
3. Sözleşmenin Askerlik Sebebiyle Sona Erdirilmesi329
4. Sözleşmenin Derhâl Sona Erdirilmesi.329
a) Haklı Sebeple Derhâl Fesih329
XXIII
aa) Gazeteci Tarafından Haklı Sebeple Derhâl Fesih . 330
bb) İşveren Tarafından Haklı Sebeple Derhâl Fesih 332
b) Deneme Süresi İçinde Derhâl Fesih.333
IV. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI .333
1. İhbar Tazminatı .333
2. Ölüm Tazminatı .334
3. Kıdem Tazminatı .335
a) Genel Olarak.335
b) Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları 335
aa) Gazetecinin Gazetecilik Mesleğinde En Az Beş Yıl
Çalışmış Olması.335
bb) Sözleşmenin Kanunda Gösterilen Sebeplerden
Biri İle Feshedilmesi veya Gazetecinin Ölümü.336
aaa - Sözleşmenin İşveren Tarafından Feshedilmesi 336
bbb - Sözleşmenin Gazeteci Tarafından Feshedilmesi.337
ccc - Gazetecinin Ölümü.343
c) Kıdem Tazminatının Miktarı ve Hesaplanması.343
ç) Kıdem Tazminatının Ödenmesi .345
Ü ç ü n c ü K i t a p
DENİZ İŞ HUKUKU
Bölüm 26
DENİZ İŞ HUKUKUNA GİRİŞ
I. DENİZDE ÇALIŞMANIN DÜZENLENMESİ VE
DENİZ İŞ KANUNU .349
II. GEMİADAMI AÇIĞI VE İŞSİZLİK SORUNU.350
III.DENİZ İŞ HUKUKUNDA ÇALIŞMA HAYATININ DENETİMİ . 351
Bölüm 27
DENİZ İŞ KANUNUNUN
KAPSAMI VE DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİ
I. DENİZ İŞ KANUNUNUN KAPSAMI 353
II. DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİ354
1. Sözleşmenin Şekli 354
2. Sözleşme Türleri 355
a) Süresi Belirli - Süresi Belirsiz İş Sözleşmeleri .355
b) Deneme Süreli -Deneme Süresiz İş Sözleşmeleri355
3. Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu355
III.GEMİADAMI CÜZDANI VE GEMİADAMI BELGESİ 355
XXIV
Bölüm 28
DENİZ İŞ HUKUKUNDA
İŞVERENİN BORÇLARI
I. ÜCRET .357
II. İŞVEREN HESABINA İAŞE .358
III.İKAMET YERİ SAĞLANMASI .359
IV. KARADA BEKLEME SÜRELERİ VE DÖVİZ TEMİNİ 360
Bölüm 29
DENİZDE ÇALIŞMA VE
DİNLENME SÜRELERİ
I. ÇALIŞMA SÜRELERİ 361
1. Günlük ve Haftalık Çalışma Süresi 361
2. Fazla Çalışma .361
II. DİNLENME SÜRELERİ .362
1. Hafta Tatili .362
2. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günü Dinlenmesi 363
3. Yıllık Ücretli İzin363
Bölüm 30
DENİZ İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE
SONA ERMENİN SONUÇLARI
I. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ .365
1. Bildirim Süresi Verilerek Sözleşmenin Feshi365
2. Haklı Sebeple Derhal Fesih .366
II. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 367
1. Kıdem Tazminatı .367
2. Yurda İade369
3. Çalışma Belgesi 370
D ö r d ü n c ü K i t a p
TOPLU İŞ HUKUKU
Bölüm 31
SENDİKALARA İLİŞKİN
GENEL BİLGİLER
I. SENDİKALAR HUKUKUNUN İŞ HUKUKU İÇİNDEKİ YERİ,
GELİŞİMİ VE KAYNAKLARI.373
1. Sendikalar Hukukunun İş Hukuku İçindeki Yeri .373
2. Sendikalar Hukukunun Gelişimi ve Kaynakları374
II. SENDİKA VE KONFEDERASYON KAVRAMI.375
XXV
1. Sendikanın Tanımı ve Unsurları 375
a) Tanımı375
b) Tanımın Unsurları.376
aa) Ortak Amaç.376
bb) Serbest Kuruluş376
cc) Bağımsızlık 376
çç) Demokratiklik .376
dd) Özel Hukuk Tüzel Kişiliği 376
2. Konfederasyonun Tanımı 376
III.SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ.377
Bölüm 32
SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN
KURULUŞU, İŞLEYİŞİ VE SONA ERMESİ
I. KURULUŞ.379
1. İşkoluna Göre Sendikalaşma İlkesi .379
2. İşkolları 379
3. Sendikanın Kurulması 380
II. ORGANLAR. 380
III.FAALİYETLER 381
IV. DENETİM .382
V. SONA ERME 383
1. Kendiliğinden Sona Erme .383
2. Fesih ve Kapatma.383
a) Genel Kurul Kararı İle Fesih 383
b) Mahkeme Kararıyla Kapatma . 384
3. Sona Erme Halinde Malların Devri 384
Bölüm 33
SENDİKA ÜYELİĞİ
I. İŞÇİ SENDİKASI ÜYELİĞİ 385
II. İŞVEREN SENDİKASI ÜYELİĞİ.385
III.BİRDEN FAZLA SENDİKAYA ÜYELİK 386
IV. ÜYELİĞİN ŞEKLİ 386
V. ÜYELİK AİDATI. 386
VI. ÜYELİKTEN ÇEKİLME.387
XXVI
Bölüm 34
TOPLU PAZARLIK HUKUKU
I. TOPLU PAZARLIK VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
KAVRAMLARI 389
1. Toplu Pazarlık Kavramı. 389
2. Toplu İş Sözleşmesi Kavramı 389
a) Toplu İş Sözleşmesinin Tanımı . 389
b) Toplu İş Sözleşmesinin Muhtevası . 390
aa- Normatif Bölüm 390
bb- Borçlar Hukukuna İlişkin Bölüm 391
II. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ. 391
1. İşyeri Toplu İş Sözleşmesi 391
2. İşletme Toplu İş Sözleşmesi 392
3. Grup Toplu İş sözleşmesi.392
III. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ VE SÜRESİ.392
IV. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN HÜKMÜ393