İş Hukukunda Özel İstihdam Büroları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Özet 9
Kısaltmalar Dizini 17
Giriş 19
Birinci Bölüm
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ ORTAYA ÇIKIŞI
SINIFLANDIRILMASI İŞLEVLERİ VE ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARINA
İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL HUKUKİ DÜZENLEMELER
I. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ ORTAYA ÇIKIŞI 21
A. Sanayi Devrimi ve Teknolojinin Gelişimi 23
B. Ekonomik Yapının ve Piyasa Koşullarının Değişmesi 24
C. Kapitalizmdeki Üretim Biçimleri ve Dalgalanmalar 25
D. Küreselleşme ve Esnek Çalışmanın Önem Kazanması 27
1. Esnek Çalışma Kavramı ve Türleri 29
a. Sayısal Esneklik 32
b. Fonksiyonel Esneklik 34
c. Ücret Esnekliği 34
d. Uzaklaştırma Stratejileri 35
e. Zamana Göre Esneklik 35
2. İş Hukukunda Esnek Çalışma Uygulamaları 36
3. Memurlara Yönelik Esnek Çalışma 39
4. Güvenceli Esneklik 41
II. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ SINIFLANDIRILMASI VE İŞLEVLERİ 42
A. Özel İstihdam Bürolarının Sınıflandırılması 42
1. Aracı Bürolar 43
a. Ücretli İstihdam Büroları (Fee–Charging Employmnet Agencies) 43
b. Deniz Aşırı İstihdam Büroları (Overseas Employment Agencies) 44
c. Yabancı İşçileri Yurtiçinde İşe Yerleştiren Bürolar (Agencies for the Recruitment and Placement of Foreigners) 44
d. Üst Düzey Yönetici Temin Eden Bürolar (Executive Search Agencies) 45
e. Eğitim ve İşe Yerleştirme Kurumları (Training and Placement İnstitutes) 46
2. Vasıflı Eleman Sağlayan Bürolar 46
a. Geçici İstihdam Büroları (Temporary Work Agencies) 47
b. Personel Kiralama Büroları (Staff Leasing Agencies) 48
c. Kariyer Yönetimi Büroları (Career Management Agencies) 48
d. Tamamlayıcı Hizmet Sunan İstihdam Büroları (Job Shops) 49
e. Aracı Birlikler (Employment Enterprises) 50
3. Doğrudan Hizmet Sunan Bürolar 51
a. İhtiyaç Fazlası Personele İstihdam Hizmeti Veren Bürolar (Outplacement Agencies) 51
b. İş Arama Danışmanlıkları (Job Search Consultancies) 52
c. Personel Yönetimi Büroları (Personnel Management Consultancies) 53
d. İstihdam İlanı Büroları (Employment Advertising Agencies) 53
e. Bilgisayar Tabanlı İstihdam Büroları (Computerized Job Databese Agencies) 54
B. Özel İstihdam Bürolarının İşlevleri 54
1. İstihdam ve Fırsat Yaratma 55
2. Çalışma Şartlarını Değiştirmeden İş Değişkenliğini ve Akışkanlığını Sağlama 56
3. Emek Sömürüsünü Engelleme ve İşletmelerin Rekabet Gücünü Artırma 57
4. İş hayatına Yeni Atılan Genç İşçiler İçin İlk Basamak Görevi Yapma 57
5. Kadın İstihdamını Artırma ve Uzun Süreli İşsizleri İş Piyasasına Dahil Etme 58
6. İş–Yaşam Dengesinin Sağlanmasına Katkıda Bulunma 59
7. Meslek Edindirme ve Beceri Geliştirme Faaliyetlerinde Bulunma 60
III. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARINA İLİŞKİN ULUSLARARASI DÜZENLEMELER VE BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ ULUSAL DÜZENLEMELER 61
A. ILO’nun Özel İstihdam Büroları ile İlgili Hukuki Düzenlemeleri 62
1. 2 Sayılı İşsizlik Hakkında Sözleşme 63
2. 34 ve 96 Sayılı Sözleşmeler 64
3. 88 Sayılı İş Bulma Servisi Sözleşmesi 66
4. 181 Sayılı Özel İstihdam Büroları Sözleşmesi 66
5. 188 Sayılı Özel İstihdam Bürolarına İlişkin Tavsiye Kararı 70
B. Avrupa Birliği Hukukunda Özel İstihdam Büroları İle İlgili Hukuki Düzenlemeler 72
C. Bazı Avrupa Ülkelerinin İç Hukuk Sistemlerinde Yer Alan Düzenlemeler 75
D. Dünya İstihdam Konfederasyonu ve Avrupa Örgütü 80
İkinci Bölüm
TÜRK ÇALIŞMA HAYATINDA
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI
I. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ FAALİYETLERİNE İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELERİN GELİŞİMİ VE GENEL GÖRÜNÜMÜ 83
A. 6715 Sayılı Kanun İle Getirilen Düzenlemeler 85
1. 4857 Sayılı Kanun’da Yapılan Düzenlemeler 87
2. 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nda Yapılan Düzenlemeler 87
B. Özel İstihdam Büroları Yönetmelikleri ve Yapılan Düzenlemeler 88
C. Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği 92
D. Özel İstihdam Büroları Genelgesi 93
II. TÜRKİYE’DE ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ FAALİYETLERİNİN HUKUKİ ÇERÇEVESİ 94
A. Özel İstihdam Bürolarının Tanımı 94
1. Genel Olarak 94
2. Türk Çalışma Hayatında 95
B. Özel İstihdam Bürolarının Mesleki Anlamda Geçici İş İlişkisi Faaliyetleri 96
1. Geçici İş İlişkisi ve Geçici İş Kavramı 99
2. Özel İstihdam Bürosu ile İşçi Arasındaki İş Sözleşmesi 101
3. Geçici İşçi Sağlama Sözleşmesi 106
a. Sözleşmenin Hukuki Niteliği, Tarafları ve İçeriği 106
b. Şekil Şartı ve Şekil Şartına Uyulmaması Hali 109
4. Özel İstihdam Bürosunun, Geçici İşverenin ve İşçinin Hak ve Yükümlülükleri 110
a. Özel İstihdam Bürosunun Hak ve Yükümlülükleri 111
aa. İşçilere Yönelik Hak ve Yükümlülükler 111
bb. Geçici İşverene Yönelik Hak ve Yükümlülükler 115
cc. Türkiye İş Kurumu’na Yönelik Hak ve Yükümlülükler 116
b. Geçici İşverenin Hak ve Yükümlülükleri 117
c. İşçinin Hak ve Yükümlülükleri 120
5. Geçici İş İlişkisi Kurulabilecek Durumlar ve Süreler 123
a. Analık Hali, Çocuk Bakımı Nedeniyle Yapılan Kısmi Çalışma, Askerlik Hizmeti ve İş Sözleşmesinin Askıda Kaldığı Haller 124
b. Mevsimlik Tarım İşleri 127
c. Ev Hizmetleri 128
d. İşletmenin Günlük İşlerinden Sayılmayan ve Aralıklı Olarak Gördürülen İşler 129
e. İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Acil İşler veya Zorlayıcı Nedenler 130
f. Talep Artışı 131
g. Dönemsellik Arz Eden İş Artışı Halleri 132
6. Geçici İş İlişkisi Kurulamayacak Durumlar 132
7. İş Sözleşmesinin ve Geçici İşçi Sağlama Sözleşmesinin Geçersizliği ve Feshi 135
a. İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve Feshi 136
b. Geçici İşçi Sağlama Sözleşmesinin Geçersizliği ve Feshi 142
8. Menfaat Elde Etme Yasağı ve Ücret Alınabilecek Meslekler 143
C. Özel İstihdam Bürolarının Aracılık Faaliyetleri 144
III. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ ARACILIK FAALİYETİ VE GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURABİLME İZİNLERİ 146
A. Gereken Koşullar 146
1. İş Bulmaya Aracılık Faaliyeti İzni İçin Gereken Koşullar 147
2. İş Bulmaya Aracılık Faaliyeti İzni İçin Gereken Belgeler 148
3. Geçici İş İlişkisi Kurabilmek İçin Gereken Koşullar ve Belgeler 149
B. Özel İstihdam Bürolarının Yetkisinin İptali 150
1. Aracılık Faaliyeti İzinlerinin İptali 151
2. Geçici İş İlişkisi Kurma Yetkilerinin İptali 156
3. İzinlerin Yenilenmemesi veya İptaline Karşı İtiraz ve Yargı Yolu 160
C. Teminatın İadesi 160
D. Özel İstihdam Bürolarının Denetlenmesi 161
E. Mevzuata Aykırılık Durumunda Uygulanacak Müeyyideler 162
F. 6698 Sayılı Kişisel Verilen Korunması Kanunu Kapsamında Özel İstihdam Büroların Bilgi Toplaması ve Veri Kaydı 164
Üçüncü Bölüm
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ FAALİYETLERİNDE
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU BAKIMINDAN
DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR – ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ İŞ PİYASALARINA ETKİLERİ
I. İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU BAKIMINDAN DİKKATE ALINMASI GEREKEN DİĞER HUSUSLAR 167
A. Geçici İş İlişkisinin Benzer İş İlişkileri ile Karşılaştırılması 167
1. Alt İşverenlik ve Geçici İş İlişkisi 168
2. Belirli Süreli İş Sözleşmesi ve Geçici İş İlişkisi 173
B. Geçici İş İlişkisinde Muvazaa 174
C. Geçici İş İlişkisiyle Çalıştırılan İşçilerin Sendikal Hakları ile İlgili Olarak Karşılaşabilecekleri Sorunlar 176
1. Sendika Üyelikleri Açısından 177
2. Dahil Olacakları İş Kolunun Tespiti ve Toplu İş Sözleşmelerinden Yararlanabilmeleri Açısından 179
3. Grev–Lokavt Uygulamalarındaki Durumları Açısından 181
D. Geçici İş İlişkisiyle Çalıştırılan İşçilerin Sosyal Güvenlik Hakları Açısından 182
1. Büroların Aracılık Faaliyeti İzni Kapsamında İstihdam Ettikleri İşçiler Açısından 183
2. Büroların Geçici İş İlişkisi Kurma Yetkisi Kapsamında İşe Yerleştirdikleri Geçici İşçiler Açısından 184
a. Uzun Vadeli Sigorta Kolları 186
b. Kısa Vadeli Sigorta Kolları 187
c. İşsizlik Sigortası 190
d. Genel Sağlık Sigortası 191
E. Geçici İş İlişkisiyle Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği 191
II. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ İŞ PİYASALARINDA GÖRÜLEBİLEN ETKİLERİ 193
A. Genel Olarak Geçici İş İlişkisine Tarafların Bakış Açısı 194
B. Özel İstihdam Bürolarının İstihdamını Sağladıkları İşçiler Bakımından Değerlendirilmesi 197
C. Türkiye’de Özel İstihdam Bürolarının Faaliyetlerine İlişkin İstatistik Veriler ve Bunların Değerlendirilmesi 199
D. İşsizlik Sorununun Aşılabilmesinde Geçici İş İlişkisi Taraflarına ve Devlete Düşen Görevler, Öncelik Verilmesi Gereken Meslek Grupları 202
Sonuç 207
Kaynakça 213
Kavram Dizini 223