İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
2. Baskıya Önsöz 9
Önsöz 11
Birinci Bölüm
ARABULUCULUK
I. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMLERİ 23
II. ARABULUCULUK KAVRAMI VE GELİŞİMİ 26
III. TÜRK HUKUKUNDA ARABULUCULUK 34
A. Genel Olarak 34
B. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Kapsamı ve Uygulaması 37
1. Arabuluculuğun Tanımı 38
2. Arabuluculuğa İlişkin Temel İlkeler 40
a. Arabuluculukta İradilik İlkesi 40
b. Arabuluculukta Eşitlik İlkesi 41
c. Arabuluculukta Gizlilik İlkesi 42
d. Arabulucunun Gizliliğe Uyma Zorunluluğu 43
e. Tarafların Gizliliğe Uyma Zorunluluğu 43
f. Gizliliğin İhlali 44
g. Arabuluculuk Faaliyetindeki Beyan veya Belgelerin Kullanılamaması 44
3. Arabulucuların Hak ve Yükümlülükleri 47
a. Arabulucunun Unvanı ve Kullanılması 47
b. Arabuluculuğun Ücret ve Masrafları 48
c. Arabulucunun Taraflarla Görüşme ve İletişim Kurması 49
d. Arabuluculuk Görevinde Özen ve Tarafsızlık 49
e. Arabulucuların Reklam Yasağı 50
f. Arabulucunun Tarafları Aydınlatma Yükümlülüğü 51
4. Arabuluculuk Faaliyeti 51
a. Arabulucuya Başvuru 51
b. Arabuluculukta Adli Yardım 52
c. Arabulucunun Seçilmesi 54
d. Arabuluculuk Faaliyetinin Yürütülmesi 54
e. Arabuluculuk Sürecinin Başlaması ve Sürelere Etkisi 56
f. Arabuluculuğun Sona Ermesi 57
g. Arabuluculuk Faaliyet Sonucunun Tutanakla Tespiti 57
h. Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Tarafların Anlaşması 58
IV. ÇEŞİTLİ KANUNLARDA ARABULUCULUK DÜZENLEMELERİ 61
A. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda 61
B. 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine İlişkin Kanunda 62
C. 1136 Sayılı Avukatlık Kanununda 63
D. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda 67
E. 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda 67
İkinci Bölüm
ZORUNLU ARABULUCULUK
I. ZORUNLU ARABULUCULUK KAVRAMI 69
II. ZORUNLU ARABULUCULUĞA ELEŞTİRİLER 70
III. İŞ MAHKEMELERİ KANUNUNDA ZORUNLU ARABULUCULUK 75
A. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 82
B. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Dava Şartı 90
C. İş Uyuşmazlıklarından Kaynaklanan Alacaklar Bakımından İcra Takibi Başlatılması 94
D. Dava Şartına Uyulmamasının Sonuçları 94
Üçüncü Bölüm
ZORUNLU ARABULUCULUK UYGULAMASI
I. GENEL OLARAK 97
II. ZORUNLU ARABULUCULUĞUN KAPSAMI VE UYGULAMA ALANI 100
A. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Kanunlar 100
B. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Kanunlarda Düzenlenen İş Sözleşmeleri 102
1. 4857 Sayılı İş Kanununda Düzenlenen İş Sözleşmeleri 102
2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Hizmet Sözleşmeleri 103
3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda Düzenlenen Toplu İş Sözleşmesi 103
4. Deniz İş Kanununda Düzenlenen İş Sözleşmesi 103
5. Basın İş Kanununda İş Sözleşmesi 103
C. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki İşçi ve İşveren Alacakları 103
1. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki İşçilik Alacakları 103
2. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki İşveren Alacakları 104
3. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki İşçi ve İşveren Alacaklarının Niteliği 104
D. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamı Dışında Tutulan İş Uyuşmazlıkları 105
III. ZORUNLU ARABULUCULUĞUN TARAFLARI 105
A. Zorunlu Arabuluculuğun Tarafı Olarak İşçi 105
B. Zorunlu Arabuluculuğun Tarafı Olarak İşveren 105
IV. ZORUNLU ARABULUCULUĞA BAŞVURU 107
A. Zorunlu Arabuluculuğa Başvuru Yeri 107
B. Zorunlu Arabuluculukta Yetki 108
1. Birden Fazla İşverenin Olması Halinde Yetki 109
2. Yetkisizlik İddiası ve Yetkiye İtiraz Usulü 111
a. Yetkisizlik İddiası 111
b. Yetki İtirazını İnceleyecek Merci 111
c. Yetki İtirazının Reddi Halinde Yapılacak İşlem 112
d. Yetki İtirazının Kabulü Halinde Yapılacak İşlem 112
C. Arabulucunun Belirlenmesi 112
1. Tek Taraflı Olarak Arabuluculuğa Başvurulması Halinde 113
2. Tarafların Arabulucu Üzerinde Anlaşarak Birlikte Başvurması Halinde 113
D. Taraf Bilgilerinin Arabulucuya Aktarılması 114
1. Tarafların İletişim Bilgilerinin Tespiti 114
2. Tarafların İletişim Bilgilerinin Arabulucuya Aktarılması 115
V. ZORUNLU ARABULUCULUK FAALİYETİNİN BAŞLAMASI 116
A. Arabulucunun İlk Toplantıya Daveti ve Usulü 116
1. Arabulucunun Tarafları İlk Toplantıya Daveti 116
2. Taraflara Yapılan Bilgilendirme ve Davete İlişkin İşlemlerin Belgelendirilmesi 117
B. Arabuluculuk Süresi 117
C. Arabuluculuk Faaliyetinin Yapılacağı Yer 118
VI. ZORUNLU ARABULUCULUK FAALİYETİNİN YÜRÜTÜLMESİ 119
A. Arabulucunun En Kısa Sürede İlk Toplantıya Daveti 119
B. Taraflarla Görüşme ve İletişim Kurulması 120
C. Arabulucunun Tarafları Aydınlatma Yükümlülüğü 121
D. Arabuluculuk Usulü ve Faaliyetine Başlanması 122
1. Arabuluculuk Usulünün Kararlaştırılması 122
2. Sadece Hâkim Tarafından Yapılabilecek İşlemler Arabulucu Tarafından Yapılamaz 122
E. Arabuluculuk Müzakerelerine Tarafların ve Temsilcilerinin Katılımı 122
F. Arabulucunun Taraflara Çözüm Önermesi 124
1. Genel Olarak 124
2. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununda Arabulucunun Çözüm Önermesi 125
3. İş Mahkemeleri Kanunu ile Yapılan Değişiklikte Arabulucunun Çözüm Önermesi 126
G. Arabuluculuk Müzakerelerinde İdarenin Temsili 128
H. Komisyon Üyeleri Aleyhine Açılacak Tazminat Davaları 128
VII. ZORUNLU ARABULUCULUK FAALİYETİNİN SONA ERMESİ 129
A. Arabuluculuk Faaliyetinin Sona Erme Halleri 129
1. Arabuluculuğun Taraflara Ulaşılamaması Nedeniyle Sona Ermesi 129
2. Arabuluculuğun Tarafların Katılmaması Nedeniyle Sona Ermesi 130
3. Arabuluculuğun Anlaşmaya Varılması Nedeniyle Sona Ermesi 130
a. Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği 132
aa. Anlaşma Belgesinin İlam Niteliğinde Olması 132
bb. Anlaşma Belgesinin İcra Edilebilirlik Şerhi Alınarak İlam Niteliğine Kavuşması 133
b. Anlaşma Sonrası Dava Açılamazlık 135
aa. Anlaşmaya Varılması Halinde Anlaşılan Hususlar Hakkında Taraflarca Dava Açılamaz 135
bb. Taraflardan Birinin İradesinin Fesada Uğraması Hali 138
4. Arabuluculuğun Anlaşmaya Varılamaması Nedeniyle Sona Ermesi 138
B. Arabuluculuk Faaliyetinin Son Tutanak ile Belgelendirilmesi 140
C. Arabuluculuk Toplantısına Katılmama ve Müeyyidesi 141
1. Mazeretsiz Olarak İlk Toplantıya Katılmayan Taraf Yargılama Giderlerinden Sorumludur 141
2. Geçerli Mazeretin Tespiti 144
3. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 145
D. Taraflarca Ödenecek Arabuluculuk Ücreti 146
1. Tarafların Arabuluculuk Faaliyeti Sonunda Anlaşmaları Hâlinde 146
2. İşe İade Talebiyle Yapılan Görüşmelerde 147
3. Tarafların Arabuluculuk Faaliyeti Sonunda Anlaşmamaları, Taraflara Ulaşılamaması, Taraflar Katılmadığı İçin Görüşme Yapılamaması Hâlinde 147
E. Arabuluculukta Adli Yardım 150
F. Arabuluculuk Bürosu Tarafından Yapılması Gereken Zaruri Giderler 151
G. Zorunlu Arabuluculukta Tarafların Temsili 151
VII. ZORUNLU ARABULUCULUĞA BAŞVURMADAN DAVA AÇILMASININ SONUCU 152
VIII. ZORUNLU ARABULUCULUKTA ZAMANAŞIMI 153
A. Zorunlu Arabuluculukta Zamanaşımının Durması 153
B. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki İşçilik Alacaklarında Zamanaşımı 154
Dördüncü Bölüm
ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ İŞ SÖZLEŞMELERİ
I. GENEL OLARAK 159
II. ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ İŞ SÖZLEŞMELERİ 162
A. İş Kanununda İş Sözleşmesi 162
1. İş Kanununda İş Sözleşmesinin Tanımı 162
2. İş Kanununda İş Sözleşmesinin Şekli 163
3. İş Kanununda Sözleşme Serbestisi 163
B. Borçlar Kanununda Hizmet Sözleşmesi 164
C. Deniz İş Kanununda Hizmet Sözleşmesi 164
1. Deniz İş Kanununda Hizmet Sözleşmesinin Tanımı 164
2. Deniz İş Kanununda Hizmet Sözleşmesinin Şekli 165
D. Basın İş Kanununda İş Sözleşmesi 166
III. İŞ KANUNUNDA DÜZENLENEN BİREYSEL İŞ SÖZLEŞMELERİ 166
A. Sürekli ve Süreksiz İşlerdeki İş Sözleşmeleri 166
B. Belirli ve Belirsiz İş Sözleşmeleri 166
C. Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmeleri 169
D. Çağrı Üzerine Çalışma ve Uzaktan Çalışma Sözleşmesi 169
E. Deneme Süreli İş Sözleşmesi 170
F. Takım Sözleşmesi ile Oluşturulan İş Sözleşmeleri 172
IV. BORÇLAR KANUNUNDA DÜZENLENEN BİREYSEL İŞ (HİZMET) SÖZLEŞMELERİ 172
A. Genel Hizmet Sözleşmesi 172
B. Pazarlamacılık Sözleşmesi 173
1. Pazarlama Sözleşmesinin Tanımı 173
2. Pazarlamacının Yükümlülük ve Yetkileri 173
3. Pazarlama Sözleşmesinde İşverenin Özel Yükümlülükleri 174
4. Pazarlama Faaliyetinin Engellenmesi 175
5. Pazarlama Sözleşmesinde Hapis Hakkı 175
6. Pazarlamacılık Sözleşmesinin Sona Ermesi 175
C. Evde Hizmet Sözleşmesi 176
1. Evde Hizmet Sözleşmesinin Tanımı 176
2. Evde Hizmet Sözleşmesinde Çalışma Koşullarının Bildirilmesi 176
3. Evde Hizmet Sözleşmesinde İşçinin Özel Borçları 176
4. Evde Hizmet Sözleşmesinde İşverenin Özel Borçları 177
5. Evde Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi 177
V. ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ 177
A. Genel Olarak 177
B. Toplu İş Sözleşmesinin Tanımı 178
C. Kanunda Düzenlenen Toplu Sözleşme Türleri 179
D. Toplu İş Sözleşmesinin Şekli ve Süresi 181
E. Toplu İş Sözleşmesinin Hükmü 181
F. İşyerinin veya Bir Bölümünün Devri Halinde Toplu İş Sözleşmesinin Akıbeti 182
G. Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma 182
Beşinci Bölüm
ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ
ALACAK VE TAZMİNATLAR
I. GENEL OLARAK 185
II. ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ İŞÇİLİK ALACAKLARI VE TAZMİNATLAR 187
A. Kıdem Tazminatı 187
1. İş Kanununda Kıdem Tazminatı 187
2. Kıdem Tazminatının Koşulları 188
a. İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshedilmesi 190
b. İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshedilmesi 190
c. İş Sözleşmesinin Muvazzaf Askerlik Dolayısıyla Feshedilmesi 190
d. İş Sözleşmesinin İşçinin Bağlı Bulunduğu Kanunla Kurulu Kurum veya Sandıklardan Yaşlılık, Emeklilik veya Malullük Aylığı Yahut Toptan Ödeme Alması Amacıyla Hizmet Akdinin Feshedilmesi 191
e. İş Sözleşmesinin Kadın İşçi Tarafından Evlilik Nedeniyle Feshedilmesi 191
f. İş Sözleşmesinin İşçinin Ölümü Nedeniyle Son Bulması 191
g. İş Sözleşmesinin İşçilerin Sigortalılık Süresini ve Prim Ödeme Gün Sayısını Tamamlayarak Kendi İstekleri ile İşten Ayrılmaları Nedeniyle Son Bulması 192
h. İşçinin Son İşyerinde En Az Bir Yıl Çalışmış Olması 192
B. İhbar Tazminatı 194
C. Yıllık İzin Ücreti 197
1. İş Kanunda Yıllık İzin Ücreti 197
a. Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve İzin Süreleri 197
b. Yıllık Ücretli İzne Hak Kazanma ve İzni Kullanma Dönemi 198
c. Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller 198
d. Yıllık Ücretli İznin Uygulanması 200
e. Yıllık İzin Ücreti 200
f. Yıllık İzinde Çalışma Yasağı 201
g. Sözleşmenin Sona Ermesinde İzin Ücreti 201
h. Yıllık Ücretli İzin Hükümlerine Aykırılık 202
2. Diğer Kanunlarda Yıllık İzin Ücreti 202
D. İşçi Ücreti 203
1. İş Kanununda İşçi Ücreti 203
2. Ücret Alacaklarında Zamanaşımı Süresi 205
3. İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı 205
4. Kamu Makamlarının ve Asıl İşverenlerin Hak Edişlerinden Ücreti Kesme Yükümlülüğü 207
5. İşverenin Ücret Hesabını Gösterir İmzalı Pusula Vermek Zorunluluğu 207
6. Ücret Kesme Cezası 208
E. Ücret Ekleri 208
1. İkramiye 208
2. Prim 210
F. Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti 211
1. İş Kanununda Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma 211
a. İşçinin Çalışma Süresi 211
b. Yeraltı Maden İşlerinde Çalışan İşçilerin Çalışma Süresi 212
c. Telafi Çalışması 212
d. İşçinin Günlük Çalışma Sürelerinden Sayılan Süreler 212
e. Günlük Çalışmanın Başlama ve Bitiş Saatleri 213
f. Ara Dinlenmesi 213
g. Gece Süresi ve Gece Çalışmaları 214
ğ. Fazla Çalışma Ücreti 214
h. Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti 215
ı. Fazla Çalışma veya Fazla Sürelerle Çalışmada Ücret Yerine Serbest Zaman Kullanılması 215
i. Fazla Çalışma veya Fazla Sürelerle Çalışmada İşçinin Onayının Alınması 216
j. Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma 217
k. Olağanüstü Hallerde Fazla Çalışma 217
l. Fazla Çalışma Ücretinin Genel Anlamda Ücretin İçinde Olduğuna Dair Sözleşme 218
m. Fazla Çalışmaların İspatı 219
2. Borçlar Kanununda Fazla Çalışma Ücreti 219
G. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma 220
H. Hafta Tatili Ücreti 220
I. Genel Tatil Ücreti 221
İ. Kötü Niyet Tazminatı 221
J. Sendikal Tazminat 223
K. İşverenin Eşit Davranma Borcu Kapsamında Ayrımcılık Tazminatı 224
III. ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAKİ İŞVEREN ALACAKLARI VE TAZMİNATLAR 225
A. Genel Olarak 225
B. İş Hukukunda İşçinin Borçları ve Sorumlulukları 226
1. İş Görme Borcu 227
2. Özen ve Sadakat Borcu 227
3. Teslim ve Hesap Verme Borcu 228
4. Fazla Çalışma Borcu 228
5. Düzenlemelere ve Talimata Uyma Borcu 229
6. İşverene Verdiği Zarardan Sorumluluk 229
7. İşçinin Rekabet Yasağı 229
C. Eğitim Gideri 231
D. Cezai Şart 233
E. İşçinin Ödemesi Gereken İhbar Tazminatı 235
Altıncı Bölüm
İŞE İADE TALEBİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK
I. İŞ KANUNUNDA İŞ GÜVENCESİ VE İŞE İADE DAVASI 237
A. Feshin Geçerli Sebebe Dayandırılması 238
1. İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Sebepler 239
2. İşçinin Davranışlarından Doğan Sebepler 239
3. İşletmenin, İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler 240
B. Fesih İçin Geçerli Bir Sebep Oluşturmayan Hususlar 240
C. İş Sözleşmesinin Feshinde Usul 241
D. İşe İade Talebi ve Arabulucuya Başvurma Zorunluluğu 242
E. Feshin Geçerli Bir Sebebe Dayandığının İspat Yükümlülüğü 244
F. Geçersiz Sebeple Yapılan Feshin Sonuçları 244
G. İşe İade Kararı Verilmesi 246
II. İŞE İADE TALEPLERİNDE ZORUNLU ARABULUCULUK 247
A. İşe İade Davasında Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu 248
B. Son Tutanağın Dava Dilekçesine Eklenmeden Dava Açılması Halinde Yapılacak İşlem 250
C. İşe İade Davasının İvedilikle Sonuçlandırılma Gerekliliği 251
D. Boşta Geçen Süre Alacağı ve İşe Başlatmama Tazminatı İçin Ayrı Bir Eda Davası Açmaya Gerek Olmaması 251
E. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinin Varlığı Hâlinde İşe İade Talebi 256
F. İşe İade Davalarında Temyiz Yasağı 256
Yedinci Bölüm
ÜÇLÜ İŞ İLİŞKİLERİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK
I. GENEL OLARAK 259
II. İŞYERİ DEVRİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK 261
A. İşyerinin Devri 261
1. İşyeri Devrinin Tanımı ve Kapsamı 261
2. İş Kanunundaki İşyerinin Devri Düzenlemesi 262
a. İşyerinin Ekonomik Birliğinin (Bütünlüğünün) Devri 263
b. İşyeri Devrinin Hukuki İşleme Dayalı Olarak Gerçekleştirilmesi 263
c. İşyeri Devri Sonucunda İşverenin Değişmesi 264
3. İşyerinin Bir Bölümünün Devri 265
4. İşyerinin Devrinde İşçinin Bilgilendirilmesi/İşçinin Rızası 265
5. İşyerinin Devri Şekilleri 266
6. İşyeri Devrinin İş Sözleşmelerine Etkileri 266
7. İşyeri Devrinin Tarafların Fesih Hakkına Etkisi 267
8. İşçinin Kıdeminin / Hizmet Süresinin Bütünlüğü 267
9. İşyeri Devrinde Devreden ve Devralan İşverenlerin Birlikte Sorumluluğu 268
B. İşyerinin Devrinde Zorunlu Arabuluculuk 269
III. ASIL İŞVEREN – ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK 272
A. Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisi 272
1. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinin Kurulmasının Şartları 273
2. Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisinde Muvazaa 274
3. Asıl İşveren ve Alt İşverenin Birlikte Sorumluluğu 275
B. Asıl İşveren – Alt İşveren İlişkisinde ve Zorunlu Arabuluculuk 277
IV. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK 280
A. Geçici İş İlişkisi 280
1. İş Kanununda Geçici İş İlişkisi 280
2. Geçici İş İlişkisinde İşverenlerin Sorumluluğu 283
B. Geçici İş İlişkisinde Zorunlu Arabuluculuk 284
V. İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVRİ VE ZORUNLU ARABULUCULUK 285
A. İş Sözleşmesinin Devri 285
1. İş Hukukunda İş Sözleşmesinin Devri 286
2. İş Sözleşmesinin Devrinde İşverenlerin Sorumluluğu 290
B. Sözleşmesinin Devrinde Zorunlu Arabuluculuk 293
Sekizinci Bölüm
İŞ MAHKEMELERİ KANUNU İLE GETİRİLEN
DİĞER ÖNEMLİ DÜZENLEMELER
I. İŞ MAHKEMELERİNİN GÖREV ALANININ GENİŞLEMESİ 297
II. SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BAŞVURU ZORUNLULUĞU 299
III. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI DENETİMİ 300
IV. İCRA EDİLEBİLİRLİK ŞERHİNİN SULH HUKUK MAHKEMESİNDEN ALINMASI 304
V. İŞ MAHKEMELERİ KANUNU İLE TEMYİZ YOLU KAPANAN KARARLAR 305
VI. 7036 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTEN ÖNCE AÇILMIŞ OLAN DAVALAR, AÇILDIKLARI MAHKEMELERDE GÖRÜLMEYE DEVAM OLUNACAKTIR 307
Kaynakça 309
Kavramlar Dizini 313
Yazarın Özgeçmişi 319