İş Kazaları Meslek Hastalıkları Rehberi

Doç. Dr. Mehmet BULUT

İÇİNDEKİLER

İçindekiler .5

Önsöz .13

BİRİNCİ BÖLÜM

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI KAVRAMLARI,

UNSURLARI VE HALLER

1.1. İş Kazası Kavramı ve Unsurları 16

1.2. İş Kazası Sayılan Haller26

1.2.1. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada .27

1.2.2. Yürütülmekte Olan İş Nedeniyle34

1.2.3. İşveren Tarafından Görev İle Başka Bir Yere

Gönderilmesi 36

1.2.4. Emziren Kadın Sigortalının Çocuğuna Süt Vermek

İçin Ayrılan Zamanlarda.38

1.2.5. İşverence Sağlanan Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Gidiş

ve Gelişi Sırasında 38

1.3. Meslek Hastalığı Kavramı ve Unsurları39

İKİNCİ BÖLÜM

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ BİLDİRİMİ,

TESPİTİ VE SORUŞTURULMASI

2.1. İş Kazasının Bildirilmesi.45

2.1.1. Bildirim Süresinin Belirlenmesi .45

2.1.2. Bildirimin Yapılma Şekli51

2.1.3. 5510 Sayılı Kanuna Göre İş Kazasının İşverenlerce

Geç Bildirilmesi veya Bildirimin Yanlış Yapılması.53

2.2. Meslek Hastalığının Tespiti ve Bildirimi.54

İçindekiler

6

2.2.1. Meslek Hastalığının Tespiti54

2.2.2. Meslek Hastalığının Bildirimi ve Bildirim Süresi55

2.2.3. Meslek Hastalığının Geç Bildirilmesi veya

Bildirilmemesi57

2.3. 6331 Sayılı Kanuna Göre İş Kazası ve Meslek

Hastalıklarının İşveren İle Sağlık Hizmet Sunucuları

Tarafından Bildirimi ve Uygulanacak İdari Para Cezaları.58

2.3.1. 6331 Sayılı Kanunun Kapsamı ve İstisnaları .59

2.3.2. 6331 Sayılı Kanuna Göre İş Kazasının Bildirim Süresi.61

2.3.3. 6331 Sayılı Kanuna Göre Meslek Hastalığının

Bildirim Süresi .61

2.3.4. 6331 Sayılı Kanuna Göre İş Kazası ve Meslek

Hastalığının Bildirim Şekli.62

2.3.5. 6331 Sayılı Kanuna Göre İdari Para Cezasının

Uygulanması.63

2.3.5.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığının İşveren

Tarafından Bildirilmemesi Halinde İdari Para Cezası

Uygulanması.65

2.3.5.2. İş Kazası ve Meslek Hastalığının Sağlık Hizmet

Sunucuları /Yetkilendirilen Sağlık Hizmet Sunucuları

Tarafından Bildirilmemesi Halinde İdari Para Cezası

Uygulanması.66

2.3.6. İdari Para Cezası Tutarları67

2.3.7. Çalışan Sayısı ve İşyeri Tehlike Sınıfının Tespiti72

2.3.7.1. İş Kazası Bildirimlerinde.72

2.3.7.2. Meslek Hastalığı Bildirimlerinde 73

2.3.8. İdari Para Cezalarına Yapılan İtirazlar.73

2.4. İş Kazası ve Meslek Hastalığının Soruşturulması74

2.4.1. İş Kazası Tespiti ve Soruşturulması .75

2.4.1.1. İş Kazasının Tespiti .75

İçindekiler

7

a) Kısa Vadeli Sigorta Servisince Tespit Yapılması .75

b) İş Kazası Tespit Komisyonunca Tespit Yapılması .76

c) Denetim Vasıtasıyla Tespit Yapılması77

2.4.1.2 Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranının Tespiti77

2.4.1.3. Ölümle Sonuçlanan İş Kazaları .79

2.4.1.4. Sigortalılık Bildirimleri Yapılmamış Olanların İş

Kazası Geçirmesi 80

2.4.2. Meslek Hastalığının Soruşturulması.81

2.4.2.1. Sigortalının Meslek Hastalığı Şüphesiyle Sosyal

Güvenlik Merkezine Başvurması81

2.4.2.2. İşten Ayrılanların Meslek Hastalığı İddiaları 82

2.4.2.3. Meslek Hastalığı Dosyalarının Hazırlanması ve

Gönderilmesi.83

2.4.2.4. Meslek Hastalığının Soruşturulması ve Meslekte

Kazanma Gücü Kayıp Oranının Tespiti85

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN

SAĞLANANAN HAKLAR

3.1. Geçici İş Göremezlik Ödeneği88

3.1.1. Tanım88

3.1.2. Hastalık Sigortasında89

3.1.3. Analık Sigortasında 89

3.1.4. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortalarında.90

3.1.5. Sigortalılara Verilecek Olan İstirahatlara ve İstirahat

Raporlarına İlişkin Koşullar .90

3.1.6. Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Sigortalılara

Ödenme Usulü ve İstenecek Belgeler.97

3.1.7. Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Hesaplanması.98

İçindekiler

8

3.1.8. Geçici İş Göremezlik Ödeneği Ödemeleri .104

3.1.9. Kısa Vadeli Sigorta Kollarında Dikkate Alınmayan

Süreler 107

3.2. Sürekli İş Göremezlik Geliri 108

3.2.1. Şartları ve Çeşitleri.108

3.2.2. Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Hesaplanması110

3.2.3. Sürekli İş Göremezlik Geliri Verilme Usulü112

3.2.4. Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Kesilmesi 113

3.2.5. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Sürekli İş

Göremezlik Geliri Bağlanan Sigortalı Tekrar Çalışabilir mi?113

3.3. Ölüm Geliri116

3.3.1. Kapsam ve Usul116

3.3.2. Gelirin Hesaplanmasında Esas Tutulacak Günlük

Kazanç ve Bağlanacak Gelir 117

3.3.3. Ölüm Gelirinin Hak Sahiplerine Paylaştırılması118

3.3.4. Gelirin Başlangıcı, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması119

3.4. Evlenme Ödeneği.120

3.5. Cenaze Ödeneği.121

3.6. Ödenek ve Gelirlere Esas Tutulacak Günlük Kazanç.122

3.6.1. 4/a Kapsamındaki Sigortalılar Yönünden Prime Esas

Kazançlar123

3.6.1.1. Ücret ve Ücret Niteliğindeki Kazançların Prime

Tabi Tutulması124

3.6.1.2. Ücret Dışı Ödemelerin Prime Tabi Tutulması.125

3.6.1.3. Hizmet Akdinin Feshinin Geçersizliği Halinde

Yapılacak Ödemeler .127

3.6.1.4. Sigortalıların İdari Yargı Kararlarına İstinaden

Görevlerine İade Edilmesi 128

İçindekiler

9

3.6.2. Kısmen Prime Tabi Tutulacak Kazançlar.130

3.6.2.1. Yemek Paraları.130

3.6.2.2. Çocuk Zammı (Yardımı)130

3.6.2.3. Aile Zammı (Yardımı).131

3.6.2.4. Özel Sağlık Sigortalarına ve Bireysel Emeklilik

Sistemine Ödenen Tutarlar .132

3.6.3. Prime Tabi Tutulmayacak Kazançlar .133

a) Ayni yardımlar133

b) Ölüm, doğum ve evlenme yardımları.134

c) Görev yollukları134

d) Seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu

tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu

ödemeler ve keşif ücreti135

e) İhbar tazminatı 135

f) Kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı).136

g) Kanunda istisna olarak sayılmayan diğer ödemeler .137

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA SORUMLULUK

VE RÜCU

4.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığında Sorumluluk.139

4.1.1. İşverenin Sorumluluğu: 139

4.1.1.1. Genel Açıklama ve Kavramlar.139

4.1.1.2. İşverenin Bildirilmeyen Sigortalılıktan Doğan

Sorumluluk Hali144

4.1.1.3. İşverenin 5510 sayılı Kanunun 21 inci Maddesi

Yönünden Sorumluluğu149

4.1.2. Sigortalının Sorumluluğu .155

4.1.3. Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu.159

İçindekiler

10

4.1.4. Trafikte Meydana Gelen İş Kazası Kapsamında

Ödenen Geçici İş Göremezlik Ödenekleri162

4.2. Kusur Oranlarının Tespiti ve Denetim .163

4.2.1. Kurum Sağlık Kurullarınca %10’un Altında Meslekte

Kazanma Gücü Kayıp Oranı Tespiti Yapılan Dosyalar ile

İlgili İşlemler164

4.2.2. Uzun Süreli İstirahat Gerektiren Vakalar İle Kuruma

Büyük Mali Yük Getiren Vakalar 172

4.2.3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Soruşturmalarında Esas

Alınacak Denetim Raporları.173

4.3. Rücu (Geri Alma) Davası .174

4.4. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre .193

BEŞİNCİ BÖLÜM

İŞ KAZASI PRİM TEŞVİKİ UYGULAMASI

5.1. Teşvik Uygulamasının Kapsamı ve Şartları .195

5.2. Teşvik Tutarı .196

5.3. Teşvikin Sona Ermesi .196

5.3.1. Teşvikten Yararlanırken Ölümlü veya Sürekli İş

Göremezlikle Sonuçlanan İş Kazası Meydana Gelmesi

Halinde Teşvik Uygulamasına Son Verilmesi .196

5.3.2. Teşvikten Yararlandıktan Sonra Ölümlü veya Sürekli

İş göremezlikle Sonuçlanan İş Kazasının Meydana

Geldiğinin Tespit Edilmesi Halinde Yararlanılan Teşviklerin

Geri Alınması .199

5.4. Teşvik Uygulamasına İlişkin Yasaklamalar 200

5.5. İş Kazası Halinde İhalelerden Yasaklanma200

İçindekiler

11

ALTINCI BÖLÜM

İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN

YÜKÜMLÜLÜKLER

6.1. İş Kazası Kayıt ve Raporu Tutma Yükümlülüğü 203

6.2. İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimlerinin Yükümlülüğü .204

6.3. Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü.205

6.4. İşin Durdurulması.205

EKLER

Ek -1- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu.211

Ek -2- İş kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu (Sağlık

Hizmet Sunucuları) 216

Ek-4: İş Kazası ve Meslek Hastalığı Değerlendiren Kurum

Sağlık Kurulları ve Bu Kurullara Bağlı İller221

Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit

İşlemleri Yönetmeliği (1)

.222

Ek -6/1- Arıza/Hastalık Listesi.242

Ek -6/2- Meslek Hastalıkları Listesi.252

Ek -6/3 - E Cetveli312

Yaşlara Göre Meslekte Kazanma Gücünün Azalma Oranları .312

6331 Sayılı İSG Kanununa Göre 2023 Yılında Uygulanacak

İdari Para Cezaları316

6331 Sayılı Kanunun 24. Maddesi Gereğince 4857 Sayılı İş

Kanunu'na Göre Uygulanacak İdari Para Cezaları.331