İşçinin El Kitabı
Av. Ahmet ÖNAL
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
TEŞEKKÜR. 9
İÇİNDEKİLER.11
Temel Kavramlar.25
İşçi kimdir? . 25
İşveren kimdir?. 26
Alt işveren kimdir? . 26
Belirli - Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri .29
İş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olması
ne demek? 29
Neden belirli süreli sözleşme yapılır?. 29
Belirli süreli sözleşmede süre sınırı var mıdır? . 30
Sürenin belirlenebilir olması ne demek? 31
Her iş için belirli süreli sözleşme yapılabilir mi? . 32
Peş peşe belirli süreli sözleşme yapılabilir mi?. 32
Belirli süreli sözleşmelerde deneme süresi
konulabilir mi? 33
İşveren sözleşmeyi süresinden önce feshederse
ne olur? 33
12 İçindekiler
İşçi sözleşmeyi süresinden önce feshederse
ne olur?.35
Belirli süreli sözleşmelerde erken fesih
durumunda ceza ödenmesine karar verilebilir mi? 35
Belirli süreli sözleşmelerde işçi kıdem tazminatına
hak kazanabilir mi? .36
Belirli süreli sözleşmelerde işçi ihbar tazminatına
hak kazanabilir mi? .36
Belirli süreli sözleşme ile çalışan işçilerin yıllık izin
hakkı var mıdır? 37
İş sözleşmeleri yazılı olmak zorunda mıdır?37
Belirsiz süreli sözleşme nedir? 38
İşçi için hangi sözleşme türü daha lehedir? 38
III. Deneme Süresi . 39
Deneme süresi nedir?.39
Deneme süresi zorunlu mudur? .39
Deneme süresi en fazla ne kadar olabilir?39
Deneme süresindeki işçinin statüsü nedir? 40
Deneme süresinde sigorta yapılır mı? 40
Deneme süresinde maaş ödenir mi? 41
Deneme süresi kıdem tazminatı süresine
dahil midir?.41
Her iş ve işçi için deneme süresi konulabilir mi? 42
Deneme süresi boyunca stajyer olarak mı kabul
ediliyorum?.43
İçindekiler 13
İş Sözleşmesinin Feshi .45
İş sözleşmeleri ancak fesihle mi sona erer? . 45
İş sözleşmesi anlaşarak nasıl sona erer? 45
İşçi ölürse ne olur? . 46
İşveren ölürse ne olur?. 46
İşveren Açısından İş Sözleşmesinin Feshi. 47
İşveren iş sözleşmesini nasıl feshedebilir? . 47
Hangi işçiler iş güvencesi kapsamındadır? . 49
İş güvencesi kapsamında olmayan işçinin
sözleşmesi nasıl feshedilir? 49
İş güvencesi kapsamında olan işçinin sözleşmesi
nasıl feshedilir? 50
Hangi nedenler geçerli nedendir? 51
Derhal fesih nedenleri nelerdir? 51
Sağlık nedenleri ile fesih nedir? 52
Hamilelik ve hastalık nedeni ile fesih nedir? 53
Zorlayıcı sebeplerle fesih nedir?. 54
İşçinin gözaltına alınması nedeni ile fesih nedir? . 55
İşverenin haklı nedenle (tazminatsız) fesih
nedenleri nelerdir?. 55
İşçinin işvereni yanıltması nedeni ile fesih nedir? 57
İşçinin, şeref ve namusa yönelik sözleri veya
davranışları nedeni ile fesih nedir? 58
İşçinin sataşması nedeni ile fesih nedir? 59
İşçinin diğer işçilere tacizde bulunması nedeni ile
fesih nedir?. 59
14 İçindekiler
İşçinin işe sarhoş gelmesi yahut uyuşturucu
kullanması nedeni ile fesih nedir? 60
İşçinin güven ilişkisine aykırı davranışı nedeni ile
fesih nedir? .61
İşçinin iş yerinde suç işlemesi nedeni ile fesih
nedir?62
İşçinin devamsızlığı nedeni ile fesih nedir?.62
İşçinin görevini yerine getirmemesi nedeni ile
fesih nedir? .64
İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi nedeni
ile fesih nedir? 64
İşçinin işverenin malına zarar vermesi nedeni ile
fesih nasıl olur?.65
İşveren haklı fesih hakkını ne kadar zamanda
kullanabilir? 66
İşçi Açısından İş Sözleşmesinin Feshi67
İşçinin fesih hakkı nasıldır? .67
İşin işçi için tehlikeli olması nedeni ile fesih
nasıl olur? .68
İşverenin yahut diğer işçilerin hastalığa tutulması
nedeni ile fesih nasıl olur? 69
İşverenin işçiyi yanıltması nedeni ile fesih nasıl
olur?70
İşverenin, işçinin veya aile üyelerinin şeref ve
namusuna dokunacak sözleri yahut davranışları
nedeni ile fesih nasıl olur? 71
İşverenin işçiyi taciz etmesi nedeni ile fesih
nasıl olur? .71
İçindekiler 15
İşverenin işçiye sataşması nedeni ile fesih nasıl
olur? . 72
İşverenin işçiyi kanuna aykırı davranışa
sürüklemesi nedeni ile fesih nasıl olur? . 72
İşverenin işçiye yahut aile üyelerine karşı suç
işlemesi nedeni ile fesih nasıl olur? 73
İşverenin, cinsel tacize uğrayan işçi için gerekli
önlemleri almaması nedeni ile fesih nasıl olur?. 73
İşverenin, işçinin ücretini ödememesi nedeni ile
fesih nasıl olur? 74
İşverenin çalışma şartlarına uymaması nedeni ile
fesih nasıl olur? 75
İş yerinin (deprem, sel, hastalık vs. nedeni ile)
kapanması halinde fesih nasıl olur? . 77
Psikolojik şiddeti (mobbing) nedeni ile fesih
nasıl olur?. 78
İşçi haklı fesih hakkını ne kadar zamanda
kullanabilir? 79
Kıdem Tazminatı .81
Kıdem tazminatı nedir? 81
Kıdem tazminatına hak kazanmak için ne kadar
çalışmak gerekir? 82
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? 82
Artık çalışma yılı hesaba dahil edilir mi? 84
Kıdem tazminatı tavanı nedir? . 84
Kıdem tazminatı alan işçi aynı iş yerinde tekrar
çalışmaya başlarsa ne olur? 85
16 İçindekiler
İşçi çalışırken kıdem tazminatı alırsa ne olur? 86
Kimler kıdem tazminatı alabilir? .87
Evlilik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur? .88
Askerlik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur?90
Emeklilik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur?91
Ölüm halinde kıdem tazminatının durumu ne olur? 92
Belirli süreli sözleşme ile çalışanların durumu
nedir?93
İhbar Tazminatı ve Yeni İş Arama İzni 95
İhbar süresi nedir? 95
İhbar süresi ne kadardır? 95
Sürelere uyulmazsa ne olur? 96
Haklı nedenle fesihte de ihbar süresine uyulmalı
mıdır?97
Haklı nedene dayanarak istifa eden işçi ihbar
tazminatı alabilir mi? 97
Askere gideceği için istifa eden işçinin ihbar
sürelerine uyması gerekir mi? 98
İşten çıkarıldıktan hemen sonra yeni iş bulan
işçi ihbar tazminatı alabilir mi? .98
Belirli süreli sözleşme ile çalışanlar da ihbar
tazminatı alabilir mi? 98
Yeni iş arama izni nedir? .99
İşveren yeni iş arama izni vermek zorunda mıdır? .99
İş arama iznimi günün hangi saatinde
kullanabilirim? Bölüp birleştirebilir miyim?100
İçindekiler 17
Yeni iş aramayan yahut zaten bulmuş olan işçinin
iş arama izni sona erer mi?. 101
İstifa eden işçiye de yeni iş arama izni verilir mi? 101
VII. Kötü Niyet Tazminatı.103
Kötü niyet tazminatı nedir? 103
Kötü niyetle fesih nedir? 103
İstifa eden işçi kötü niyet tazminatı alabilir mi?. 104
İş güvencesine tabi işçi kötü niyet tazminatı
alabilir mi? 105
Kötü niyet tazminatı ne kadardır? 105
VIII. Cezai Şart ve Eğitim Giderleri.107
Cezai şart nedir?. 107
Cezai şart sözleşmede mi yazar? 107
Cezai şartın karşılıklı olması ne demek?. 107
Ceza miktarının farklı olması cezai şartı iptal
eder mi? . 108
Ceza miktarı önceden belli olmak zorunda mıdır? . 109
Ceza miktarı döviz cinsinden belirlenebilir mi? 110
Ceza miktarının bir sınırı yok mudur? 110
Cezai şart için bir süre sınırı olmak zorunda mıdır? 111
Çalışmam gereken sürenin bitmesine çok az kaldı,
istifa edersem cezanın tamamını mı öderim? 112
İşverenim aldığım eğitim sonrası belirli bir süre
çalışma zorunluluğu getiren ceza koşulu
sözleşmesi imzalattı. Bu koşul karşılıklı
olmadığına göre geçersiz midir? 112
18 İçindekiler
İşverenim benden eğitim giderlerini talep
edebilir mi?.113
Eğitim giderlerinin iadesinde takdiri indirim
yapılabilir mi? .114
Her türlü eğitimin giderleri talep edilebilir mi? 115
Eğitimden sonra çalışılması gereken süre
ne kadardır?115
Eğitim ücretine neler dahildir? .116
İşten ayrıldıktan sonra işverene rakip olmam
halinde ceza ödeyeceğime ilişkin sözleşme
imzaladım. Geçerliliği nedir? 116
Rekabet Yasağı . 117
İşveren ile rekabet etmek ne demektir?.117
Aynı anda iki işte çalışsam rekabet etmiş mi
olurum? 117
İş ilişkisi bitince rekabet yasağı da biter mi?.118
Her iş ve işçi için rekabet yasağı var mıdır? 119
Rekabet yasağı sözleşmesi nedir?.120
Rekabet yasağının yer yönünden sınırı var mıdır?120
Rekabet yasağının iş türü yönünden sınırı
var mıdır?121
Rekabet yasağının zaman yönünden sınırı
var mıdır?121
Rekabet yasağına ek olarak ceza koşulu
konulabilir mi? 122
İşveren rekabet yasağına aykırı durumun
ortadan kaldırılmasını isteyebilir mi?123
İçindekiler 19
Bu sınırlara uymayan anlaşmalar
hafifletilebilir mi? . 123
Rekabet yasağı ne zaman sona erer? . 124
Fazla Mesai .125
Fazla mesai nedir? 125
Olağan çalışma süresi nedir? Ne kadardır? 125
45 saate neler dahildir? 125
Öğle araları çalışma süresine dahil midir? 127
45 saat çalışmak zorunlu mudur?. 128
Çalışma süresi 45 saatin altında olan iş yerlerinde
fazla mesai nasıl olur? 128
45 saatlik çalışma her güne eşit mi bölünmelidir? . 129
11 saatten fazla çalışma yasağı nedir? . 130
Denkleştirme uygulaması nedir? 131
Fazla mesainin bir sınırı yok mu? . 132
Fazla mesai ücreti almıyorum, bu yasal mı?. 133
Fazla çalışma yapmak zorunda mıyım? 135
Kendi kararım ile fazla çalışırsam zamlı ücret alır
mıyım? 136
Telafi çalışması nedir? 136
Üst düzey yöneticiler fazla çalışma ücreti
alabilir mi? 137
Fazla çalışma ücreti ne kadardır? . 138
Fazla mesai ücreti verilmeyip izin kullandırılıyor.
Bu yasal mı? . 139
20 İçindekiler
Fazla çalışma ücretini ne zaman talep edebilirim?
Zamanaşımı ne kadardır? .139
Hafta Sonu - Bayramlar - Tatiller. 141
Hafta sonu tatili zorunlu mudur?141
Hafta tatili ne şekilde düzenlenmiştir? .141
Hafta tatili bölünerek kullandırılabilir mi? 141
Hafta tatilinde çalışmaya zorlanmak işçi için fesih
sebebi midir? 142
Hafta tatili ücreti nasıl hesaplanır?.142
Bayram ve tatil günleri hangi günlerdir? 143
Bu bayram ve tatil günlerinde çalışma yapılır mı?144
Bu günlerde çalışılırsa ücret ne şekilde ödenir? .144
Bu ücretlere ilişkin zamanaşımı süresi nedir?.145
XII. Ücretli İzinler ve Yıllık İzin. 147
Ücretli - ücretsiz izin farkı nedir? 147
Yıllık ücretli izin nedir?147
Yıllık iznimde hafta sonuna gelen günlerin
durumu nedir?148
İlk yılımda gelecek yılın izninden kullanamaz
mıyım? 149
İzinlerimi biriktirebilir miyim? Kullanmadığım
izinlerim yanar mı? .150
İşveren izin vermek yerine para verebilir mi?.150
Yıllık izne çıkmadan avans alabilir miyim? 150
Yıllık izne ek yol izni nedir? .151
İçindekiler 21
İzin süresinde hastalandım, bu günleri iznime
ekleyebilir miyim? 151
Yıllık iznimi bölerek kullanabilir miyim? . 152
Yıllık iznimi dilediğim zamanda kullanabilir
miyim? 152
Diğer ücretli izin türleri nelerdir? . 153
XIII. İş Güvencesi 155
İş güvencesi nedir?. 155
Kimler iş güvencesinden faydalanır? 155
Altı aylık kıdem nasıl hesaplanır? . 156
Otuz işçi hesabına hangi işçiler dahildir? 157
İşveren vekili ne demektir? Hangi işveren
vekilleri iş güvencesinden faydalanamaz? . 157
İş güvencesi kapsamındaki işçinin sözleşmesi
nasıl feshedilir? 158
İşçinin savunmasının alınması zorunlu mudur? . 159
İşçinin yetersizliğinden kaynaklanan geçerli
fesih nedenleri nelerdir? 160
İşçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli
fesih nedenleri nelerdir? 163
İşletmeden kaynaklanan geçerli nedenler
nelerdir?. 165
İş şartlarındaki değişikliği kabul etmemek
geçerli neden midir? 167
İş güvencesine tabi olup sözleşmesi geçerli
neden olmadan feshedilen işçi ne yapmalıdır? 168
İşe iade davası nedir?. 168
22 İçindekiler
İşçinin açtığı işe iade davası kabul edilirse ne olur?169
İşçi ne kadar sürede işverene başvurmalıdır?
Süreyi kaçırırsa ne olur?170
İşveren işçiyi ne kadar sürede işe başlatmak
zorundadır? İşe başlatmak için hangi koşulları
öne sürebilir?170
İşveren yasal zorunluluğa rağmen işe
başlatmazsa ne olur? 171
İşe iade edilen işçi aldığı kıdem tazminatını iade
eder mi?171
İşçi bu sırada başka bir iş yerinde çalışabilir mi? 172
İşçinin açtığı işe iade davası reddedilirse ne olur?173
XIV. Hamile İşçilerin Hakları. 175
Hamile olduğumu işverene bildirmeli miyim? 175
Hamilelik döneminde düzenli olarak kontrole
gitmem gerekiyor. Bunun için izin alabilir miyim?175
Ne sıklıkla kontrole gidebilirim? .176
Kaçıncı kontrolden itibaren ücret kesintisi yapılır?.176
Hamileyken çalışma şartlarımda değişiklik
olur mu?176
Doktorum ağır işlerde çalışmamam gerektiğini
söyledi. İşveren bunu dikkate almalı mı?177
Doğum iznim ne zaman başlar?177
Erken doğum yaptım, doğum öncesi izinlerim
ne olacak?.178
Doğum iznim ne zaman biter?178
İçindekiler 23
Doğumdan önce en fazla ne zamana kadar
çalışabilirim?. 179
Doğum iznimde maaş almaya devam edecek
miyim? 180
Doğum iznimi uzatmam mümkün mü? 180
Doğumdan sonra yarı zamanlı çalışmam
mümkün mü? . 180
Bu süreler sağlık nedenleri ile artırılabilir mi? 181
Süt izni nedir?. 181
Süt izni kullanılırken maaş kesintisi yapılır mı? 182
Süt izinlerimi birleştirerek kullanabilir miyim?. 182
Süt iznimden vazgeçip bu sürelerde ek ücret
alabilir miyim? 183
Doğum yaptığımda tazminatımı alarak istifa
edebilir miyim?. 183
Babaların izni yok mu? . 183
Arabuluculuk Süreci 185
Arabulucu kimdir? 185
Arabulucuya başvurmak zorunda mıyım? 185
Arabulucuyu nasıl seçeceğim? . 185
Arabuluculuk görüşmesi nasıl olur? . 186
Son kararı arabulucu mu verir? 186
Görüşmeye avukatım ile katılabilir miyim? 186
Görüşmeye katılmazsam ne olur? 187
Arabuluculuk süreci ne kadar sürer? 187
Arabulucu ücretini kim öder?. 187
24 İçindekiler
Arabuluculuk sürecindeki sözlerim davada
aleyhime kullanılır mı?188
Arabulucuda anlaşamazsak ne olur? 189
Arabulucuda anlaşırsak ne olur?.189
XVI. Diğer Sorular 191
İş Davaları Hakkında Sorular.191
Davalarımı avukatla takip etmek zorunda mıyım? .191
Davayı nerede açmam gerekir? 191
Davalar ne kadar sürer?192
Avukatlık ücreti ne kadardır?193
Davayı kazanırsak avukatlık ücretini karşı
taraf mı öder? .193
- Sendikal Haklar Hakkında Sorular 194
- Sendikaya nasıl üye olurum? 194
- Sendikaya üye olduğumu işveren öğrenir mi?194
- Sendika üyeliğimi sonlandırabilir miyim? .194
- Sendikaya üye olmalı mıyım? .194
- Sendikaya üye olduğum için işten çıkarılır mıyım? .195
