Uluslararası Hukuk Temel Bilgiler

İÇİNDEKİLER
2. BASKIYA ÖNSÖZ. 7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR. 23
BİRİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI HUKUKUN TANIMI,
DAYANAĞI VE KAYNAKLARI
I. ULUSLARARASI HUKUKUN TANIMI 25
II. ULUSLARARASI HUKUKUN DAYANAĞI 25
A. TABİİ HUKUK GÖRÜŞÜ 26
B. İRADECİ (POZİTİVİST) GÖRÜŞ 26
1. Kendi Kendini Sınırlama Görüşü 27
2. Ortak İrade Görüşü 27
C. OBJEKTİVİST GÖRÜŞ 27
1. Normcu Görüş 27
2. Sosyolojik Görüş 28
D. SOSYALİST GÖRÜŞ 28
E. DEĞERLENDİRME 28
III. ULUSLARARASI HUKUK VE ULUSAL HUKUK ARASINDAKİ İLİŞKİ 29
A. DÜALİST (İKİCİ) GÖRÜŞ. 29
B. MONİST (TEKÇİ) GÖRÜŞ 30
1. Normcu Okul Görüşü 30
2. Realist Okul Görüşü 30
C. TÜRK HUKUKUNDA DURUM 31
IV. ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI 33
A. ASLİ KAYNAKLAR 34
1. Uluslararası Andlaşmalar 34
a. Tanım 34
b. Sınıflandırma 34

2. Uluslararası Teamüller 35
a. Uluslararası Teamüllerin Unsurları 36
b. Uluslararası Teamül Kurallarının Oluşumu ve Andlaşmalar Karşısındaki Pozisyonu. 36
3. Genel Hukuk İlkeleri 38
a. Kavram ve Tanım 38
b. Doktrindeki Tartışmalar 38
c. Genel Hukuk İlkelerinin Niteliği ve Sınıflandırılması 39
1) W. Freidman’ın Sınıflandırılması 39
2) Ch. Rousseau’nun Sınıflandırması 39
a) Yerel Hukuk ile Uluslararası Hukukun Ortak Genel
Hukuk Kaideleri 39
b) Uluslararası Hukuka Özgü Genel Hukuk İlkeleri 39
B. YARDIMCI KAYNAKLAR 40
1. Yargı Kararları 40
2. Doktrin 40
İKİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI ANDLAŞMALAR
I. GENEL OLARAK 41
A. ANDLAŞMALARIN ÖNEMİ 41
B. TANIMI 42
C. ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN YAPILIŞI VE YÜRÜRLÜĞE GİRİŞİ 43
1. Görüşme ve Metin Yazma Aşaması 43
a. Konferans Düzenlenmesi 44
b. Uluslararası Örgütlerin Düzenlemesi 44
2. Andlaşmaların Dili ve Metni 44
a. Andlaşmaların Dili 45
b. Andlaşmaların Metni 45
3. Andlaşmaların Bağlayıcı Güç Kazanması 45
a. Basit Usul 46
b. Onay-Kabul veya Uygun Bulma 47
c. Katılma. 48
4. Andlaşmaların Hüküm Doğurması 48

D. ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN GEÇERSİZLİĞİ 49
1. Andlaşmaların Geçersizlik Nedenleri 49
a. Andlaşmanın Yetkisiz Kimselerce Yapılması 49
b. İradenin Sakatlanması 50
E. ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN UYGULANMASINA DAİR TEMEL
İLKELER VE ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN ETKİLERİ 52
1. Temel İlkeler 52
2. Üçüncü Ülkelerin Hak ve Yükümlülükleri 52
3. Çekince 53
4. Andlaşmaların Çatışması 54
F. ULUSLARARASI ANDLAŞMALARDAN ÇEKİLME HAKKI VE
ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN GEÇİCİ UYGULANMASI 55
1. Genel Olarak 55
2. Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Andlaşmalardan Çekilme Hakkı 56
3. Uluslararası Anlaşmaların Geçici Uygulanması 61
4. Değerlendirme 62
G. ANDLAŞMALARIN SONA ERMESİ VE DURDURULMASI 63
1. Tarafların Ortak İradeleriyle 63
a. Andlaşmanın Mevcut Bir Maddesi İle 63
b. Tarafların Sonradan Anlaşmaları 64
2. Tek Taraflı Olarak 64
a. Fesih ve Çekilme 64
b. Vazgeçme 65
3. Gelişen Bazı Hadiseler Neticesinde 65
a. Andlaşma Koşullarında Köklü Değişmeler 65
b. Savaş 65
c. Andlaşmanın Uygulanmasını İmkansız Hale Getiren Durumlar 66
d. Diplomatik İlişkilerin Kesilmesi 66
H. ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN DENETLENMESİ 66
İ. TÜRK HUKUKUNDA ANDLAŞMALARIN YARGISAL DENETİMİ 68
1. Genel Olarak 68
2. Türk Hukuk Sisteminde Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanması 69
3. Öğretide Yer Alan Görüşler 70

4 Andlaşmaların Yargısal Denetiminde Yüksek Mahkemelerin
Görev ve Yetkisi 72
a. Anayasa Mahkemesi 72
b. Danıştay 73
J. MİLLETLERARARASI ANDLAŞMALARIN DENETLENMESİNDE ÇEŞİTLİ ANAYASAL SİSTEMLER (Karşılaştırmalı İnceleme) 74
1. Fransız Anayasasında Uygulanan Sistem (Önleyici Denetim) 74
2. İspanya Anayasası ve Kabul Edilen Sistem 76
3. Avusturya Anayasası ve Kabul Edilen Sistem 77
4. Macaristan Anayasası ve Kabul Edilen Sistem 78
5. Alman Anayasası (Grundgesetz) ve Kabul Ettiği Sistem 79
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU
I. DENİZ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI, KAPSAMI VE DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 81
A. TANIM VE KAVRAMLAR 81
B. DENİZ HUKUKUNUN KAPSAMI VE DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 81
II. DENİZ HUKUKUNUN GELİŞİMİ VE KAYNAKLARI 82
III. İÇ SULAR 87
IV. KARASULARI 88
A. TANIM 88
B. KARASULARININ GENİŞLİĞİ 88
C. KARASULARININ SINIRLANDIRILMASI 90
1. Karasularının İç Sınırı 91
2. Karasularının Dış Sınırı. 92
a. Açık Denize Açılan Kıyılarda Karasularının Dış Sınırı 92
b. Karşılıklı Devletlerin Kıyılarının Dış Sınırı 93
3. Karasularının Yan Sınırı. 94
D. KARASULARININ HUKUKİ REJİMİ 94
1. Zararsız Geçiş Hakkı 95
a. Geçiş Kavramı 95
b. Zararsızlık Kavramı 95
c. Zararsız Geçiş Hakkından Yararlanan Gemiler 97

1) Ticaret Gemileri 97
2) Savaş Gemileri 98
d. Sahildar Devletin Zararsız Geçiş Hakkına Dair Yetkileri 99
1) Zararsız Geçişe İlişkin Mevzuatı Uygulama Yetkisi 99
2) Karasularında Gemi Trafiği Güvenliğini Sağlama Yetkisi 100
3) Zararsız Geçişi Erteleme Yetkisi 100
e. Sahildar Devletin Zararsız Geçiş Hakkına İlişkin Yükümlülükleri 101
2. Karasularında Devletin Yargı Yetkisi 101
Üzerindeki Sınırlandırmalar 101
V. KITA SAHANLIĞI 103
A. TANIM 103
B. TARİHİ GELİŞİM AŞAMALARI 103
C. 1958 CENEVRE SÖZLEŞMESİ VE 1982 BMDHS’DEKİ DÜZENLEMELER 104
D. HUKUKSAL REJİM 104
E. KITA SAHANLIĞININ SINIRLANDIRILMASI 106
1 Uluslararası Hukuktaki Uygulama 107
VI. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE 108
A. TANIM 108
B. TARİHİ GELİŞİMİ 108
C. HUKUKSAL REJİM 108
1. Kıyı Devletinin Ekonomik Hakları 108
2. Kıyı Devletinin Yetkileri 109
a. İdari Yetki 109
b. Yargı Yekisi 110
1) Kıyı Devletinin Mevzuat Hükümlerinin Uygulanması 110
2) Deniz Çevresinin Korunmasına Dair Yetkisi 110
3) Münhasır Ekonomik Bölgedeki İhtilafların Çözümü 111
3. Diğer Devletlerin Hakları 111
a. Üçüncü Devletlerin Tamamına Tanınan Haklar 111
b. Sadece Bölge Devletlerine Tanınan Haklar 111
4. Münhasır Ekonomik Bölge ve Kıta Sahanlığı Arasındaki Farklar 112

VII. BİTİŞİK BÖLGE 113
VIII. AÇIK DENİZLER 114
A. KAVRAM. 114
B. HUKUKİ REJİM 115
1. Serbesti Prensibi 115
2. Barışçıl Amaç Prensibi 116
C. AÇIK DENİZDEKİ GEMİLERE İLİŞKİN TEMEL KURALLAR 117
1. Bayrak Kanunu 117
2. Bayrak Kanunu’nun İstisnaları 118
a. Kesintisiz Takip Hakkı. 118
1) Kıyı devleti hukukunun ihlal edilmesi 120
2) Takibin başlayacağı deniz yetki alanları 120
3) Takibin başlayacağı ve biteceği zaman 120
4) Takibi mümkün olan gemiler 121
5) Takip edecek uçak ve gemiler 121
b. Çifte Bayrak Durumu 122
c. Köle Taşınmasının Yasaklanması 122
d. Deniz Haydutluğu 122
e. Uyuşturucu Kaçakçılığı 123
f. İzinsiz Radyo Yayınları. 123
IX. DENİZ YETKİ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN HUKUKİ KURALLAR 124
A. ASLİ HUKUKİ KURALLAR 124
1. Sözleşmeler 124
2. Uluslararası Teamüller 126
3. Genel Hukuk İlkeleri 127
B. YARDIMCI HUKUKİ KURALLAR 127
1. Uluslararası Mahkeme Kararları 127
2. Doktrin 127
3. Hakkaniyet İlkeleri 127
a. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları Öncesindeki Süreç 128
b. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davası ve Sonrasındaki Süreç 129
c. BMDHS Sonrasındaki Süreç 132
4. Eşit Uzaklık 133

5. Coğrafyanın Üstünlüğü 137
6. İlgili Şartlar Çerçevesinde Dikkate Alınan Konular 138
a. Adalar 138
1) Yanlış Taraftaki Adalar 141
b. Alçak Dalga Unsurları ve Kayalıklar 146
c. Deniz Tabanındaki Jeomorfolojik ve Jeolojik Özellikler 147
d. Tabii Kaynaklar 147
e. Bölgesel Sınırlar 149
f. Savunma ve Güvenlik Şartları 149
7. Oransallık İlkesi 152
8. Kapatmama İlkesi 153
C. ULUSLARARASI KAMU DÜZENİ KURALLARI (JUS COGENS) 154
1. Genel Olarak 154
2. Uluslararası Kamu Düzeni Kuralları ve BMDHS 155
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ULUSLARARASI HUKUKTA DENİZ ABLUKASI
A. KAVRAM 159
B. DENİZ ABLUKA HUKUKUNA İLİŞKİN ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR 161
1. Paris Deniz Hukukuna Uyma Deklarasyonu (1856) 161
2. Londra Deklarasyonu (1909) 161
a. Etkinlik 161
b. İlan ve Bildirim 162
c. Tarafsız Sahilleri Kapatmama 163
C. DENİZ ABLUKASINDA TARAFSIZLIK 163
1. Tarafsızlık Hukuku Bağlamında Kontrabant Kavramı 164
D. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANDLAŞMASI BAĞLAMINDA DENİZ ABLUKASI 166
1. BMGK Kararı ile Gerçekleştirilen Abluka Örnekleri 168
a. Beira Patrol 168
b. Irak. 169
c. Yugoslavya 171
d. Libya 171
e. Gazze Deniz Ablukası 172

2. Silahlı Çatışma Sürerken Gerçekleştirilen İnsani Yardım Faaliyetleri 172
3. Korunmaya Muhtaç Kişilere Yardım Malzemelerinin Ulaştırılması Yükümlülüğü 173
a. Cenevre Sözleşmeleri Ek Protokol-I 70. Maddede Yer Alan Düzenlemeler 174
4. Savaş Yöntemi Olarak Sivillerin Açlığa Terkedilmesinin Yasak Oluşu. 175
a. Deniz Ablukaları ile Sivillerin Açlığa Terk Edilmesi Arasındaki İlişki 177
5. Deniz Ablukasında Orantılılık Prensibi 178
BEŞİNCİ BÖLÜM
SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU VE KUVVET KULLANIMI
I. ULUSLARARASI SİLAHLI ÇATIŞMALAR 183
II. ULUSLARARASI NİTELİK TAŞIMAYAN SİLAHLI ÇATIŞMALAR 183
III. ULUSLARARASILAŞMIŞ SİLAHLI ÇATIŞMALAR 185
IV. DEVLET KAVRAMI 186
V. DEVLETLERİN TANINMASI. 188
VI. BARIŞÇI ÇÖZÜM YOLLARI 189
A. GENEL OLARAK 189
B. DİPLOMATİK ÇÖZÜM YOLLARI 189
1. Görüşmeler 189
2. Dostça Girişim 191
3. Arabuluculuk 192
4. Araştırma ve Soruşturma Komisyonları 195
5. Uzlaştırma 196
C. YARGISAL ÇÖZÜM YOLLARI 199
1. Uluslararası Hakemlik 199
2. Uluslararası Mahkemeler 201
a. Uluslararası Adalet Divanı 201
i. Yapısı 201
ıı. UAD Tarafından Uygulanan Kurallar 204
iii. Usule İlişkin Kurallar 204
iv. UAD’nin Danışma Görüşü ve Kararı 205
VII. KUVVET KULLANIMI 207
A. TARİHİ GELİŞİM AŞAMALARI 207
B. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÖNEMİ 208

1. Kuvvet Kullanma Yasağı 208
2. Kuvvet Kullanma Yasağının İstisnaları 209
a. BMGK Kararı İle Kuvvet Kullanımı 209
1) BMGK Kararıyla Yaptırım Uygulanması 211
a) Ekonomik Yaptırımlar 212
b) Diplomatik Yaptırımlar 212
c) Askeri Yaptırımlar 214
b. Meşru Müdafaa 214
1) Önleyici Meşru Müdafaa 215
VIII. BAZI BM GENEL KURULU KARARLARI 216
A. BM GENEL KURULU’NUN 34/169 SAYILI KARARI 216
B. BM GENEL KURULU’NUN 43/173 SAYILI KARARI 217
IX. ULUSLARARASI HUKUKTA DEVLETİN SORUMLULUĞU 218
A. GENEL OLARAK 218
B. TAZMİNAT 221
C. ULUSLARARASI HUKUKTA ZARAR VE TAZMİNAT İLİŞKİSİ 222
D. ÖZÜR 223
1. ULUSLARARASI HUKUKTA ÖZÜR MEKANİZMASI VE SONUÇLARI 223
2. BAZI DEVLETLERARASI ÖZÜR ÖRNEKLERİ 224
3. ULUSLARARASI HUKUKTA RESMİ BİR ÇÖZÜM YÖNTEMİ OLARAK
ÖZÜR 226
4. ÖZÜR MEKANİZMASININ KULLANILMASI VE BUNDAN
KAÇINILMASININ SEBEPLERİ 228
5. DIŞ İLİŞKİLERDE ÖZÜR 231
6. ULUSLARARASI HAKEM MAHKEMESİ KARARLARI VE İKİLİ ANDLAŞMALAR 232
7. ULUSLARARASI MAHKEME KARARLARI 233
X. JUS IN BELLO 233
ALTINCI BÖLÜM İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR
I. İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR 239
A. GENEL OLARAK 239
B. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA KORUNAN HUKUKSAL DEĞER 241
C. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA FAİL 242
D. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA MAĞDUR 243

E. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA MADDİ UNSUR 245
F. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA MANEVİ UNSUR 250
G. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ 251
H. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARIN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 252
1. Teşebbüs 252
2. İştirak 252
3. İçtima 253
II. NTAGANDA DAVASI 253
YEDİNCİ BÖLÜM DİPLOMASİ HUKUKU
I. DİPLOMATİK İLİŞKİLERİN TARİHİ 259
II. DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİ 260
A. MERKEZDEKİ DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİ 260
B. MERKEZ DIŞINDAKİ DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİ 261
1. Sürekli Diplomasi Temsilcileri 261
2. Geçici (ad hoc) Diplomasi Temsilcileri 262
3. Kordiplomatik 262
III. DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİN GÖREVLENDİRİLMESİ 263
A. DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİNİN SEÇİMİ 263
B. DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİNİN GÖREVE BAŞLAMASI 263
C. DİPLOMASİ TEMSİLCİLERİNİN 264
GÖREVLERİNİN SONA ERMESİ 264
D. PERSONA NON GRATA 265
IV. DİPLOMATİK DOKUNULMAZLIK VE AYRICALIKLAR 266
A. DİPLOMATİK DOKUNULMAZLIKLAR 266
1. Yargı Dokunulmazlığı 266
2. Kişi Dokunulmazlığı 268
3. Konut Dokunulmazlığı 268
4. Elçilik Arşivlerinin Dokunulmazlığı 270
5. Gezi ve Haberleşme Serbestisi 270
B. DİPLOMATİK AYRICALIKLAR 271
1. Vergi Ayrıcalığı 271
2. Gümrük Ayrıcalığı 272

SEKİZİNCİ BÖLÜM HAVA HUKUKU
I. CHİCAGO SÖZLEŞMELERİ 274
II. CHİCAGO ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIK SÖZLEŞMESİ’NİN
ULUSLARARASI HUKUK KAİDELERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ 276
A. HAVA SAHALARININ HUKUKİ STATÜSÜ 276
B. DEVLET UÇAKLARI 277
C. SİVİL HAVACILIĞIN KÖTÜYE KULLANILMASI 277
D. KABOTAJ 277
E. SINIRLAMALAR 278
1. Zabıta ve Gümrük Konularında Getirilmiş Sınırlamalar 278
2. Kamu Güvenliğine Yönelik Sınırlamalar 279
3. Askeri İhtiyaçlar Sebebiyle Getirilen Sınırlamalar 279
4. Kamu Sağlığına İlişkin Sınırlamalar 279
III. CHİCAGO SÖZLEŞMELERİNİN EGEMENLİK VE SERBESTİ TEORİLERİ
BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 280
IV. CHİCAGO SÖZLEŞMELERİNİN SİVİL UÇUŞ GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 282
V. CHİCAGO SÖZLEŞMELERİNİN HAVA TRAFİK HİZMETLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 283
VI. DEĞERLENDİRME 285
EKLER 287
 DİPLOMATİK İLİŞKİLER HAKKINDA VİYANA SÖZLEŞMESİ
(18 NİSAN 1961) 287
 KONSOLOSLUK İLİŞKİLERİ HAKKINDA VİYANA SÖZLEŞMESİ
(24 NİSAN 1963) 299
 VİYANA ANDLAŞMALAR HUKUKU SÖZLEŞMESİ (22 MAYIS 1969) 321
KAYNAKÇA 341