Uluslararası Hukuk Temel Bilgiler

Yrd. Doç. Dr. İslam Safa KAYA

 

 

İçindekiler

Önsöz . Vıı 

İçindekiler  Ix 

Kısaltmalar . Xxı 

Birinci Bölüm 

Uluslararası Hukukun Tanımı, Dayanağı Ve Kaynakları 

1. Uluslararası Hukukun Tanımı. 1 

Iı.  Uluslararası Hukukun Dayanağı . 1 

1. Tabii Hukuk Görüşü 2 
2. İradeci Görüş 2
3. Kendi Kendini Sınırlama Görüşü. 3 
4. Ortak İrade Görüşü 3 
5. Objektivist Görüş . 3
6. Normcu Görüş 3 
7. Sosyolojik Görüş. 4 
8. Sosyalist Görüş 4
9. Değerlendirme 4

Iıı.  Uluslararası Hukuk Ve  Ulusal Hukuk Arasındaki İlişki . 5 

1. Düalist (İkici) Görüş . 5
2. Monist (Tekçi) Görüş 6
3. Normcu Okul Görüşü . 6 
4. Realist Okul Görüşü 6 
5. Türk Hukukunda Durum. 7

Iv.  Uluslararası Hukukun Kaynakları  9 

1. Asli Kaynaklar. 10
2. Uluslararası Andlaşmalar . 10 

X  İçindekiler 

1. Tanım. 10 
2. Sınıflandırma . 11 
3. Uluslararası Teamüller. 12 
4. Uluslararası Teamüllerin Unsurları 12 
5. Uluslararası Teamül Kurallarının Oluşumu Ve Andlaşmalar 

Karşısındaki Pozisyonu  13 

3. Genel Hukuk İlkeleri. 14 
4. Yardımcı Kaynaklar. 14
5. Yargı Kararları 14 
6. Doktrin. 15 

İkinci Bölüm 

Uluslararası Andlaşmalar 

1. Genel Olarak. 17 
2. Andlaşmaların Önemi. 17
3. Tanımı . 18
4. Uluslararası Andlaşmaların Yapılışı Ve  Yürürlüğe Girişi. 19
5. Görüşme Ve Metin Yazma Aşaması 19 
6. Konferans Düzenlenmesi. 20 
7. Uluslararası Örgütlerin Düzenlemesi. 20 
8. Andlaşmaların Dili Ve Metni. 20 
9. Andlaşmaların Dili . 21 
10. Andlaşmaların Metni. 21 
11. Andlaşmaların Bağlayıcı Güç Kazanması 21 
12. Basit Usul. 22 
13. Onay‐Kabul Veya Uygun Bulma . 23 
14. Katılma 24 
15. Andlaşmaların Hüküm Doğurması . 24 
16. Uluslararası Andlaşmaların Geçersizliği 25
17. Andlaşmaların Geçersizlik Nedenleri . 25 

İçindekiler  Xı 

1. Andlaşmanın Yetkisiz Kimselerce Yapılması 25 
2. İradenin Sakatlanması . 26 
3. Uluslararası Andlaşmaların Uygulanmasına Dair Temel 

İlkeler Ve Uluslararası Andlaşmaların Etkileri . 28

1. Temel İlkeler. 28 
2. Üçüncü Ülkelerin Hak Ve Yükümlülükleri . 28 
3. Çekince. 29 
4. Andlaşmaların Çatışması 30 
5. Uluslararası Andlaşmalardan Çekilme Hakkı Ve 

Uluslararası Andlaşmaların Geçici Uygulanması . 31

1. Genel Olarak 31 
2. Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Andlaşmalardan  Çekilme Hakkı 32 
3. Uluslararası Anlaşmaların Geçici Uygulanması 37 
4. Değerlendirme . 38 
5. Andlaşmaların Sona Ermesi Ve Durdurulması. 39
6. Tarafların Ortak İradeleriyle. 40 
7. Andlaşmanın Mevcut Bir Maddesi İle 40 
8. Tarafların Sonradan Anlaşmaları . 40 
9. Tek Taraflı Olarak . 40 
10. Fesih Ve Çekilme 40 
11. Vazgeçme 41 
12. Gelişen Bazı Hadiseler Neticesinde 41 
13. Andlaşma Koşullarında Köklü Değişmeler . 41 
14. Savaş 42 
15. Andlaşmanın Uygulanmasını  İmkansız Hale Getiren Durumlar 42 
16. Diplomatik İlişkilerin Kesilmesi 42 
17. Uluslararası Andlaşmaların Denetlenmesi 43
18. Türk Hukukunda Andlaşmaların Yargısal Denetimi 44
19. Genel Olarak 44 
20. Uygun Bulma Kanunu Ve Hukuksal Niteliği 46 

Xıı  İçindekiler 

3. Onay Kararnamesi Ve Hukuki Niteliği. 47 
4. Öğretide Yer Alan Görüşler 48 
5. Andlaşmaların Yargısal Denetiminde Yüksek Mahkemelerin  

Görev Ve Yetkisi . 50 

1. Anayasa Mahkemesi . 50 
2. Danıştay. 52 
3. Milletlerararası Andlaşmaların Denetlenmesinde 

Çeşitli Anayasal Sistemler (Karşılaştırmalı İnceleme) 52

1. Fransız Anayasasında Uygulanan Sistem (Önleyici Denetim) 52 
2. İspanya Anayasası Ve Kabul Edilen Sistem. 54 
3. Avusturya Anayasası Ve Kabul Edilen Sistem. 55 
4. Macaristan Anayasası Ve Kabul Edilen Sistem . 56 
5. Alman Anayasası(Grundgesetz) Ve Kabul Ettiği Sistem 57 
6. Değerlendirme. 57 

Üçüncü Bölüm 

Uluslararası Deniz Hukuku 

1. Deniz Hukukunun Temel Kavramları, Kapsamı Ve

Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi  61 

1. Tanım Ve Kavramlar 61
2. Deniz Hukukunun Kapsamı Ve Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi. 61

Iı.  Deniz Hukukunun Gelişimi Ve Kaynakları 62 

Iıı.  Karasuları. 66 

1. Tanım 66
2. Karasularının Genişliği 67
3. Karasularının Sınırlandırılması 69
4. Karasularının İç Sınırı . 69 
5. Karasularının Dış Sınırı . 70 
6. Açık Denize Açılan Kıyılarda Karasularının Dış Sınırı 70 
7. Karşılıklı Devletlerin Kıyılarının Dış Sınırı . 71 
8. Karasularının Yan Sınırı 72 

İçindekiler  Xııı 

1. Karasularının Hukuki Rejimi 72
2. Zararsız Geçiş Hakkı 73 
3. Geçiş Kavramı 73 
4. Zararsızlık Kavramı. 73 
5. Zararsız Geçiş Hakkından Yararlanan Gemiler. 75 

1)  Ticaret Gemileri 75 

2)  Savaş Gemileri  76 

1. Sahildar Devletin Zararsız Geçiş Hakkına Dair Yetkileri . 77 

1)  Zararsız Geçişe İlişkin Mevzuatı Uygulama Yetkisi . 77 

2)  Karasularında Gemi Trafiği Güvenliğini Sağlama Yetkisi. 78 

3)  Zararsız Geçişi Erteleme Yetkisi 78 

1. Sahildar Devletin  Zararsız Geçiş Hakkına İlişkin Yükümlülükleri 79 
2. Karasularında Devletin Yargı Yetkisi  Üzerindeki Sınırlandırmalar 79 

Iv.  Kıta Sahanlığı 81 

1. Tanım. 81
2. Tarihi Gelişim Aşamaları. 81
3. 1958 Cenevre Sözleşmesi Ve 1982 Bmdhs’deki Düzenlemeler 82 
4. Hukuksal Rejim 83
5. Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması . 84
6. 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi Bakımından 85 
7. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Bakımından 85 
8. Uluslararası Hukuktaki Uygulama 86 
9. Münhasır Ekonomik Bölge 87 
10. Tanım. 87
11. Tarihi Gelişimi 87
12. Hukuksal Rejim 88
13. Kıyı Devletinin Ekonomik Hakları . 88 
14. Kıyı Devletinin Yetkileri 88 
15. İdari Yetki. 88 

Xıv  İçindekiler 

1. Yargı Yekisi. 89 

1)  Kıyı Devletinin Mevzuat Hükümlerinin Uygulanması . 89 

2)  Deniz Çevresinin Korunmasına Dair Yetkisi 89 

3)  Münhasır Ekonomik Bölgedeki İhtilafların Çözümü . 90 

3. Diğer Devletlerin Hakları 90 
4. Üçüncü Devletlerin Tamamına Tanınan Haklar. 90 
5. Sadece Bölge Devletlerine Tanınan Haklar 90 
6. Münhasır Ekonomik Bölge Ve Kıta Sahanlığı Arasındaki Farklar 91 

Vı.  Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Hukuki

Kurallar  92 

1. Asli Hukuki Kurallar . 92
2. Uluslararası Sözleşmeler 93 
3. Uluslararası Teamüller. 93 
4. Genel Hukuk Kaideleri . 95 
5. Kavram Ve Tanım. 95 
6. Doktrindeki Tartışmalar. 96 
7. Genel Hukuk Kaidelerinin Niteliği Ve Sınıflandırılması 96 

1)  W. Freidman’ın Sınıflandırılması  97 

2)  Ch. Rousseau’nun Sınıflandırması  97 

1. A)  Yerel Hukuk İle Uluslararası Hukukun  Ortak Genel 

Hukuk Kaideleri. 97 

1. B)  Uluslararası Hukuka Özgü Genel Hukuk Kaideleri 97 
2. Yardımcı Hukuki Kurallar 98
3. Uluslararası Mahkeme Kararları 98 
4. Doktrin. 98 
5. Hakkaniyet İlkeleri . 98 
6. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları Öncesindeki Süreç . 99 
7. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davası Ve Sonrasındaki Süreç. 100 
8. Bmdhs Sonrasındaki Süreç. 102 
9. Eşit Uzaklık. 103 

İçindekiler  Xv 

5. Coğrafyanın Üstünlüğü. 107 
6. İlgili Şartlar Çerçevesinde Dikkate Alınan Konular . 109 
7. Adalar 109 

1)  Yanlış Taraftaki Adalar 112 

1. Alçak Dalga Unsurları Ve Kayalıklar 116 
2. Deniz Tabanındaki Jeomorfolojik Ve Jeolojik Özellikler . 118 
3. Tabii Kaynaklar 118 
4. Bölgesel Sınırlar . 119 
5. Savunma Ve Güvenlik Şartları 120 
6. Oransallık İlkesi 122 
7. Kapatmama İlkesi. 124 
8. Uluslararası Kamu Düzeni Kuralları (Jus Cogens). 124
9. Genel Olarak 124 
10. Uluslararası Kamu Düzeni Kuralları Ve Bmdhs 126 

Dördüncü Bölüm 

Uluslararası Hukukta Açık Deniz Ve Deniz Ablukası 

1. İç Sular Ve Karasuları. 129 
2. İç Sular . 129
3. Karasuları 131

Iı.  Bitişik Bölge. 131 

Iıı.  Açık Denizler 132 

1. Kavram . 132
2. Hukuki Rejim 133
3. Serbesti Prensibi 134 
4. Barışçıl Amaç Prensibi 135 
5. Açık Denizdeki Gemilere İlişkin Temel Kurallar . 135
6. Bayrak Kanunu . 136 
7. Bayrak Kanunu’nun İstisnaları 137 

Xvı  İçindekiler 

1. Kesintisiz Takip Hakkı 137 

1)  Kıyı Devleti Hukukunun İhlal Edilmesi. 138 

2)  Takibin Başlayacağı Deniz Yetki Alanları 139 

3)  Takibin Başlayacağı Ve Biteceği Zaman. 139 

4)  Takibi Mümkün Olan Gemiler 140 

5)  Takip Edecek Uçak Ve Gemiler  140 

1. Çifte Bayrak Durumu . 140 
2. Köle Taşınmasının Yasaklanması . 141 
3. Deniz Haydutluğu 141 
4. Uyuşturucu Kaçakçılığı. 142 
5. İzinsiz Radyo Yayınları . 142 

Iv.  Deniz Ablukası. 143 

1. Kavram . 143
2. Deniz Abluka Hukukuna İlişkin  Uluslararası Çalışmalar 145 
3. Paris Deniz Hukukuna Uyma Deklarasyonu (1856) 145 
4. Londra Deklarasyonu (1909) 145 
5. Etkinlik. 145 
6. İlan Ve Bildirim. 146 
7. Tarafsız Sahilleri Kapatmama 147 
8. Deniz Ablukasında Tarafsızlık. 147
9. Tarafsızlık Hukuku Bağlamında Kontrabant Kavramı. 148 
10. Birleşmiş Milletler Andlaşması Bağlamında  Deniz Ablukası. 150 
11. Bmgk Kararı İle Gerçekleştirilen Abluka Örnekleri 152 
12. Beira Patrol 152 
13. Irak 153 
14. Yugoslavya. 155 
15. Libya 155 
16. Cenevre Sözleşmeleri Ve  Ek Protokolleri Bağlamında  

Deniz Ablukası . 156

İçindekiler  Xvıı 

1. Silahlı Çatışma Sürerken Gerçekleştirilen  İnsani Yardım Faaliyetleri. 156 
2. Korunmaya Muhtaç Kişilere  Yardım Malzemelerinin  

Ulaştırılması Yükümlülüğü 157 

70. Cenevre Sözleşmeleri  Ek Protokol‐I 70. Maddede  

Yer Alan Düzenlemeler  158 

3. Savaş Yöntemi Olarak  Sivillerin Açlığa Terkedilmesinin Yasak Oluşu. 159 
4. Deniz Ablukaları İle  Sivillerin Açlığa Terk Edilmesi Arasındaki İlişki . 161 
5. Deniz Ablukasında Orantılılık Prensibi . 162 

Beşinci Bölüm 

Silahlı Çatışmalar Hukuku Ve  Kuvvet Kullanımı 

1. Uluslararası Silahlı Çatışmalar. 167 

Iı.  Uluslararası Nitelik Taşımayan Silahlı Çatışmalar 167 

Iıı.  Uluslararasılaşmış Silahlı Çatışmalar. 169 

Iv.  Devlet Kavramı. 170 

1. Devletlerin Tanınması 172 

Vı.  Kuvvet Kullanımı . 173 

1. Tarihi Gelişim Aşamaları. 173
2. Birleşmiş Milletler Dönemi 174
3. Kuvvet Kullanma Yasağı . 174 
4. Kuvvet Kullanma Yasağının İstisnaları 174 
5. Bmgk Kararı İle Kuvvet Kullanımı 175 

1)  Bmgk Kararıyla Yaptırım Uygulanması  176 

1. A)  Ekonomik Yaptırımlar . 177 
2. B)  Diplomatik Yaptırımlar 178 
3. C)  Askeri Yaptırımlar . 179 
4. Meşru Müdafaa . 179 

1)  Önleyici Meşru Müdafaa  180 

Vııı.  Bazı Bm Genel Kurulu Kararları . 182 

1. Bm Genel Kurulu’nun 34/169 Sayılı Kararı 182

Xvııı  İçindekiler 

1. Bm Genel Kurulu’nun 43/173 Sayılı Kararı . 183

Vııı.  Özür 184 

1. Uluslararası Hukukta  Özür Mekanizması Ve Sonuçları 184
2. Bazı Devletlerarası Özür Örnekleri. 185
3. Uluslararası Hukukta Resmi Bir Çözüm Yöntemi Olarak Özür. 186
4. Özür Mekanizmasının Kullanılması Ve Bundan 

Kaçınılmasının Sebepleri. 189

1. Dış İlişkilerde Özür. 192

Ix.  Tazminat 193 

1. Genel Olarak. 193
2. Uluslararası Hukukta Devletin Sorumluluğu. 194
3. Uluslararası Hukukta Zarar Ve Tazminat İlişkisi . 196
4. Uluslararası Hakem Mahkemesi Kararları Ve  İkili 

Andlaşmalar. 198

1. Uluslararası Mahkeme Kararları 198

Altıncı Bölüm 

Diplomasi Hukuku 

1. Diplomatik İlişkilerin Tarihi 199 

Iı.  Diplomasi Temsilcileri  200 

1. Merkezdeki Diplomasi Temsilcileri . 200
2. Merkez Dışındaki Diplomasi Temsilcileri. 201
3. Sürekli Diplomasi Temsilcileri 201 
4. Geçici (Ad Hoc) Diplomasi Temsilcileri . 202 
5. Kordiplomatik 202 

Iıı. Diplomasi Temsilcilerin Görevlendirilmesi . 203

1. Diplomasi Temsilcilerinin Seçimi 203
2. Diplomasi Temsilcilerinin Göreve Başlaması. 203
3. Diplomasi Temsilcilerinin  Görevlerinin Sona Ermesi . 204
4. Persona Non Grata . 204

İçindekiler  Xıx 

Iv.  Diplomatik Dokunulmazlık Ve Ayrıcalıklar . 206 

1. Diplomatik Dokunulmazlıklar 206
2. Yargı Dokunulmazlığı 206 
3. Kişi Dokunulmazlığı 208 
4. Konut Dokunulmazlığı 208 
5. Elçilik Arşivlerinin Dokunulmazlığı 210 
6. Gezi Ve Haberleşme Serbestisi . 210 
7. Diplomatik Ayrıcalıklar 211
8. Vergi Ayrıcalığı . 211 
9. Gümrük Ayrıcalığı. 212 

Yedinci Bölüm 

Hava Hukuku 

1. Chicago Sözleşmeleri 214 

Iı.  Chicago Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi’nin

Uluslararası Hukuk Kaideleri Bakımından İncelenmesi  216 

1. Hava Sahalarının Hukuki Statüsü 216
2. Devlet Uçakları. 217
3. Sivil Havacılığın Kötüye Kullanılması . 217
4. Kabotaj . 217
5. Sınırlamalar 218
6. Zabıta Ve Gümrük Konularında Getirilmiş Sınırlamalar 218 
7. Kamu Güvenliğine Yönelik Sınırlamalar . 219 
8. Askeri İhtiyaçlar Sebebiyle Getirilen Sınırlamalar 219 
9. Kamu Sağlığına İlişkin Sınırlamalar. 219 

Iıı.  Chicago Sözleşmelerinin Egemenlik Ve  Serbesti Teorileri

Bakımından Değerlendirilmesi . 219 

Iv.  Chicago Sözleşmelerinin  Sivil Uçuş Güvenliği Bakımından

Değerlendirilmesi 222 

Xx  İçindekiler 

1. Chicago Sözleşmelerinin Hava Trafik Hizmetleri Bakımından

Değerlendirilmesi . 223 

Vı.  Değerlendirme. 224 

Ekler 

Diplomatik İlişkiler Hakkında  Viyana Sözleşmesi (18 Nisan 1961) . 227 

Konsolosluk İlişkileri Hakkında  Viyana Sözleşmesi  (24 Nisan 1963) 243 

Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi  (22 Mayıs 1969). 277 

Kaynakça 307