Ticari İşletme Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onbirinci Baskıya Önsöz 5
Kısaltmalar 23
Giriş
I. TİCARET HUKUKUNUN KONUSU 27
II. TÜRK TİCARET HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 30
III. TİCARET HUKUKUNU DÜZENLEMEDE SİSTEMLER 32
1. Subjektif Sistem 32
2. Objektif Sistem 33
3. Ticari İşletme Sistemi 34
4. Karma Sistem 34
IV. TİCARİ MEVZUAT 34
1. Kanunlar 35
2. Kanun Hükmünde Kararnameler 35
3. Tüzükler 36
4. Yönetmelikler 36
5. Tebliğler 36
V. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN SİSTEMATİĞİ 37
VI. ULUSLARARASI TİCARET HUKUKU 38
Birinci Bölüm
TİCARİ İŞLETME
I. GENEL OLARAK 43
II. TANIMI 43
III. TİCARİ İŞLETMENİN ÖZELLİKLERİ 44
1. Kazanç Sağlama Hedefi 45
2. Devamlılık 46
3. Bağımsızlık 47
4. Esnaf İşletmesinin Hacmini Aşmak 47
a. Genel Olarak 47
b. Tacir–Esnaf Ayırımı 49
IV. TİCARİ İŞLETMENİN UNSURLARI 52
1. Kişi Unsuru 52
2. Maddi Unsur 53
3. Maddi Olmayan Unsur 53
V. TİCARİ İŞLETMEDE MERKEZ VE ŞUBE KAVRAMLARI 55
1. Genel Olarak 55
2. Merkez 55
3. Şube 56
a. Şubenin Tanımı ve Özellikleri 56
b. Şubenin Unsurları 58
aa. Merkezle Aynı Şahsa Ait Olmak 58
bb. İdari Bakımdan Merkeze Bağlılık 59
cc. Dış İlişkide Bağımsızlık 59
dd. Farklı Mekanda Faaliyette Bulunmak 60
ee. Ayrı Muhasebe 60
c. Şube Sayılmanın Hüküm ve Sonuçları 61
VI. TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ 64
1. Genel Olarak 64
2. Devrin Kapsamı 65
3. Devrin Şekli 68
4. Devrin Hüküm ve Sonuçları 69
VII. TİCARİ İŞLETMELERİN BİRLEŞMESİ 73
VIII. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ 74
1. Genel Olarak 74
2. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tarafları 76
a. Rehin Veren 76
b. Rehin Alan 77
3. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Yapılması 77
4. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Tescili 78
5. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Kapsamı 80
6. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Hüküm ve Sonuçları 81
7. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesinin Sona Ermesi 83
ÖRNEK SORULAR 85
İkinci Bölüm
TİCARİ İŞ, TİCARİ HÜKÜM VE
TİCARİ YARGI
I. TİCARİ İŞ 91
1. Genel Olarak 91
2. Ticari İş Türleri 91
a. TTK’da Düzenlenen İşler 92
b. Ticari İşletmeyi İlgilendiren İşler 92
c. Tacirin Borçları (Ticari İş Karinesi) 93
d. Taraflardan Yalnız Birisi İçin Ticari İş Niteliğinde Olan Sözleşmeler 95
3. Bir İşin Ticari İş Sayılmasının Sonuçları 96
a. Ticari Hükümlere Tabi Olma 96
b. Ticari İşlerde Teselsül Karinesi 96
c. Ticari İşlerde Faiz 97
aa. Faiz Kavramı 97
bb. Faizin Türleri 97
cc. Faizin Niteliği 98
dd. Adi ve Ticari İşlerde Faiz Oranı 99
ee. Önceden Şart Edilmeden Faize Hak Kazanma 102
ff. Faizin Ana Parayı Geçebilmesi 103
gg. Ticari İşlerde Bileşik Faiz 103
hh. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 104
d. Ticari İşlerde Zamanaşımı 105
e. En Yüksek Haddi Aşan Ticari İşlemlerin Kısmen Geçerliliği 105
f. Ticari İş Kavramının Dikkate Alındığı Diğer Hususlar 106
II. TİCARİ HÜKÜM 107
1. TTK’da Yer Alan Hükümler 107
2. Ticari İşletmeyi İlgilendiren Hükümler 107
III. TİCARİ İŞLERE UYGULANACAK HÜKÜMLERİN SIRASI 109
1. Emredici Hükümler 109
2. Sözleşme Hükümleri 109
3. Ticari Hükümler 110
4. Ticari Örf ve Adetler 110
5. Genel Hükümler 113
IV. TİCARİ YARGI 113
1. Genel Olarak 113
2. Ticaret Mahkemeleri 114
a. Ticaret Mahkemelerinin Yargı Sistemindeki Yeri 114
b. Ticaret Mahkemeleri ve Asliye Hukuk Mahkemeleri Arasındaki İlişki 115
3. Ticari Davalar 116
a. Mutlak Ticari Davalar (TTK. m. 4/1) 117
b. Nisbi Ticari Davalar 119
c. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Havale, Vedia ve Fikri Haklara İlişkin Davalar 119
4. Ticari Nitelikli Çekişmesiz Yargı İşleri 120
5. Başka Mahkemelerin Görevli Olduğu Ticari Davalar 122
6. Ticari Davalarda Deliller ve Yargılama Usulü 124
ÖRNEK SORULAR 126
Üçüncü Bölüm
TACİR
I. GERÇEK KİŞİLERDE TACİR SIFATI 129
1. Tacir Olanlar 129
a. Bir Ticari İşletmenin Bulunması 129
b. Ticari İşletmenin Kendi Adına İşletilmesi 130
2. Tacir Sayılanlar 134
3. Tacir Gibi Sorumlu Olanlar 136
II. TÜZEL KİŞİLERDE TACİR SIFATI 138
1. Genel Olarak 138
2. Ticaret Şirketleri 139
3. Dernekler 139
4. Vakıflar 140
5. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 141
6. Diğer Kurum ve Kuruluşlar 143
7. Kooperatifler 143
III. TÜZEL KİŞİLİĞİ OLMAYAN TACİRLER 144
1. Donatma İştiraki 144
2. Hakim Teşebbüs 145
IV. TACİR SIFATININ KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 146
1. Tacir Sıfatının Kazanılması 146
2. Tacir Sıfatının Kaybedilmesi 146
V. TACİR OLMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 148
1. İflasa Tabi Olmak 148
a. Ticareti Terk Eden Tacir 150
b. Kollektif ve Komandit Şirket Ortakları 150
c. Banka Yöneticileri ve Denetçileri 150
d. Konkordatosu Tasdik Olunmayan Borçlu 150
e. Sermaye Piyasası Kurumlarının Ortakları ve Yöneticileri 151
f. Tacir Gibi Sorumlu Olanlar 151
2. Ticaret Unvanı Seçmek ve Kullanmak 151
3. Ticaret Siciline Kaydolmak 152
4. Ticari Defterler Tutmak 152
5. Basiretli Bir İş Adamı Gibi Hareket Etmek 152
6. Ticari İş Karinesine Tabi Olmak 155
7. Ticari Örf ve Adetlerin Bilindiği Varsayımı 155
8. Ticaret ve Sanayi Odalarına Kaydolmak 156
9. Ücret ve Faiz İstemek 156
10. Faiz, Ücret ve Ceza Koşulunun İndirilmemesi 158
11. Fatura ve Teyit Mektubu 161
a. Fatura Vermek 161
b. Teyit Mektubu Göndermek 164
c. Fatura ve Teyit Mektubuna İtiraz 165
VI. İKİ TARAFI TACİR OLAN İLİŞKİLERDE TACİR SIFATININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 168
1. Ticari Defterlerin Delil Olması 168
2. Bazı İhtar ve İhbarların Özel Şekle Tabi Olması 168
3. Ticari Satış ve Mal Değişimi İle İlgili Özel Hükümler 170
a. Kısım Kısım İfa Edilecek Sözleşmelerde Alıcının Hakları 171
b. Alıcının Temerrüdünün Sonuçları 172
c. Ayıp İhbar Süreleri 172
d. Satıcının Temerrüdünün Sonuçları 174
4. Hapis Hakkı 174
VII. ESNAFA DA UYGULANACAK TACİRLERLE İLGİLİ HÜKÜMLER 175
VIII. MAL VE HİZMET TEDARİKİNDE GEÇ ÖDEMENİN SONUÇLARI 177
ÖRNEK SORULAR 180
Dördüncü Bölüm
TİCARET SİCİLİ
I. GENEL OLARAK 185
II. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI 185
III. TİCARET SİCİLİNİN ÖZELLİKLERİ 187
1. Aleniyet 187
2. Tescil Edilecek Hususların Belirliliği 188
3. İlan 189
4. Ticaret Sicilinin Denetimi ve Sicil Kayıtlarının Tutulmasından Sorumluluk 190
IV. TESCİL PROSEDÜRÜ 190
1. Talep Üzerine Tescil 191
a. Talebin Şekli ve Süresi 191
b. Sicil Müdürünün İnceleme Yetkisi 191
aa. Kanuna Uygunluk 192
bb. Gerçeğe Uygunluk 192
cc. Kamu Düzenine Uygunluk 193
c. Sicil Memurunun Kararı 193
aa. Tescil Talebinin Kabulü 194
bb. Tescil Talebinin Reddi 194
cc. Geçici Tescil 194
d. Sicil Memurunun Kararına İtiraz 196
2. Resen ve Bildirim Üzerine Tescil 197
3. Tescile Davet 197
V. TİCARET SİCİLİNİN FONKSİYONLARI 199
1. Genel Olarak 199
2. Tescilin Tescile Tabi Konulara Etkisi 199
a. Tescilin Açıklayıcı Etkisi 200
b. Tescilin Kurucu Etkisi 200
3. Tescil ve İlanın Üçüncü Kişilere Etkisi 201
a. Ticaret Sicilinin Olumlu Etkisi 201
b. Ticaret Sicilinin Olumsuz Etkisi 201
4. Sicile İtimat İlkesinin Geçersizliği 203
5. Ticaret Sicilinde İlana (Görünüşe) Güven 204
VI. TİCARET SİCİLİ İLE İLGİLİ MÜEYYİDELER 205
1. Hukuki Sorumluluk 205
2. Cezai Sorumluluk 206
a. Sicil Müdürünün Tescile Davetine Kayıtsızlık 206
b. Gerçeğe Aykırı Tescil Yaptırmak 206
ÖRNEK SORULAR 207
Beşinci Bölüm
TİCARET UNVANI,
İŞLETME ADI VE MARKA
I. GENEL OLARAK 211
II. TİCARET UNVANI 211
1. Genel Olarak 211
2. Ticaret Unvanı Seçmede Sistemler 212
3. Ticaret Unvanının Yapısı 213
a. Çekirdek 213
b. Ek 214
aa. Ek Seçme Serbestisi ve Sınırları 214
bb. Ek Seçme Zorunluluğu 216
aaa. Ayırt Edici Ekler 216
bbb. Şube Ekleri 217
ccc. Tasfiye Eki 217
4. Ticaret Unvanının Oluşumu 218
a. Gerçek Kişilerde Ticaret Unvanı 218
b. Tüzel Kişilerde Ticaret Unvanı 219
aa. Ticaret Şirketleri 219
aaa. Kollektif Şirketler 219
bbb. Komandit Şirketler 220
ccc. Anonim Şirketler 220
ddd. Limited Şirketler 222
bb. Kooperatifler 222
cc. Ticari İşletme İşleten Diğer Tüzel Kişiler 223
c. Donatma İştirakinde Ticaret Unvanı 223
d. Adi Şirkette Ticaret Unvanı 224
5. Ticaret Unvanının Tescili 225
6. Ticaret Unvanının Devamlılığı 227
7. Ticaret Unvanının Devri ve İntikali 229
8. Ticaret Unvanının Korunması 230
a. Tekel Hakkı 230
b. Ticaret Unvanına Tecavüz Halinde Unvan Sahibinin Hakları 230
9. Ticaret Unvanı İle İlgili Cezai Yaptırımlar 231
III. İŞLETME ADI 232
IV. MARKA 235
1. Genel Olarak 235
2. Markanın Tanımı ve Özellikleri 236
3. Marka Türleri 237
4. Markanın Tescili 239
5. Tescil Edilmeyecek Markalar 239
a. Mutlak Red Nedenleri 240
b. Nisbi Red Nedenleri 241
6. Markanın Sağladığı Haklar 243
a. Markayı Kullanma Hakkı 243
b. Başkasının Kullanmasını Yasaklama Hakkı 244
7. Marka Sahibinin Yükümlülükleri 246
8. Markanın Çeşitli Hukuki İşlemlere Konu Olması 247
a. Markanın Devri (SMK m. 148) 247
b. Markanın Teminat Gösterilmesi 248
c. Markanın Haczi 248
d. Marka Lisansı (SMK m. 24) 249
9. Markanın Korunması 250
a. Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Davranışlar (SMK, m. 29) 250
b. Hukuki Sorumluluk (SMK m. 149) 251
c. Cezai Sorumluluk (SMK m. 30) 253
10. Marka Hakkının Sona Ermesi 254
a. Markanın Hükümsüzlüğü ve İptali (SMK m. 25, 26) 254
b. Koruma Süresinin Dolması (SMK m. 28) 257
c. Marka Hakkından Vazgeçme (SMK m. 28/III) 257
ÖRNEK SORULAR 258
Altıncı Bölüm
REKABET VE HAKSIZ REKABET
I. REKABET HUKUKU VE REKABETİN SINIRLARI 265
1. Rekabeti Sağlamaya Yönelik Düzenleme ve Tedbirler 265
2. Rekabet Hakkının Kötüye Kullanılmasını Önlemeye Yönelik Düzenleme ve Tedbirler 267
II. HAKSIZ REKABET 271
1. Genel Olarak 271
2. Haksız Rekabetin Tanımı ve Unsurları 272
3. Önemli Haksız Rekabet Halleri 275
a. Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri İle Diğer Hukuka Aykırı Davranışlar 275
aa. Kötüleme 275
bb. Gerçek Dışı Beyanlarla Rekabette Öne Geçmek 277
cc. Müstesna Kabiliyet İmajı Yaratmak 279
dd. İktibas ve İltibas 279
ee. Karşılaştırmalı Reklam 282
ff. Göstermelik Yem İle Aldatma (Mostra İle Avlama) 285
gg. Müşteriyi Ek Edimlerle Yanıltma 286
hh. Müşterinin Karar Verme Özgürlüğünü Sınırlamak 286
ıı. Bilgi Gizlemek 286
ii. Taksitle Satışlarda ve İlanlarda Ticaret Unvanını ve Toplam Maliyeti Belirtmemek 287
jj. Tüketici Kredilerine İlişkin İlanlarda Açık Beyanlarda Bulunmamak 288
kk. Eksik veya Yanlış Bilgiler İçeren Sözleşme Formülleri Kullanmak 289
b. Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek 289
aa. Müşterileri Başkalarıyla Yaptıkları Sözleşmeleri İhlal Etmeye Yöneltmek 289
bb. Başkalarının Çalışanlarını Ayartarak Haksız Menfaat Temin Etmek 290
cc. Çalışanlarını İkna Etmek Suretiyle Başkalarının İmalat ve Ticaret Sırlarını Ele Geçirmek 290
dd. Alıcı veya Kredi Alan Kişiyi Sözleşmeden Caymaya Yöneltmek 291
c. Başkasının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanmak 292
aa. Emanet Edilen İş Ürününden Haksız Yararlanmak 292
bb. Kendisine Yetkisiz Olarak Bırakılmış İş Ürünlerinden Yararlanma 293
cc. Başkasına Ait Pazarlanmaya Hazır Çalışma Ürünlerini Çoğaltmak 293
d. Üretim ve İş Sırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etmek 293
e. İş Şartlarına Uymamak 294
f. Dürüstlük Kuralına Aykırı Genel İşlem Şartları Kullanmak 294
4. Haksız Rekabet Sebebiyle Açılabilecek Davalar 295
a. Hukuk Davaları 295
aa. Tespit Davası (TTK m. 56/1–a) 295
bb. Önleme Davası (TTK m. 56/1–b) 296
cc. Düzeltme Davası (Eski Hale İade – TTK m. 56/1–c) 296
dd. Maddi Tazminat Davası (TTK m. 56/1–d) 297
ee. Manevi Tazminat Davası (TTK m. 56/1–e) 298
b. Hukuk Davalarında Taraflar 299
aa. Davacılar 299
aaa. Rakip 299
bbb. Müşteriler 299
ccc. Mesleki Teşekküller 299
bb. Davalılar 300
aaa. Haksız Rekabet Eden 300
bbb. İstihdam Eden 300
ccc. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşları ve Yöneticileri 301
cc. Kararın İlanı 302
dd. Hükmün Başkası Hakkında İcrası 303
ee. İhtiyati Tedbirler 303
ff. Yetkili Mahkeme 304
gg. Hukuk Davalarında Zamanaşımı 304
c. Ceza Davaları 305
ÖRNEK SORULAR 308
Yedinci Bölüm
TİCARİ DEFTERLER
I. GENEL OLARAK 315
II. DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 316
III. TUTULACAK TİCARİ DEFTERLER 317
1. Yevmiye Defteri 318
2. Defteri Kebir 319
3. Envanter Defteri 320
4. Karar Defteri 321
5. Pay Defteri 321
6. Özel Hükümlere Göre Tutulacak Defterler 321
7. İhtiyari Defterler 322
IV. TİCARİ DEFTERLERLE İLGİLİ İLKELER 322
1. Bütün Zorunlu Defterlerin Tutulması 322
2. Açılış ve Kapanış Tasdiklerinin Yapılması 323
3. İşletmenin Gerçek Faaliyetlerini ve Finansal Durumunu Göstermesi 323
4. TTK Hükümlerinin Vergi Mevzuatı İle Birlikte Uygulanması 323
5. Türkiye Muhasebe Standartlarına Uyulması 324
6. Türkçe ve Türk Lirası Üzerinden Tutulması 325
7. Ticari Defterlerin Dayanağı Olan Belgelerin Saklanması 326
V. ENVANTER 326
VI. FİNANSAL TABLOLAR 326
VII. TİCARİ DEFTERLERİN TESLİM VE İBRAZI 327
1. Defterlerin Teslimi 328
2. Defterlerin İbrazı 329
VIII. TİCARİ DEFTERLERİN SAKLANMASI VE ZIYAI 330
1. Defterlerin Saklanması 330
2. Defterlerin Zıyaı ve Zayi Belgesi 331
IX. TİCARİ DEFTERLERİN İSPAT FONKSİYONU 332
1. Genel Olarak 332
2. Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması 333
3. Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması 335
X. DEFTER TUTMAMANIN SONUÇLARI 336
1. Hukuki Sorumluluk 336
2. Cezai Sorumluluk 337
a. İdari Para Cezasını Gerektiren Haller 337
b. Adli Para Cezasını Gerektiren Haller 338
c. Hapis Cezasını Gerektiren Haller 338
ÖRNEK SORULAR 339
Sekizinci Bölüm
CARİ HESAP
I. GENEL OLARAK 345
II. TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 345
III. CARİ HESABIN TÜRLERİ 347
IV. CARİ HESAP VE CARİ HESAP SÖZLEŞMESİ KAVRAMLARI 348
V. CARİ HESABA YAZILAN VE YAZILAMAYAN ALACAKLAR 351
VI. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 351
1. Bütünlük İlkesi 351
2. Yenileme 352
3. Ticari Senetlerin Cari Hesaba Yazılması 353
4. Hesap Devresi – Sözleşme Süresi 353
5. Bakiyenin Tespiti 353
6. Cari Hesapta Faiz 355
a. Hesap Devresi İçinde 355
aa. Faizin Başlangıcı 356
bb. Faiz Uygulanacak Alacak 356
cc. Faiz Hesaplama Yöntemi 357
dd. Uygulanacak Faizin Hukuki Niteliği ve Oranı 358
b. Hesap Bakiyesine Uygulanacak Faiz 359
c. Cari Hesapta Bileşik Faiz 360
7. Ücret ve Masraflar 361
8. Hesap Bakiyesinin Haczi 362
VII. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 362
VIII. ZAMANAŞIMI 363
ÖRNEK SORULAR 364
Dokuzuncu Bölüm
TACİR YARDIMCILARI
I. GENEL OLARAK 367
II. BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI 367
1. Ticari Temsilci 368
a. Tanımı 368
b. Atanması 368
c. Ticari Temsilcinin Yetkileri 369
d. Ticari Temsilcinin Yetkilerinin Sınırları 370
aa. Kanundan Doğan Sınırlamalar 370
aaa. İşletme Konusu Dışında Kalan İşler 371
bbb. Temel İşlemler 371
ccc. Taşınmazların Devri ve Ayni Hakla Sınırlandırılması 371
bb. İradeden Doğan Sınırlamalar 371
aaa. Şube İşleri 372
bbb. Birlikte Temsil 372
ccc. Üçüncü Şahısların Bildiği Sınırlamalar 372
e. Ticari Temsilciliğin Sona Ermesi 373
2. Ticari Vekil 374
3. Pazarlamacı 375
a. Tanımı ve Özellikleri 375
b. Pazarlamacının Yükümlülükleri 376
c. Pazarlamacının Hakları 378
d. Pazarlamacılığın Sona Ermesi 379
4. Yetkisiz Çalışanlar 380
III. BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI 381
1. Acente 381
a. Tanımı 381
b. Özellikleri 382
c. Acentenin Yetkileri 382
d. Acentenin Borçları 383
e. Acentenin Hakları 385
aa. Tekel Hakkı 385
bb. Olağanüstü Masrafları İsteme Hakkı 386
cc. Ücret Hakkı 386
dd. Hapis Hakkı 387
f. Acenteliğin Sona Ermesi 387
g. Acenteliğin Sona Ermesinin Sonuçları 388
h. Acentenin Rekabet Yasağı 390
2. Simsar 390
3. Komisyoncu 392
a. Tanımı ve Özellikleri 392
b. Komisyoncunun Borçları 392
c. Komisyoncunun Hakları 394
d. Komisyoncunun Sözleşmenin Tarafı Olması 395
e. Komisyonculuğun Sona Ermesi 396
4. Taşıma İşleri Komisyoncusu 396
a. Tanımı ve Özellikleri 396
b. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Borçları 397
c. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Hakları 399
ÖRNEK SORULAR 400
ÖRNEK SORULAR CEVAP ANAHTARI 405
Kaynakça 407
Kavram Dizini 411