İstatistiklerle Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar
Seren KÜÇÜKKAYA ACER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 7
İÇİNDEKİLER 9
ŞEKİLLER DİZİNİ . 13
TABLOLAR DİZİNİ 16
KISALTMALAR . 17
GİRİŞ . 19
BİRİNCİ BÖLÜM
PATENT HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
Patent Kavramı. 21
Patent Hakkı ve Önemi 22
Patent Verilebilirlik Şartları 25
Teknik Karakter . 26
Yenilik 28
Buluş Basamağı . 32
Sanayiye Uygulanabilir Olma. 34
Buluş Kavramı 35
İKİNCİ BÖLÜM
ÇALIŞAN BULUŞLARI
Çalışan, İşveren ve İşyeri Kavramları 39
Çalışan Kavramı . 39
6769 Sayılı Kanun Uyarınca Çalışan Sayılanlar . 40
Stajyerler . 40
Öğrenciler 41
Kamu kurum ve kuruluşu çalışanları . 41
Çıraklar 42
İşveren ve İşyeri Kavramları 42
Çalışan Buluşlarının Kapsamı 42
Hizmet Buluşu . 43
Hizmet Buluşunun Unsurları 43
Buluşu gerçekleştiren kişinin çalışan olması . 44
Buluşun iş ilişkisi sırasında gerçekleşmesi . 44
Buluşun yükümlü olunan faaliyet sonucunda meydana gelmesi 45
10 İçindekiler
Buluşun büyük ölçüde işletme veya kamu idaresinin deneyim
veya çalışmalarından yararlanılarak gerçekleştirilmesi . 46
Çalışanların Hizmet Buluşuna İlişkin Hak ve Yükümlülükleri 48
İşverenin Hizmet Buluşuna İlişkin Hak ve Yükümlülükleri 51
Serbest Buluş . 55
Niteliği Gereği Serbest Buluşlar 56
Sonradan Serbest Buluş Niteliği Kazanan Buluşlar . 56
Çalışanların Serbest Buluşa İlişkin Hak ve Yükümlülükleri 59
İşverenin Serbest Buluşa İlişkin Hak ve Yükümlülükleri 63
Faaliyet Alanlarına Göre Çalışan Buluşları 64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA
GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLAR
Bayh-Dole Yasası. 67
551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname Uyarınca Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar .69
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Uyarınca Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlar. 75
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşların Kapsamı. 76
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluş Kapsamında
Yükseköğretim Kurumları . 78
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluş Kapsamında
Buluşu Gerçekleştiren Kişiler 79
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluş Kapsamında
Buluşlar. 83
Buluşun yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel
çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilmesi 84
Buluşun yükseköğretim kurumunun deneyim ve çalışmalarına
dayanılarak gerçekleştirilmesi . 90
Buluşun iş ilişkisi sırasında gerçekleştirilmesi 95
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Patent
Başvuru Süreci . 96
Bildirim Yükümlülüğü . 99
Başvuru Bildirimi. 107
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşların Gizli Tutulması
Yükümlülüğü 110
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Hak Sahipliği
Talebi . 111
İçindekiler 11
Buluşun Serbest Buluş Olduğuna İlişkin İtiraz Hakkı 114
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve AR-GE Merkezlerinde
Öğretim Elemanları Tarafından Kurulan Şirketlerde
Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Hak Sahipliği 117
Birden Çok Üniversitenin veya Kurumun Dâhil Olduğu Durumlarda
Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Hak Sahipliği 120
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Başvuru
Yükümlülüğü . 121
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlardan Elde Edilen
Gelirin Paylaşımı 125
Yükseköğretim Kurumlarındaki Öğretim Elemanları, Stajyer ve
Öğrencilerin Gerçekleştirdikleri Araştırma Altyapı Projesi Niteliğine
Sahip Projelerden Elde Edilen Gelirin Paylaşımı 130
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlarda Hakkın Devri 131
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşların Serbest Buluş
Niteliği Kazandığı Durumlar. 133
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara Çalışan
Buluşlarına İlişkin Hükümlerin Uygulanması . 133
Uluslararası Çok Ortaklı Projeler Sonucunda Gerçekleştirilen Buluşlar 134
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Kapsamında
Düzenlemelerin Faydalı Modellere Uygulanması ve Geçiş Hükümleri 134
Gelir Paylaşımı 135
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Patent
Verilebilirlik Değerlendirmesinde Buluşu Yapana Ait Önceki Tarihli
Açıklamaların Etkisi 135
Buluşu Yapana Ait Önceki Tarihli Açıklamaların İçeriği . 140
Makale, Dergi ve Doktora Tezi Yayını 141
Tezin Kamuya Açılmadığının İspatı. 143
Tezin Kamuya Açıldığının İspatı 144
Sunum, Seminer, Tez Savunması, Konferans, Kongre, Ders vb. Sözlü
Açıklamalar 144
Diğer Bazı Yazılı Açıklamalar 145
Ulusal Üniversiteler Arası Patent Yarışması – PATENTLE TÜRKİYE. 146
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin İstatistikler 150
2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Başvuru ve Tescil Sayılarının
Değerlendirilmesi 150
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin En Çok
Başvuruda Bulunan ve En Çok Tescil Alan Yükseköğretim Kurumlarının
Değerlendirilmesi 160
12 İçindekiler
2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşların Teknolojik Alanlara Göre Değerlendirilmesi. 168
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ÇALIŞAN BULUŞLARI VE YÜKSEKÖĞRETİM
KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLAR
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Durum . 201
Birleşik Krallık’taki Durum 205
İspanya’daki Durum 207
Fransa’daki Durum . 208
Norveç’teki Durum . 211
Almanya’daki Durum 212
Japonya’daki Durum. 215
BEŞİNCİ BÖLÜM
KAMU DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLAR
Kamu Destekli Üniversite-Sanayi İşbirliği Projeleri Sonucunda Ortaya Çıkan
Buluşlar. 219
TÜBİTAK Destek Programları 221
TÜBİTAK 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek
Programı 221
TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı 222
TÜBİTAK 1602 Patent Destek Programı. 223
Ulusal Patent Başvuruları . 224
Uluslararası Patent Başvuruları 225
TÜBİTAK Yenilik Destek Programı – 1702 Patent Tabanlı Teknoloji
Transferi Destekleme Çağrısı . 226
SONUÇ VE ÖNERİLER229
KAYNAKÇA.233
EKLER 245
EK 1. BULUŞ/BAŞVURU BİLDİRİM FORMU 245
EK 2. ÜNİVERSİTELERİN GELİR PAYLAŞIMI 255
EK 3. GELİR PAYLAŞIMI SÖZLEŞMESİ. 275
EK 4. BULUŞ GİZLİLİK SÖZLEŞMESİ 279
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar İçin Patent
Başvuru Süreci. 97
Şekil 2. Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin İş Akışı 98
Şekil 3. 2003 – 2022 Yılları Arasında Başvuru Sahibi Adında Üniversite Yer
Alanlara Göre Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen
Buluşlara İlişkin Yapılan Yerli ve Yabancı Başvuru Sayıları. 151
Şekil 4. Başvuru Sahibi Adında Üniversite Yer Alanlara Göre 2003 – 2022
Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen
Buluşlara İlişkin Alınan Yerli ve Yabancı Tescil Sayıları 155
Şekil 5. Başvuru Sahibi Adında veya Adres Bilgilerinde* Üniversite Yer
Alanlara Göre 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim
Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Yerli ve
Yabancı Başvuru Sayıları 157
Şekil 6. Başvuru Sahibi Adında veya Adres Bilgilerinde* Üniversite Yer
Alanlara Göre 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim
Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Alınan Yerli ve
Yabancı Tescil Sayıları 158
Şekil 7. 2017 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Başvuru Tipine Göre Yapılan
Başvuru Sayıları . 159
Şekil 8. 2017 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Başvuru Tipine Göre Alınan Tescil
Sayıları . 160
Şekil 9. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin En Çok Başvuruda Bulunan 10
Yükseköğretim Kurumu. 161
Şekil 10. 10.01.2017 – 31.12.2022 Tarihleri Arasında Yükseköğretim
Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin En Çok Başvuruda
Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 162
Şekil 11. 2022 Yılında Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara
İlişkin En Çok Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 163
Şekil 12. 10.01.2017 – 31.12.2022 Tarihleri Arasında Yükseköğretim
Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Başvurular
Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 10 Yükseköğretim Kurumu . 164
Şekil 13. 10.01.2017 – 31.12.2022 Tarihleri Arasında Yükseköğretim
Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Başvurular
Doğrultusunda En Çok Patent Tescili Alan 11 Yükseköğretim Kurumu. 166
14 Şekiller Dizini
Şekil 14. 10.01.2017 – 31.12.2022 Tarihleri Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Başvurular Doğrultusunda En
Çok Faydalı Model Tescili Alan 14 Yükseköğretim Kurumu.167
Şekil 15. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Yerli Başvuru Sayısına Göre
En Çok Başvuru Yapılan İlk 5 Teknolojik Alan.178
Şekil 16. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Yapılan Yabancı Başvuru Sayısına
Göre En Çok Başvuru Yapılan İlk 5 Teknolojik Alan.179
Şekil 17. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Medikal Teknoloji Alanında En Çok
Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 180
Şekil 18. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Gıda Kimyası Alanında En Çok
Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu181
Şekil 19. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Farmasötikler Alanında En Çok
Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 182
Şekil 20. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Ölçüm Alanında En Çok Başvuruda
Bulunan 13 Yükseköğretim Kurumu 183
Şekil 21. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Biyoteknoloji Alanında En Çok
Başvuruda Bulunan 11 Yükseköğretim Kurumu 184
Şekil 22. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Medikal Teknoloji Alanında Yapılan
Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 5 Yükseköğretim
Kurumu 185
Şekil 23. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Ölçüm Alanında Yapılan Başvurular
Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 5 Yükseköğretim Kurumu 186
Şekil 24. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Farmasötikler Alanında Yapılan
Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 5 Yükseköğretim Kurumu 186
Şekil 25. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Bilgisayar Teknolojisi Alanında
Yapılan Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 6
Yükseköğretim Kurumu .187
Şekil 26. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Diğer Özel Makineler Alanında
Yapılan Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 6
Yükseköğretim Kurumu .187
Şekiller Dizini 15
Şekil 27. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Kimya Alanında En Çok Başvuruda
Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 189
Şekil 28. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Araç – Gereçler Alanında En Çok
Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 190
Şekil 29. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Makine Mühendisliği Alanında En
Çok Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu . 191
Şekil 30. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Elektrik Mühendisliği Alanında En
Çok Başvuruda Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu 192
Şekil 31. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Diğer Alanlarda En Çok Başvuruda
Bulunan 10 Yükseköğretim Kurumu. 193
Şekil 32. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Araç – Gereçler Alanında Yapılan
Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 10 Yükseköğretim
Kurumu 195
Şekil 33. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Kimya Alanında Yapılan Başvurular
Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 10 Yükseköğretim Kurumu . 196
Şekil 34. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Makine Mühendisliği Alanında
Yapılan Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 11
Yükseköğretim Kurumu. 197
Şekil 35. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Elektrik Mühendisliği Alanında
Yapılan Başvurular Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 11
Yükseköğretim Kurumu. 198
Şekil 36. 2003 – 2022 Yılları Arasında Yükseköğretim Kurumlarında
Gerçekleştirilen Buluşlara İlişkin Diğer Alanlarda Yapılan Başvurular
Doğrultusunda En Çok Tescil Alan 11 Yükseköğretim Kurumu . 199
