İşverenin Yönetim Hakkı Çerçevesinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı
Av. Pınar ZEYBEKOĞLU
Bu çalışmada, Türk İş Hukuku kaynaklarında, önemli bir yer teşkil eden işverenin yönetim hakkı ve bu hakkın sınırları ile itiraz edilebilir iş kavramının ilişkisi detaylı olarak ele alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR VII
TABLO LİSTESİ XIII
ÖZET XV
ABSTRACT XVII
TEŞEKKÜR XIX
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
1. İŞ HUKUKU’NUN KAYNAKLARI 5
1.1. Türk İş Hukuku’nun Ulusal Kaynakları 5
1.1.1. Genel kaynaklar 5
1.1.1.1. Anayasa 5
1.1.1.2. Yasalar 6
1.1.1.3. Tüzük 9
1.1.1.4. Yürütme Kaynakları (Yönetmelikler) 9
1.1.1.5. Yargı Kararları 9
1.1.2 Özel Kaynaklar 10
1.1.2.1. Toplu İş Sözleşmeleri 10
1.1.2.2. İş Sözleşmeleri 11
1.1.2.3. İç Yönetmelikler 12
1.1.2.4. İşyeri Uygulamaları 13
1.1.2.5. İşverenin Yönetim Hakkı 15
1.2. Türk İş Hukuku’nun Uluslararası Kaynakları 16
İKİNCİ BÖLÜM
2. İŞVERENİN YÖNETİM HAKKI VE SINIRLARI 25
2.1. İşverenin Yönetim Hakkı 25
2.1.1. İşverenin Yönetim Hakkı Kavramı ve Kapsamı 25
2.1.2 İşverenin Yönetim Hakkının Tarihsel Gelişimi 32
2.1.3. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuksal Dayanağı Ve Hukuki Niteliği 36
2.1.3.1. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuksal Dayanağı 36
2.1.3.1.1.Mülkiyet Hakkından Doğduğu Görüşü 36
2.1.3.1.2. İşverenin Rizikoları Taşımasından Kaynaklandığı Görüşü 37
2.1.3.1.3. İş İlişkisinin Özelliğinden Doğduğu Görüşü 38
2.1.3.1.4. Kanundan Doğduğu Görüşü 39
2.1.3.1.5. İş Akdinden Meydana Geldiği Görüşü 40
2.1.3.2. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuksal Niteliği 42
2.1.3.2.1. Egemenlik Hakkı 42
2.1.3.2.2. Yenilik Doğuran Hak 43
2.1.3.2.3.Talep Hakkı ( Nispi Hak) 45
2.1.4. Yönetim Hakkının Uygulanma Biçimleri 45
2.1.4.1. Talimat verme hakkı 45
2.1.4.1.1. Talimat Verme Hakkı’na Sahip Olan Yetkili Kişiler 47
2.1.4.1.1.1. İşveren 47
2.1.4.1.1.2. İşveren Vekili 50
2.1.4.1.1.3. Alt işveren 53
2.1.4.1.2. Talimat Türleri 58
2.1.4.1.2.1. İş Görme Borcunun Yerine Getirilmesine İlişkin Talimatlar 58
2.1.4.1.2.1.1. Çalışma Süreleri Açısından İşverenin Talimat Verme
Hakkının Çerçevesi 58
2.1.4.1.2.1.2. Dinlenme Süreleri Açısından İşverenin Talimat Verme
Hakkının Çerçevesi 63
2.1.4.1.2.2. İşçinin İşyerindeki Davranışlarına İlişkin Talimatlar 66
2.1.4.1.2.3. Biçim ve Talimatların Yerine Getirilmesi Açısından Bireysel
Talimatlar 66
2.1.4.1.2.4. Biçim ve Talimatların Yerine Getirilmesi Açısından Genel
Talimatlar 67
2.1.4.1.2.5. İşçinin Talimata Uyma Borcu Kapsamında Talimatların Çatışması
ve Talimatların Eksik Verilmesi 67
2.1.4.1.2.5.1. Talimatların Çatışması 68
2.1.4.1.2.5.2. Talimatların Eksik Verilmesi 69
2.1.4.1.3. İşçinin İşverenin Talimatlarına Uyma Borcunun Hukuksal Sonuçları 69
2.1.4.2. İşletmesel Karar Alma Hakkı 70
2.1.4.2.1. İşletmesel Karar Türleri 72
2.1.4.2.1.1. Bağımlı İşletmesel Karar 72
2.1.4.2.1.2. Kurucu İşletmesel Karar 73
2.1.4.2.1.3. Örtülü İşletmesel Karar 73
2.1.4.2.2. İşverenin İşletmesel Karar Alma Özgürlüğü ve Kararların Denetimi 74
2.1.4.3. Çalışma Şartlarında (Koşullarında) Değişiklik Yapma Hakkı 75
2.1.4.3.1. Çalışma Şartları (Koşulları) ve Çalışma Şartlarının (Koşullarının)
Yönetim Hakkıyla İlişkisi 75
2.1.4.3.2. Çalışma Şartlarındaki Esaslı Değişiklik ve Esaslı Olmayan Değişiklik
Kayıtları 77
2.1.4.3.2.1. Esaslı Değişiklik kayıtları 77
2.1.4.3.2.1.1. Ücret Değişikliği 82
2.1.4.3.2.1.2. İşin Niteliğinde Değişiklik 84
2.1.4.3.2.1.3. İşyerinde Değişiklik 86
2.1.4.3.2.1.5. Çalışma Sürelerinde ve Çalışma Saatlerinde Değişiklik 88
2.1.4.3.2.2. Esaslı Olmayan Değişiklik Kayıtları 89
2.1.4.3.2.3. Değişiklik Kayıtlarının Uygulanması 92
2.1.4.3.2.4. Değişiklik Kayıtlarının İş Sözleşmesine Etkisi 94
2.1.4.4. Disiplin Cezası Verme Hakkı 95
2.1.4.4.1. Koşulları 95
2.1.4.4.2. Uygulanması ve İçerik Denetimi 98
2.1.4.5. Yönetim Hakkının Genişletilmesi 100
2.1.4.5.1. Yasa ile Genişletilmesi 100
2.1.4.5.2. Toplu İş Sözleşmesi ile Genişletilmesi 102
2.1.4.5.3. İş Sözleşmesi ile Genişletilmesi 104
2.2. İşverenin Yönetim Hakkının Sınırları 105
2.2.1. İş Hukukunun İlkelerinin Oluşturduğu Sınırlar 105
2.2.1.1. Eşitlik İlkesi 105
2.2.1.2. Kişi Dokunulmazlığı İlkesi 113
2.2.1.2.1. İşçinin Kişiliğinin Korunmasının Yönetim Hakkıyla İlişkisi 114
2.2.1.2.1.1. İşverenin İşçinin Hizmet İçi Davranışlarını Düzenleme Sınırı 117
2.2.1.2.1.1.1. İşçinin Kılık-Kıyafetine ve Dış Görünüşüne İlişkin
Talimatlar 117
2.2.1.2.1.1.2. Sigara ve Alkol İçme Yasağı 119
2.2.1.2.1.1.3. Kapı denetimi ve İşçilerin Üstünün Aranması 122
2.2.1.2.1.1.4. İşçinin Konuşması, Şarkı Söylemesi ve Telefon, Bilgisayar
Gibi Teknolojik Aletlerin Kullanımı 124
2.2.1.2.1.2. İşverenin İşçinin Hizmet Dışı Davranışlarını Düzenleme Sınırı 125
2.2.1.2.2. İşçinin Cinsel ve Psikolojik Tacize (Mobbing) Karşı Korunmasının
Yönetim Hakkıyla İlişkisi 126
2.2.1.3. Özel Yaşamın Gizliliği İlkesi 129
2.2.1.4. Düşünce ve İfade Özgürlüğü İlkesi 133
2.2.1.5. Din ve Vicdan Özgürlüğü İlkesi 135
2.2.2. Yasaların Emredici Hükümlerinin Oluşturduğu Sınırlar 136
2.2.2.1. İş Kanunu 136
2.2.2.2. Türk Borçlar Kanunu 141
2.2.2.3. Türk Medeni Kanunu 142
2.2.2.4. Sendika ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 144
2.2.2.5. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 147
2.2.3. İş Sözleşmelerinin Oluşturduğu Sınırlamalar 149
2.2.3.1. Bireysel İş Sözleşmesi 149
2.2.3.2. Toplu İş Sözleşmesi 151
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. İTİRAZ EDİLEBİLİR İŞ KAVRAMI- İŞÇİNİN İŞVERENİN GÖSTERDİĞİ
İŞİ REDDETME HAKKI 153
3.1. İş Hukuku’nda İtiraz Edilebilir İş Kavramı ve Karşılaştırmalı Hukukta İtiraz Edilebilir İş Kavramı 153
3.1.1. Japonya İş Hukuku Öğretisinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı 153
3.1.2. İsrail İş Hukuku Öğretisinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı 157
3.1.3. İspanya İş Hukuku Öğretisinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı 163
3.1.4. Amerika Birleşik Devletleri İş Hukuku Öğretisinde İtiraz Edilebilir İş
Kavramı 167
3.1.5. Almanya İş Hukuku Öğretisinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı 171
3.2. Türk İş Hukukunda İtiraz Edilebilir İş Kavramının Değerlendirmesi 181
3.2.1. İtiraz Edilebilir İş Kavramı Tanımı 181
3.2.2. İşçinin İşverenin Gösterdiği İşi Reddetmesinin Sınırları -İşçinin İşverenin
Gösterdiği İşi Reddetmesi Karşısında İşverenin Kullanabileceği
Haklar 187
3.2.3. İtiraz Edilebilir İş Kavramının Uygulanma Kriterleri 193
SONUÇ 207
KAYNAKÇA 217
