İşyeri Devrinin Toplu İş Sözleşmelerine Etkisi

Ebru Erener YILMAZ

İÇİNDEKİLER

TAKDİM .7

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR .9

İÇİNDEKİLER.13

KISALTMALAR21

1. GİRİŞ .23

Konunun Önemi 23

Konunun Sınırlandırılması ve İnceleme Yöntemi. 28

BİRİNCİ BÖLÜM

İŞYERİ DEVRİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

2. KAVRAM OLARAK İŞVEREN DEĞİŞİKLİĞİ VE İŞYERİ DEVRİ.31

3. DEVRİN KONUSU OLARAK İŞYERİ, İŞYERİ BÖLÜMÜ VE İŞLETME .36

İşyeri 36

Tanımı ve Unsurları 36

İşyerinden Sayılan Yerler 37

İşyerine Bağlı Yerler 37

Hukuki Bağlılık. 38

İşin Niteliği Bakımından Bağlılık 39

İşin Yönetimi Bakımından Bağlılık . 40

Eklentiler 42

Araçlar 42

İşyeri Bölümü. 43

III. İşletme. 45

Toplu İş Hukuku Bakımından İşyeri Kavramı 47

4. İŞYERİNİN VEYA BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİ53

Genel Olarak 53

İşyeri Devrinin Şartları . 54

Ekonomik Birliğin Korunması . 54

Ekonomik Birlik Kavramı ve Ekonomik Birliğin Korunmasının Önemi. 54

14 İçindekiler

Ekonomik Birliğin Korunmasında Belirleyici Unsurlar. 56

İşletme veya İşyerinin Türü . 58

Maddi Varlıkların Devri . 59

Maddi Olmayan Unsurların Devri Ve Değeri . 62

İşgücünün Devri 63

Müşteri Çevresinin Devri. 65

Yürütülen Faaliyetlerin Benzerliği . 66

Faaliyete Ara Verilme Süresi . 68

İşverenin Değişmesi . 71

5. İŞYERİ DEVRİ SONUCUNU DOĞURAN HUKUKİ NEDENLER73

Hukuki İşlem Aracılığıyla Gerçekleşen İşyeri Devri 73

Genel Olarak 73

İşyeri Devrinin Görünüm Şekilleri 76

Genel Olarak. 76

Özelleştirme . 77

Devletleştirme 79

El Koyma. 80

İmtiyaz Sözleşmeleri. 82

Hisse Devri 82

İşverenin Ölümü Halinde İşyeri Devri 86

İşverenin Ölümünün İşyeri Devri İle İlişkisi 86

İşverenin Ölümünün Toplu İş Sözleşmesine Etkisi . 89

III. Ticaret Şirketlerinde Yapısal Değişiklikler 91

Genel Olarak 91

Ticaret Şirketlerinde Yapısal Değişikliklerin İşyeri Devri Hükümlerine Tabi

Olup Olmadığı  96

Birleşmenin İşyeri Devri Hükümlerine Tabi Olması. 99

Bölünmenin İşyeri Devri Hükümlerine Tabi Olması 101

Tür Değiştirmenin İşyeri Devri Hükümlerine Tabi Olmaması 102

İşverenin İflası Halinde İşyeri Devri . 104

Genel Olarak 104

İflasın Toplu İş Sözleşmesine Etkisi 109

İçindekiler 15

İKİNCİ BÖLÜM

İŞYERİ DEVRİNDEN SONRA İŞYERİ VEYA

BİR BÖLÜMÜNÜN DAHİL OLACAĞI KOLEKTİF DÜZEN

6. GENEL OLARAK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ .113

Toplu İş Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Niteliği 113

Toplu İş Sözleşmesi Hakkı, Özerkliği ve Sınırları. 115

Toplu İş Sözleşmesi Hakkı ve Özerkliği . 115

Toplu İş Sözleşmesi Özerkliğinin Sınırları . 119

III. Toplu İş Sözleşmesinin İşlevleri . 120

Koruma İşlevi . 120

Düzen ve Barış İşlevi. 121

Adil Gelir Dağılımı İşlevi . 125

İşyeri Devrinin Toplu İş Sözleşmesine Etkisini Düzenleyen Hükümlerin

Toplu İş Sözleşmesi Hak Ve Özerkliği Bakımından Değerlendirilmesi 125

7. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İÇERİĞİ .129

Genel Olarak 129

Normatif Kısım. 129

III. Borç Yükleyici Kısım. 134

8. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN DÜZEYİ VE TÜRLERİ.137

Toplu İş Sözleşmesinin Düzeyi . 137

Genel Olarak 137

Toplu İş Sözleşmesi Düzeyinin Sendikal Örgütlenme Düzeyi İle İlişkisi 139

Toplu İş Sözleşmesinin Türleri . 141

İşyeri Toplu İş Sözleşmesi. 141

Grup Toplu İş Sözleşmesi . 142

İşletme Toplu İş Sözleşmesi . 144

III. Çerçeve Sözleşme 147

9. İŞYERİ DEVRİNİN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNE ETKİSİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 150

Avrupa Birliğinin 2001/23 Sayılı Yönergesi 150

Genel Olarak 150

Yönerge’nin Amacı. 151

Toplu İş Sözleşmelerine İlişkin Yönergede Yer Alan Düzenlemenin Kapsamı. 152

Bilgilendirme Yükümlülüğü 157

Türk Hukukundaki Kanuni Düzenlemeler 158

6356 Sayılı Kanun Öncesi Dönem. 158

6356 Sayılı Kanun Dönemi . 165

16 İçindekiler

10. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İMZALANDIKTAN SONRA İŞYERİNİN DEVRİ. 169

Genel Olarak 169

Devralan İşverenin Aynı İşkolunda Başka Bir İşyerinin Bulunmaması Durumu

(STİSK m. 37) 170

Genel Olarak 170

Devralan İşverenin Aynı İşkolunda Başka Bir İşyerinin Bulunmaması

Durumunda Devralınan İşyerinde Yürürlükte Bulunan Toplu İş Sözleşmesinin

Türü 171

İşveren Değişikliğinden Sonra Toplu İş Sözleşmesinin Devam Edecek Kısmı . 174

III. Devralan İşverenin Aynı İşkolunda Başka İşyeri veya İşyerlerinin Olması

(STİSK m. 38) 175

Toplu İş Sözleşmesi Bulunan Bir İşyerinin Devri (m. 38/1) . 178

Devralan İşverenin Aynı İşkolundaki İşyerinde Toplu İş Sözleşmesinin

Olması (m. 38/1, cümle 1)  178

Hükmün Uygulanma Alanı 178

Hükmün Amacı ve Hukuki Niteliği. 180

Devirden Sonra Toplu İş Sözleşmesinin, İş Sözleşmesi Hükmü

Haline Dönüşecek Kısmı 187

Genel Olarak 187

Ücret Zammına İlişkin Hükümler . 191

Disiplin Kuruluna İlişkin Hükümler. 192

Öğretide Hükme Getirilen Eleştiriler ve Öneriler 195

Görüşümüz 197

Devralan İşverenin İşyerinde Toplu İş Sözleşmesinin Olmaması

(m. 38/1, cümle 2) . 201

Hükme İlişkin Esaslar. 201

Devirden Sonra Devam Edecek Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri 202

Devralan İşverenin, İşyeri Devrinden Sonra Toplu İş Sözleşmesinde

Meydana Gelen Değişiklerle Bağlı Olup Olmayacağı. 203

Devralınan İşyerindeki Toplu İş Sözleşmesinin Ne Zamana Kadar

Devam Edeceği Sorunu . 205

Görüşümüz 208

Toplu İş Sözleşmesi Bulunmayan Bir İşyerinin Devri (m. 38/2) 213

Devralan İşverenin İşletme Toplu İş Sözleşmesi Tarafı Olması . 213

Devralan İşverenin İşyeri Toplu İş Sözleşmesi Tarafı Olması. 216

Görüşümüz 217

Devralınan İşyerindeki Art Etkisi Devam Eden Hükümlerin İşyeri

Devrinden Sonraki Durumu  219

İçindekiler 17

11. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İMZALANMADAN ÖNCE İŞYERİNİN DEVRİ.222

Genel Olarak 222

Toplu İş Sözleşmesi İmzalanmadan Önce Bir İşyerinin Devredilmesi 223

Devredilen İşyeri Bakımından 223

2822 Sayılı Kanun Döneminde 223

6356 Sayılı Kanun Döneminde 225

Yetki Başvurusundan Sonra İşyerinin, Aynı İşkolunda Başka İşyeri

Olmayan Bir İşverene Devredilmesi  225

Yetki Başvurusundan Sonra İşyerinin, Aynı İşkolunda Başka İşyeri

Veya İşyerleri Olan Bir İşverene Devredilmesi  228

Devreden İşverenin Aynı İşkolundaki Diğer İşyerleri Bakımından 231

III. Devralan İşverenin Mevcut İşyeri veya İşyerlerinde Toplu İş Sözleşmesi İçin Yetki

Alındıktan Sonra Aynı İşkolunda Başka Bir İşyerinin Devralınması  232

Devralınan İşyerinde Toplu İş Sözleşmesi Yoksa 233

Devralınan İşyerinde Toplu İş Sözleşmesi Varsa. 236

12. İŞYERİNİN BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİ VE İŞKOLUNUN DEĞİŞMESİ 238

Genel Olarak 238

İşkolu Değişikliğinin Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanmasından Sonra

Gerçekleşmesi . 239

Genel Olarak İşkolu Değişikliğinin Toplu İş Sözleşmesine Etkisi . 240

İşyeri Devri Nedeniyle Gerçekleşen İşkolu Değişikliğinin Toplu İş

Sözleşmesine Etkisi  242

III. İşkolu Değişikliğinin Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanmasından Önce

Gerçekleşmesi . 247

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞYERİ DEVRİNDEN SONRA TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMA VE

İŞYERİ DEVRİNE İLİŞKİN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI DURUMLAR

13. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAMI VE YARARLANMA KAVRAMI253

Genel Olarak 253

İşçiler Bakımından Toplu İş Sözleşmesinin Kişi Bakımından Kapsamında

Yer Alma Şartları 257

III. Toplu İş Sözleşmesinin Paraya İlişkin Hükümlerinden Yararlanma Şartları . 260

Taraf İşçi Sendikasına Üye Olanların Yararlanması 261

Taraf İşçi Sendikasına Üye Olmayanların Yararlanması 265

İşçi Sendikasının Yazılı Onayı İle Yararlanma 270

18 İçindekiler

14. İŞYERİ DEVRİNDEN SONRA TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMA. 271

Devirden Sonra Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanacak Olan İş Sözleşmelerinin

Belirlenmesi ve Devir Anının Tespiti 271

Devirden Sonra Devam Edecek İş Sözleşmeleri . 271

İşyerinin Devir Tarihinin Önemi ve Belirlenmesi 273

Devralınan İşyerindeki Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma 278

Devralınan İşyerinde Çalışan İşçilerin, Devralınan İşyerinde Yürürlükte Olan

Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanmaya Devam Etmesi . 278

Genel Olarak. 278

Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanamayacak İşçilerin Devirden Sonraki

Durumu  284

Ticaret Şirketlerinin Yapısal Değişikliğinde İtiraz Hakkını Kullanan İşçilerin

Yararlanması. 286

Genel Olarak İtiraz Hakkı. 286

İtiraz Halinde Bildirim Süresinin Devirden Sonra Sona Ermesi

Halinde 290

Devralan İşverenin Aynı İşkolunda Çalışan İşçilerinin, Devralınan İşyerindeki

Toplu Sözleşmesinden Yararlanması 291

III. Devralan İşverenin Taraf Olduğu Aynı İşkolundaki Toplu İş Sözleşmesinden

Yararlanma  293

6356 sayılı Kanun m. 38/1, c. 1 Kapsamında Devralınan İşçilerin, Devralan

İşverenin Aynı İşkolundaki Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanıp

Yararlanamayacağı. 294

6356 sayılı Kanun m. 38/2 Kapsamında Devralınan İşçilerin, Devralan

İşverenin Aynı İşkolundaki İşletme Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanması . 298

Genel Olarak. 298

Devralınan İşçilerin Parasal Hükümlerden Yararlanmasının Başlangıcı 300

İşyeri Devri Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanmasından Sonra

Gerçekleşmişse . 300

İşyeri Devri Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanmasından Önce

Gerçekleşmişse . 301

İşyeri veya Bir Bölümünün Devrinden Sonra Gerçekleşen İşkolu Değişikliğinin

Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanmaya Etkisi . 303

Genel Olarak İşkolu Değişikliği ve Yararlanmaya Etkisi 303

İşyeri Devri Nedeniyle Meydana Gelen İşkolu Değişikliği ve Yararlanmaya

Etkisi. 306

15. İŞYERİ DEVRİNE İLİŞKİN ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI DURUMLAR 313

İşyerinin Nakli ve Kapatılması Halinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu . 313

İşyerinin Nakli Halinde . 313

İşyerinin Kapatılması Halinde. 314

İçindekiler 19

İşçinin Değişen Alt İşverenler Yanında Çalışmaya Devam Etmesi ve Alt İşveren

İşçilerinin Kamuya Geçişinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu . 322

İşçinin Değişen Alt İşverenler Yanında Çalışmaya Devam Etmesi Halinde

Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu  322

Alt İşveren İşçilerinin Kamuya Geçişinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu 328

Ticaret Şirketlerinde Yapısal Değişiklik Halinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu . 336

Birleşme Halinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu 336

Bölünme Halinde Toplu İş Sözleşmelerinin Durumu 339

Teşmil Uygulanan İşyerinin Varlığı Halinde İşyeri Devri. 340

Genel Olarak 340

Teşmil Uygulanan Bir İşyeri veya İşletmenin Başka Bir İşverene Devredilmesi . 342

İşyeri veya İşletmesinde Teşmil Uygulanan Bir İşverenin Başka Bir İşyeri veya

İşletmeyi Devralması 344

Grev ve Lokavt Uygulanan İşyerinin Devri. 345

Bir İşyerinin Arka Arkaya Birden Çok Defa Devredilmesi. 348

İşyeri Devrinden Sonra Sendika Temsilcilerinin Durumu. 350

SONUÇ.355

KAYNAKÇA 365