İYİNİYETİN KORUNMASI Dr. Halil AKKANAT - Giriş - İyiniyet Kavramı - İyiniyetin İspatına İlişkin Özellikler - İyiniyet Karinesinden Yararlanma Hakkının Bulunması - Korunacak Kişide Aranan Özellikler: İyiniyet Ve Kötüniyetin İsnadı Meselesi - İyiniyet Korunmasına İlişkin Özellikler
İÇİNDEKİLER
§ 1. GİRİŞ
I. İyiniyetin Korunması 1
II. İyiniyetin Korunması Fikrinin Doğumu ve Bugüne Kadar Geçirdiği Aşamalar 2
III. İyiniyetin Korunmasının Gerekçeleri 8
IV. İyiniyet ve Dürüstlük Kuralı Arasındaki İlişki 10
V. İyiniyetin Korunması ve Hukukî Görünüşe Güven Arasındaki İlişki. 13
§ 2. İYİNİYET KAVRAMI
I. Genel Olarak 15
1. Terim Sorunu 15
2. MK m. 3 Hükmünün İçeriği 17
3. MK m. 3 Hükmünün Kaynağı. 21
a) Genel Olarak 21
b) Hareket Noktası: Bona Fides. 22
c) İnanmak, Güvenmek, Dürüstlük Kuralı 24
4. Mukayeseli Hukuk Bakımından Durum 28
II. İyiniyet Kavramı. 30
1. Genel Olarak 30
2. Doktrinde Yapılan Tanımlar 31
3. Tanım Denemesi 33
4. Hukukî Eksiklik 43
5. İyiniyet mi Kötüniyet mi? 46
a) İyiniyetli Kabul Edilmenin Sebepleri 47
b) Kötüniyet. 49
§ 3. İYİNİYETİN ISPATINA İLİŞKİN ÖZELLİKLER
I. Genel Olarak İspat Yükü. 51
II. İyiniyetin Asıl Kabul Edilmesi. 54
1. MK m. 3/I Hükmünün Temel Mantığı. 55
2. İyiniyet Karinesinin Yapısı. 58
3. İyiniyet Karinesinin İşleyişi 60
§ 4. İYİNİYET KARİNESİNDEN YARARLANMA HAKKININ BULUNMAMASI
I. Genel Olarak 63
1. MK m. 3/II Hükmünün İçeriği 64
2. Hükmün Amacı. 66
3. Hükmün Uygulama Alanı 68
II. Durumun Özelliklerine Nazaran Gösterilmesi Gereken Özenin
Derecesi 70
1. Genel Olarak 70
2. Kavram 75
3. Özenli Davranması Gereken Kişi. 79
4. İspat Meselesi 79
5. Genel Olarak Hâkimin Takdiri Meselesi 81
6. Hâkimin Takdir Yetkisine Dair Özel Kurallar 86
a) Gösterilmesi Gereken Dikkat ve Özenin Derecesi 86
b) Gösterilmesi Gereken Dikkat ve Özenin Konusu. 88
7. Resmî Sicil ve Kayıtların İyiniyetin Korunması Bakımından
Anlamı. 89
a) Genel Olarak. 89
b) Tapu Sicili ve İyiniyet. 91
c) Ticaret Sicili ve İyiniyet. 102
d) Diğer Siciller ve İyiniyet 106
e) Sonuç ve Değerlendirme. 108
§ 5. KORUNACAK KİŞİDE ARANAN ÖZELLİKLER: İYİNİYET VE KÖTÜNİYETİN İSNADI MESELESİ
I. Korunacak Kişide Aranan Özellikler 111
II. İyiniyet veya Kötüniyetin İsnadı Meselesi. 116
1. Temsil Yetkisi Olmaksızın Hizmet Sözleşmesi İle Çalıştırılan
Kişilerin Kötüniyetinin Etkisi 116
2. Yardımcı Şahısların Kötüniyetinin Etkisi. 117
a) İş sahibinin hukukî işlem iradesinin oluşmasında herhangi bir etkisi olmayan yardımcı kişilerin kötüniyetinin etkisi 118
b) İş sahibinin hukukî işlem iradesinin oluşmasında etkili olan yardımcı kişilerin kötüniyetinin etkisi 122
aa) Sözleşmenin yapılması imkânını hazırlamakla görevlendirilmiş olan tellalın kötüniyetinin etkisi 123
bb) Sözleşmenin kurulmasında aracılık görevi üstlenmiş olan tellalın kötüniyetinin etkisi 123
3. Doğrudan Temsilde Temsilci veya Temsil Edilenin, İyiniyet veya Kötüniyetinin Etkisi 126
a) Genel Olarak. 126
b) Doğrudan Temsilde Temsilcininİyiniyet veya Kötüniyetinin
Etkisi. 128
aa) Genel Olarak 128
bb) Yasal Temsil Bakımından Durum 129
cc) İradi Temsil Bakımından Durum 129
aaa) Temsilcinin "genel temsil yetkisi”ne sahip olması
ihtimali 130
bbb) Temsilcinin "özel temsil yetkisi”ne sahip olması
dd) Sonuç 131
ee) Doğrudan Temsilde Kötüniyetli Temsilci İle İşlem Yapan
Kişinin Durumu. 132
c) Doğrudan Temsilde Temsil Edilenin İyiniyet veya Kötüniyetinin
Etkisi. 134
aa) Genel Olarak. 134
bb) İradi Temsil Bakımından Durum. 135
aaa) Temsilcinin Özel Temsil Yetkisine Sahip Olması
İhtimali. 135
bbb) Temsilcinin Genel Temsil Yetkisine Sahip Olması İhtimali 136
cc) Yasal Temsilde, Temsil Edilenin Kötüniyetinin Anlamı ve
Etkisi. 139
4. Birden Fazla Temsilcinin Veya Temsil Edilenin
Bulunduğu Durumlarda, Temsilcilerden Veya Temsil
Edilenlerden Sadece Birisinin Kötüniyetinin Etkisi. 142
a) Genel olarak. 142
b) Birden fazla temsilcinin bulunduğu durumlarda (müteselsil temsil
ve birlikte temsil), bunlardan sadece birisinin kötüniyetinin etkisi 142
c) Birlikte iktisapta bulunması veya temsil edilmesi söz konusu olan kişilerden birisinin kötüniyetinin etkisi 146
aa) Birlikte hak iktisap eden kişilerin iyiniyet korumasından yararlanmalarının koşulları 146
aaa) Paylı (Müşterek) Mülkiyet Bakımından
Durum 147
bbb) Elbirliği (İştirak Halinde) Mülkiyeti Bakımından Durum 150
bb) Birlikte temsil edilen kişilerden sadece birisinin kötüniyetinin etkisi 151
5. Alt temsilde asıl temsil edilenin veya asıl temsilcinin yahut alt
temsilcinin kötüniyetinin etkisi. 154
a) Genel olarak. 154
b) Alt temsilcinin kötüniyetinin etkisi 156
c) Asıl temsil yetkisi veren kişinin (temsil edilenin) kötüniyetinin
etkisi 157
d) Asıl temsilcinin kötüniyetinin etkisi 158
6. Dolaylı temsilde temsilci veya temsil edilenin kötüniyetinin etkisi 159
7. Tüzel kişinin iyiniyete ilişkin korumadan yararlanmasındaki
özellikler. 160
a) Genel Olarak. 160
b) Organı Oluşturan Kişilerin Bilinç Durumunun Tüzel Kişiye
İsnat Edilmesi. 162
c) Tüzel kişiliği bulunmayan şahıs toplulukları (Miras topluluğu,
adi şirket) 165
§ 6. İYİNİYETİN KORUNMASINA İLİŞKİN ÖZELLİKLER
I. İyiniyetin Korunması. 167
1. Korumanın İçeriği. 167
a) Hukuki Eksikliğin Olumsuz Sonuçlarının Bütünüyle Bertaraf Edilmesi (Tam Koruma) 168
b) Hukuki Eksikliğin (Olumsuz) Sonuçlarının Hafifletilmesi (Kısmi Koruma) 171
2. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri. 173
a) Genel Olarak. 173
b) Diğer ilgililerin hareket tarzları. 180
c) Kamu yararı (Hukukî İşlem güvenliği). 181
II. İyiniyetin Korunduğu Durumlar 182
1. Genel Olarak. 182
2. İyiniyetin Korunduğu Durumların Yorum ve Kıyas Yoluyla Genişletilmesi İmkânı Var mıdır? 185
a) Yorum. 185
aa) Birinci Örnek: TTK m. 599 hükmüne ilişkin değerlendirme. 186
bb) İkinci örnek: Yasal temsil ilişkisinde iyiniyet korunur mu?. 191
b) Kıyas 193
3. Genel Sınırlandırma 195
4. Somut Sınırlar 196
III. İyi Niyetin Korunmasında Dikkate Alınan Zaman 198
1. Genel Olarak. 198
2. Kötüniyetin İyiniyete Dönüşmesi. 203
IV. Şekil Eksikliği ve İyiniyet İlişkisi. 206
Kaynakça 209
