KADININ SOYADI VE BUNA BAĞLI OLARAK ÇOCUĞUN SOYADI Yıldız ABİK - Soyadı Kavramı - Türk Hukukunda Ve Yabancı Hukuklarda Evli Kadının Soyadı Ve Çocuğun Soyadı - Türk, İsviçre Ve Alman Hukuklarında Evliliğin Sona Ermesi Durumunda Kadının Soyadı İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm SOYADI KAVRAMI § 1. SOYADI KAVRAMI 31 I. Tanımı 31 II. Tarihi Gelişimi 32 III. Soyadı Üzerindeki Hakkın Hukuki Niteliği 37 A. Kişilik Hakkı 37 B. Soyadının Değiştirilemeyeceği Kuralı ve Bunun İstisnası: Soyadının Haklı Nedenle Değiştirilmesi 41 IV. Soyadının İşlevi 47 A. Bireyi Ayırt Etme İşlevi 4 8 B. Soyun İşareti Olma İşlevi 50 C. Statü İşareti Olma İşlevi 51 V. Soyadının Kazanılması 54 A. Seçme Yolu İle 54 B. Doğum İle 56 D. Evlât Edinilme İle 59 E. İdari Karar İle 62 F. Mahkeme Kararı İle 62 § 2. KADININ VE ÇOCUĞUN SOYADININ SINIFLANDIRILMASI 63 I. Kadının Soyadı ve Buna İlişkin Kuralların Sınıflandırılması 63 A. Genel Olarak Kadının Soyadı 63 B. Kadının Soyadına İlişkin Kuralların Sınıflandırılması 65 1. Zorunlu Evlilik Soyadında Teklik Prensibi 65 2. Seçme (Evlilikte Tek Soyadı Taşıma veya Eşlerin Ayrı Soyadlarını Taşımayı Devam Ettirmeyi Seçmeleri) Prensibi 69 II. Çocuğun Soyadına İlişkin Kuralların Sınıflandırılması 70 A. Ataerkil (Patriarkal) Prensip 71 B. Anaerkil (Matriarkal) Prensip 71 C. Çift Soyadı Prensibi 72 D. Seçme Prensibi 72 III. Değerlendirme 75 İkinci Bölüm TÜRK HUKUKUNDA VE YABANCI HUKUKLARDA EVLİ KADININ SOYADI VE ÇOCUĞUN SOYADI § 3. TÜRK HUKUKUNDA EVLI KADININ SOYADI VE ÇOCUĞUN SOYADI 77 I. Eski Medeni Kanun’da 77 A. Evli Kadının Soyadı 77 1. 1997 Değişikliği Öncesindeki Dönem 77 2. 1997 Değişikliği Sonrasındaki Dönem 79 3. Türk Medeni Kanunu Tasarılarında EMK. m.153 ile İlgili Hükümler 81 B. Çocuğun Soyadı 84 II. Yeni Medeni Kanun’da 90 A. Evli Kadının Soyadı 90 1. Genel Açıklamalar 90 2. Eşit Haklara Sahip Olma İlkesi Bağlamında TMK. m. 187 Hükmünün Değerlendirilmesi ve Türk Hukukuna İlişkin Çeşitli Öneriler ve Kişisel Değerlendirmemiz 93 3. TMK. m.187 ile İlgili Yeni Bir Kanun Teklifi ve Değerlendirilmesi 100 a. Kanun Teklifi 100 b. Değerlendirilmesi 102 4. Türk Anayasa Mahkemesi Kararı ve Bunun Değerlendirilmesi 102 a. Kararın İçeriği 102 b. Kararın Değerlendirilmesi 115 5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı ve Bunun Değerlendirilmesi 120 a. Kararın İçeriği 120 b. Kararın Değerlendirilmesi 137 B. Çocuğun Soyadı 139 1. Yürürlükteki Hukuk Bakımından 139 2. Olması Gereken Hukuk Bakımından 143 § 4. YABANCI HUKUKLARDA EVLİ KADININ VE ÇOCUĞUN SOYADI 144 A. Evli Kadının Soyadı 144 1. 1988 Değişikliği Öncesindeki Dönem (Kadının Evlenme ile Kocasının Soyadını Kazanması Kuralı) 144 2. 1988 Değişikliği Sonrasındaki Dönem 144 a. ZGB m.160 Hükmü (Kadının Evlenme ile Kocasının Soyadını Kazanması ve İstediği Takdirde Kendi Soyadını Bunun Önüne Eklemesi Kuralı) 144 b. ZGB m.30 f.2 Hükmü (Haklı Nedenlerin Varlığı Halinde Kadının Soyadının Evlilik Soyadı Olarak Seçilebilmesi Olanağı) 148 c. ZGB m.160 ve 30 f.2 Hükümlerinin Kadın Erkek Eşitliği ve İsviçre Anayasası’na Uygunluk Bağlamında Birlikte Değerlendirilmesi 153 3. İsviçre Hukukunda Evlilik Soyadı ile İlgili Çeşitli Tasarılar 158 B. Çocuğun Soyadı 162 1. Yürürlükteki Hukuk 162 2. Tasarı Hükümleri 164 II. Alman Hukuku 166 A. Evli Kadının Soyadı 166 1. Genel Olarak 166 2. Eşit Haklara Sahip Olma İlkesinin Kabulü 168 3. Eşit Haklar Kanunu'nun Yürürlüğe Girmesi 168 4. Evlilik ve Aile Hukuku Reform Kanunu 172 5. Alman Federal Anayasa Mahkemesi’nin Alman Medeni Kanunu’nun (BGB) 1355/2. Maddesine İlişkin 1988 Tarihli Kararı 178 6. Alman Federal Anayasa Mahkemesi’nin Alman Medeni Kanunu’nun (BGB) 1355/2. Maddesine İlişkin 1991 Tarihli İptal Kararı 184 7. Aile Adı Hakkına Dair Kanun 187 B. Çocuğun Soyadı 192 III. Diğer Hukuk Çevrelerinde Evli Kadının ve Çocuğun Soyadı 197 A. Anglo – Amerikan Hukuk Çevresi 197 B. Roma Hukuk Çevresi 198 1. Fransız Hukuku 198 2. İspanyol Hukuku 200 3. İtalyan Hukuku 200 C. İskandinav Hukuk Çevresi 201 D. Alman Hukuk Çevresi 201 1. Avusturya Hukuku 201 2. Yunan Hukuku 202 E. Hollanda Hukuku 203 Üçüncü Bölüm TÜRK, İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKLARINDA EVLİLİĞİN SONA ERMESİ DURUMUNDA KADININ SOYADI § 5. TÜRK, İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKLARINDA EVLİLİĞİN ÖLÜMLE VEYA ÖLÜM KARİNESİYLE SONA ERMESİ DURUMUNDA KADININ SOYADI 205 I. Türk Hukukunda Genel Olarak Evliliğin Sona Ermesi 205 A. Eski Medeni Kanun’da 205 B. Yeni Medeni Kanun’da 205 II. Evliliğin Ölüm ile Sona Ermesi Durumunda Kadının Soyadı 206 A. Türk Hukukunda 206 1. Eski Medeni Kanun’da 206 2. Yeni Medeni Kanun’da 207 B. İsviçre Hukukunda 207 C. Alman Hukukunda 209 III. Evliliğin “Ölüm Karinesi” ile Sona Ermesi Durumunda Kadının Soyadı 210 A. Türk Hukukunda 210 1. Eski Medeni Kanun’da 210 2. Yeni Medeni Kanun’da 211 B. İsviçre Hukukunda 212 C. Alman Hukukunda 213 § 6. TÜRK, İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKLARINDA EVLİLİĞİN EŞLERDEN BİRİSİNİN “CİNSİYET DEĞİŞTİRMESİYLE” SONA ERMESİ DURUMUNDA KADININ SOYADI 213 I. Türk Hukukunda 213 A. Eski Medeni Kanun’da 213 B. Yeni Medeni Kanun’da 217 C. Olması Gereken Hukuk Bakımından 220 II. İsviçre Hukukunda 221 III. Alman Hukukunda 224 § 7. TÜRK, İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKLARINDA EVLİLİĞİN “MAHKEME KARARI” İLE SONA ERMESİ DURUMUNDA KADININ SOYADI 225 I. “Gaiplik Kararı” ile Evliliğin Sona Erdirilmesinde Kadının Soyadı 225 A. Türk Hukukunda 225 1. Eski Medeni Kanun’da 225 2. Yeni Medeni Kanun’da 227 B. İsviçre Hukukunda 228 C. Alman Hukukunda 229 II. Evlenmenin Butlanı Durumunda Kadının Soyadı 233 A. Türk Hukukunda 233 1. Eski Medeni Kanun’da 233 2. Yeni Medeni Kanun’da 234 B. İsviçre Hukukunda 235 C. Alman Hukukunda 237 I. Türk Hukukunda 237 A. Eski Medeni Kanun’da 244 II. İsviçre Hukukunda 248 III. Alman Hukukunda 254 IV. Avusturya Hukukunda 256 § 9. TÜRK, İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKLARINDA “YOK EVLİLİKLER” DURUMUNDA KADININ SOYADI 257 I. Türk Hukukunda 257 II. İsviçre Hukukunda 261 III. Alman Hukukunda 265 Bibliyografya 271 Kavramlar Dizini 291
