Kambiyo Senetlerinde Senet Metninde Değişiklikler ve Sahtecilik
Dr. Mustafa Eser CİNBAŞ
İÇİNDEKİLER
TAKDİM.7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR19
GİRİŞ .23
KONUNUN SEÇİLME AMACI.23
İNCELEME PLANI VE KONUNUN SINIRLANDIRILMASI .23
III. KONUYU DÜZENLEYEN HÜKÜMLER .25
BİRİNCİ BÖLÜM
KONUNUN KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNDAKİ TEMELLERİ
KIYMETLİ EVRAK .29
Kıymetli Evrak Kavramı. 29
Kıymetli Evrakın Unsurları 30
Senet Unsuru. 31
Cisimleşme 32
Yazılı Olma 33
İmza 35
Hak Unsuru 38
Özel Hukuka İlişkin Bir Hak Olma 38
Devredilebilir Olma. 42
Para ile Ölçülebilir Olma . 44
Bağlılık Unsuru. 44
Tek Taraflı İbraz Kaydı. 47
Tek Taraflı Teşhis Kaydı. 49
Çift Taraflı İbraz Kaydı. 51
Çift Taraflı İbraz ve Tek Taraflı Teşhis Kaydı 53
Çift Taraflı İbraz ve Çift Taraflı Teşhis Kaydı.56
Kıymetli Evrakın Temel Nitelikleri .58
Soyutluk İlkesinin Geçerli Olması .59
Özel Şekil Şartlarına Tâbi Olma 63
Sınırlı Sayı İlkesinin Geçerli Olup Olmadığı Sorunu.65
KAMBİYO SENEDİ 68
Kambiyo Senedi Kavramı.68
Kambiyo Senedi Türleri .69
Poliçe69
Bono (Emre Yazılı Senet) 70
Çek71
Kambiyo Senetlerinin Ortak Özellikleri .74
Kambiyo Senetlerinde Ehliyet .80
Kambiyo Senetlerinde Temsil84
Genel Olarak.84
Yetkisiz Temsil 87
Çekin Temsilen Düzenlenmesi95
İKİNCİ BÖLÜM
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİKLERE VE SAHTECİLİĞE İLİŞKİN
KAVRAMLAR İLE GENEL ESASLAR
SENET METNİ KAVRAMI 99
Genel Olarak .99
Dar Anlamda Senet Metni99
Geniş Anlamda Senet Metni.100
TTK m. 748 Kapsamında Kambiyo Senetlerinde Senet Metnine
Dahil Olan Unsurlar.100
İmzanın Senet Metnine Dahil Olup Olmadığı Sorunu .102
Düzenleyenin İmzası Bakımından Değerlendirme103
Diğer Senet Borçlularının İmzaları Bakımından Değerlendirme.105
Muhatabın İmzası Bakımından Değerlendirme .105
Ciranta İmzaları Bakımından Değerlendirme 107
Avalist İmzaları Bakımından Değerlendirme. 110
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİK KAVRAMI 115
Genel Olarak. 115
İradi Değişiklik Hâlleri. 115
Senet Metninin Tüm İlgililerin Muvafakatiyle Değiştirilmesi
(Rızaî Değişiklik). 116
Genel Olarak . 116
Tüm İlgililerin Muvafakatiyle Yapılacak Olan Değişikliğin
Şartları 116
Tüm İlgililerin Değişikliğe Muvafakati . 117
Muvafakatin Senet Üzerinde Belirtilmiş Olması . 119
Senet Metninin Tahrif Edilmesi (Rıza Dışı Değişiklik). 120
İrade Dışı Değişiklik Hâlleri . 123
TTK m. 748 Kapsamına Girmeyen Değişiklikler 125
Genel Olarak 125
Kambiyo Senedi Tedavüle Çıkarılmadan Yapılan Değişiklikler. 126
Kambiyo Senedinin Zorunlu Unsurlarından Birini Ortadan
Kaldıran Değişiklikler . 127
Kambiyo Borçlularının Sorumluluklarına Etki Etmeyen
Değişiklikler . 129
Yasak Kayıtlara İlişkin Değişiklikler 130
Yazılmamış Sayılan Yasak Kayıtlara İlişkin Değişiklikler. 130
Senedi Geçersiz Hâle Getiren Yasak Kayıtlara İlişkin
Değişiklikler. 132
Kanunun Cevaz Verdiği Değişiklikler 133
Genel Olarak . 133
Açık Kambiyo Senedinin Doldurulması . 134
Açık Kambiyo Senedi Kavramı. 134
Açık Kambiyo Senedinin Doldurulmasının TTK m. 748
Çerçevesinde Değerlendirilmesi . 139
Doldurma Anlaşmasından Cayma Hakkı Kararlaştırılmış
Olan Açık Kambiyo Senedinin Cayma Hakkı Kullanıldıktan
Sonra Doldurulmasının TTK m. 748 Çerçevesinde
Değerlendirilmesi 141
Doldurma Hakkı Kullanılmış Olan Açık Kambiyo
Senedinde Bu Hakkın Tekrar Kullanılması Hâlinin
TTK m. 748 Çerçevesinde Değerlendirilmesi .143
III. SAHTECİLİK KAVRAMI145
TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN KAMBİYO SENETLERİNDE TAHRİFAT
VE SAHTECİLİĞE İLİŞKİN DÜZENLEMELER146
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİKLERİN VE
SAHTECİLİĞİN HUKUKİ SORUMLULUĞA ETKİSİ
GENEL OLARAK149
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİK VE SAHTECİLİK İDDİALARININ DEF’İ
OLARAK İLERİ SÜRÜLMESİ .149
Def’i Kavramı, Kapsamı ve Türleri .149
Senet Metninde Değişiklik ve Sahtecilik Hâllerinin Hangi Def’i
Grubuna Dâhil Olduğu Sorunu 152
Senetten Anlaşılan Def’iler Görüşü 152
Geçersizlik Def’i Görüşü .156
İradeye İlişkin Geçersizlik Def’i Görüşü .158
İsnat Def’i Görüşü158
Hukuki Görünüşe Güven İlkesinin Def’iler Üzerindeki Etkisi.160
Hukuki Görünüşe Güven İlkesi .160
Hukuki Görünüşe Güven İlkesinin Senet Metninde Değişiklikler
Def’i Üzerindeki Etkisi.162
Hukuki Görünüşe Güven İlkesinin Sahtecilik Def’i Üzerindeki
Etkii .165
III. İMZALARIN VE BEYANLARIN BAĞIMSIZLIĞI İLKELERİNİN SENET
METNİNDE DEĞİŞİKLİK VE SAHTECİLİK HÂLLERİ ÜZERİNDE ETKİSİ .167
SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİKLERİN MÜTESELSİL SORUMLULUĞA
ETKİSİ170
HUKUKİ SORUMLULUĞUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 173
Senet Metninde Değişiklik Hâlinde Hukuki Sorumlulukların
Tespiti. 173
Senet Metninde Değişiklik Yapan Kimsenin Hukuki Sorumluluğu 173
Senet Metninde Değişiklik Yapan Kişinin Senet Borçlusu
Olması İhtimali 173
Senet Metninde Değişiklik Yapan Kişinin Senet Borçlusu
Olmaması İhtimali. 175
Diğer Senet Borçlularının Hukuki Sorumluluğu . 176
Sahtecilik Hâlinde Hukuki Sorumlulukların Tespiti. 181
İmzada Sahtecilik Yapılması Hâlinde Hukuki Sorumlulukların
Tespiti 181
Sahtecilik Yapan Kimsenin Hukuki Sorumluluğu. 181
İmzasında Sahtecilik Yapılan Kimsenin Hukuki Sorumluluğu . 184
Diğer Senet Borçlularının Hukuki Sorumluluğu 187
İmza Dışındaki (Diğer) Unsurlarda Sahtecilik Yapılması Hâlinde
Hukuki Sorumlulukların Tespiti 188
Sahtecilik Yapan Kimsenin Hukuki Sorumluluğu. 189
Senette Düzenleyen Olarak Görünen Kimsenin Hukuki
Sorumluluğu 190
Diğer Senet Borçlularının Hukuki Sorumluluğu 193
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BAŞLICA SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİK VE
SAHTECİLİK HÂLLERİ
BAŞLICA SENET METNİNDE DEĞİŞİKLİK HÂLLERİ. 195
Bazı Mutlak Zorunlu Unsurlarda Meydana Gelebilecek Değişiklikler . 195
Poliçe, Bono ve Çek Kelimeleri ile Havale ve Ödeme Vaadine
İlişkin İfadelerin Değiştirilmesi. 196
Senet Bedelinin Değiştirilmesi. 200
Genel Olarak . 200
Bedelde Değişiklik Durumunda TTK m. 676 Hükmünün
TTK m. 748 Hükmü Karşısında Uygulanabilirliği 207
Rakamla Gösterilip Yazı ile Gösterilmeyen Bedele Sonradan
Yazı ile Yer Verilmesinin Doldurma Yetkisi Bakımından
Değerlendirilmesi 214
Bedelin Değiştirilmesi Sonucu Sorumlulukları Farklılaşan
Senet Borçlularının Yapacakları Ödeme 217
Lehtarın Adının Değiştirilmesi 221
Düzenleme Tarihinin Değiştirilmesi226
Alternatifli Zorunlu Unsurlarda Meydana Gelebilecek Değişiklikler .232
Düzenleme Yerinin Değiştirilmesi 233
Ödeme Yerinin Değiştirilmesi.239
Bazı İhtiyari Kayıtlarda Meydana Gelebilecek Değişiklikler.245
Vadenin Değiştirilmesi245
Sorumsuzluk Kaydının Değiştirilmesi251
Faiz Kaydının Değiştirilmesi253
Bedel Kaydının (İhdas Nedeninin) Değiştirilmesi .256
Yetki Kaydının Değiştirilmesi 258
BAŞLICA SAHTECİLİK HÂLLERİ.266
İmzada Sahtecilik 267
İmza Dışındaki (Diğer) Unsurlarda Sahtecilik 267
Eksik Kambiyo Senedinin Doldurulması Yoluyla Sahtecilik.268
Şeklen Tüm Unsurlara Sahip Olmasına Rağmen Geçersiz Olan
Kambiyo Senedinde Geçersizliğin Giderilmesi Yoluyla Sahtecilik .270
BEŞİNCİ BÖLÜM
SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEKE İLİŞKİN
ÖZEL DÜZENLEME
GENEL OLARAK271
TTK M. 812 ÇERÇEVESİNDE SAHTE ÇEK VE TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK
KAVRAMLARI 272
TTK m. 812’nin Kapsamı ve Zarar Kıstası.273
Çekte Sahtecilik Türlerinin Zarar Kıstası Çerçevesinde TTK m. 812
Kapsamına Dahil Olup Olmadığı Sorunu .274
Düzenleyenin İmzasında Sahtecilik 274
Diğer Senet Borçlularının İmzalarında Sahtecilik. 275
İmza Dışındaki (Diğer) Unsurlarda Sahtecilik. 278
Çekte Bazı Tahrifat Türlerinin Zarar Kıstası Çerçevesinde
TTK m. 812 Kapsamına Dahil Olup Olmadığı Sorunu. 279
Çek Bedelinde Tahrifat 279
Senet Borçlularının Adlarında Tahrifat 280
Düzenleme Yeri, Ödeme Yeri ve Düzenleme Tarihinde Tahrifat 283
Nitelik Arz Eden Diğer Bazı Kayıtlarda Tahrifat 284
Yetkisiz Temsilci Tarafından Düzenlenen ve Muhatapça Ödenen
Çekin TTK m. 812 Kapsamına Dahil Olup Olmadığı Sorunu 285
III. SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEKTE SORUMLULUK . 289
Sahtecilik veya Tahrifat Fiilini Gerçekleştiren Kişinin
Sorumluluğu . 289
Muhatap Bankanın Kusursuz Sorumluluğu 290
Düzenleyenin Kusurunun Sorumluluğa Etkisi. 292
Muhatap Bankanın Kusurunun Sorumluluğa Etkisi 296
Çek Anlaşmasına Banka Lehine Konulacak Sorumluluktan
Kurtulma Kaydının Etkisi. 299
Genel Olarak 299
Muhatap Bankanın Kusuru Varsa Sorumluluktan Kurtulma
Kaydının Etkisi 299
Muhatap Bankanın Kusuru Yoksa Sorumluluktan Kurtulma
Kaydının Etkisi 301
SONUÇ 305
KAYNAKÇA 321
