Kamu Ekonomisi Perspektifinden Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı

Kitap, yeni kamu yönetimi anlayışı ile birlikte gündeme gelen, Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti yaklaşımını teorik temelleri ile ele almakta ve kamu ekonomisi açısından vatandaş odaklı yaklaşımın sonuçlarını analiz etmektedir. Kitapta, vatandaş odaklı yaklaşımın kamu ekonomisi açısından olası etkileri Türkiye’de sağlık sektörü üzerinden analiz edilmiştir. 2002 yılından itibaren Türkiye’de sağlık sektöründeki dönüşümler, yani sağlıkta dönüşüm programı bu temelde analiz edilmiştir.

Kitap bu bağlamda kamu ekonomisi, maliye politikası ve sağlık ekonomisi bağlamında yeni bir bakış açısı sunmakta ve bu konuda bilgi edinmek isteyenlere önemli bir kaynak olacaktır.

Konu Başlıkları:
Kamu Hizmetlerindeki Değişimin Nedenleri
Kamu Hizmetlerindeki Değişimin Yansımaları
Kamu Hizmetlerinde Alternatif Değişim Modelleri
Müşteri Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı
Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı
Müşteri–Tüketici–Vatandaş Ayrımı
Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımının Kamu Ekonomisi Bakımından Sonuçları
Dünyada ve Türkiye’de Vatandaş Odaklı Uygulamalar
Türkiye’de Sağlık Sektöründe Vatandaş Odaklı Uygulamalar ve Kamu Ekonomisi Bakımından Sonuçları

İçindekiler

Önsöz. 7

Tablolar Listesi 15

Grafikler Listesi 17

Şekiller Tablosu. 18

Kısaltmalar. 19

Giriş 21

Birinci Bölüm

KAMU HİZMETİ VE KAMU HİZMETLERİNDEKİ DEĞİŞİMİN TEORİK ARKA PLANI

1. KAMU MALI /HİZMETİ KAVRAMI 25
2. KAMU HİZMETLERİNDE DEĞİŞİM. 28

2.1. Kamu Hizmetlerindeki Değişimin Nedenleri. 28

2.1.1.  İktisadi Düşünce Yapısındaki Değişim. 29

1. Sosyal Devletin Krizi ve Yeni Arayışlar 29
2. Neoliberalizmin Yükselişi 32

2.1.2.  Kamu Yönetimi Anlayışındaki Değişim. 34

1. Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımı. 34
2. Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımı 40

2.1.3.  Piyasa Yönelimli Yeni Politik Açılımlar 45

1. Yapısal Uyum Politikaları. 45
2. Washington Uzlaşısı. 49
3. Post-VVashington Uzlaşısı. 52

1. Küreselleşme. 54
2. Bilgi ve iletişim Teknolojilerindeki Gelişmeler 57
3. Postmodernizm 59
4. Sivil Toplum Anlayışının Güçlenmesi 62

2.2. Kamu Hizmetlerinde Değişimin Yansımaları 65

2.2.1.  Kamusal Hizmetlerin Sunumu Yönünden Değişim. 65

1. Özelleştirme. 66
2. Kamu-Özel Sektör Ortaklıkları. 69
3. Piyasaya Benzetme. 73

2.2.2.  Bütçe Yönünden Değişim 75

2.2.2.1. Performans Esaslı Bütçeleme 75

1. Katılımcı Bütçeleme 78
2. Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. 82

2.2.3. Denetim Yönünden Değişim. 86

1. Performans Denetimi. 87
2. İç Kontrol ve İç Denetim 89

1. iç Kontrol. 90
2. iç Denetim. 93

3. Kamu Hizmetlerinde Alternatif Değişim Modelleri 96

3. Müşteri Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı 96

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı 98

                           İkinci Bölüm

KAMU HİZMETLERİNDEKİ

DEĞİŞİME YENİ BİR YAKLAŞIM:

VATANDAŞ ODAKLI KAMU HİZMETİ

1.  Vatandaşlık Kavramının Gelişimi ve İçeriği 99

1. Tarihsel Süreçte Vatandaşlık Kavramının Gelişimi. 100

1. Vatandaşlık Kavramının İçeriği ve Sınıflandırılması 102

1. Vatandaşlıkta Yaşanan Değişim 105

2. Müşteri-Tüketici-Vatandaş Ayrımı 107

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımı. 111

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti-Müşteri Odaklı Kamu Hizmeti Ayrımı 111

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımının Tanımı ve Unsurları. 112

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımını Uygulama Süreci 120

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımının Sağladığı Avantajlar. 129

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımını Uygulamadaki Sıkıntılar 131

3. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmetini Mümkün Kılan Araçlar. 133

1. Yönetişim. 133
2. E-Devlet (Elektronik Devlet). 139
3. M-Devlet (Mobil Devlet). 148
4. Vatandaş Sözleşmeleri (Citizen's Charter) 155
5. Vatandaş Odaklı Bütçeleme ve Vatandaş İçin Bütçe 160
6. Tek Pencere ve Tek Durak Uygulamaları 165
7. Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği Kurumu) 169

3. Dünya'da Vatandaş Odaklı Uygulamalar. 173

3. Türkiye'de Vatandaş Odaklı Uygulamalar 180

4. Vatandaş Odaklı Kamu Hizmeti Yaklaşımının Kamu Ekonomisi
Bakımından Sonuçları. 190

4. Fiziki, Beşeri ve Sosyal Sermayenin Güçlenmesi. 190

4. Kaynakların Optimal Tahsisi 193

4. Kaynakların Etkin, Ekonomik ve Verimli Kullanımı 196

4. Devlet Bütçesinin İyileştirilmesi 198

4. Mali Alan Yaratma 199

4. Hizmet Kalitesinin Arttırılması 202

4. Adalet ve Eşitliği Sağlama 204

4. Toplumsal Memnuniyet ve Refah Artışı. 206

Üçüncü Bölüm

TÜRKİYE'DE SAĞLİK SEKTÖRÜNDE

VATANDAŞ ODAKLI UYGULAMALAR VE

KAMU EKONOMİSİ BAKIMINDAN SONUÇLARI

1. TÜRKİYE'DE SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMI ÖNCESİ SAĞLIK
POLİTİKALARI 209

1.1.1960-1980 Yılları Arası Sağlık Politikaları ve Sağlık Hizmetlerinde

Sosyalizasyon 210

1.2. 1980-2002 Yılları Arası Sağlık Politikaları ve Sağlık Hizmetlerinde

Liberalizasyon. 212

2. 2003 YILI SONRASI SAĞLIK POLİTİKALARI VE SAĞLIK HİZMETLERİNDE
VATANDAŞ ODAKLILIK TARTIŞMASI: SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMI
(SDP). 214

2. Sağlıkta Dönüşüm Programı'nın Amacı ve Kapsamı. 215

2. Sağlıkta Dönüşüm Programı'nın Temel İlkeleri. 216

2. Sağlıkta Dönüşüm Programı'nın Bileşenleri 218

1. Planlayıcı ve Denetleyici Sağlık Bakanlığı. 218
2. Herkesi Tek Çatı Altında Toplayan Genel Sağlık Sigortası 218
3. Yaygın, Erişimi Kolay ve Güler Yüzlü Sağlık Hizmet Sistemi 219

1. Güçlendirilmiş Temel Sağlık Hizmetleri ve Aile Hekimliği 219
2. Etkili, Kademeli Sevk Zinciri. 220
3. idari ve Mali Özerkliğe Sahip Sağlık işletmeleri 220

1. Bilgi ve Beceri ile Donanmış ve Yüksek Motivasyonla Çalışan Sağlık İnsan
   Gücü 220
2. Sistemi Destekleyecek Eğitim ve Bilim Kurumları 221
3. Nitelikli ve Etkili Sağlık Hizmetleri için Kalite ve Akreditasyon. 221

2.3.7.  Akılcı İlaç ve Malzeme Yönetiminde Kurumsal Yapılanma. 221

1. Ulusal İlaç Kurumu 221
2. Tıbbi Cihaz Kurumu. 222

2.3.8.  Karar Sürecinde Etkili Bilgiye Erişim: Sağlık Bilgi Sistemi 222

2.4. Sağlıkta Dönüşüm Programı Sonrası Vatandaş Odaklı Uygulamalar 222

1. Planlayıcı ve Denetleyici Sağlık Bakanlığı Çerçevesinde Gerçekleştirilenler. 222
2. Herkesi Tek Çatı Altında Toplayan Genel Sağlık Sigortası Çerçevesinde
   Gerçekleştirilenler 223
3. Yaygın, Erişimi Kolay ve Güler Yüzlü Sağlık Hizmet Sistemi Sağlama
   Çerçevesinde Gerçekleştirilenler 228
4. Bilgi ve Beceri ile Donanmış, Yüksek Motivasyonla Çalışan Sağlık İnsan

Gücü Sağlama Çerçevesinde Gerçekleştirilenler 232

1. Sistemi Destekleyecek Eğitim ve Bilim Kurumları Oluşturulması
   Çerçevesinde Gerçekleştirilenler 233
2. Nitelikli ve Etkili Sağlık Hizmetleri İçin Kalite ve Akreditasyon Sağlama
   Çerçevesinde Gerçekleştirilenler 233
3. Akılcı İlaç ve Malzeme Yönetimi Çerçevesinde Gerçekleştirilenler 233
4. Sağlık Bilgi Sistemi Oluşturma Çerçevesinde Gerçekleştirilenler. 235
5. Diğer Gerçekleştirilenler. 237

3. SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER. 241

3. Sağlık Hizmetlerinin Piyasalaşması Yönünden Eleştiriler. 241

3. Sağlık Çalışanları Yönünden Eleştiriler. 242

3. Aile Hekimliği Yönünden Eleştiriler 244

3. Katılım Payı ve İlave Ücretler Yönünden Eleştiriler 245

3. Performans Ölçütleri Yönünden Eleştiriler 246

3. Yapay Talep Yaratma Yönünde Eleştiriler. 247

3. Uluslararası Kurumların Rolü Yönünden Eleştiriler 248

3. Diğer Eleştiriler. 249

4.  VATANDAŞ ODAKLI SAĞLIK HİZMETİ YAKLAŞIMI OLARAK

SDP'NİN KAMU EKONOMİSİ BAKIMINDAN SONUÇLARI 250

4. Fiziki Sermaye Açısından Yarattığı Sonuçlar. 250

4. Beşeri Sermaye Açısından Yarattığı Sonuçlar 260

4. Sosyal Sermaye Açısından Yarattığı Sonuçlar. 268

4. Kaynak Kullanımında Etkinlik ve Verimlilik Açısından Yarattığı Sonuçlar 272

4. Devlet Bütçesi Açısından Yarattığı Sonuçlar. 287

4. Mali Alan Açısından Yarattığı Sonuçlar. 292

4. Hizmet Kalitesi Açısından Yarattığı Sonuçlar 296

4. Kaynak Tahsisinde Optimalite Açısından Yarattığı Sonuçlar 303

4.9.  Adalet ve Eşitlik Açısından Yarattığı Sonuçlar. 310

1. Bölgesel Bazda Adaletin Sağlanması Açısından Yarattığı Sonuçlar 310
2. Sosyal Sınıflar Arasında Adaletin Sağlanması Açısından Yarattığı Sonuçlar312

4. Hizmete Erişim Açısından Yarattığı Sonuçlar. 317

4. Hizmetlerden Memnuniyet Açısından Yarattığı Sonuçlar 321

1. Sağlık Hizmetlerinden Genel Memnuniyet. 322
2. Muayene ve Tahlillerden Memnuniyet. 324
3. Sağlık Hizmetleriyle ilgili Ücret ve Ödemelerden Memnuniyet. 326

5. DEĞERLENDİRME 330

Sonuç 345

Kaynakça. 351

Kavramlar Dizini. 381