Kamu İhale Hukuku_{Kamu Finansmanında Yapı Yaklaşık Maliyetlerine İlişkin Birim Fiyatların Rolü ve Önemi}

Dr. Mehmet AKSOY

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 5

TABLO LİSTESİ. 15

ŞEKİL LİSTESİ. 17

KISALTMALAR 19

GİRİŞ  21

BÖLÜM 1

KAMU ALIMLARINDA İHALE SİSTEMİ

1.1. Kamu İhalelerinin Tanımı, Yöntemi, Büyüklüğü ve Politika Aracı

Özelliği  31

1.1.1. Kamu İhalelerinin Genel Tanımı . 32

1.1.2. Kamu Alımlarında İhale Yöntemi 33

1.1.3. Kamu Alımlarının Büyüklüğü . 34

1.1.4. Kamu Alımlarının Politika Aracı Olma Özelliği . 36

1.1.4.1. Kamu Alımlarının Ekonomi ve Fiyatlandırma

Politikası Boyutu . 36

1.1.4.2. Kamu Alımlarının Mali Boyutu. 38

1.1.4.3. Kamu Alımlarının Cari Açık Boyutu. 39

1.1.4.4. Kamu Alımlarının Sosyal Boyutu . 40

1.1.4.5. Kamu Alımlarının Çevre Politikası Boyutu. 41

1.2. Kamu Alımlarının Tarihi Gelişim Süreci  41

1.2.1. İlk Düzenlemeler ve Nizamname. 42

1.2.2. Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu . 42

1.2.3. Devlet İhale Kanunu  42

1.2.4. Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 44

1.3. Kamu İhale Kanunu’nun Amacı, Kapsamı ve İstisnalar 45

1.3.1. Kanun’un Amacı 45

8

1.3.2. Kanun’un Kapsamı  47

1.3.3. Kanun’un İstisnaları. 48

1.4. Kamu Alımlarında Uyulacak Temel İlke ve Kurallar 48

1.4.1. Saydamlık İlkesi  49

1.4.2. Rekabet İlkesi  49

1.4.3. Eşitlik İlkesi. 51

1.4.4. Güvenirlik İlkesi  51

1.4.5. Gizlilik İlkesi . 51

1.4.6. Kamuoyu Denetimi İlkesi 52

1.4.7. İhtiyaçların Uygun Şartlarla ve Zamanında Karşılanması

İlkesi  52

1.4.8. Kaynakların Verimli Kullanılması İlkesi. 53

1.4.9. Aralarında Kabul Edilebilir Doğal Bir Bağlantı Olmadığı

Sürece Mal Alımı, Hizmet Alımı Ve Yapım İşleri Bir Arada

İhale Edilemez . 53

1.4.10. Eşik Değerlerin Altında Kalmak Amacıyla Mal Veya Hizmet

Alımları İle Yapım İşleri Kısımlara Bölünemez  53

1.4.11. Diğer İlkeler  54

1.5. Kamu Alımlarında Yasaklama Süreci ve Sorumluluklar. 57

1.5.1. Kamu İhalelerine Katılmaktan Yasaklama Süreci . 58

1.5.2. İhale Dışı Bırakılma Halleri. 59

1.5.3. İhalelere Katılamama Halleri. 61

1.5.4. Kamu İhalelerine Katılmaktan Yasaklamayı Gerektiren Fiil

ve Davranışlar 62

1.5.5. Kamu İhalelerinde Yasaklama Kararının Kapsamı 63

1.5.6. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Süresi . 63

1.5.6.1. Bir Yıldan İki Yıla Kadar Yasaklama 64

1.5.6.2. Altı Aydan Bir Yıla Kadar Yasaklama  64

1.5.6.3. Bir Yıldan Üç Yıla Kadar Mahkeme Kararıyla

Yasaklama . 65

1.5.6.4. Sürekli Olarak Mahkeme Kararıyla Yasaklama  65

9

1.5.7. Yasaklama Kararını Verecek Mercii ve Takdir Hakkı. 65

1.5.8. Yasaklama Kararına Karşı İtiraz ve Yargı Yolu  66

1.5.9. Yasaklama Kararının Verilme Süresi ve Başlangıç Tarihi  66

1.5.10.İhale Sırasında veya Sonrasında Yasak Fiil ve Davranışta

Bulunduğu Tespit Edilenler Hakkında Yapılacak İşlemler 67

1.5.11.Kamu Davası Açılanların İhalelere Katılmaları Halinde

Yasaklama Süreci  68

1.5.12.İhale Hukukunda Yargılama Sonu 69

1.5.13.Görevlilerin Ceza Sorumluluğu ve Bilgi ve Belgeleri

Açıklama Yasağı 70

1.5.14.Doğrudan Temin Usulünde Yasaklılık Durumu. 71

1.6. Kamu Alımlarının Denetimi  71

1.6.1. Kamu Alımlarında İdari Başvuru Yolları  72

1.6.2. İdareye Şikayet  75

1.6.2.1. Şikayet Başvurusu . 76

1.6.2.2. İdareye Şikayet Başvurusunda Bulunabilecekler. 77

1.6.2.3. Şikayet Başvurusunun Şekli  79

1.6.2.4. Şikâyet Başvurusunun Yapılacağı Yer  80

1.6.2.5. Şikâyet Başvurusunda Süre . 81

1.6.2.6. Şikayetin İdarece İncelenmesi . 82

1.6.2.7. Şikayet Başvurusu Üzerine İdarece Alınacak

Kararlar 83

1.6.2.8. İdarece Alınan Kararların Uygulanması 85

1.6.3. Kamu İhale Kurumuna İtirazen Şikayet. 85

1.6.3.1. İtirazen Şikayet Başvurusu  86

1.6.3.2. İtirazen Şikayet Başvurusunda Bulunabilecekler  87

1.6.3.3. İtirazen Şikayet Başvurusunda Süre  88

1.6.3.4. İtirazen Şikayet Başvuru Şekli. 89

1.6.3.5. İtirazen Şikayet Başvurusunun Yapılacağı Yer. 89

10

1.6.3.6. İtirazen Şikayet Başvurularının Ön İncelemesinin

Yapılması. 90

1.6.3. 7 İtirazen Şikayet Başvurularının Esastan

İncelenmesi 92

1.6.3.8. Kurul Tarafından Alınacak Kararlar ve Süresi  93

1.6.3.9. Kurul Kararlarının Uygulanması . 94

1.6.3.10.Kurul Kararlarının Tebliği ve Yayımı . 94

1.6.4. Şikayet ve İtirazen Şikayet Kararlarına Karşı Yargı Yolu. 95

1.6.5. İstisnalar Kapsamındaki Alımlarda Şikâyetlerin

Sonuçlandırılması  96

BÖLÜM 2

YAPIM İŞİ KAMU ALIMLARINDA İHALE SÜRECİ

2.1. İhtiyacın Ortaya Çıkması. 99

2.2. Yapım İhalesinde Uygulanacak İhale Usulünün Tespiti 101

2.2.1. Açık İhale Usulü  102

2.2.2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 102

2.2.3. Pazarlık Usulü 103

2.3. İhale Dokümanı ve Hazırlanması  105

2.3.1. İhale Dokümanının İçeriği ve Hazırlanması  105

2.3.2. İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması. 108

2.3.3. İhale Dokümanında Açıklama Yapılması  109

2.4. İdari Şartname ve Ön Yeterlik Şartnamesi  110

2.5. Teknik Şartnamenin Hazırlanması. 112

2.6. Sözleşme Tasarısı  113

2.7. İhale Onayının Alınması 114

2.8. İhale İşlem Dosyası 115

2.9. Yaklaşık Maliyet 116

2.10. İhale İlanı  118

2.10.1.İhale İlanı ve İlan Süreleri 118

2.10.2. Ön İlan . 119

11

2.10.3.İhale İlanlarında Bulunması Zorunlu Hususlar 120

2.10.4. Düzeltme İlanı 121

2.10.5.İhale İptal İlanı. 122

2.11. İhale Komisyonu . 123

2.11.1.İhale Komisyonunun Kuruluş Zamanı. 123

2.11.2.İhale Komisyonu Asıl ve Yedek Üyeleri ile Sayısı 123

2.11.3.İhale Komisyonunda Görevlendirilecek Uzman Kişiler  124

2.11.4.İhale Komisyonlarının Karar Alması. 125

2.11.5.İhale Komisyonu Üyelerinin Sorumluluğu  125

2.11.6. Diğer Hususlar. 125

2.12.Tekliflerin Hazırlanması, Sunulması ve Değerlendirilmesi . 126

2.12.1.Belli İstekliler Arasında İhale Usulünde Belgelerin İdareye

Sunulması ve Ön Yeterlik Değerlendirmesi . 130

2.12.2. Ön Yeterlik Değerlendirmesinin Sonucunun Bildirilmesi ve

İhaleye Davet. 133

2.13.Açık İhale Usulünde Tekliflerin Hazırlanması, Sunulması ve

Değerlendirilmesi  134

2.13.1. Açık İhale Usulünde İstenilen Belgeler . 134

2.13.2. Açık İhale Usulünde Tekliflerin Hazırlanması  135

2.13.2.1.Teklif Mektubu ve Şekli 136

2.13.2.2.Tekliflerin Geçerlilik Süresi  137

2.13.2.3.Teklif Fiyata Dahil Olan Giderler 137

2.13.2.4.Tekliflerin Son Verilme Tarihi ve Saati  137

2.13.3. Açık İhale Usulünde Tekliflerin Sunulması. 138

2.13.4. Açık İhale Usulünde Tekliflerin İhale Komisyonunca Teslim

Alınması. 139

2.13.5. Açık İhale Usulünde Tekliflerin Değerlendirilmesi. 140

2.13.6. Açık İhalede Teklif Geçerlilik Süresinin Dolmasından Sonra

Sözleşme Yapılması 142

2.14.Pazarlık Usulü İhalede Tekliflerin Hazırlanması, Sunulması ve

Değerlendirilmesi  142

12

2.14.1. Yeterlik Başvurularının Sunulması 143

2.14.2. Yeterlik Değerlendirmesi. 145

2.14.3. Teknik (İlk) Tekliflerin Sunulması ve Teknik Görüşme 146

2.14.4. Son Tekliflerin Sunulması . 146

2.14.5. Son Tekliflerin Değerlendirilmesi . 147

2.14.6. Fiyat Görüşmesi. 148

2.15.Aşırı Düşük Teklifler . 148

2.16.Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler 149

2.17. Yapım İşlerinde Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklifin

Belirlenmesi. 150

2.18.Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ve İhalenin İptali. 151

2.19.İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması  151

2.20. İhale Sonucunun Bildirilmesi ve Sözleşme Yapılması 153

2.20.1.İhale Sonucunun Bildirilmesi  153

2.20.2.İsteklinin Sözleşmeye Davet Edilmesi ve Kesin Teminat

Alınması. 153

2.20.3. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Görev ve Sorumluluğu 154

2.20.4. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Görev ve Sorumluluğu . 155

2.20.5.İhalenin Sözleşmeye Bağlanması. 156

2.20.6.İhale Sonucunun Bildirimi. 156

2.21. Mali Hizmetler Birimince Kontrol 157

BÖLÜM 3

YAPIM İHALELERİ YAKLAŞIK MALİYET TESPİTİNDE

KAMU BİRİM FİYATLARININ SÖZLEŞME FİYATI VE

KAYNAK KULLANIMINA ETKİSİ

3.1. Yapım İhalelerinde Yaklaşık Maliyet Belirleme Yöntemi  163

3.1.1. Yapım İhalelerinde Fiyat Oluşumunu Belirleyen Faktörler. 164

3.1.1.1. İhaleye Katılım Sayısı . 164

3.1.1.2. İhaleye Katılanlar Arasındaki Anlaşma Olasılığı  165

3.1.1.3. İhalede Yaklaşık Maliyetin Belirlenmesi  166

13

3.1.2. Yaklaşık Maliyete Göre Yönetilen Süreçler  167

3.1.3. Yapım İhalelerinde Yaklaşık Maliyetin Tespiti ve İzlenecek

Yol . 170

3.1.4. Yapım İhalelerinde Yaklaşık Maliyet Belirlenmesinde Birim

Fiyat Yöntemi  182

3.2. Yapım İhalesinde Yaklaşık Maliyet Belirleme Yönteminin Sözleşme

Fiyatına ve Kaynak Kullanımına Etkisi 185

3.2.1. Veri Seti. 186

3.2.2. Veri Setinde Yer Alan Değişkenler . 187

3.2.3. Araştırma Yöntemi  193

3.2.4. Araştırmanın Amacı. 193

3.2.5. Araştırmanın Önemi  195

3.2.6. Araştırma Konusunun Kısıtları  196

3.2.7. Araştırmanın Hipotezi 197

3.3. Veri Setinin Amprik Analizi ve Bulgular 197

3.3.1. Analizde Kullanılan Değişkenler. 198

3.3.2. Yaklaşık Maliyet Belirleme Usulünün Sözleşme

Fiyatı/Yaklaşık Maliyet Oranı Üzerindeki Etkisi 200

3.3.3. En Avantajlı Teklifi Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi . 203

3.4. Veri Seti Analizinden Elde Edilen Bulguların Yorumu. 209

3.4.1. İhale Sürecinde Yaklaşık Maliyetin Rolü  210

3.4.2. Kamu İdarelerinin Yapım İhalelerinde Mevcut Yaklaşık

Maliyet Belirleme Usulü. 211

3.4.3. Kamu Birim Fiyatları Kullanılarak Tespit Edilen Yaklaşık

Maliyetin Görünüşü  212

3.4.4. Yapım İhalesinde Yaklaşık Maliyetin Gerçekçi Tespit

Edilmesinin Önemi  214

3.4.5. Kamu Birim Fiyatlarının İhalede Gerçekleşen Sözleşme

Fiyatına Etkisi 214

3.4.6. Yaklaşık Maliyet İle Sözleşme Fiyatı Arasındaki İlişki. 215

3.4.7. Yapım İhalelerine Tahsis Edilen Kamu Kaynaklarının Bütçe

Yükü  216

14

3.4.8. Yaklaşık Maliyet Tespitinde Farklı Yöntemler Kullanılması  218

3.4.9. Yaklaşık Maliyetin Belirlenmesinde Metot Değişikliğinin

Bütçe Yüküne Ve Kaynak Kullanımına Etkisi . 220

3.5. Yaklaşık Maliyetin Tespitinde Alternatif Yöntemler  223

3.5.1. Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından Belirlenen Birim

Fiyatların Kârsız Hazırlanıp Yayınlanması. 223

3.5.2. Önceki Yıl Sözleşme Fiyatlarının Esas Alınması  224

3.5.3. Piyasa Fiyatlarının Esas Alınması 224

3.5.4 Bölgesel Düzeyde Birim Fiyat Tespit Edilmesi ve

Kullanılması. 225

3.6. Çalışmanın Sonuçları ve Yaklaşık Maliyetin Farklı Yöntemlerle

Tespit Edilmesinin Politika Uygulamalarına Etkisi 225

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 233

KAYNAKÇA  245

ÖZGEÇMİŞ 253