Kamulaştırmasız Elatma
Dr. Münevver Kübra BAKIRCI
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 11
GİRİŞ
A. TEMEL BİLGİLER 13
1. Mülkiyet Hakkı Kavramı ve Hukuki Niteliği 13
2. Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması ve Kamulaştırmasız Elatma 20
B. SORUNUN GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ 26
1. Kamulaştırma Kanunu Çerçevesinde 27
2. İmar Kanunu Çerçevesinde 35
2.1. İmar Kanunu m. 13’ün İlk Hali ile Anayasa Mahkemesi’nin 29.12.1999 Tarihli İptal Kararının Mülkiyet Hakkı Üzerindeki Etkisi 38
2.2. 7181 sayılı Kanun ile Değişik İmar Kanunu m. 13’ün Mülkiyet Hakkı Üzerindeki Etkisi 48
C. KONUNUN ELE ALINMA GEREĞİ, USULÜ VE AMACI 55
Birinci Bölüm
KAMULAŞTIRMASIZ
ELATMA KAVRAMI
A. KAVRAMSAL TERCİH 61
B. KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN TÜRK HUKUKUNDAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ 65
1. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları Çerçevesinde Gelişimi 65
2. 221 Sayılı Amme Hükmi Şahısları veya Müesseseleri Tarafından Fiilen Amme Hizmetlerine Tahsis Edilmiş Gayrimenkuller Hakkında Kanun Çerçevesinde Gelişimi 77
3. 8.11.1983 Tarihli RG ile Yürürlüğe Giren 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 38. Maddesi Çerçevesinde Gelişimi 80
4. 5999 Sayılı Kanun İle 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’na Eklenen Geçici 6. Madde Çerçevesinde Gelişimi 87
5. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2010/5–662 E., 2010/651 K., 15.12.2010 T. Kararı İle Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 2007/2255 E., 2012/801 K., 24.5.2012 T. Kararı Çerçevesinde Gelişimi 95
6. 6487 Sayılı Kanun İle Değişik Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. Madde Çerçevesinde Gelişimi 106
7. 6745 Sayılı Kanun İle Kamulaştırma Kanunu’na Eklenen Ek Madde 1 Çerçevesinde Gelişimİ 114
8. 7181 Sayılı Kanun İle Değişik İmar Kanunu 13. Madde Çerçevesinde Gelişimi 120
C. KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 124
1. Kamulaştırmasız Elatmanın Tanımı 124
2. Kamulaştırmasız Elatmanın Unsurları 132
2.1. Özel Hukuk Hükümlerine Tabi Taşınmaz Olmalı 133
2.2. İdare (Kamu Hukukuna Tâbi Tüzel Kişi) Tarafından Gerçekleştirilmeli 137
2.3. (Hukuka Aykırı) Elatma Niteliğinde Eylem veya İşlem Olmalı 140
2.3.1. Fiili Elatma Olgusu (Eylemli Şekilde Doğrudan Müdahale Suretiyle Elatma) 144
2.3.2. Hukuki Elatma Olgusu (Eylemsiz Kalmak Şeklinde Dolaylı Müdahale Suretiyle Elatma) 156
3. Kamulaştırmasız Elatmanın Hukuki Niteliği 165
3.1. Fiili Elatmanın Hukuki Niteliği 166
3.2. Hukuki Elatmanın Hukuki Niteliği 169
3.3. Kanaatimiz 172
D. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İLE ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARINDA KAVRAMA YAKLAŞIM 178
1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Kavrama Yaklaşım 179
1.1. Fiili Elatmayı Konu Alan Kararlarında Kavrama Yaklaşım 180
1.2. Hukuki Elatmayı Konu Alan Kararlarında Kavrama Yaklaşım 188
1.3. Değerlendirme 195
2. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararlarında Kavrama Yaklaşım 199
2.1. Fiili Elatmayı Konu Alan Kararlarında Kavrama Yaklaşım 199
2.2. Hukuki Elatmayı Konu Alan Kararlarında Kavrama Yaklaşım 208
2.3. Değerlendirme 211
İkinci Bölüm
KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN
HÜKÜM VE SONUÇLARI
A. GENEL OLARAK 217
B. ÖZEL KANUNİ DÜZENLEMELER KAPSAMINDAKİ KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 219
1. 221 Sayılı Kanun Kapsamındaki Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 219
1.1. 221 Sayılı Kanun’un Kapsamı 219
1.2. 221 Sayılı Kanun’un Öngördüğü Hüküm ve Sonuçlar 221
2. 6754 Sayılı Kanun İle Değişik 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. Madde Kapsamındaki Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 227
2.1. 6754 Sayılı Kanun ile Değişik 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. Maddenin Kapsamı 227
2.2. 6754 Sayılı Kanun ile Değişik 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. Madde Uyarınca Uzlaşma 228
2.3. 6754 Sayılı Kanun ile Değişik 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. Maddenin Öngördüğü Hüküm ve Sonuçlar 233
C. YARGI KARARLARI UYARINCA KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 239
1. Fiili Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 239
1.1. Elatmanın Önlenmesi Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 242
1.1.1. Elatmanın Önlenmesi Davasında Usul ve Taraf Sıfatı 242
1.1.2. Elatmanın Önlenmesi Davasının Hüküm ve Sonuçları 246
1.2. Bedel Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 249
1.2.1. Bedel Davasında Usul ve Taraf Sıfatı 249
1.2.2. Bedel Davasının Hüküm ve Sonuçları 252
1.3. Tazminat Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 258
1.4. Ecrimisil Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 260
2. Hukuki Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 266
2.1. İdari Başvuru Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 268
2.2. İdari Yargı Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 270
2.2.1. İptal Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 273
2.2.2. Tam Yargı Davası Çerçevesinde Hüküm ve Sonuçları 278
D. MEDENİ KANUN VE BORÇLAR KANUNU HÜKÜMLERİ UYARINCA KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 286
1. Medeni Kanun Hükümleri Uyarınca Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 286
1.1. Mülkiyet Hakkı ile İlgili Genel Hükümler Uyarınca Kamulaştırmasız Elatma 288
1.1.1. Fiili Elatmanın Mülkiyet Hakkını Koruyucu Genel Hükümler Açısından Değerlendirilmesi 288
1.1.2. Hukuki Elatmanın Mülkiyet Hakkını Koruyucu Genel Hükümler Açısından Değerlendirilmesi 295
1.2. Taşınmaz Mülkiyeti ile İlgili Özel Hükümler Uyarınca Kamulaştırmasız Elatma 298
1.2.1. Kamulaştırmasız Elatmanın Haksız Yapı Açısından Değerlendirilmesi 299
1.2.1.1. Yapının Sökülüp Kaldırılması Talebi Açısından 303
1.2.1.2. Tazminat Talebi Açısından 305
1.2.1.3. Arazinin Devri Talebi Açısından 307
1.2.2. Kamulaştırmasız Elatmanın Taşkın Yapı Açısından Değerlendirilmesi 310
1.2.3. Kamulaştırmasız Elatmanın Olağanüstü Kazandırıcı Zamanaşımı Olgusu Açısından Değerlendirilmesi 315
1.3. Zilyetlik ile İlgili Hükümler Uyarınca Kamulaştırmasız Elatma 320
1.3.1. Fiili Elatmanın, Tapuda Adına Tescil Kaydı Bulunan Kişi Açısından Zilyetliği Koruyucu Hükümler Uyarınca Değerlendirilmesi 323
1.3.2. Fiili Elatmanın, Tapuda Adına Tescil Kaydı Bulunmayan Kişi Açısından Zilyetliği Koruyucu Hükümler Uyarınca Değerlendirilmesi 325
2. Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 326
2.1. Haksız Fiil Hükümleri Uyarınca Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 327
2.1.1. Hukuka Aykırı Fiil Unsuru Açısından 328
2.1.2. İlliyet Bağı İçerisindeki Zarar Unsuru Açısından 331
2.1.3. Kusur Unsuru Açısından 334
2.1.4. Fiili Elatma ile Hukuki Elatmanın Haksız Fiil Açısından Değerlendirilmesi 336
2.2. Sebepsiz Zenginleşme Hükümleri Uyarınca Kamulaştırmasız Elatmanın Hüküm ve Sonuçları 338
2.2.1. Fiili Elatmanın Sebepsiz Zenginleşme Açısından Değerlendirilmesi 340
2.2.2. Hukuki Elatmanın Sebepsiz Zenginleşme Açısından Değerlendirilmesi 343
2.3. Bedel Davası ile Taşınmaz Bedelinin Ödenmesine İlişkin Tam Yargı Davasının Değerlendirilmesi 344
E. KAMULAŞTIRMASIZ ELATMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARINA DAİR BİR MODEL ÖNERİSİ 351
1. Fiili Elatma İle Hukuki Elatma Hakkında Uygulamada Kabul Edilen Hüküm ve Sonuçların Karşılaştırılması 351
2. Mevcut Uygulamaya İlişkin Öneriler 357
3. Model Önerimiz 358
Sonuç 367
Kaynakça 377
Kavramlar Dizini 389
Özgeçmiş 392
