Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku_{İçtihatlı CMR Konvansiyonu Şerhi}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Üçüncü Basıya Önsöz 7
İkinci Basıya Önsöz 9
Birinci Basıya Önsöz 11
Kısaltmalar 25
I. Kısım
İÇTİHATLI CMR KONVANSİYONU ŞERHİ
EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN
MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR)
DİBAÇE 29
AÇIKLAMALAR 29
I. Bölüm
UYGULAMA ALANI
MADDE 1 33
AÇIKLAMALAR 33
1. Genel Açıklama 33
2. Konvansiyonun Uygulanacağı Taşıma Sözleşmeleri 35
2.a. Taraflar Arasında Bir Taşıma Sözleşmesinin Bulunması 35
2.b. Taşımanın Taşıt Aracılığı ile Karayolundan Yapılması 36
2.c. Eşyanın Teslim Alındığı Yer ile Teslim Edileceği Yerin İki Ayrı Devletin Sınırları İçinde Olması ve Bu Ülkelerden Birinin CMR’ye Taraf Olması 37
2.d. Taşıma Sözleşmesinin Konusunun Eşya Taşımacılığı Olması 38
2.d.1. Uluslararası Posta Anlaşmalarına Göre Yapılan Taşımalar 39
2.d.2. Cenaze Taşımaları 39
2.d.3. Ev Eşyası Taşımaları 40
2.e. Taşıma İşinin Ücret Karşılığında Yapılması 40
3. Taşımanın Özel Ya da Devlet Müesseseleri veya Teşekkülleri tarafından Yapılmasının Önemli Olmaması 41
4. CMR Hükümlerinin Özel Anlaşmalarla Değiştirilememesi 41
İÇTİHATLAR 42
MADDE 2 65
AÇIKLAMALAR 65
1. Karma Taşıma (Multimodel Taşıma)’nın CMR’ye Tabi Olması 65
2. Karma (Multimodel) Taşımada Ziya, Hasar ve Gecikmeden Sorumluluk 70
İÇTİHATLAR 72
II. Bölüm
TAŞIMACININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER
MADDE 3 85
AÇIKLAMALAR 85
1. Taşıyıcının Yardımcıların Fiillerinden Doğan Sorumluluğu 85
2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 87
3. Yardımcı Şahıs Kavramı 88
4. “Yardımcı Şahıs” Olarak Kabul Edilen Kişiler 88
5. Sorumluluğun Şartları 89
5.a. Sorumluluk Nedeninin CMR’nin Bir Hükmünden Doğması 90
5.b. Sorumluluğa Yol Açan Olaya Taşıyıcının Yardımcısının Yol Açması 90
5.c. Zarara Yol Açan Olayın Yardımcının Görevi Kapsamında Olması 91
6. Sorumluluğun Sonuçları ve Sorumluluktan Kurtulma Yolları 92
7. Taşıyıcının Rücu Hakkı 93
8. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Yardımcıların Fiillerinden Sorumluluğu 93
İÇTİHATLAR 94
III. Bölüm
TAŞIMA MUKAVELESİNİN AKDEDİLMESİ VE UYGULANMASI
MADDE 4 99
AÇIKLAMALAR 99
1. Taşıma Senedi 99
2. Taşıma Senedinin Hukuki Niteliği 100
3. Taşıma Senedinin Fonksiyonu 101
İÇTİHATLAR 101
MADDE 5 104
AÇIKLAMALAR 104
1. Taşıma Senedinin Şekli ve Düzenlenme Biçimi 104
2. Taşıma Senedini Hazırlayan Kişi 105
3. Ayrı Yükler İçin Ayrı Taşıma Senedinin Düzenlenmesi 105
MADDE 6 106
AÇIKLAMALAR 107
1. Genel Açıklamalar 107
2. Taşıma Senedinde Yer Alan Hususlar 107
2.a. Taşıma Senedine Her Durumda Yazılması Gereken Hususlar 108
2.b. Özel Durumlarda Yazılması Gerekenler 109
2.c. Tarafların İsteğine Göre Yazılacak Diğer Hususlar 109
3. Uygulamada Kullanılan Taşıma Senedi Örneği 110
İÇTİHATLAR 113
MADDE 7 124
AÇIKLAMALAR 124
Gönderenin Taşıma Senedinin İçeriğinden Sorumluluğu 124
İÇTİHATLAR 126
MADDE 8 129
AÇIKLAMALAR 129
1. Taşıyıcının Yükü Kontrol Yükümlülüğü 129
2. Hükmün Niteliği ve Düzenlenme Amacı 130
3. Taşıyıcının Yükü Kontrol Yükümlülüğünün Kapsamı 130
4. Taşıyıcının Yükle İlgili Olarak Taşıma Senedine Yazdığı Çekincenin Sonuçları 131
İÇTİHATLAR 132
MADDE 9 134
AÇIKLAMALAR 134
1. Taşıma Senedinin Karine Niteliği 134
a. Taşıma Sözleşmesinin Akdine ve Koşullarına İlişkin Karine 135
b. Tesellüm Karinesi 135
c. Malların Taşıyıcı tarafından İyi Durumda Teslim Alındığına Dair Karine 136
İÇTİHATLAR 137
MADDE 10 147
AÇIKLAMALAR 147
1. Gönderenin Yetersiz Ambalajlamadan Kaynaklanan Zarardan Doğan Sorumluluğu 147
a. Gönderenin Özenli Ambalajlama Borcu 148
b. Gönderenin Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 149
c. Gönderenin Sorumluluktan Kurtulma Yolları 149
MADDE 11 150
AÇIKLAMALAR 150
1.Gönderenin Taşıma İçin Gerekli Refakat Belgelerini Taşıyıcıya Verme Yükümlülüğü 150
a. Genel Kural 150
b. İstisna 152
İÇTİHATLAR 153
MADDE 12 155
AÇIKLAMALAR 155
1. Mallara Tasarruf Etme Yetkisi (Taşıyıcıya Talimat Verme Yetkisi) 155
2. Mallara Tasarruf Etme Kavramı ve Niteliği 156
3. Mallara Tasarruf Etme Yetkisini Haiz Olanlar 156
4. Mallara Tasarruf Etme Yetkisinin Kapsamı 157
5. Mallara Tasarruf Etme Yetkisinin Kullanılmasının Şartları 157
6. Taşıyıcının Mala Tasarruf Yetkisi ile İlgili Sorumluluğu 158
İÇTİHATLAR 159
MADDE 13 163
AÇIKLAMALAR 163
1. Taşıyıcının Yükü Teslim Borcu 163
2. Teslim Kavramı 163
3. Teslimde Şekil Şartı 166
4. Malların Gönderilene Ulaşmaması ve Gönderilenin Dava Hakkı 166
5. Taşıyıcının Ücret ve Masraf Alacağı ve Hapis Hakkı 167
a. Ücret ve Masraf Alacağı 167
b. Hapis Hakkı 168
İÇTİHATLAR 170
MADDE 14 185
AÇIKLAMALAR 185
Taşıma Engelleri 185
1. Taşımanın İmkansız Hale Gelmesi (CMR.m.14/I) 186
1.a. Şartları 186
1.b. Taşımanın İmkansız Hale Gelmesi Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 187
2. Farklı Şekilde Taşıma İmkanı (CMR.m.14/II) 188
İÇTİHATLAR 189
MADDE 15 199
AÇIKLAMALAR 199
Teslim Engelleri 199
1. Teslim Engeli Kavramı 199
2. Teslim Engeli Sayılabilecek Durumlar 199
3. Teslim Engellerinin Varlığı Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 200
3.a. Taşıyıcının Talimat İstemesi 201
3.b. Yükün Boşaltılması 202
3.c. Yükün Satılması 202
İÇTİHATLAR 203
MADDE 16 211
AÇIKLAMALAR 211
1. Taşıma Engeli ve Teslim Engeli Halinde Taşıyıcının Yapması Gerekenler 211
2. Taşıyıcının Talimat Masraflarını Talep Hakkı 212
3. Taşıma Engeli ve/veya Teslim Engeli Halinde Boşaltım ve Muhafaza Tedbirleri 212
4. Zorunlu Satış 213
İÇTİHATLAR 214
IV. Bölüm
TAŞIMACININ SORUMLULUĞU
MADDE 17 219
AÇIKLAMALAR 220
1. Taşıyıcının Taşımadan Kaynaklanan Sorumluluğu 220
2. Sorumluluğun Kapsamı 220
2.a. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 220
2.b. Sorumlu Olunan Zaman Kesiti 221
2.c. Sorumluluk Halleri 224
2.c.1. Eşyanın Hasara Uğraması 224
2.c.2. Yükün Kısmen veya Tamamen Ziyaı 226
2.c.3.Gecikme 228
2.c.4. Araç Kusuru 228
3. Sorumsuzluk Halleri 229
3.a. Genel Sorumsuzluk Sebepleri 230
3.a.1. Talep veya Hak Sahibinin Hatası veya Kusuru 230
3.a.2. Talep veya Hak Sahibinin Verdiği Talimat 232
3.a.3. Eşyaya Has Kusur 234
3.a.4. Kaçınılmaz ve Sonuçlarına Engel Olunamayacak Nedenler 236
3.b. Özel Sorumsuzluk Halleri 239
3.b.1. Taşımanın Açık Araçla Yapılması 240
3.b.2. Eşyanın Ambalajsız veya Yetersiz Ambalajla Taşımaya Verilmiş Olması 242
3.b.3. Yükleme, İstifleme veya Boşaltmanın Gönderen/Gönderilen veya Bunlar Adına Hareket Eden Kişilerce Yapılması 244
3.b.4. Eşyanın Doğal Özelliği 246
3.b.5. Paket ile Ambalajlar üzerindeki İşaret ve Numaralandırmada Yetersizlik ve Hata 248
3.b.6. Canlı Hayvan Nakli 249
4. Müterafik Kusur (CMR.m.17/V) 249
5. Taşıyıcının Maddi Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı 250
6. Taşıyıcının Manevi Tazminat Sorumluluğu 251
7. Acentelerin Hukuki Durumu 252
İÇTİHATLAR 253
MADDE 18 335
AÇIKLAMALAR 335
Hasar, Ziya ve Gecikme Halinde Sorumluluğun İspatı 335
İÇTİHATLAR 339
MADDE 19 342
AÇIKLAMALAR 342
1. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu 342
2. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 342
3. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Şartları 343
3.a. Gecikmenin Söz Konusu Olması 344
3.b. Gecikme Dolayısıyla Zararın Meydana Gelmesi 345
3.c. İlliyet Bağının Bulunması 347
4. Sorumsuzluk Halleri 348
5. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Miktarı 349
6. Taşıyıcının Gecikme Nedeniyle Manevi Tazminat Sorumluluğu 350
İÇTİHATLAR 351
MADDE 20 361
AÇIKLAMALAR 361
1. Gecikme Durumunda Eşyanın Zayi Olduğu Karinesi 361
2. Kayıp Karinesinin Gerçekleşmesinden Sonra Eşyanın Bulunması 362
İÇTİHATLAR 363
MADDE 21 364
AÇIKLAMALAR 364
1. Taşıyıcının Ödeme Karşılığında Teslim Şartından Doğan Sorumluluğu 364
2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 366
3. Sorumluluğun Şartları 366
3.a. “Ödeme Karşılığında Teslim“ Hususunda Taşıyıcı ile Gönderenin Anlaşması 367
3.b. Eşyanın “Ödeme Karşılığında Teslim“ Şartına Aykırı Olarak Teslim Edilmiş Olması 367
3.c. Taşıyıcının Gönderilene Karşı Talep Haklarını Kaybetmemiş Olması 369
4. Sorumluluğun Miktarı 369
İÇTİHATLAR 370
MADDE 22 393
AÇIKLAMALAR 393
Tehlikeli Eşya 393
MADDE 23 395
AÇIKLAMALAR 396
1. Taşıyıcının Sorumluluğunun Miktarı ve Hesaplanması 396
2. Kısmi ve Tam Ziya Halinde Tazminatın Hesabı 397
a. Sınırlı Sorumluluk Esası 397
b. Eşyanın Kıymetinin Tespiti 398
c. Taşıma Ücreti, Gümrük Resimleri ve Diğer Ödemelerin de Talep Edilebileceği 401
d. Sınırlı Sorumluluk Esasının İstisnası 401
3. Gecikme Halinde Tazminat Hesabı 402
4. Taşıyıcının Talep Edebileceği Taşıma Ücreti 404
a. Taşıma Ücreti 404
b. Bekleme Ücreti 408
İÇTİHATLAR 409
MADDE 24 471
AÇIKLAMALAR 471
Taşıyıcının Sınırlı Sorumluluğunun Anlaşmayla Arttırılması 471
MADDE 25 473
AÇIKLAMALAR 473
1. Eşyanın Hasara Uğraması Halinde Taşıyıcının Ödeyeceği Tazminat 473
2. Hasar Tazminatının Sınırı 475
İÇTİHATLAR 476
MADDE 26 491
AÇIKLAMALAR 491
Eşyanın Tesliminde Özel Menfaatin Bildirilmesi 491
1. Genel Açıklama 491
2. Maddenin Uygulanma Şartları. 492
MADDE 27 494
AÇIKLAMALAR 494
Ödenecek Tazminata Uygulanacak Faiz 494
İÇTİHATLAR 497
MADDE 28 516
AÇIKLAMALAR 516
Taşıyıcının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 516
İÇTİHATLAR 517
MADDE 29 520
AÇIKLAMALAR 520
Taşıyıcının Kastı veya Kasta Eşdeğer Kusuru. 520
1. Genel Açıklama 520
2. “Kast” veya “Kasta Eşdeğer Kusur” Kavramı 520
3. Taşıyıcının Sorumluluğu 522
İÇTİHATLAR 523
V. Bölüm
İSTEM VE DAVALAR
MADDE 30 565
AÇIKLAMALAR 565
1. Genel Açıklama 565
2. Kısmi Ziya ve Hasar Halinde Alıcının Teslimde İhtirazi Kayıt Bildirmesi 566
3. Gecikme Halinde Gönderilenin İhtirazi Kayıt Bildirmesi 570
İÇTİHATLAR 573
MADDE 31 606
AÇIKLAMALAR 606
1. Genel Açıklama 606
2. CMR’ye Tabi Taşımalarda Yetkili Mahkeme 607
3. Teminat 608
4. Derdestlik 609
5. Kesin Hüküm 610
6. Tenfiz 610
İÇTİHATLAR 611
MADDE 32 619
AÇIKLAMALAR 619
CMR’ye Tabi Taşımalarda Zamanaşımı 619
1. Hükmün Uygulama Alanı 619
2. Zamanaşımı Süresi 621
3. Zamanaşımının Başlangıç Anı 623
3.a. Kısmi Ziya, Hasar ve Gecikme Halinde Zamanaşımının Başlangıcı 623
3.b. Tam Ziya Halinde Zamanaşımının Başlangıcı 624
3.c. Diğer Durumlarda Zamanaşımının Başlangıcı 625
4. Zamanaşımının Durması 625
5. Karşı Dava veya Takas İddiası Halinde Zamanaşımı 627
6. Zamanaşımının İleri Sürülmesi, Hüküm ve Sonuçları 628
İÇTİHATLAR 628
MADDE 33 648
AÇIKLAMALAR 648
Tahkim Sözleşmesi veya Tahkim Şartı 648
VI. Bölüm
TAŞIMACILAR TARAFINDAN ORTAKLAŞA YAPILAN
TAŞIMALARLA İLGİLİ HÜKÜMLER
MADDE 34 651
AÇIKLAMALAR 651
1. Müteakip Taşımalarda Sorumluluğun Niteliği 651
2. CMR.m.34’ün Uygulama Alanı 651
3. Müteakip Taşımanın Uygulanma Şartları 653
3.a. Tek Sözleşmenin Varlığı 653
3.b. Taşıma Senedinin Varlığı 654
3.c. Müteakip Taşımaların Karayolu ile Yapılması 655
İÇTİHATLAR 655
MADDE 35 676
AÇIKLAMALAR 676
1. Müteakip Taşıyıcının Kendisinden Önceki Taşıyıcıya Makbuz Vermesi 676
2. Müteakip Taşıyıcının Taşıma Senedine İsmini Yazması 676
3. Müteakip Taşıyıcının Taşıma Senedine Çekince Koyması ve Çekincenin Hükmü 677
MADDE 36 679
AÇIKLAMALAR 679
1. Sınırlı Sayıdaki Taşıyıcıya Karşı Dava Açılabileceği Kuralı 679
2. Kuralın İstisnası: Karşı Dava ve Takas 680
3. Müteakip Taşımalarda Yargılama 680
İÇTİHATLAR 681
MADDE 37 689
AÇIKLAMALAR 689
Müteakip Taşıyıcılar Arasındaki Rücu İlişkisi (Tazminatı Ödeyen Taşıyıcının Rücu hakkı) 689
1. Rücu Davasının Kapsamı 689
2. Rücu Davasının Tarafları 691
2.a. Davacı 691
2.b. Davalı 691
2.b.1. Zarardan Sorumlu Olan Taşıyıcı 691
2.b.2. Zarara Birden Çok Taşıyıcının Sebep Olması Halinde Davalı 692
2.b.3. Zarara Sebep Olan Taşıyıcının Belirlenememesi Halinde Davalı 692
İÇTİHATLAR 692
MADDE 38 702
AÇIKLAMALAR 702
MADDE 39 704
AÇIKLAMALAR 704
1. Rücu Hakkına Sahip Taşıyıcı Aleyhine Verilen Hükmün Müteakip Taşıyıcılara Etkisi 704
2. Rücu Davasında Yetkili Mahkeme 706
3. Rücu Davasında Tenfiz 706
4. Rücu Davasında Zamanaşımı 707
İÇTİHATLAR 708
MADDE 40 712
AÇIKLAMALAR 712
VII. Bölüm
SÖZLEŞMEYE AYKIRI KOŞULLARIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
MADDE 41 715
AÇIKLAMALAR 715
1. CMR Hükümlerinin Emredici Özelliği 715
2. Emrediciliğin İstisnası: CMR. m.40 Hükmü 717
3. Özel Olarak Düzenlenen Hükümsüzlük Halleri (CMR.m.41/2 Hükmü) 718
İÇTİHATLAR 718
VIII. Bölüm
SON HÜKÜMLER
MADDE 42 731
MADDE 43 731
MADDE 44 731
MADDE 45 732
MADDE 46 732
MADDE 47 732
MADDE 48 732
MADDE 49 733
MADDE 50 733
MADDE 51 733
İMZA PROTOKOLÜ 734
II. Kısım
CMR KONVANSİYONU METİNLERİ
CMR KONVANSİYONU RESMİ TÜRKÇE METİN 743
CMR ORİJİNAL METİN İNGİLİZCE METİN 761
CMR KONVANSİYONU ORİJİNAL FRANSIZCA METİN 781
Kaynakça 801
Kavramlar Dizini 805
Yazarın Yayımlanmış Eserleri 808