Karayolu Taşımacılığı

KARAYOLU TAŞIMACILIĞI



ÖMER FARUK GÖRÇÜN



İÇİNDEKİLER

Önsöz ................................................................................................................. iii

İkinci Baskıya Önsöz .......................................................................................... v

İçindekiler ........................................................................................................... ix

BİRİNCİ BÖLÜM:

KARAYOLU TAŞIMACILIĞINA GİRİŞ

1.1. Karayolu Altyapı Unsurları .......................................................................... 3

1.2. Karayolu Üstyapı Elemanları ....................................................................... 3

1.2.1. Karayolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar ................................. 4

1.2.1.1. Mega Treyler ...................................................................... 4

1.2.1.2. Optima Treyler ................................................................... 5

1.2.1.3. Jumbo Treyler .................................................................... 5

1.2.1.4. Kamyon Römorklar ............................................................ 6

1.2.1.5. Isı Kontrollü Araçlar (Frigorifik) .......................................... 8

1.2.1.6. Ağır Yük Taşıma Araçları (Low-Bed) ............................... 10

1.2.1.7. Otomobil Taşıma Araçları ................................................ 12

1.2.1.8. Tankerler .......................................................................... 13

1.2.2. Karayolu Taşımacılığında Çekilen Araçlar ................................... 15

1.3. Karayolu Taşımacılığında İnsan Kaynakları (İşgücü) ............................... 19

1.3.1. Üst Yönetim .................................................................................. 19

1.3.2. Orta Düzey Yönetim ..................................................................... 19

1.4. Taşıma İşletmesi İş Akış Süreçleri ............................................................ 21

1.5. Karayolunda Taşınan Unsurlar ................................................................. 23

1.6. Karayolu Taşımacılığında Yasal Düzenlemeler ve Belgeler ..................... 25

1.7. Karayolu Taşımacılığı Maliyet Yönetimi .................................................... 26

1.7.1. Yurtiçi Taşımacılıkta Maliyet Yönetimi .......................................... 26 x

1.7.1.1. Yurtiçi Taşımacılıkta Operasyonel Maliyetler .................. 26

1.7.1.2. Yurtiçi Taşımacılıkta İşletimsel Maliyetler ........................ 29

1.7.2. Uluslararası Taşımacılıkta Maliyetler ........................................... 31

İKİNCİ BÖLÜM:

GÜMRÜK ve DIŞ TİCARET MEVZUATI

2.1. Temsil Kavramı ve Temsil Hakkı ............................................................... 37

2.2. Gümrük Mevzuatında Karar Kavramı ve Uygulanması ............................. 40

2.3. Gümrük Mevzuatında Bilgi Kavramı .......................................................... 41

2.3.1. Bağlayıcı Menşee Bilgisi ................................................................. 41

2.3.2. Bağlayıcı Tarife Bilgisi ..................................................................... 44

2.4. Eşyanın Gümrük Kıymetinin Belirlenmesi ................................................. 45

2.5. Eşyanın Ağırlığı ve Kapları ........................................................................ 47

2.6. Taşıma Araçlarının Gümrük Bölgesine Giriş ve Çıkışları .......................... 49

2.6.1. Eşyanın Gümrük Bölgesine Girmesi ............................................... 50

2.6.2. Eşyanın Gümrüğe Sunulması ......................................................... 51

2.6.3. Özet Beyan ve Gümrüğe Sunulan Eşyanın Boşaltılması ............... 52

2.6.4. Gümrüğe Sunulan Eşyaya Gümrükçe Onaylanmış

Bir İşlem veya Kullanımın Belirlenmesi ........................................... 54

2.6.5. Eşyanın Geçici Depolanması .......................................................... 54

2.6.6. Eşyanın Bir Gümrük Rejimine Tabi Tutulması ................................ 55

2.7. Basitleştirilmiş Usul ................................................................................... 59

2.7.1. Eşyanın Tesliminden Sonra Beyanın Kontrol Edilmesi ................ 60

2.8. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi .................................................................. 60

2.9. Şartlı Muafiyet ve Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri ................................ 61

2.9.1. Transit Rejimi .................................................................................. 62

2.9.1.1. Transite İlişkin Gümrük İşlemleri ........................................ 63

2.9.2. Gümrük Antrepo Rejimi ................................................................... 64 xi

2.9.2.1. Antrepo Tipleri .................................................................... 67

2.9.2.1.1. A Tipi Antrepo ................................................... 67

2.9.2.1.2. B Tipi Antrepo ................................................... 68

2.9.2.1.3. C Tipi Antrepo .................................................. 69

2.9.2.1.4. D Tipi Antrepo .................................................. 69

2.9.2.1.5. E Tipi Antrepo ................................................... 70

2.9.2.1.6. F Tipi Antrepo ................................................... 71

2.9.3. Dahilde İşleme Rejimi ................................................................... 71

2.9.4. Hariçte İşleme Rejimi .................................................................... 73

2.9.5. İhracat Rejimi ................................................................................ 74

2.9.6. Mahrece İade Rejimi ..................................................................... 77

2.10. Gümrük Mevzuatı İle İlgili Vakalar .......................................................... 78

Ekler ........................................................................................................ 79

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:

SERBEST BÖLGELER MEVZUATI

3.1. Serbest Bölge Müdürlüklerinin Görev ve Yetkileri .................................. 88

3.2. Serbest Bölgenin Sınırları ....................................................................... 89

3.3. Serbest Bölgelere Ait Altyapı Tesisleri ................................................... 89

3.4. Üstyapı Tesisleri ..................................................................................... 90

3.5. Yapı ve Tesislerin Korunması ................................................................. 92

3.6. Faaliyet Ruhsatının Verilmesi ................................................................. 93

3.7. Kullanıcıların Sınaî ve Ticari Sicillerinin Tutulması ve

Bölge İşlemlerinin Bilgisayar Veri İşleme Tekniği Yoluyla Yapılması ..... 94

3.8. Giriş İzin Belgesi ve Görev Kartı ............................................................. 95

3.9. Faaliyetin Geçici Olarak Durdurulması ve Faaliyet Ruhsatının İptali ..... 96

3.10. Giriş İzin Belgesi ve Görev Kartlarının İptali ........................................... 97

3.11. Güvenlik .................................................................................................. 98

3.12. Çalışma Esasları ..................................................................................... 98

3.13. Yabancılar İçin Çalışma İzni ................................................................... 99 xii

3.14. İkamet ve Gece Çalışma İzni .................................................................. 99

3.15. Çalışma Saatleri ve Giriş Çıkışların Kontrolü ....................................... 100

3.16. Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Esasları ......................................... 100

3.17. Bölge İçi Toplum Hizmetleri İçin Müracaat Edilmesi............................. 101

3.18. Bölge İçi İşletici veya Bölge Kurucu İşletmesi ile Kuruluş ve

İşletme Sözleşmelerinin Yapılması ....................................................... 101

3.19. İşletici veya Bölge Kurucu İşletmesinin Mali, İdari ve

Hizmet Yükümlülükleri .......................................................................... 102

3.20. İşletici veya Bölge Kurucu İşletmesinin Yetki ve Görevleri ................... 103

3.21. Kullanıcılar ile İlişkiler ........................................................................... 104

3.22. Serbest Bölgelere İhraç Edilen Mallar .................................................. 106

3.23. Mallar İthal Edilen Mallar ve Transit/Aktarma Mal Taşımacılığı ........... 108

3.24. Bölgeye Mal Giriş ve Çıkışı ................................................................... 109

3.25. Bölge ile Diğer Varış Yerleri Arası Mal Akımı ....................................... 109

3.26. Malların Satılması veya Devri ............................................................... 111

3.27. Bölgedeki Mallardan Sorumluluk .......................................................... 111

3.28. İmha Edilmesi Gerekli Olan Mallar ve Atıklar ....................................... 111

3.29. Terk Edilmiş ve Dağınık Mallar ............................................................. 113

3.30. Hasarlı Mallar ........................................................................................ 113

3.31. Özel Hesap ve Özel Ödenek ................................................................ 114

3.32. Serbest Bölge Gelirleri ve Tahsilât Yapılmayacak Haller ..................... 115

3.33. Özel Hesap Gelirlerinin Takip ve Tahsili ............................................... 119

3.34. Gelir Programı ...................................................................................... 121

3.35. Kira Tarifeleri ve Kira Sözleşmeleri ...................................................... 121

3.36. Kambiyo ................................................................................................ 122

3.37. Bankacılık ve Sigortacılık Hizmetleri .................................................... 123

3.38. Yükleme ve Boşaltma Hizmetleri .......................................................... 123

3.39. Diğer Hizmetler ..................................................................................... 124

3.40. İtiraz ve Şikâyetler ................................................................................ 124

3.41. İcra ve Tasfiye İşlemleri ........................................................................ 125

3.42. İhtilafların Uzlaşma Yoluyla Halli .......................................................... 125

3.43. Süre Uzatımı ......................................................................................... 126

3.44. Bölgeye Dahil Edilen Yerlerin Düzenlenmesi ....................................... 126

3.45. Bilgilendirme Hizmetleri ........................................................................ 126 xiii

3.46. İşletici veya Bölge Kurucu İşletmesinin Olmadığı Bölgeler .................. 127

3.47. Bekleme Süresi ve Teminat ................................................................. 127

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:

KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE MEVZUATI

4.1. Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda Tanımlanmış

Suçlar ve Kabahatler ............................................................................ 131

4.2. Kaçakçılık Suçlarının Nitelikli Şekilde İşlenmesi................................... 139

4.3. Etkin Pişmanlık ..................................................................................... 139

4.4. Yolcu Beraberinde Getirilen Kaçak Eşya .............................................. 140

4.5. Deniz Taşıtları ....................................................................................... 140

4.6. Kaçakçılık Suç ve Kabahatlerin Birden Fazla İşlenmesi ...................... 141

4.7. Arama ve Kaçak Eşyaya El Konulması ................................................ 141

4.8. Kaçak Eşyanın Taşınmasında Kullanılan Taşıta El Konulması ............ 151

4.9. El Konulan Eşyanın Muhafazası ........................................................... 151

4.10. Yasak Eşyanın Geri Gönderilmesi ........................................................ 152

4.11. Kaçak Eşyalara El Konulması............................................................... 152

4.12. Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi ............................................................. 153

4.13. Kaim Değer ........................................................................................... 153

4.14. Tasfiye .................................................................................................. 153

4.15. Yetkili Merciler ...................................................................................... 154

4.16. Davaya Katılma .................................................................................... 154

4.17. Kaçakçılığı Önleme, İzleme ve Araştırmakla Görevli Olanlar ............... 155

4.18. Tutanaklar ............................................................................................. 155

4.19. Kontrollü Teslimat ................................................................................. 156

4.20. Silâh Kullanma Yetkisi .......................................................................... 156

4.21. İkramiyeler ............................................................................................ 157

BEŞİNCİ BÖLÜM:

TIR MEVZUATI ve KEFİL KURULUŞ İLİŞKİLERİ

5.1. Eşyanın Güvenli ve Emniyetli Araçlarla Taşınması .............................. 161 xiv

5.2. Uluslararası Garanti Sistemi ................................................................. 163

5.3. Tır Karnesi ............................................................................................ 164

5.3.1. Tır Karnesi Doldurulmasına İlişkin Kurallar.............................. 166

5.3.2. Olaylar/Kazalar ........................................................................ 174

5.3.3. Tır Karnesi Almak İçin Başvuru Yapılması .............................. 175

5.3.4. Kullanılan Karnelerin İadesi ..................................................... 176

5.4. Tır Sistemi Uluslararası Garanti Zinciri ................................................. 178

5.4.1. Uluslararası Sigortacı............................................................... 179

5.4.2. Ulusal Sigortacı ........................................................................ 179

5.4.3. Ulusal Sigorta Bazında Garanti Zinciri'nin İşleyişi ................... 179

5.5. Elektronik Tır Karnesi Uygulaması ....................................................... 181

5.6. Tır Sistemi ile İlgili Ekler ........................................................................ 189

5.7. Tır Uygulama Tebliği ............................................................................. 198

5.7.1. Güzergâhlar, Yükleme ve Boşaltma

Noktaları ile Bunların Transit ve Bağlantı Yolları ..................... 198

5.7.2. Güzergâh Kat etme Süresinin Tespiti ve

Belirlenen Süreye Uyulması .................................................... 200

ALTINCI BÖLÜM:

CMR MEVZUATI

6.1. CMR Sözleşmesinin Kapsamı ve Yapısı................................................. 203

6.2. Taşımacının Sorumlu Olduğu Kişiler ....................................................... 210

6.3. Taşıma Sözleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması ............................. 210

6.4. Taşımacının Sorumluluğu ....................................................................... 237

6.5. İstem ve Davalar ..................................................................................... 273

6.6. Taşımacı Tarafından Yapılan Ortaklaşa Taşımalara İlişkin Hükümler .... 286

6.7. Ekler ........................................................................................................ 289

YEDİNCİ BÖLÜM:

ORTAK TRANSİT REJİMİ

7.1. Sevkiyatın Birleştirilmesi ....................................................................... 293

7.2. Ortak Transit Rejiminin Uygulanmayacağı Durumlar ........................... 293 xv

7.3. İlave, Çıkarma veya Değiştirme ............................................................ 293

7.4. T2 Rejimi ............................................................................................... 293

7.5. Teminat Gerekliliği ................................................................................ 294

7.6. Mühürleme ............................................................................................ 295

7.7. Yüksek Kaçakçılık Riski İçeren Eşya .................................................... 295

7.8. Ortak Transit Yönetmeliğine İlişkin Bilgisayar Sisteminde New

Computerized Transit System (NCTS'de) Uygulanan İlave Hükümler . 296

7.9. Güvenlik ................................................................................................ 296

7.10. Transit Beyannamesi ............................................................................ 296

7.10.1. İstatistik Amaçlı Bilgi Sağlama Yükümlülüğü ........................ 297

7.10.2. Transit Beyannamesinin İmzalanması ve

Eşya Sahibinin Sorumlulukları .............................................. 297

7.10.3. Eşya Sahibinin Yükümlülükleri .............................................. 298

7.10.4. Yükleme................................................................................. 298

7.10.5. Yasaklama ve Kısıtlamalar .................................................... 299

7.10.6. Karışık Sevkiyat ..................................................................... 299

7.10.7. T1 Rejimi Varsayımı .............................................................. 299

7.10.8. Transit İşlemleri Gerçekleştirmeye Yetkili Gümrük İdareleri . 299

7.11. Teminat ................................................................................................. 300

7.11.1. Teminat Belgesinde Düzeltme .............................................. 301

7.11.2. Bireysel Teminat ................................................................... 301

7.11.2.1. Bireysel Teminatın Şekli ........................................ 302

7.11.2.2. Bireysel Teminatın İptali veya Feshi ...................... 302

7.12. Basitleştirilmiş Usuller ........................................................................... 302

7.12.1. Basitleştirilmiş Usul İzni İçin Genel Koşullar ............................. 303

7.12.2. Başvurunun İçeriği .................................................................... 304

7.12.3. Başvuranın Sorumluluğu .......................................................... 304

7.12.4. Başvuruya İlişkin İşlemler ......................................................... 304

7.12.5. İznin İçeriği ................................................................................ 305

7.12.6. İznin İptali ve Düzeltilmesi ........................................................ 305

7.13 . Kapsamlı Teminat ve Teminattan Vazgeçme ....................................... 305

7.14. Referans Tutar ...................................................................................... 306 xvi

SEKİZİNCİ BÖLÜM:

ORTAK TRANSİT REJİMİ

8.1. Geçiş Belgesi Almak İçin Gerekli Belgeler ........................................... 315

8.2. Geçiş Belgesi Dağıtımı Yapılacak Yerler .............................................. 315

8.3. Danışma Komisyonu ............................................................................. 316

8.4. Geçiş Belgesi Dağıtımı ......................................................................... 316

8.5. Avusturya'ya ve Avusturya'dan Transit Olarak Yapılacak Taşımalar ... 317

8.6. İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz'e Yapılacak Taşımalar ile

İtalya ve / veya Fransa'dan Transit Geçerek

Diğer Avrupa Ülkelerine Yapılacak Taşımalar ...................................... 320

8.7. Makedonya, Arnavutluk ve Sırbistan-Karadağ

Kosova Bölgesine Yapılacak Taşımalar ............................................... 323

8.8. Yunanistan'a Yapılacak Taşımalar ....................................................... 323

8.9. Bosna-Hersek, Hırvatistan, Slovenya ve

Sırbistan-Karadağ'a Yapılacak Taşımalar ............................................ 324

8.10. Bağımsız Devletler Topluluğu'na Yapılacak Taşımalar ........................ 325

8.11. Romanya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti,

Polonya, Almanya, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka,

Belçika, Hollanda, Fransa, İngiltere, Lüksemburg, İsviçre,

İspanya, Portekiz ve İrlanda'ya Yapılacak Taşımalarda

Geçiş Belgesi Kullanımı ........................................................................ 326

8.12. Romanya Transit Ücretsiz Geçiş Belgelerinin Dağıtımı ...................... 328

8.13. Macaristan Ücretsiz Geçiş Belgelerinin Dağıtımı ................................. 329

8.14. Çok Girişli Geçiş Belgesi Dağıtımı ........................................................ 330

8.15. Dönüş Yükü Taşımaları ........................................................................ 330

8.16. Diğer Hususlar ...................................................................................... 331

8.17. EK: Geçiş Belgesi Dağıtım yerleri listesi .............................................. 333

8.18. UBAK Hakkında Genel Bilgiler ............................................................. 335

8.19. UBAK Belgesi Türleri ............................................................................ 336

8.20. Kullanıldıkları Ülkelere Göre UBAK Belgeleri ....................................... 337

8.21. UBAK Belgesi Kullanımında Araçta Bulunması Gereken Belgeler ...... 337 xvii

DOKUZUNCU BÖLÜM:

ECMT SÖZLEŞMESİ

9.1. Konferans Üyeliği ve Ortak Üyelik ........................................................ 343

9.2. Bakanlar Konseyi .................................................................................. 345

9.3. Delege Komitesi .................................................................................... 346

9.4. Sınırlı Gruplar ....................................................................................... 346

9.5. Konferansın Sonuçları .......................................................................... 347

9.6. Mali Sorumluluklar ................................................................................ 347

9.7. Uluslararası Örgütlerle İlişkiler .............................................................. 348

9.8. Prosedür Kuralları ................................................................................. 349

9.9. Değişiklikler ........................................................................................... 349

9.10. İmzalama, Onay Ve Yürürlüğe Girme ................................................... 349

9.11. Giriş .............................................................................................. 350

9.12. Çekilme .............................................................................................. 350

ONUNCU BÖLÜM:

KARAYOLU TAŞIMA KANUNU

10.1. Taşımada Genel Kurallar ...................................................................... 354

10.2. Yetki Belgesi Alma Zorunluluğu ve Taşıma Hizmeti ............................. 354

10.3. Taşımacının Sorumluluğu ..................................................................... 355

10.4. Taşımacının Yükümlülüğü .................................................................... 356

10.5. Gönderenin Sorumluluğu ...................................................................... 357

10.6. Acente, Taşıma İşleri Komisyonculuğu,

Nakliyat Ambarı ve Kargo İşletmeciliği Yapanların Sorumluluğu ......... 358

10.7. Taşıma Yasağı ...................................................................................... 358

10.8. Ücret ve Zaman Tarifeleri ..................................................................... 358

10.9. Uluslararası Taşımalar .......................................................................... 359

10.10. Taşıma Yetkisi ...................................................................................... 359

10.11. Taşıma Kanunu Tarafından Yasaklanan Durumlar .............................. 360

10.12. Taşımaların Düzenlenmesi ................................................................... 361

10.13. Geçiş Ücretleri ...................................................................................... 361 xviii

10.14. Sorumluluk ve Sigorta ........................................................................... 361

10.15. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Malî Sorumluluk Sigortası ..................... 362

10.16. Hak Sahiplerinin Çokluğu ve Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası ......... 363

10.17. Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu Doğuran Haller .. 363

10.18. Doğrudan Doğruya Talep Hakkı ........................................................... 364

10.19. Kaza Sonucu İhbar ve Zararların Ödenmesi ........................................ 364

10.20. Sigortanın İspatı .................................................................................... 364

10.21. Zamanaşımı .......................................................................................... 365

10.22. Yetkili Mahkeme ve İcra Daireleri ......................................................... 365

10.23. İdarî Para Cezaları ................................................................................ 365

10.24. Ceza Uygulaması ................................................................................. 367

10.25. Suç ve Ceza Tutanakları ...................................................................... 368

10.26. Para Cezalarının Ödenme Süresi .................................................